Học thuyết quân sự cập nhật lần này sẽ là hạt nhân của "Nghị quyết về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới" ? Nội dung về tác chiến hiện đại, cũng như đối tượng tác chiến trong tương lai của Quân đội nhân dân Việt Nam tới đây liệu sẽ có gì thay đổi ?
Sách trắng Quốc phòng Việt Nam trong đợt công bố hồi tháng 11 năm 2019.
Tập huấn thao trường, gợi hướng hội trường ?
Theo nguồn tin chưa tiết lộ danh tính, sau Hội nghị Trung ương 8 lần này, nhiều khả năng Bộ Quốc phòng sẽ cập nhật hóa "Sách trắng Quốc phòng Việt Nam". Tại đó, Bộ Tổng tham mưu sẽ phác họa học thuyết quân sự mới, hiện đại hóa quân đội theo hướng chính quy, hiện đại, cũng như nâng cao năng lực an ninh quốc phòng thời đại kỹ thuật số, chiến tranh mạng, chiến tranh điện tử và chiến tranh không – hải từ xa, đặc biệt là ngoài khơi. Thật ra, đấy là những nhiệm vụ khá cấp bách mà Việt Nam cũng đã và đang tiến hành thời gian gần đây để đáp ứng các yêu cầu và đòi hỏi do "Nghị quyết về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới" đặt ra. Tất nhiên, Nghị quyết này đang trong giai đoạn hoàn thiện dự thảo. Vẫn biết đây là chuyện "quân cơ" tối mật, nhưng có thể lạm bàn, vì Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng đã hé lộ cho toàn quân và toàn dân biết, thông qua việc liệt kê tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 8, khóa 11 về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc như nội dung quan trọng của kỳ họp lần này, thậm chí được thảo luận trước cả việc quy hoạch Ban chấp hành trung ương Đảng khóa 14 (1).
Sáng 2/10/2023 – hẳn là không phải ngẫu nhiên – đúng vào lúc tại Trụ sở Trung ương Đảng, Ban chấp hành trung ương khóa 13 khai mạc Hội nghị trung ương lần thứ 8, thì cùng ngay vào thời điểm ấy, tại Trung tâm Huấn luyện Quốc gia 4, Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân cũng đã tổ chức khai mạc tập huấn tác chiến không gian mạng, tác chiến điện tử toàn quân năm 2023. Thượng tướng Nguyễn Văn Nghĩa, Phó Tổng tham mưu trưởng (Tổng tham mưu trưởng chỉ đạo khai mạc tập huấn. Đợt tập huấn nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động huấn luyện, đào tạo, diễn tập. Trong thời gian tập huấn, các lực lượng sẽ được nghiên cứu, bồi dưỡng về phương thức tác chiến hiện đại và vai trò của lực lượng tác chiến không gian mạng, tác chiến điện tử (2). Phải thừa nhận, đây là dịp hiếm hoi khi Việt Nam công khai nội dung các khía cạnh khác nhau của một đợt tập huấn về phương thức tác chiến hiện đại. Việc công khai hóa này lại được diễn ra trong khuôn khổ Hội nghị trung ương giữa nhiệm kỳ. Không chỉ có ý nghĩa về thời gian, việc công khai hóa này còn gắn với nội dung tổng kết 10 năm thực hiện "Nghị quyết Trung ương 8 khóa 11 về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc" tại Hội nghị.
"Nghị quyết Trung ương 8 Khóa 11" ra đời vào tháng 10/2013, với các nhiệm vụ và giải pháp gồm: nâng cao chất lượng công tác xây dựng Đảng, bảo vệ Đảng, bảo vệ an ninh chính trị nội bộ, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; phát triển kinh tế, kết hợp chặt chẽ với bảo đảm quốc phòng, an ninh, giải quyết tốt các vấn đề xã hội; xây dựng, phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, phát triển và nâng cao chất lượng hoạt động thông tin, tuyên truyền (3). Trong các giải pháp này, Việt Nam luôn coi trọng củng cố vững chắc nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân vững mạnh có sức chiến đấu cao. Đồng thời gắn quốc phòng với đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, tạo môi trường quốc tế thuận lợi cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tuy nhiên, do không tiếp cận được văn bản gốc của Nghị quyết, nên các nội dung trên cũng chỉ được rút ra từ các đợt sơ kết riêng lẻ. Phần "học thuyết quân sự" cách đây 10 năm chỉ được đề cập một cách khá sơ sài. Trong bối cảnh ấy, các phát biểu nặng về nội dung tác chiến của Phó Tổng tham mưu trưởng càng mang ý nghĩa thời sự, gợi hướng cho các Ủy viên trung ương Đảng tại các cuộc thảo luận về quốc phòng trong Hội nghị Trung ương 8.
Kiện toàn thành một thể thống nhất ?
Những ai theo thuyết "tam vị nhất thể" có thể ấn tượng trước bối cảnh tích hợp của hai sự kiện "nóng" nói trên. Khai mạc tập huấn trùng thời điểm với Hội nghị trung ương. Các sự kiện này diễn ra sau khi Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã "can đảm" vượt lên sự phân hóa trong Bộ Chính trị Đảng cộng sản Việt Nam để lấy một quyết định lịch sử, nâng bang giao với Mỹ vượt cấp lên "Đối tác chiến lược toàn diện" (CSP) (4). Nội dung "Tuyên bố chung Việt – Mỹ" ghi rõ mười trụ cột chính của CSP trong thời gian tới đây. Trong các trụ cột ấy thì kinh tế – thương mại – đầu tư… tất cả đều mang ý nghĩa an ninh. Thực ra, an ninh phi truyền thống và an ninh truyền thống đã tạo thành sức mạnh tổng hợp cho an toàn, an ninh (5). Vì thế, dù nội dung hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh được xếp thứ tự ưu tiên gần cuối, nhưng điều này không hề giảm xu hướng kiện toàn "kinh tế – quốc phòng – an ninh" thành một thể thống nhất (6). Quan niệm "tam vị nhất thể" ấy càng được khẳng định, nếu ta nhìn vào một trong tám nội dung trong các "Gợi ý tổng thể" (Fact Sheet): Quan hệ hợp tác an ninh song phương Việt – Mỹ sẽ "nằm trong tăng cường an ninh chung của khu vực". Ở đây là khu vực Ấn Thái Dương tự do và rộng mở (FOIP) (7).
Trước khi nâng vượt cấp bang giao Việt – Mỹ lên CSP, báo chí đã giới thiệu tầm nhìn chiến lược trong xây dựng đường lối quân sự của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng trong một tác phẩm vừa xuất bản. Nội dung sách được trình bày theo từng nhóm vấn đề, từng nhiệm vụ của quân đội, thể hiện nhất quán quan điểm, tư tưởng chỉ đạo, định hướng lớn về đường lối quân sự, quốc phòng trong tư tưởng của Tổng bí thư. Lần đầu tiên, tác phẩm của Tổng bí thư được lãnh đạo Bộ Quốc phòng giới thiệu rộng rãi trước công luận. Người đứng đầu Đảng đã đưa ra đòi hỏi đối với quân đội : Song song với quá trình hiện đại hóa quân đội là sự quan tâm đầu tư con người có đủ bản lĩnh, ý chí và trí tuệ để xứng đáng với danh xưng "bộ đội Cụ Hồ". Tổng bí thư nhấn mạnh, đất nước phải đối mặt với sự phức tạp và nhạy cảm về quốc phòng, an ninh. Nhiều tình huống đặt ra "thách thức mất – còn" trong các mối quan hệ quốc tế… Có khi đặt chúng ta trước lựa chọn : chiến tranh hay hòa bình (8).
Liên quan đến vấn đề đối tượng tác chiến tới đây của quân đội nhân dân Việt Nam, có thể hình dung qua câu trả lời của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Phạm Thu Hằng vào ngày 5/10/2023 khi bà Hằng khẳng định với báo giới rằng, lãnh đạo Việt – Mỹ hoan nghênh việc tăng cường hợp tác nhằm thúc đẩy thương mại quốc phòng, công nghiệp quốc phòng, phù hợp điều kiện của mỗi bên, thông qua cơ chế hợp tác được cả hai phía thống nhất. Phía Hoa Kỳ cam kết tiếp tục hỗ trợ Việt Nam nâng cao năng lực tự cường về quốc phòng, phù hợp với nhu cầu của Việt Nam và các cơ chế đã thiết lập (9). Theo bà Hằng, chưa có thông tin liên quan đến việc Hà Nội và Washington đàm phán thương vụ mua bán vũ khí, trong đó Hoa Kỳ dự tính bán một lô chiến đấu cơ F-16 cho Việt Nam. Cách trả lời "nước đôi" này của bà Hằng cho thấy, Bộ Ngoại giao "chưa có thông tin" chứ không phủ nhận việc Việt, Mỹ đang đàm phán về F-16. Theo tin nội bộ, phi công Việt Nam đã học lái loại máy bay này cách đây mấy năm rồi. Một khi hai nước đã đủ lòng tin để dành cho nhau quy chế "Đối tác chiến lược toàn diện", lại không loại trừ việc Washington sẽ cung cấp vũ khí hiện đại cho Hà Nội, thì hẳn nhiên, Việt Nam sẽ khó mà giữ được quan điểm cũ, coi Mỹ là đối tượng tác chiến.
Hoàng Trường
Nguồn : VOA, 10/10/2023
(9) https://plo.vn/viet-nam-len-tieng-ve-kha-nang-mua-may-bay-f-16-cua-my-post755035.htmlhtr