Thông Luận

Phần 1

Chết và hóa giải trách nhiệm

Vấn đề đầu tiên là hàng loạt những trường hợp đột tử có liên quan đến việc khởi tố vụ án song Kết luận điều tra chỉ xác định gọn lỏn "đã chết".

Tuy nhiên sau đó chỉ hai ngày, một trong năm bị can đầu tiên là bà Nguyễn Phương Hồng đột tử trong trại tạm giam.

Nếu có và chịu khó dành thời gian đọc hết 300 trang "Kết luận điều tra vụ án Tham ô tài sản, Vi phạm quy địnhvề hoạt động của ngân hàngvà hoạt động khác liên quan đến hoạt động của ngân hàng, Đưa hối lộ, Nhận hối lộ, Tham ô tài sản, Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sảnxảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB và các đơn vị, tổ chức có liên quan" mà ông Nguyễn Ngọc Lâm – Thiếu tướng Phó Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra của Bộ Công an - ký ngày 12/11/2023, hẳn sẽ nhận ra nơi soạn và phát hành văn bản này chưa "xác định sự thật của vụ án một cách khách quan, toàn diện và đầy đủ" như quy định tại Điều 15 của Bộ Luật Tố tụng hình sự (1).

***

Vấn đề đầu tiên là hàng loạt những trường hợp đột tử có liên quan đến việc khởi tố vụ án song Kết luận điều tra chỉ xác định gọn lỏn "đã chết".

Theo trang 1 của Kết luận điều tra thì vụ án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát được khởi tố vào ngày 7/10/2022, năm người đầu tiên bị khởi tố là để điều tra về hành vi "lừa đảo chiếm đoạt tài sản". Tuy nhiên sau đó chỉ hai ngày, một trong năm bị can đầu tiên là bà Nguyễn Phương Hồng đột tử trong trại tạm giam. Vào thời điểm thực hiện quyết định khởi tố và lệnh tạm giam, qua báo giới, công an xác định bà Hồng là "Trợ lý của Tập đoàn Vạn Thịnh Phát" nhưng một số cơ quan truyền thông bên ngoài Việt Nam, trong đó có VOA Việt ngữ tìm thấy những dữ liệu cho thấy thông tin về nghề nghiệp và nơi làm việc của bà Hồng không chính xác.

Chẳng hạn ngày 11/10/2023, Infonet – cơ quan ngôn luận của Bộ Thông tin và truyền thông Việt Nam – tố cáo "SCB bất ngờ gỡ bỏ toàn bộ thông tin giới thiệu các thành viên Hội đồng quản trị" và theo Infonet thì bà Hồng "có hơn 11 năm kinh nghiệm trong ngành ngân hàng, từng đảm nhiệm nhiều vị trí tại SCB như : Trưởng phòng Tín dụng, Trưởng phòng Kinh doanh, Trưởng phòng Hỗ trợ kinh doanh, Phó Giám đốc chi nhánh, Giám đốc chi nhánh, Phó Tổng Giám đốc phụ trách khối Tái thẩm định kiêm Giám đốc chi nhánh, Thành viên Hội đồng quản trị kiêm Phó Tổng Giám đốc phụ trách khối Tái thẩm định Ngân hàng SCB".

Tố cáo vừa kể vô tình xác định công an cố tình vi phạm Khoản 2, Điều 179 của Bộ luật Tố tụng hình sự (chủ động khiến công chúng nhận biết sai về nhân thân bị can) nên đó có thể là lý do khiến Infonet... tự ý đục bỏ tố giác của chính mình(2). Ở trang 15 của Kết luận điều tra mới công bố, công an chính thức xác định bà Nguyễn Phương Hồng là một trong những "lãnh đạo chủ chốt của SCB" và "chết vào ngày 9/10/2023, khi đã khởi tố bị can". Điều tra các vi phạm pháp luật nhưng chủ động vi phạm pháp luật khiến công chúng hiểu sai về thực trạng SCB và thản nhiên bỏ qua vi phạm này của chính mình thì có đáng tin về mức độ "khách quan, vô tư" chăng ?

Cần lưu ý, việc bịa đặt chức vụ và nơi làm việc của bà Hồng nhằm giữ cho SCB không sụp đổ. Sự gian trá của công an và các viên chức cao cấp của Ngân hàng Nhà nước đã tạo ra một vụ "lừa đảo chiếm đoạt tài sản" khác. Đây là tin báo chí Việt Nam từng loan và đó chính là bằng chứng :Cuối ngày 13/10/2022, ông Nguyễn Đức Lệnh - Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, nhiều khách hàng, người dân sau khi nhận được thông tin tư vấn, giải thích từ đường dây nóng của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh đã yên tâm và gửi tiền lại Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB). Cuối ngày hôm nay lượng tiền gửi trở lại ngân hàng SCB đạt gần 12.000 tỉ, tăng gấp đôi so với hôm qua là 6.000 tỉ đồng(3).

Nếu đặt những thông tin vừa đề cập bên cạnh nhận định của công an tại trang 5 Kết luận điều tra :Ngân hàng SCB đã hoàn toàn mất thanh khoản, dư nợ tín dụng rất lớn không có khả năng thu hồi, vốn chủ sở hữu âm 443.769 tỉ đồng - tự nhiên sẽ thấy việc ngụy tạo chức vụ và nơi làm việc của bà Hồng nghiêm trọng, tàn tệ đến mức nào. Chưa kể, nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa còn cho phép công an càn rỡ đến mức "khuyến cáo tất cả các tổ chức, cá nhân không đăng tải, chia sẻ, phát tán hoặc bình luận đồng thuận với tin giả, tin sai sự thật, tin gây hoang mang dư luận, ảnh hưởng tiêu cực đến an ninh trật tự" và từ tháng 10 đến tháng 12/2022 đã xử lý hàng chục người bình luận về SCB để răn đe dân chúng(4).

***

Ở Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, con người chẳng là gì cả, bị can chết trong khi tạm giam được xem là chuyện bình thường, cũng vì vậy, không có bất kỳ cá nhân nào phải chịu trách nhiệm về việc bà Nguyễn Phương Hồng đột tử, cũng không có bất kỳ cá nhân hữu trách nào yêu cầu báo cáo – xác định để bà Hồng đột tử, những ai phải chịu trách nhiệm, dân chúng cũng không được phép biết vì sao lại thế và vu án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB, các đơn vị, tổ chức có liên quan không chỉ có một trường hợp bất đắc kỳ tử. Nếu chịu khó nhìn lại những trường hợp đột tử có thể tự nhận định Kết luận điều tra chỉ nhằm kết thúc một vụ án hay nhằm xác định sự thật của vụ án...

Tòa nhà Times Square ở trung tâm Sài Gòn thuộc tập đoàn Vạn Thịnh Phát.

Quyết định khởi tố vụ án "lừa đảo chiếm đoạt tài sản" xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát cùng với quyết định khởi tố và tạm giam năm bị can đầu tiên được ký và thực hiện ngày 7/10/2022 nhưng trước đó một ngày – hôm 6/10/2023 – ông Nguyễn Tiến Thành (Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Chứng khoán Tân Việt) đột tử tại tư gia (5). Vào thời điểm đó, dựa vào các thông tin trên mạng xã hội, tờ Người Việt cho biết, ông Thành "té lầu" (6). Việc ông Thành "bất đắc kỳ tử" chỉ trước khi những cá nhân dính líu sâu đến hoạt động của Tập đoàn Vạn Thịnh Phát bị khởi tố và tạm giam một ngày có phải là ngẫu nhiên không ?

Không thể khẳng định là có hay không nhưng đây là nhận định của công an trong Kết luận điều tra (Kết luận điều tra) vừa được công bố : "Hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát" được chia làm bốn nhóm chính có quan hệ chặt chẽ với nhau". Trong bốn nhóm này, tại trang 5 và 6, Kết luận điều tra xác định nhóm thứ nhất là "nhóm định chế tài chính" và nguyên văn như sau : "Nhóm định chế tài chính Việt Nam gồm SCB, Công ty Chứng khoán Tân Việt, Công ty cổphần Đầu tư tài chính Việt Vĩnh Phú" ! Không chỉ có ông Thành, lãnh đạo của một doanh nghiệp quan trọng trọng nhóm thứ hai mà Kết luận điều tra xác định là "Nhóm công ty có hoạt động kinh doanh tại Việt Nam" là ông Nguyễn Ngọc Dương (Tổng Giám đốc Saigon Peninsula) cũng đột tử.

Tại trang 8, Kết luận điều tra chỉ xác định ông Dương – người đứng đầu Công ty cổ phần Tập đoàn Saigon Peninsula, pháp nhân đứng hàng thứ ba trong số "các pháp nhân có liên quan đến vụ án" (chỉ sau Công ty cổ phần Tập đoàn Van Thịnh Phát do bà Trương Mỹ Lam là Chủ tịch Hội đồng quản trị và Công ty cổ phần Tập đoàn đầu tư Vạn Thịnh Phát do em dâu bà Lan là bà Ngô Thanh Nhã làm Tổng Giám đốc) – "đã chết" nhưng ông Dương chết hoàn toàn khác thường. Tờ Người Việt dẫn các thông tin trên mạng xã hội cho biết, ông Dương tự tử bằng cách nhảy từ một căn hộ ở tầng 12 thuộc chung cư Grand Riverside, tọa lạc ở 278 – 283 đường Bến Vân Đồn, quận 4, Thành phố Hồ Chí Minh xuống đất vào sáng 14/10/2023.

Vụ tự tử của ông Nguyễn Ngọc Dương, 49 tuổi, xảy ra đúng một tuần sau khi năm bị can đầu tiên trong vụ án liên quan đến Tập đoàn Vạn Thịnh Phát bị bắt. Vào thời điểm đó, người sử dụng mạng xã hội chuyển cho nhau xem"Lời dặn gia đình" được cho là đã tìm thấy trong người ông Dương. Qua lá thư tuyệt mạng chỉ có sáu dòng, ông Dương căn dặn vợ "nghỉ việc, lo cho hai conem nhé", căn dặn con trai "giá nào cũng phải học thành tài, lo cho gia đình và đất nước", con gái "mạnh mẽ và học nhé !" Rồi kết thúc bằng : "Ba đã phải trả giá bằng cả cuộc đời, nên gia đình phải hạnh phúc !". Tuy nhiên chỉ có mạng xã hội và các cơ quan truyền thông bên ngoài Việt Nam công bố những thông tin này.

***

Từ khi báo giới Việt Nam khai thác các Kết luận điều tra, chẳng mấy người tin vụ án "Tham ô tài sản, Vi phạm quy địnhvề hoạt động của ngân hàngvà hoạt động khác liên quan đến hoạt động của ngân hàng, Đưa hối lộ, Nhận hối lộ, Tham ô tài sản, Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sảnxảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB và các đơn vị, tổ chức có liên quan" chỉ vì "100% thành viên Đoàn thanh tra nhận tiền để dung túng SCB" (7). Chẳng lẽ những người nếu không hỗ trợ thì cũng làm ngơ để bà Lan thâu tóm vô số bất động sản thuộc loại đắc địa trong vài thập niên, rồi thâu tóm SCB và tiếp tục "chọc trời, khuấy nước" thêm một thập niên nữa hoàn toàn vô tư nên vô can ?

Nếu ông Thành không "đột tử" tại tư gia trước khi quyết định khởi tố vụ án được công bố, lệnh khởi tố và tạm giam bị can được thực thi, bà Hồng không "đột tử" trong trại tạm giam, ông Dương không tự tử... công an có thể khoanh lại rồi trút toàn bộ trách nhiệm quản trị - điều hành của hệ thống công quyền lên các viên chức tham gia thanh tra SCB không ? Hai tháng trước khi bà Trương Mỹ Lan bị khởi tố, một vài cơ quan truyền thông tại Việt Nam từng đề cập đến những trục trặc trong việc thực hiện Dự án Khu công viên Mũi Đèn Đỏ và nhà ở đô thị tọa lạc tại phường Phú Tân, quận 7, Thành phố Hồ Chí Minh mà Công ty cổ phần Tập đoàn Saigon Peninsula đang làm chủ đầu tư.

Năm 2007, chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh đã giao khoảng 110 héc ta đất cho liên doanh có Vạn Thịnh Phát. Dự án không được thực hiện nên chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh phải gia hạn lần một vào năm 2009 và lần hai vào năm 2011. Bởi dự án còn khoảng 8 héc ta nữa cần thương lượng với dân sở tại để trả tiền bồi thường, nhận chuyển nhượng nhưng không thực hiện đúng thỏa thuận nên cuối năm 2022, có 29 gia đình kiện Saigon Peninsula – đại diện của Vạn Thịnh Phát ở Tòa án quận 7 đòi phải thanh toán khoảng 2.100 tỉ đồng tiền đền bù đất và lãi suất do chậm thanh toán. Dù Saigon Peninsula không xuất trình được chứng cứ đã thanh toán cho người được ủy quyền nhưng tòa án vẫn bác đơn kiện của dân(8)...

Những lùm xùm kiểu đó cho thấy, dính dáng đến bà Lan và Vạn Thịnh Phát không chỉ có thanh tra ngân hàng... Ngày 19/11/2022 – hai tháng rưỡi sau khi bà Trương Mỹ Lan bị tạm giam – báo chí Việt Nam loan tin ông Hứa Ngọc Thuận (cựu Phó Chủ tịch Thành phố Hồ Chí Minh từ 2009 đến 2016) "qua đời saumột tai nạn tại nhà riêng trong khu đô thị Phú Mỹ Hưng, quận 7, Thành phố Hồ Chí Minh" (9), nhiều người sử dụng mạng xã hội không tin đó là "tai nạn", họ cho rằng ông Thuận tự tử, cũng như họ không tin rằng ông Nguyễn Văn Hùng (Ủy viên Ban chấp hành trung ương Đảng đảm nhiệm vai trò Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra của Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Việt Nam) "đột ngột từ trần" hai ngày sau khi ông Thuận bị "tai nạn" (10) là "bình thường" (11)...

***

Cố tình cung cấp thông tin sai lạc, vừa hăm dọa vừa trừng phạt để răn đe - ngăn chặn việc chia sẻ thông tin, nhận định và lập lờ trong việc xác nhận sự kiện là lý do chính khiến Kết luận điều tra vụ án có liên quan đến bà Trương Mỹ Lan và Vạn Thịnh Phát trở thành hết sức đáng ngờ khi thiên hạ chịu khó so sánh, đối chiếu với những gì họ đã biết. Trong bối cảnh như hiện nay và từ chính nội dung được thể hiện trong Kết luận điều tra, liệu sự mệnh một của những nhân vật liên quan đến Vạn Thịnh Phát có phải là những sự kiện ngẫu nhiên mà nhờ vậy hóa giải trách nhiệm cho nhiều nơi, nhiều người ?

Chú thích

(1) https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Trach-nhiem-hinh-su/Van-ban-hop-nhat-05-VBHN-VPQH-2021-Bo-luat-To-tung-hinh-su-525657.aspx

(2) https://infonet.vietnamnet.vn/scb-bat-ngo-go-toan-bo-thong-tin-gioi-thieu-cac-thanh-vien-hdqt-5002918.html

(3) https://thanhnien.vn/nguoi-dan-gui-them-12000-ti-dong-vao-scb-nhnn-cung-cap-duong-day-nong-1851510160.htm

(4) https://dangcongsan.vn/canh-bao-thong-tin-gia/xu-ly-doi-tuong-dang-tin-that-thiet-khien-nguoi-dan-o-at-rut-tien-621582.html

(5) https://vietnamnet.vn/chu-tich-chung-khoan-tan-viet-nguyen-tien-thanh-dot-ngot-qua-doi-2067746.html

(6) https://www.nguoi-viet.com/viet-nam/chua-vinh-nghiem-xac-nhan-dam-tang-nguyen-ngoc-duong-vu-van-thinh-phat/

(7) https://vnexpress.net/100-thanh-vien-doan-thanh-tra-nhan-tien-de-dung-tung-cho-scb-4679130.html

(8) https://vietnambiz.vn/dien-bien-moi-tai-du-an-mui-den-do-2022831143136379.htm

(9) https://tienphong.vn/ban-tin-8h-nguyen-pho-chu-tich-ubnd-tphcm-hua-ngoc-thuan-qua-doi-post1487893.tpo

(10) https://tuoitre.vn/pho-chu-nhiem-uy-ban-kiem-tra-trung-uong-nguyen-van-hung-tu-tran-202211212249419.htm

(11) https://baotiengdan.com/2023/11/22/dang-va-nha-nuoc-phai-chiu-trach-nhiem-ve-qua-bom-van-thinh-phat/

***************************

Phần 2

Luật pháp có thể... đút túi ?

18 trong số 25 viên chức đã nhận tiền, quà của SCB trong khi thi hành công vụ và nay bị Cơ quan điều tra đề nghị truy tố có một người được cho làđã phạm tội "nhận hối lộ" và 16 người bị cho làđã phạm tội"lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ"

Tổng hành dinh Vạn Thịnh Phát ở Sài Gòn.

Theo Điều 354 Bộ Luật hình sự hiện hành(1) thì bất kỳ ai "lợi dụng chức vụ, quyền hạn trực tiếp hoặc qua trung gian nhận hoặc sẽ nhận bất kỳ lợi ích nào cho chính bản thân người đó hoặc cho người hoặc tổ chức khác để làm hoặc không làm một việc vì lợi ích hoặc theo yêu cầu của người đưa hối lộ" cũng là "nhận hối lộ".

Theo Kết luận điều tra (Kết luận điều tra) vụ án "xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB và các đơn vị, tổ chức có liên quan",có ít nhất 25 viên chức đã nhận tiền, quà của SCB trong khi thi hành công vụ để "làm hoăc không làm" đúng chức trách, dẫn đến thiệt hại như đã biết song chỉ có 18/25 người là bị can của vụ án.

Nếu chịu khó đối chiếu các tình tiết được nêu trong Kết luận điều tra và nhận định của công an Việt Nam hẳn sẽ thấy, cơ quan điều tra (Cơ quan điều tra) có thể tùy nghi diễn giải và áp dụng pháp luật. Luật pháp chẳng khác gì một loại đồ vật có thể dễ dàng bỏ vào hoặc lấy ra từ trong túi của bộ phận bảo vệ, thực thi pháp luật.

***

18 trong số 25 viên chức đã nhận tiền, quà của SCB trong khi thi hành công vụ và nay bị Cơ quan điều tra đề nghị truy tố có một người được cho là đã phạm tội "nhận hối lộ" (bà Đỗ Thị Nhàn, Cục trưởng Cục Thanh tra giám sát ngân hàng 2 thuộc Ngân hàng Nhà nước), một người bị cho là đã phạm tội "thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" (ông Nguyễn Văn Du, Quyền Chánh Thanh tra Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng thuộc Ngân hàng Nhà nước) và 16 người bị cho là đã phạm tội"lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ" bao gồm : Một Phó Chánh thanh tra, một Thanh tra viên cùng của Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng thuộc Ngân hàng Nhà nước. Hai Cục phó, một Trưởng phòng, hai Phó phòng cùng của Cục Thanh tra giám sát ngân hàng 2 thuộc Ngân hàng Nhà nước. Một Phó Giám đốc, ba Phó Chánh Thanh tra, một Phó phòng cùng của Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng ở Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh của Ngân hàng Nhà nước. Hai Thanh tra viên của Vụ Khiếu nại, tố cáo khối nội chính và kinh tế tổng hợp của Thanh tra Chính phủ. Một Phó Chánh thanh tra của Kiểm toán Nhà nước. Một Phó ban của Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia. Tuy mô tả, nhận định của Cơ quan điều tra về hành vi của họ giống hệt nhau nhưng Cơ quan điều tra lại đề nghị truy tố họ các tội khác nhau.

Đây là nhận định của Cơ quan điều tra về bà Đỗ Thị Nhàn, Cục trưởng Cục Thanh tra giám sát ngân hàng Ngân hàng Nhà nước, Trưởng đoàn Thanh tra SCB trong cả hai đợt ở trang 216 Kết luận điều tra : "Đỗ Thị Nhàn với tư cách là Trưởng Đoàn Thanh tra, đã nhận 5,2 triệu USD (tương đương 118.143.400.000 đồng),bao che, bưng bít cho các sai phạm của Trương Mỹ Lan và Ngân hàng SCB ; báo cáo các cấp không trung thực, không đầy đủ, sai lệch kết quả thanh tra theo hướng giảm nhẹ sai phạm để tạo điều kiện giúp cho Ngân hàng SCB tiếp tục được tái cơ cấu, dẫn đến Ngân hàng Nhà nước, chính phủ không có đủ thông tin, tài liệu để chỉ đạo xử lý các sai phạm của Ngân hàng SCB, ngăn chặn hành vi phạm tội của Trương Mỹ Lan và đồng phạm xảy ra tại Ngân hàng SCB ; các hành vi làm trái công vụ của Đỗ Thị Nhàn, quy định của pháp luật thanh tra là phương thức, thủ đoạn để Nhàn giúp đỡ Lan, tạo điều kiện cho Ngân hàng SCB và thực hiện thành công hành vi nhận hối lộ. Hành vi của Nhàn đã phạm vào tội "Nhận hối lộ", quy định tại Khoản 4, Điều 354 Bộ Luật hình sự".

Còn đây là nhận định của Cơ quan điều tra về ông Nguyễn Văn Hưng, Phó Chánh thanh tra của Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng thuộc Ngân hàng Nhà nước, cấp trên của bà Nhàn và là người trực tiếp chỉ đạo, giám sát công việc thanh tra SCB của bà Nhàn ở trang 216 Kết luận điều tra : "Nguyễn Văn Hưng vì vụ lợi, động cơ mục đích cá nhân đã chỉ đạo Đỗ Thị Nhàn, Trưởng đoàn thanh tra ; Nguyễn Thị Phụng, Phó Trưởng đoàn và Tổ Tổng hợp (Nguyễn Tuấn Anh, Vũ Khánh Linh) xây dựng dự thảo, chỉnh sửa, hoàn thiện các báo cáo Ngân hàng Nhà nước và chính phủ, nội dung thể hiện không trung thực, không đầy đủ về : Tình hình, thực trạng tài chính yếu kém của Ngân hàng SCB ; Che giấu, không báo cáo về vi phạm, sai phạm của Ngân hàng SCB, sai lệch với kết quả thanh tra, tạo điều kiện cho Ngân hàng SCB được tiếp tục thực hiện các phương án tái cơ cấu, dẫn đến Ngân hàng Nhà nước, chính phủ không có đủ thông tin, tài liệu để chỉ đạo xử lý các sai phạm của Ngân hàng SCB, ngăn chặn hành vi phạm tội của Trương Mỹ Lan và đồng phạm xảy ra tại Ngân hàng SCB".

Theo Kết luận điều tra : "Trong quá trình thực hiện chức năng nhiệm vụ của Người ra Quyết định Thanh tra và Phó Chánh thanh tra phụ trách Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng, Nguyễn Văn Hưng khai đã nhiều lần nhận tổng số tiền 139.000 USD (quy đổi theo tỷ giá trung tâm các lần nhận tiền, tương đương 8.730.540.000 đồng)... đã phạm vào tội ‘lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ’ quy định tại Khoản 3 Điều 356 Bộ Luật Hình sự năm 2015 với vai trò là người chỉ đạo".

Rõ ràng hành vi phạm tội của bà Nhàn và ông Hưng chẳng khác gi nhau, nếu đọc lại các dòng đã được tô đậm, tự nhiên sẽ thấy, khi soạn thảo Kết luận điều tra, Cơ quan điều tra còn... sao chép nhận định về hậu quả bà Nhàn gây ra để đánh giá về tính chất, mức độ phạm tội của ông Hưng, chưa kể, ông Hưng mới là người chỉ đạo, ông không yêu cầu, không tán thành, bà Nhàn không thể "đổi đen thành trắng", thế thì tại sao chỉ có bà Nhàn bị xem là "nhận hối lộ" hình phạt nằm trong khung từ "20 năm, tù chung thân hoặc tử hình", còn ông Hưng chỉ bị xem là "lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ",hình phạt chỉ nằm trong khung từ "10 năm đến 15 năm" ? Trong Kết luận điều tra về vụ án "xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB và các đơn vị, tổ chức có liên quan" có rất nhiều trường hợp như vừa đề cập : Hành vi phạm tội được Cơ quan điều tra mô tả, nhận định giống nhau nhưng khi xác định tội danh lại rất khác và... hình phạt khác hoàn toàn. Xin tham khảo thêm các trường hợp liên quan đến một số viên chứ c ở Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh của Ngân hàng Nhà nước...

Tại trang 242 và 243 Kết luận điều tra, Cơ quan điều tra nhận định như thế này về hành vi phạm tội của các ông Nguyễn Văn Dũng (Phó Giám đốc Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh của Ngân hàng Nhà nước), Võ Văn Thuần (Phó Chánh Thanh tra phụ trách Thanh tra giám sát ngân hàng Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh của Ngân hàng Nhà nước), Phan Tấn Trung (Phó Chánh Thanh tra phụ trách Thanh tra giám sát ngân hàng Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh của Ngân hàng Nhà nước), Nguyễn Tín (Phó phòng Thanh tra hành chính, Giải quyết khiếu nại, tố cáo và Phòng chống tham nhũng, Cục Thanh tra giám sát ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh thuộc Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng Ngân hàng Nhà nước) và bà Nguyễn Thị Phi Loan (Phó Chánh Thanh tra phụ trách Thanh tra giám sát ngân hàng Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh của Ngân hàng Nhà nước) : "Nguyễn Văn Dũng, Võ Văn Thuần, Phan Tấn Trung, Nguyễn Thị Phi Loan, Nguyễn Tínvới vai trò là lãnh đạo Cục 2, Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh, Thanh tra giám sát ngân hàng Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh và Tổ trưởng Tổ ááo hoặc báo cáo không trung thực các hành vi sai phạm và thực trạng tài chính rất xấu của Ngân hàng SCB lên Ngân hàng Nhà nước và Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng ; Không kiến nghị Ngân hàng Nhà nước đưa SCB vào diện kiểm soát toàn diện ; Không kiến nghị Cơ quan Thanh tra giám sát Ngân hàng Nhà nước ; Không kiến nghị Cơ quan Thanh tra giám sát Ngân hàng Nhà nước thanh tra pháp nhân SCB để kịp thời xử lý các sai phạm ; Thu hẹp phạm vi thanh tra không đúng với đề xuất của Tổ giám sát, cố ý làm trái với ý kiến chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước và Cơ quan Thanh tra giám sát Ngân hàng Nhà nước. Đồng thời quá trình thực hiện, chỉ đạo công tác thanh tra, giám sát đối v ới Ngân hàng SCB, các cá nhân nêu trên đã nhận của Ngân hàng SCB từ 470 triệu đến 1,8 tỷ đồng".

Đáng nói là dù cho rằng :"Hậu quả của các hành vi sai phạm và nhận tiền của các cá nhân tại Cục 2, Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh và Tổ giám sát đã để cho nhóm Trương Mỹ Lan và SCB thực hiện hoạt động cho vay lũy tiến từng năm để Trương Mỹ Lan rút tiền sử dụng cá nhân/trả nợ cho các khoản vay trước đó nhằm che giấu thực trạng hoạt động tín dụng xấu của SCB, thiệt hại đến nay với số tiền đặc biệt lớn (dư nợ của các tổ chức, cá nhân thuộc nhóm Trương Mỹ Lan tính đến ngày 17/10/2022 là 677.286 tỉ đồng)" nhưng Cơ quan điều tra chỉ xác định ông Dũng, ông Thuần, ông Trung, bà Loan, ông Tín phạm tội‘lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ’ với hình phạt chỉ nằm trong khung từ "10 năm đến 15 năm"! Ở Cộng hòa XHCN Việt Nam, không dễ để bị xem là... "nhận hối lộ" có thể vì hình phạt dành cho hành vi "nhận hối lộ" nặng tới mức các hệ thống không đành xuống tay với "đồng đội, đồng chí" song cũng có thể vì công an... cũng thế - cũng như các viên chức mà họ điều tra! Kết luận điều tra không chỉ có những chuy ện vừa kể...

Trong Kết luận điều tra vụ án "xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB và các đơn vị, tổ chức có liên quan", Cơ quan Điều tra không chỉ bày ra sự tùy tiện vừa đáng ngại, vừa đáng ngờ khi diễn giải và áp dụng pháp luật.

Trong Kết luận điều tra vụ án "xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Ngân hàng SCB và các đơn vị, tổ chức có liên quan",Cơ quan điều tra không chỉ bày ra sự tùy tiện vừa đáng ngại, vừa đáng ngờ khi diễn giải và áp dụng pháp luật. Chẳng hạn cùng nhận tiền để làm ngơ cho SCB hưởng lợi nhưng Cơ quan điều tra xác định chỉ có bà Đỗ Thị Nhàn - Cục trưởng Cục Thanh tra giám sát ngân hàng 2 thuộc Ngân hàng Nhà nước phạm tội "nhận hối lộ", 17 viên chức còn lại thì phạm tội"lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ" dù mô tả về hành vi phạm tội và nhận định của chính Cơ quan điều tra về hậu quả do hành vi phạm tội của 17 người đó chẳng khác gì so với mô tả về hành vi phạm tội và nhận định của Cơ quan điều tra về hậu quả do hành vi phạm tội của bà Nhàn gây ra.

Sự tùy tiện trong diễn giải và áp dụng pháp luật còn thể hiện ở chuyện bỏ qua, "không xem xét trách nhiệm hình sự" cho bảy viên chức (ba của Kế toán Nhà nước, ba của Cơ quan Thanh tra giám sát ngân hàng thuộc Ngân hàng Nhà nước, một của Thanh tra chính phủ) là thành viên Đoàn Thanh tra SCB. Trong bảy người này, có ba người nhận 100 triệu đồng, ba người nhận 9.000 USD và 100 triệu đồng, một người nhận 6.000 USD và 50 triệu đồng từ đối tượng bị thanh tra. Trang 227 của Kết luận điều tra giải thích, sở dĩ các ông bà Lại Văn Bách, Bùi Vũ Hồng Trang, Phạm Thị Thùy Linh, Phạm Quốc Thịnh, Phạm Hồng Linh, Nguyễn Lan Hương, Nguyễn Hà Linh được tha vì "không giữ chức vụ, vai trò thứ yếu, bị động, phụ thuộc theo ý kiến chỉ đạo, áp đặt của Đỗ Thị Nhàn Trưởng đoàn trong quá trình thanh tra. Quá trình làm việc với Cơ quan điểu tra đã thành khẩn, chủ động khai báo về sai phạm và việc nhận tiền trong quá trình thanh tra, đã nộp khắc phục toàn bộ số tiền đã nhận từ SCB, hợp tác tích cực giúp cơ quan điều tra nhanh chóng làm rõ vụ án".