Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Diễn đàn

28/11/2023

Rất nhiều cách giả hiệu dân chủ

Ngô Nhân Dụng

Nhưng xét đến cùng thì ngh thut gian ln bu c Bangladesh, Rwanda và Zimbabwe vn còn thua xa nhiu nước khác. Cng sn Vit Nam, Trung Quc và Bc Hàn không cn phi gian ln trước hay trong khi dân b phiếu, như Zimbabwe và Rwanda...

danchu1

B phiếu Nam Phi. Hình minh ho.

Năm ti nước M s bu tng thng ; chc hai ông Donald Trump và Joe Biden s đu vi nhau ln na. Các dân biu H vin và mt phn ba các ngh sĩ cũng s được bu li. Dân nước Anh sang năm cũng đi bu Vin Dân Biu. Đng Bo Th và Th tướng Rishi Sunak đang lo s phi nhường ghế cho Sir Keir Starmer, đng Lao Đng. Dù ai đc c thì sau đó cũng có người bt mãn, "làu bàu". Nhưng dân M, dân Anh biết rng lá phiếu ca h có th quyết đnh ai lên cm quyn. Dân nhng nước như như Uganda, Bc Hàn, Eritria, Trung Quc, Rwanda, Vit Nam, Cng hòa Trung Phi, chc cũng ước ao có quyn chn la như thế.

Được b phiếu không có nghĩa là thc s được t do tuyn chn. Bn hiến pháp nào cũng có th viết "ch quyn thuc v toàn dân" nhưng thế gii đy nhng chế đ dân ch gi hiu. Các th lãnh sn máu đc tài có nhiu cách lũng đon, lúc nào mình cũng thng.

Trong năm 2024, hơn 70 quc gia, mt na dân s trên thế gii, s t chc bu c. Trong ba nước đông dân nht min Nam Châu Á, hai nước có th coi là dân ch tht nhưng vn b nghi ng.

Ti n Đ, Th tướng Narendra Modi hy vng vn được dân tín nhim ln na vào tháng 4 năm ti. Nhưng trong năm 2023, lãnh t đi lp Rahul Gandhi suýt na b b tù và b cm không cho ng c. Ông Gandhi b mt chính tr gia đa phương thưa kin v ti ph báng, vì năm 2019 ông đã nói trước công chúng rng có quá nhiu tên trm cp mang h Modi ! Tháng 3 năm nay tòa đem x, kết án Gandhi 2 năm tù và mt quyn làm dân biu. Ông kháng cáo, lên các tòa phúc thm, cho ti tòa ti cao ca tiu bang, không kết qu. Đến tháng Tám, Ti cao Pháp vin n Đ, dù chưa phán quyết, đã bác b bn án ca tòa dưới. Gandhi gi được quyn tranh c trong năm ti. Ông Narendra Modi chc s thng, vì các chính sách kinh tế đã giúp n Đ phát trin mnh và ông đưa n Đ lên hàng mt quc gia quan trng, được thế gii n trng. Ít nht, ông không b mang tiếng đã loi mt đi th vn là con và cháu ngoi ca hai v th tướng ni tiếng.

Indonesia, quc gia dân ch đông dân hàng th ba sau n Đ và M, 277 triu, s bu tng thng và quc hi vào tháng 2. Kinh tế phát trin mnh trong tám năm qua, nhưng Tng thng Joko Widodo không th tranh c vì hiến pháp gii hn ch được làm hai nhim k. Ông ng h Tướng Prabowo Subianto, trước đây tng giành chc tng thng vi ông, tht bi, ri được ông mi làm b trưởng quc phòng. Câu chuyn này thc đc bit, ch thy mt x dân chúng hin hòa. Nhưng người ta vn phê bình rng, t Widodo chuyn qua Subianto, quyn hành trong nước nm trong tay mt "gii thượng lưu" chia nhau nm gi !

Bangladesh, 170 triu dân, s b phiếu sm ngay trong tháng Giêng, nhưng mi người đã nghi ng cuc tranh c không công bng, không trong sch. Bà Th tướng Sheikh Hasina, cm quyn t năm 2009, đã dùng nhiu th đon đ đè bp các phe đng khác. Lãnh t đi lp quan trng nht, bà Khaleda Zia tng làm th tướng nhiu ln, ln đu vào năm 1991, ln chót năm 2001, cũng tng b đo chính, hin nay được dưỡng bnh trong khi đang b tù vì ti tham nhũng. Mc dù có mt bn hiến pháp bo đm quyn dân được b phiếu bu quc hi, đ mi điu tt đp, nhưng Bangladesh không th coi là mt nước dân ch. Đng cm quyn đã đàn áp các cuc biu tình, bt gi các th lãnh đi lp, s dng côn đ tn công tr s các t chc đòi t do dân ch.

Sang năm, Châu Phi nhiu cuc bu c nht, nhưng cũng b nghi ng nht. Dân Rwanda s đi bu. Ai cũng đoán trước Tng thng Paul Kagame s được tái c, ch không biết ông s chiếm được nhiu hơn hay ít hơn t s 99% phiếu bu như ln trước.

Châu Âu, Dân Belarus s đi b phiếu vào tháng Hai, nhưng Tng thng Alexander Lukashenko chc chn vn ngi li đa v ông chiếm được t năm 1994. Trong k bu c 2020, người có th là ng c viên tng thng đi lp mnh, Sergey Tikhanovsky, đã b b tù vi nhng ti ba đt. Bà v ông, Svetlana Tikhanovskaya ra ng c thay chng, được dân ng h, nhưng Lukashenko vn "thng" ln. Bà Tikhanovskaya b bt ri b ép phi ra khi nước, qua t nn ti Lithuania. Bà yêu cu phi được công an mt v KGB h tng ra tn biên gii, đi trong chiếc xe ca người bn cùng b trc xut, đ khi lo b "tai nn" trên đường đi !

Người bo tr cho Lukashenko là Vladimir Putin cm quyn Nga t năm 1999 vi chc v th tướng, ri làm quyn tng thng thay Boris Yeltsin. Năm 2000, Putin ng c lên làm tng thng, tái c năm 2004. Hiến pháp không cho tranh c na, Putin nhường cho đ t Dmitry Medvedev, xung làm th tướng. Đến năm 2012, Putin li ng c tng thng ln th ba, tr li chc th tướng cho Medvedev, coi ging như đèn cù. Chưa đ, Putin cho sa li hiến pháp đ được tái tranh c năm 2018, đng thi kéo dài nhim k ca tng thng lên sáu năm. Sang năm ông s ra tranh c na và chc chn s thng vì nhà đi lp Alexey Navalny đã b b tù 30 năm, v nhng ti ba đt.

Không phi chế đ dân ch gi hiu nào cũng trâng tráo như Bangladesh, Rwanda, Nga hay Belarus.

Zimbabwe, Châu Phi, trong cuc bu c vào tháng Tám năm nay Tng thng Emmerson Mnangagwa dùng nhng th đon tế nh hơn. Ông sai quc hi làm lut hn chế s chi tiêu khi vn đng tranh c, tăng tin l phí ghi tên tranh c lên gp 20 ln, khiến nhng ng c viên đi lp b cn tin. Trong khi đó ông tng thng cưỡi trc thăng bay khp nơi, bên ngoài là đi làm vic nước, nhưng thc tế là vn đng tranh c. Chưa đ, trong ngày bu c nhiu phòng phiếu m ca tr 10 tiếng đng h ! Nhiu phòng không được cung cp đ s lá phiếu đ bu, dân đng ch mãi đành ra v. Đó li là nhng vùng phe đi lp được dân ng h ! Các th đon đó bo đm kết qu, ông Mnangagwa tiếp tc làm tng thng và đng ông vn nm quc hi !

Hin nhiu người M vn nói rng kết qu cuc bu c năm 2020 hoàn toàn do gian ln. Nhng trò gian ln được nêu ra là : Nhiu người đã chết vn thy có phiếu bu ; b phiếu gi qua bưu đin d dàng ; và nhét thêm phiếu gi vào thùng phiếu trong gi phút chót. Đó là nhng th đon gian ln thô sơ và c l nht. Nếu nhng điu trên là s tht thì phi nói nước M còn quá "chm tiến" trong ngh thut gian ln bu c. Có th xếp ngang hàng vi Rwanda. Phi thy h thn so vi Zimbabwe vì h biết dùng nhng phương cách tinh tế hơn nhiu.

Các tòa án M đã bác b nhng v kin v gian ln, dân M đ mang tiếng mình còn thua hai nước chm tiến ! Ha chăng, người M ch có th t hào khi b t giác là gian ln bu c bng máy vi tính mt phương pháp gian ln "cao cp ! Dân Rwanda và Zimbabwe nghèo quá, đâu có tin mua computer đ b phiếu ! Cui cùng, công ty cung cp máy đã thưa kin và đài Fox News, chu bi thường 800 triu đô la, chp nhn h loan tin sai lm khi nói máy vi tính gian ln.

Nhưng xét đến cùng thì ngh thut gian ln bu c Bangladesh, Rwanda và Zimbabwe vn còn thua xa nhiu nước khác. Cng sn Vit Nam, Trung Quc và Bc Hàn không cn phi gian ln trước hay trong khi dân b phiếu, như Zimbabwe và Rwanda. H ch cn đt ra mt điu lut : Ai mun ng c phi được Đng chp thun trước, s được các t chc bù nhìn đ c ! ng c, dân bu" là th đon gian ln tuyt đi, kết qu chc chn nht !

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 28/11/2023

Quay lại trang chủ

Additional Info

  • Author: Ngô Nhân Dụng
Read 247 times

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)