THÔNG LUẬN

Published in

Diễn đàn

09/12/2023

Xôi chè, văn hóa xã hội chủ nghĩa và truy nã… Karl Marx

Trân Văn

Đáng ngạc nhiên là dù "chửi khách như chửi con" nhưng quán Xôi chè bà Thìn lúc nào cũng đông, đặc biệt là nếu đến quán vào cuối buổi trưa và cuối buổi chiều thì rất khó tìm được chỗ ngồi…

Tổng thống Barack Obama và ông Anthony Bourdain tại Hà Nội, tháng 5/2016. Ông Bourdain từng giới thiệu với khán giả CNN về "bún chửi". (Hình : Twitter Barack Obama)

Theo tờ Dân Trí thì quán Xôi chè bà Thìn ỏ Hàng Bồ, quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội đang ế khách. Đây là một trong những quán ăn nổi tiếng nhờ xôi chè và nhờ… nói năng cộc cằn, xử sự thô lỗ với khách. Đáng ngạc nhiên là dù "chửi khách như chửi con" nhưng quán Xôi chè bà Thìn lúc nào cũng đông, đặc biệt là nếu đến quán vào cuối buổi trưa và cuối buổi chiều thì rất khó tìm được chỗ ngồi…

Hôm 4/12/2023 có thêm một người đưa lên mạng xã hội chuyện bị phục vụ viên ở quán Xôi chè bà Thìn chửi. Khác với rất nhiều thực khách, người này dị ứng với việc phục vụ viên gọi khách là "con này, thằng kia", vừa nói, vừa đệm thêm vài từ tục tĩu và khác với rất nhiều lần trước, lần này, quán Xôi chè bà Thìn đột nhiên vắng ngắt(1). Có thể khách hàng thân thiết với quán đã chán "đi nhẹ, nói khẽ" khi ăn phải "nhìn trước, ngó sau" !

***

Hà Nội không chỉ có Quán xôi chè bà Thìn nổi tiếng nhờ nói năng cộc cằn, xử sự thô lỗ với khách. Trước giờ, thiên hạ ở cả trong lẫn ngoài Việt Nam chẳng còn lạ gì với "bún mắng, cháo chửi" như một đặc trưng của thủ đô Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Tháng 10/2016, báo điện tử Đảng cộng sản Việt Nam lên tiếng biện minh"bún mắng, cháo chửi" không thể là văn hóa Hà Nội !

Sở dĩ báo điện tử Đảng cộng sản Việt Nam phải nhập cuộc vì sau khi giới thiệu bún chả với ông Obama, ông Anthony Bourdain – vừa là đầu bếp trứ danh, vừa là ngườithực hiện sách, phim tài liệu, show truyền hình về du lịchvà ẩm thực – giới thiệu với khán giả CNN về "bún chửi" ở Hà Nội, làm thiên hạ "ngạc nhiên khi thấy khách hàng tới ăn uống vẫn bình thản chấp nhận sự yếu kém, thậm chí vô văn hóa của dịch vụ tại Hà Nội" và "vì sao những hàng "bún mắng, cháo chửi" khét tiếng vẫn đông khách ?". Báo điện tử Đảng cộng sản Việt Nam vừa băn khoăn : "Cái sự ngon, bổ, rẻ ấy liệu có đủ sức mạnh để khiến người ta sẵn sàng chịu đựng bị chửi như tát nước vào mặt mà vẫn cúi đầu ngồi ăn ? Thật trớ trêu khi người ta sẵn sàng ẩu đả chỉ vì va chạm giao thông, sẵn sàng nóng nảy cãi vã với hàng xóm vì những lý do nhỏ nhặt nhưng lại ngoan ngoãn nghe chửi để được thưởng thức sự đặc sắc của ẩm thực", vừa cho rằng đó là hệ quả của thời bao cấ p, đồng thời khẳng định : "Văn hóa Hà Nội không thể dễ dàng chấp nhận sự bừa bãi hay tha hóa về cư xử" (2).

Trong thực tế, "bún mắng, cháo chửi" vẫn song hành với sự phát triển của thủ đô Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Bốn năm sau – 2020 – báo Pháp Luật Việt Nam than : "Không biết từ bao giờ, trong văn hóa ẩm thực đường phố Hà Nội, các hàng quán bún mắng, cháo chửi với phong cách phục vụ chửi khách như hát hay lại được coi là một nét đặc sắc.Phải chăng chính thái độ dễ dãi thậm chí là sẵn sàng chịu nhục của các ‘thượng đế’ để được thưởng thức bát bún, bát phở ngon đã và đang tiếp tay cho những hành vi phi văn hóa này lên ngôi ?" (3). Thêm hai năm nữa – 2022 - "bún mắng, cháo chửi" vẫn còn đó, VnExpress tập hợp ý kiến của nhiều người, vừa thể hiện sự hoang mang khi nhiều quán ăn, nhà hàng chọn mắng chửi khách hàng làm phương thức quảng bá thương hiệu, vừa ngao ngán khi có nhiều người không những chấp nhận bị xúc phạm mà còn coi sự xúc phạm như nét riêng về ẩm thực, chọn việc đến những nơi đó làm phương thức thể hiện "đẳng cấp" về ẩm thực(4).

***

Ai cũng biết "bún mắng, cháo chửi" chỉ xuất hiện sau khi đảng cộng sản Việt Nam quyết định xây dựng CNXH tại Việt Nam, tạo ra những... "con người mới xã hội chủ nghĩa". Chưa rõ bao giờ sự nghiệp xây dựng CNXH thành công nhưng... "con người mới xã hội chủ nghĩa" không dùng được nên cách nay hai năm, đảng cộng sản Việt Nam tổ chức "Hội nghị Văn hóa toàn quốc", chính thức khai tử việc tạo ra những "con người mới xã hội chủ nghĩa", nhận thức lại, "văn hóa mớigiúp thực hiện độc lập, tự cường và tự chủ" và " soi đường cho quốc dân đi"...

Tuy nhiên ai tin cung cách, tổ chức quản trị - điều hành quốc gia sẽ thay đổi nhận thức và ứng xử lệch chuẩn của các cá nhân ? Sự xuất hiện và tồn tại dai dẳng, đáng ngại của những vấn đề liên quan đến "bún mắng, cháo chửi" chỉ là một trong vô số ví dụ xác định trách nhiệm của đảng cộng sản Việt Nam. Có người đã từng khẳng định, đại khái thế này :Con người là thực thể hợpthành giữa yếu tố sinh học và hiện thực xã hộichứ không phải là sinh vật trừu tượng. Con người chính là sựhợpthành từ thế giới con người, xã hội, nhà nước... Đã có vài thế hệ ở Việt Nam được hướng dẫn tư duy theo quan điểm vừa dẫn. Chiếu theo quan điểm này, đảng cộng sản Việt Nam "chính đảng duy nhất cầm quyền, lãnh đạo nhà nước và xã hội" phải chịu trách nhiệm về "bún mắng, cháo chửi" nói riêng và sự "tha hóa về cư xử" nói chung, song hướng dẫn tư duy theo quan điểm vừa giới thiệu – quy trách cho đảng cộng sản Việt Nam – thì không phải... "tuyên truyền chống nhà nước" cũng là... "lợi dụng các quyền tự do, dân chủ xâm phạm lợi ích của nhà nước".

Khi phổ biến quan điểm :Bản chất con người là tổng hòa những quan hệ xã hội. Nhận thức vềbản chất con người, đời sống xã hội của con người cần phải được tiến hành trong đời sống xã hội cụ thể-nhân vật vừa đề cập đã lợi dụng "triết học duy vật biện chứng" chỉ ra đảng cộng sản Việt Nam phải chịu trách nhiệm về thực trạng suy đồi đạo đức, văn hóa của xã hội Việt Nam. Căn cứ vào thực tế áp dụng pháp luật của hệ thống thực thi pháp luật tại Việt Nam đối với "những phần tử cơ hội, bất mãn chính trị, hận thù cách mạng", không chỉ "có biểu hiện" mà thật sự đã "tự diễn biến, tự chuyển hóa", cần phải khởi tố và truy nã nhân vật ấy. "Ta" đã có hồ sơ của Karl Marx, bao giờ "ta" hành động ?