Người Việt có muốn ‘chia sẻ tương lai’ với Trung Quốc ?
Trân Văn, VOA, 14/12/2023
Đâu phải tự nhiên mà khi tuyên truyền cho chuyến thăm Việt Nam của ông Tập Cận Bình, ông Hùng Ba – Đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam – lặp đi, lặp lại việc Việt Nam và Trung Quốc "chia sẻ vận mệnh chung", vừa nhấn mạnh đó là "đặc trưng trong quan hệ hai nước" !
Tại sao Việt Nam và Trung Quốc chỉ chia sẻ "tương lai", không chia sẻ "vận mệnh" nữa ? Đã có những lý giải khác nhau !
Ông Tập Cận Bình – Tổng bí thư đảng cộng sản Trung Quốc kiêm Chủ tịch Nhà nước Trung Quốc – vừa rời Việt Nam và mang theo cam kết của Việt Nam :Sẽ cùng Trung Quốc tiếp tục làm sâu sắc và nâng tầm quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện, xây dựng "cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam – Trung Quốc" có ý nghĩa chiến lược (1).
"Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam – Trung Quốc" là gì ? Vì sao đột nhiên xuất hiện trong "Tuyên bố chung" lần này ? Cần lưu ý, trước giờ, hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam luôn cam kết cùng Trung Quốc "chia sẻ vận mệnh chung". Chẳng hạn tháng 11 năm ngoái, trước khi kết thúc chuyến thăm Trung Quốc, ông Nguyễn Phú Trọng và ông Tập Cận Bình cũng công bố một "Tuyên bố chung", tại phần ba của "Tuyên bố chung" này, ông Trọng thay mặt Việt Nam khẳng định sẽ "chia sẻ vận mệnh chung" với Trung Quốc(2). Rồi tháng 6 năm nay, khi thăm Trung Quốc, ông Phạm Minh Chính (Thủ tướng Việt Nam) và ông Lý Khắc Cường (Thủ tướng Trung Quốc) cùng phát hành "Thông cáo báo chí chung", ở phần ba của thông cáo này, ông Chính thay mặt Việt Nam tái khẳng định tiếp tục "chia sẻ vận mệnh chung" với Trung Quốc(3).
Đâu phải tự nhiên mà khi tuyên truyền cho chuyến thăm Việt Nam của ông Tập Cận Bình, ông Hùng Ba – Đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam – vừa lặp đi, lặp lại với các cơ quan truyền thông chính thức tại Việt Nam việc Việt Nam và Trung Quốc "chia sẻ vận mệnh chung", vừa nhấn mạnh đó là "đặc trưng trong quan hệ hai nước" (4) !
Tại sao Việt Nam và Trung Quốc chỉ chia sẻ "tương lai", không chia sẻ "vận mệnh" nữa ? Đã có những lý giải khác nhau nhưng nhìn một cách tổng quát, đó là thay đổi cần ghi nhận. Nếu so "Tuyên bố chung 2022" với "Tuyên bố chung 2023" thì còn một số khác biệt đáng chú ý khác. "Tuyên bố chung 2022" không có những yếu tố này khi xác lập "định hướng quan hệ". Đó là : Phát triển quan hệ giữa các nước cần tuân theo Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế và chuẩn mực cơ bản của quan hệ quốc tế, hợp tác cùng thắng, tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của nhau, kiên trì giải quyết bất đồng thông qua biện pháp hòa bình (Đoạn 4, Phần 1 "Tuyên bố chung 2023").
Tạm thời xin chưa bình luận tại sao vì những khác biệt vừa kể dẫu đáng ngẫm nghĩ nhưng chính những yếu tố mới, vừa được nêu trong "Tuyên bố chung 2023" lại mâu thuẫn với một số yếu tố khác trong chính tuyên bố này. Chẳng hạn, tại sao đã khẳng định"phát triển quan hệ giữa các nước cần tuân theo Hiến chương Liên Hiệp Quốc, luật pháp quốc tế và chuẩn mực cơ bản của quan hệ quốc tế" mà "phía Việt Nam" lại "cho rằng các vấn đề Hồng Kông, Tân Cương, Tây Tạng là công việc nội bộ của Trung Quốc" ? Chẳng lẽ đưa yếu tố đó vào "Tuyên bố chung 2023" là để đổi lấy "phía Trung Quốc ủng hộ các nỗ lực của phía Việt Nam trong việc duy trì ổn định xã hội, đảm bảo an ninh quốc gia và thúc đẩy đoàn kết dân tộc" ? Trung Quốc đã hoặc sẽ can dự vào những xung đột giữa chính quyền Việt Nam với các cộng đồng thiểu số tại Việt Nam ?
Tương tự, tại sao lần này, Việt Nam đột nhiên lớn tiếng minh định : "Công nhận Đài Loan là một phần không thể tách rời của lãnh thổ Trung Quốc, kiên quyết phản đối hành động chia rẽ ‘Đài Loan độc lập’ dưới mọi hình thức, ủng hộ nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ của các nước, không phát triển bất cứ quan hệ cấp nhà nước nào với Đài Loan" (1), bất kể từ khi Việt Nam bắt đầu mở cửa tới nay, dòng vốn đầu tư từ Đài Loan vào Việt Nam không ngừng gia tăng và càng ngày càng trở thành quan trọng đối với việc phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam ? Đâu phải tự nhiên mà gần đây, Việt Nam liên tục bày tỏ cả sự hào hứng lẫn hi vọng được hưởng lợi lớn khi dòng vốn đầu tư của Đài Loan đang dịch chuyển từ Trung Quốc sang các quốc gia trong khối ASEAN(5). Minh định như thế vào lúc này, trong bối cảnh như hiện nay là khôn hay dại ?
***
Chuyến thăm Việt Nam của ông Tập Cận Bình là dịp để Việt Nam ký 36 "thỏa thuận hợp tác" (6). Tám "thỏa thuận" đầu tiên liên quan đến "hợp tác" tuyên truyền, dịch – xuất bản các tác phẩm kinh điển, phối hợp giữa Ban Nội chính của hai đảng và Bộ Ngoại giao, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng của hai chính phủ.
28 "thỏa thuận" còn lại được đặt tên là "hợp tác trên các lĩnh vực thực chất" nhưng ngoài "thúc đẩy kết nối giữa khuôn khổ ‘hai hành lang, một vành đai’ với sáng kiến ‘vành đai và con đường’ giữa hai bên" và "xây dựng một cây cầu bắc qua sông Hồng đoạn chảy ngang Lào Cai (Việt Nam) – Vân Nam (Trung Quốc)", chủ yếu là những "thỏa thuận" nhằm "ghi nhớ" kiểu như "ghi nhớcác yêu cầu đối với việc xây dựng vùng sạch bệnh lở mồm long móng có sử dụng vaccine" hay "triển khai giao lưu hữu nghị đảng bộ địa phương giữa Thành ủy Hải Phòng, Đảng cộng sản Việt Nam và Tỉnh ủy Vân Nam, Đảng cộng sản Trung Quốc",...
Cách nay hai tháng (10/2023), khi trả lời tờ Tiền Phong về tương lai quan hệ Việt – Trung, Đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam từng bảo rằng, một trong những yếu tố mà hai đảng, hai nhà nước sẽ "đẩy mạnh kết nối" là LÒNG DÂN (7). Trong bài viết được cho là của ông Tập Cận Bình gửi tờ Nhân Dân – cơ quan ngôn luận của Đảng cộng sản Việt Nam – để quảng cáo nhận thức, tình cảm đối với Việt Nam, ông Tập Cận Bình xiển dương "bốn kiên trì" xem đó như định hướng mới cho quan hệ Việt – Trung :Kiên trì tin cậy lẫn nhau, kiêntrì hài hòa lợi ích, kiêntrì hữu nghị thân thiết, kiêntrì đối xử chân thành(8). Không rõ LÒNG DÂN có phải là yếu tố tác động đến việc đổi "chia sẻ vận mệnh chung" thành "cộng đồng chia sẻ tương lai" chăng và cũng chưa rõ người Việt có chấp nhận "kiên trì" trong việc "chia sẻ tương lai" của dân tộc, của xứ sở với Trung Quốc không ?
Trân Văn
Nguồn : VOA, 14/12/2023
Chú thích
(3) https://nhandan.vn/thong-cao-bao-chi-chung-viet-nam-trung-quoc-post760064.html
(5) https://thesaigontimes.vn/don-lan-song-thuong-mai-va-dau-tu-sau-cuoc-chuyen-dich-lon-tu-dai-loan/
(6) https://vnexpress.net/viet-trung-ky-36-van-ban-thoa-thuan-hop-tac-4688057-p2.html
(7) https://tienphong.vn/viet-trung-ket-noi-di-toi-thanh-cong-post1578043.tpo
************************
Tập Cận Bình đến Việt Nam trong sự ngoảnh mặt của người Việt
Tuấn Khanh, RFA, 14/10/2023
Cây viết bình luận thời sự về chính trị Á Châu, ông Donald Kirk đã nhận định một cách ngắn gọn là "kết thúc thất bại" khi mô tả chuyến đến Việt Nam của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Các nhà quan sát khác thì cũng đồng quan điểm, cho rằng Tập đã không hề chinh phục được trái tim và khối óc của người Việt Nam trong chuyến thăm Hà Nội, mà nếu so sánh gần, điều này hoàn toàn tương phản với thái độ của người dân Việt từ những chuyến đi của các đời tổng thống Mỹ.
Lế đường trung tâm Thành phố Hà Nội vắng hoe người khi đoàn xe của Tập Cận Bình chạy qua
Mặc dù lần trước Tổng thống Mỹ Joe Biden đến Việt Nam là để nhận lời mời về việc kết nối một mối quan hệ lên một tầm cao khác, sau nửa thế kỷ coi nhau là thù địch ; còn Tập Cận Bình đến Việt Nam đem theo nhiều gợi ý về quyền lợi ký kết cùng với Đảng trưởng Đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng, về 36 "văn kiện hợp tác", từ ngoại giao, viễn thông đến đường sắt… chuẩn bị cho cuộc ăn mừng đồng minh lịch sử 50 năm miền Bắc đã chiến thắng miền Nam Việt Nam. Nhưng sự chờ đón và những bình luận trên mạng xã hội có thể nhận thấy, chuyến đi của lãnh đạo hai quốc gia lớn này là thực sự rất khác biệt trong lòng người Việt.
Đó là ấn tượng nói chung của người Việt Nam nói với phóng viên nước ngoài, khi chứng kiến lễ ký kết hôm thứ Tư 13 tháng 12, của Chủ tịch Tập và Tổng bí thư Việt Nam, Nguyễn Phú Trọng. Việt Nam và Trung Quốc là hai quốc gia hiếm hoi đang cùng một hệ ý thức trong việc cầm quyền, tuy nhiên trong lần này, TTXVN đưa rằng ông Trọng nhấn mạnh, chuyến thăm Việt Nam lần thứ ba của ông Tập là một "dấu ấn mới" đặc biệt quan trọng trong "lợi ích chung của cả hai nước".
Trong sự long trọng tiếp đón của Hà Nội, người ta nhìn thấy rõ ràng Đảng cộng sản Việt Nam muốn cho thấy sự khắng khít và trọng thị với mối quan hệ với Trung Quốc. Từ đầu đến cuối, chuyến đi hai ngày ngắn và bảo mật của ông Tập, được coi là đến với một đồng minh lâu năm, đã hoàn toàn im lặng trong lòng người dân Việt. Người ta chỉ có thế biết được tin tức nhỏ giọt qua tin tức truyền hình do nhà nước kiểm soát. "Chẳng có ai quan tâm", một người Việt Nam nói khi nhìn vào ảnh chiếc xe limo của ông Tập đang đi từ sân bay vào trung tâm Hà Nội.
Còn nhớ, khi Tổng thống Donald Trump tới Hà Nội dự hội nghị thượng đỉnh lần thứ hai với lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un vào tháng 2 năm 2019, rồi sau đó là Tổng thống Joe Biden vào tháng 9, không khí xã hội Việt Nam đã làm dấy lên sự tò mò gần như ngưỡng mộ. "Mọi người xếp hàng để xem họ", một người Việt Nam giấu tên nói.
Nhận xét này đã được nhà quan sát lâu năm người Australia, Carl Robinson, người thường xuyên đến thăm Việt Nam cho biết, bởi đối với người Việt Nam, "Hoa Kỳ đại diện cho tự do. Còn Trung Quốc chẳng có ý nghĩa gì cả", ông Robinson nói, "Bạn sẽ không biết mọi người thực sự đang nghĩ gì, khi các phương tiện truyền thông do nhà nước kiểm soát ở Việt Nam ca ngợi việc ký kết hàng loạt các thỏa thuận, mà người dân qua kinh nghiệm cho thấy hầu như không có khả năng mang lại nhiều kết quả như đã hứa".
Tuy nhiên, cũng theo nhà báo người Úc, Carl Robinson, thì có thể nhận thấy khi nói chuyện với người Việt, "Cảm giác của công chúng rất hoài nghi". Rốt cuộc, "Họ hiểu biết tất cả những điều này trước đây", ông nói, "Hà Nội hầu như không đồng quan điểm với người dân Việt Nam trong mối quan hệ với Trung Quốc, và người dân có vẻ nhìn thấu những gì đang diễn ra".
Trên thực tế, ông Robinson tin rằng, "Phần lớn tình trạng tham nhũng tràn lan ở Việt Nam là do đầu tư của Trung Quốc gây ra, và đó là một phần do mối quan hệ quá thân mật với giới thượng lưu và quan chức".
Được biết, trước chuyến thăm của ông Tập, Việt Nam và Trung Quốc đã bất đồng không chỉ về chi tiết thỏa thuận mà còn về triển vọng tổng thể.
Đài truyền hình Đức Deutsche Welle đưa tin từ Hà Nội cho biết : "Ban đầu, 45 thương vụ được đề xuất nhưng 8 thương vụ – gắn liền với các tài liệu quan trọng và quý hiếm – đã không được ký kết". Trong nhiều tháng, "Trung Quốc và Việt Nam đã tranh luận về ý nghĩa thực sự của cụm từ 'chung vận mệnh' - một cách nói có ý ràng buộc - trong khi Việt Nam có vẻ thích ý tưởng rộng hơn về 'tương lai chung'. Theo Deutsche Welle, cuối cùng ông Tập đã không đạt được thỏa thuận như mong muốn về việc khai thác đất hiếm cần thiết ở Việt Nam cho các sản phẩm điện tử.
Phần được công bố trong chuyến đi lần này, là về việc xây dựng các tuyến đường sắt và sản xuất các sản phẩm của Trung Quốc tại Việt Nam, nhưng hai bên vẫn tranh cãi về các yêu sách của Trung Quốc đối với Biển Đông, bao gồm cả việc khoan dầu và khí đốt tự nhiên. Đôi khi, Trung Quốc và Việt Nam tạm làm giãn các cuộc tranh cãi quá nhạy cảm đó bằng các quyết định "tuần tra chung" ở vùng biển đang tranh chấp. Carlyle Thayer, nhà tư vấn và giáo sư lâu năm ở Úc, cho biết : "Đó là vấn đề khó chịu lớn nhất trong quan hệ song phương Việt - Trung. Không làm sao để có được các giải pháp để làm cho nó tốt hơn".
Trên bề mặt, sự tiếp đón nồng nhiệt của Hà Nội dành cho ông Tập, được nhiều nhà quan sát coi là phương thức "ngoại giao cây tre" của Việt Nam, mà sự co giãn của Việt Nam đang dao động giữa việc khuất phục Trung Quốc và tỏ ra thân thiện với kẻ thù cũ là Mỹ.
Ông Robinson nói với tờ The New York Sun : "Trung Quốc có thể làm chậm lại và thậm chí đóng cửa hoàn toàn giao thông xuyên biên giới". Việt Nam biết rõ mình dễ bị tổn thương như thế nào cả về kinh tế và quân sự. Tuy nhiên, không có gì có thể được nói công khai", ông Robinson nhận định. "Nhất là ở Việt Nam lúc này, mọi biểu hiện giận dữ chống lại Trung Quốc của công chúng đều bị dập tắt ngay lập tức, nhưng bạn vẫn thường nghe người ta nói mỉa mai với nhau rằng Việt Nam đang là thuộc địa của Trung Quốc".
Tuấn Khanh
Nguồn : RFA, 14/12/2023
******************************
Cộng đồng chia sẻ tương lai với Trung Quốc chỉ là cái vỏ rỗng ?
VOA, 14/12/2023
Việt Nam tham gia ‘Cộng đồng chia sẻ tương lai’ với Trung Quốc chỉ là ‘nỗ lực làm yên lòng Bắc Kinh’ sau khi Hà Nội xích gần về phương Tây, các nhà quan sát nhận định với VOA, và việc này ‘về cơ bản không thay đổi gì quan hệ giữa Việt Nam với Trung Quốc hay với Mỹ’.
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đón Chủ tịch Tập Cận Bình hôm 12/12 năm 2023. Hai nhà lãnh đạo đồng ý xây dựng 'Cộng đồng chia sẻ tương lai'
Hôm 12/12, Việt Nam nhất trí xây dựng ‘Cộng đồng chia sẻ tương lai’ với Trung Quốc theo lời đề nghị của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sau cuộc gặp giữa ông Tập với Tổng bí thư Việt Nam Nguyễn Phú Trọng.
Tuyên bố chung của hai nước ghi rằng Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam - Trung Quốc ‘có ý nghĩa chiến lược, nỗ lực vì hạnh phúc của nhân dân hai nước, vì sự nghiệp hòa bình và tiến bộ của nhân loại’.
Theo giải thích của ông Tập trong bài viết trên báo Nhân dân của Việt Nam thì ‘Cộng đồng chia sẻ tương lai’ có nghĩa là Trung Quốc ‘gắn kết sự phát triển của mình với sự phát triển của các nước láng giềng để mỗi nước đều có cuộc sống tươi đẹp’.
Ông Tập Cận Bình cũng nhấn mạnh tương lai Châu Á ‘nằm trong tay người dân Châu Á’ trong ngụ ý nhằm loại vai trò của Mỹ ra khỏi khu vực.
Để lôi kéo Việt Nam tham gia ý tưởng này, Trung Quốc đã hứa hẹn sẽ mở cửa hơn nữa đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam, nhất là nông sản, và đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cho Việt Nam để tăng cường kết nối hai nước.
‘Giữ thể diện cho ông Tập’
Việt Nam chấp nhận đề xuất này của Trung Quốc là để ‘giúp ông Tập giữ thể diện’ và ‘giữ ổn định’ sau khi họ đã nâng cấp quan hệ với Mỹ thành Đối tác Chiến lược Toàn diện hồi đầu tháng 9, ông Greg Poling, giám đốc Chương trình đông nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS) ở Washington D.C., nói với VOA.
"Tất cả thông tin đều cho thấy Hà Nội không muốn gia nhập ý tưởng của Trung Quốc về cộng đồng chung vận mệnh nhưng cuối cùng họ cảm thấy cần phải nhượng bộ trên vấn đề này", ông Poling nói thêm.
Ông lưu ý khái niệm này lúc đầu có tên là ‘Cộng đồng chung vận mệnh’ nhưng sau đó đã được điều chỉnh thành ‘Cộng đồng chia sẻ tương lai’ để có sự bao trùm hẹp hơn. Theo lời ông thì khái niệm này chỉ là ‘ngôn từ rất kêu nhưng nội dung không có gì nhiều’.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Giang từ Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore nhắc lại ý tưởng về Cộng đồng chung vận mệnh của ông Tập Cận Bình không phải là điều gì mới mẻ và trước Việt Nam đã có 6 nước Đông Nam Á ký kết tham gia cộng đồng này.
"Khái niệm rộng và bao trùm nhiều vấn đề nhưng mà trên thực tế thực hiện như thế nào thì không được cụ thể lắm. Cho nên tôi nghĩ việc ký kết này nhìn chung mang ý nghĩa nhiều hơn về hình thức bên ngoài", ông Giang nói với VOA.
Ông lưu ý cách nói ‘chung vận mệnh’ ‘hơi nhạy cảm với Việt Nam’, khó được Việt Nam chấp nhận, nên phải đổi thành ‘chia sẻ tương lai’.
Khi được hỏi việc Việt Nam đồng ý với ý tưởng này có phải thành công của ông Tập trong chuyến công du Việt Nam hay không, ông Giang nói : "Phần nào đây là động thái tái cân bằng của Việt Nam khi mà trong năm qua Việt Nam đã có rất nhiều những cải thiện đáng kể về quan hệ ngoại giao với các nước phương Tây".
Theo lời ông giải thích thì khi chấp nhận ý tưởng này, Hà Nội muốn trấn an Bắc Kinh rằng họ ‘sẽ không bỏ rơi Trung quốc để chạy sang phía bên kia cũng như sẽ không tham gia vào nỗ lực kiềm tỏa Trung Quốc’.
Cho nên chuyên gia cho rằng đây là động thái ngoại giao ‘khá bình thường’ của Việt Nam để đảm bảo an ninh của Việt Nam với Trung Quốc trong khi tạo điều kiện cho Việt Nam có bước phát triển mới.
‘Không có gì thay đổi’
"Cho dù là gì đi nữa, cộng đồng này không có ý nghĩa ngoại giao gì đối với Việt Nam – Trung Quốc vẫn chỉ là một đối tác chiến lược toàn diện của Việt Nam giống như Mỹ, Hàn, Nhật", ông Greg Poling nói và lưu ý rằng các văn kiện được hai nước ký kết ‘đều rất mơ hồ’.
"Việt Nam sẽ tiếp tục vận dụng tối đa đường lối đối ngoại độc lập và tự chủ trong khi đi cùng phe với Mỹ và những nước đồng chí hướng khác trên các vấn đề quan tâm chung, trong đó an ninh trên biển".
Ông Poling nhấn mạnh Hà Nội đã từ chối ký kết hợp tác với Trung Quốc về khoáng sản trọng yếu, bao gồm đất hiếm, mặc dù chính bản thân ông Tập vận động.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Giang chỉ ra trong hệ thống phân cấp về quan hệ ngoại giao của Việt Nam, cao hơn Đối tác chiến lược Toàn diện là ‘Quan hệ đặc biệt’ mà Việt Nam có với Cuba hay Lào chứ không phải với Trung Quốc, và ‘Cộng đồng chia sẻ tương lai’ không tồn tại trong các khái niệm ngoại giao của Việt Nam.
Dẫn Tuyên bố chung giữa hai nước, ông Giang cho rằng Việt Nam ‘đã cố gắng chèn vào những khái niệm mà Trung Quốc không thích’ như ‘tuân thủ luật pháp quốc tế’ hay Công ước Quốc tế về Luật biển, tức UNCLOS’.
"Khi mà có thêm một cái gọi là ‘Cộng đồng chia sẻ tương lai’ giữa Việt Nam và Trung Quốc thì tôi nghĩ không thay đổi nhiều về bản chất mối quan hệ giữa Việt Nam với các nước", ông Giang nói.
Khi được hỏi liệu Việt Nam có bị Bắc Kinh lôi kéo khỏi các nước phương Tây, ông Giang nói : "Việc Việt Nam đồng ý tham gia Cộng đồng chia sẻ tương lai này không có nghĩa là Việt Nam hoàn toàn đi vào quỹ đạo của Trung Quốc hay chấp nhận khái niệm của Trung Quốc về trật tự thế giới".
Lợi ích kinh tế
Ông Giang chỉ ra trong 36 văn bản ký kết thì đa số ‘tập trung chủ yếu vào thương mại, đầu tư và phát triển cơ sở hạ tầng đường sắt, đường bộ’.
Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn nhất cho nông sản của Việt Nam. Điển hình là trái sầu riêng, sau khi được Trung Quốc mở cửa thị trường cho nhập khẩu chính ngạch hồi năm 2022, thì chỉ trong vòng 10 tháng đầu năm 2023, Việt Nam đã xuất gần 2 tỉ đô la Mỹ sầu riêng sang Trung Quốc, theo số liệu của giới chức thương mại Việt Nam.
Trong 36 văn kiện hợp tác được ký kết nhân chuyến thăm của ông Tập, có hiệp định xây cầu đường bộ qua biên giới và bản ghi nhớ về tăng cường hợp tác viện trợ phát triển đường sắt qua biên giới.
Trước đó, trả lời báo chí trong nước, Đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam, ông Hùng Ba, nói rằng nước ông sẽ tiến tới cho phép nhập khẩu dừa tươi của Việt Nam và sẽ hỗ trợ Việt Nam xây dựng các tuyến đường sắt từ Nam Ninh (Quảng Tây) đến Hà Nội và từ Hà Khẩu (Vân Nam) qua Lào Cai đến Hà Nội và Hải Phòng.
Ông Nguyễn Khắc Giang nhận định rằng Hà Nội ‘rõ ràng cố gắng giữ ổn định quan hệ kinh tế-thương mại’ với Trung Quốc và ‘đang có nhu cầu rất lớn về vốn’ để chuyển đổi sang năng lượng xanh và xây dựng cơ sở hạ tầng’ nên cũng muốn thu hút thêm nguồn lực đầu tư từ Trung Quốc ở những dự án không quá nhạy cảm.
Do đó, ông cho rằng ít nhất cộng đồng này ‘có lợi cho Việt Nam về giao thương và đầu tư với Trung Quốc’.
"Phải đảm bảo làm sao có những chính sách liên quan đến việc thông thương hàng hóa Việt Nam được minh bạch rõ ràng thay vì trở thành công cụ để Trung Quốc gây sức ép khi xảy ra những vấn đề phi kinh tế", ông lưu ý.
Khi Việt Nam nâng cấp quan hệ với Mỹ hồi tháng 9, hợp tác kinh tế là nội dụng chủ đạo được đề cập giữa hai nước. Ông Giang cho rằng nhu cầu tăng trưởng kinh tế trong nước là động lực thúc đẩy Việt Nam có các động thái ngoại giao với Mỹ và Trung Quốc.
"Với Việt Nam thì trong tất cả các cuộc cạnh tranh giữa các nước lớn thì Việt Nam ở trong thế rất thuận lợi để thu hút đầu tư và hỗ trợ từ hai bên, và Việt Nam rõ ràng đã rất khôn ngoan trong việc cố gắng đi ở giữa để tận dụng tối đa lợi thế ấy".
Biển Đông
Cả hai nhà nghiên cứu Greg Poling và Nguyễn Khắc Giang đều cho rằng ‘Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam-Trung Quốc’ sẽ ‘không thay đổi gì tình hình trên Biển Đông’.
Ông Poling cho rằng không ai ở Việt Nam mong chờ sẽ sử dụng được đường dây nóng về đánh bắt cá giữa hai nước trên Biển Đông vừa được thiết lập còn ông Giang nhấn mạnh lập trường của Bắc Kinh và Hà Nội về Biển Đông vẫn không đổi.
Việt Nam là nước Châu Á duy nhất mà ông Tập đến thăm trong cả năm qua, và là nước thứ hai sau Nga ông Tập đến thăm mà không kết hợp các hoạt động đa phương.
"Đây là chuyến công du nước ngoài cuối cùng của tôi trong năm nay", ông Tập được Đài truyền hình trung ương Trung Quốc CCTV dẫn lời nói với Chủ tịch Việt Nam Võ Văn Thưởng. "Điều này hoàn toàn cho thấy vị trí đặc biệt của mối quan hệ Trung-Việt trong tổng thể ngoại giao Trung Quốc".
Nguồn : VOA, 14/12/2023
***********************
Bộ Ngoại giao Việt Nam khẳng định thúc đẩy hợp tác đường sắt với Trung Quốc là chủ yếu
RFA, 14/12/2023
"Tăng cường thúc đẩy hợp tác đường sắt là một trong những hợp tác chủ yếu giữa Việt Nam và Trung Quốc trong giai đoạn tới".
Thủ tướng Phạm Minh Chính và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hà Nội hôm 13/12/2023 - AFP
Đó là trả lời của Phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Việt Nam, bà Phạm Thu Hằng, vào ngày 14/12 khi báo chí hỏi về văn kiện được ký kết liên quan đến hợp tác đường sắt giữa Hà Nội và Bắc Kinh trong chuyến thăm của Chủ tịch, Tổng bí thư Đảng cộng sản Trung Quốc, ông Tập Cận Bình, đến Việt Nam trong hai ngày 12 và 13/12 vừa qua.
Ngoài việc khẳng định đó là một trong những hợp tác chủ yếu giữa hai phía trong thời gian tới, bà Phạm Thu Hằng cho biết cụ thể "hai bên đã nhất trí nghiên cứu thúc đẩy xây dựng đường sắt khổ tiêu chuẩn Lào Cai- Hà Nội- Hải Phòng ; nghiên cứu các tuyến đường sắt khổ tiêu chuẩn Đồng Đăng- Hà Nội, Móng Cái- Hạ Long- Hải Phòng vào thời điểm phù hợp".
Các dự án này theo lời bà Phạm Thu hằng sẽ góp phần tăng cường hợp tác kết nối giữa khuôn khổ "Hai hành lang, một vành đai" với "Sáng kiến vành đai con đường (BRI)" giữa Việt Nam và Trung Quốc.
Hôm đầu tháng 12 vừa qua, Reuters loan tin Việt Nam và Trung Quốc đang nỗ lực nâng cấp đáng kể các tuyến đường sắt còn kém phát triển đi qua trung tâm đất hiếm của Việt Nam và đến cảng biển hàng đầu của nước này ở phía Bắc.
Thủ tướng Việt Nam, ông Phạm Minh Chính được dẫn lời kêu gọi nâng cấp tuyến đường sắt Côn Minh ở nam Hoa Lục với thành phố cảng Hải Phòng ở phía Bắc của Việt Nam trong một tuyên bố đưa ra vào tháng 11, sau khi Bộ trưởng Thương Mại Trung Quốc, ông Vương Văn Đào, tiến hành chuyến thăm được nói hiếm hoi đến Việt Nam.
Nguồn : RFA, 14/12/2023
**************************
Tập Cận Bình : Chuyến công du Việt Nam là ‘đỉnh cao thành công’
VOA, 14/12/2023
Chủ tịch Tập Cận Bình nói rằng chuyến công du Việt Nam vừa rồi là "đỉnh cao thành công của nỗ lực ngoại giao" của Bắc Kinh trong năm 2023 và "ấn tượng" trước lời ca tụng "tình anh em" của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hà Nội ngày 12/12/2023.
"Chuyến thăm cấp nhà nước tới Việt Nam là đỉnh cao thành công của những nỗ lực ngoại giao của Trung Quốc trong năm nay và có tầm quan trọng to lớn", Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói hôm 13/12 khi kết thúc chuyến thăm cấp nhà nước hai ngày tới Việt Nam, theo truyền thông Trung Quốc.
Cổng thông tin Chính phủ Trung Quốc (State Council) hôm 14/12 dẫn lời ông Tập nói rằng trong chuyến thăm này, ông và Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã cùng tuyên bố xây dựng cộng đồng cùng chia sẻ tương lai Trung Quốc - Việt Nam với ý nghĩa chiến lược.
Nhà lãnh đạo Trung Quốc nói rằng định vị mới này đã đưa quan hệ Trung Quốc - Việt Nam đến "một điểm khởi đầu lịch sử mới và sẽ đẩy quan hệ Trung Quốc - Việt Nam lên một tầm cao mới".
Ông Tập nói rằng điều làm ông ấn tượng nhất là việc ông Trọng nhấn mạnh nhiều lần rằng mối quan hệ "tình hữu nghị và tình anh em" giữa Trung Quốc và Việt Nam là điểm khởi đầu và nền tảng của mối quan hệ Trung Quốc - Việt Nam.
Tương tự, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị, người tháp tùng ông Tập trong chuyến đi này, nói rằng chuyến thăm "đã đạt được thành công to lớn, có ý nghĩa lịch sử quan trọng, trở thành cột mốc mới trong quan hệ hai đảng, hai nước Trung Quốc - Việt Nam", đài CRI cho biết hôm 14/12, một ngày sau chuyến thăm Hà Nội của phái đoàn ông Tập.
Truyền thông nhà nước Việt Nam cũng ca ngợi chuyến thăm của ông Tập, nói chuyến thăm này "góp phần quan trọng vào phát huy tình hữu nghị truyền thống Việt Nam - Trung Quốc ; nâng tầm quan hệ Việt Nam - Trung Quốc trong thời kỳ mới, thúc đẩy hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực và thế giới".
Các nhà bình luận nói rằng về mặt từ ngữ, định vị "cộng đồng chia sẻ tương lai" giữa hai nước được thiết lập hôm 12/12 "dễ chấp nhận hơn" so với định vị "cộng đồng chung vận mệnh" mà ông Tập đề xuất trước đó, mặc dù về bản chất trên thực tế hai định vị này khó có thể cho thấy sự khác biệt.
Từ Thành phố Hồ Chí Minh, nhà thơ, nhà báo độc lập Hoàng Thụy Hưng, người thường bày tỏ phản đối sự bá quyền và tranh giành lãnh hải của Trung Quốc ở Biển Đông, nêu nhận định với VOA :
"Không biết vì lý do gì mà được chỉnh thành "cộng đồng chia sẻ tương lai" giữa Trung Quốc và Việt Nam, nghe có vẻ dễ chấp nhận hơn. Đúng là hai nước liền biên giới với nhau và có rất nhiều quan hệ mật thiết từ văn hóa cho đến kinh tế, chưa nói đến chế độ chính trị. Việt Nam không thể và không bao giờ có thể thoát ly được khỏi quan hệ gắn bó như thế.
"Chế độ chính trị có thể thay đổi, chứ không bất biến, nhưng văn hóa, kinh tế, xã hội giữa hai nước chắc chắn là luôn luôn sẽ chia sẻ với nhau, trong lịch sử cũng như trong tương lai".
Ông Nguyễn Khắc Giang, một học giả thuộc Viện ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore, nêu nhận định với AP hôm 13/12 rằng sự nhượng bộ khoa trương từ Hà Nội "không có nghĩa là Việt Nam ủng hộ các sáng kiến chính trị do Trung Quốc dẫn đầu, mà là một hành động phòng ngừa tế nhị, đặc biệt là sau khi nâng cấp với Hoa Kỳ và Nhật Bản gần đây".
Giới học giả và các nhà quan sát phương Tây nói rằng chuyến thăm của ông Tập đến Việt Nam là nhằm thắt chặt hơn nữa với Hà Nội sau chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Mỹ Joe Biden hồi tháng 9, và chuyến thăm Nhật vào tháng trước của Chủ tịch Võ Văn Thưởng, nâng Mỹ, Nhật ngang tầm với Trung Quốc.
Mặc dù tránh không đề cập trực tiếp đến Washington trong các bài phát biểu tại Việt Nam, nhưng ông Tập Cận Bình hôm 13/12 kêu gọi Hà Nội cùng Bắc Kinh hãy ngăn chặn "các thế lực bên ngoài muốn gây rối ở Châu Á-Thái Bình Dương", ám chỉ Hoa Kỳ.
Trong tuyên bố chung hôm 13/12, Trung Quốc và Việt Nam nhất trí nâng quan hệ lên một giai đoạn mới với "sự tin tưởng lẫn nhau về chính trị lớn hơn, hợp tác an ninh thực chất hơn, nền tảng xã hội vững chắc hơn, phối hợp đa phương chặt chẽ hơn và quản lý tốt hơn các khác biệt".
Hai bên cũng nói sẽ tăng cường hợp tác an ninh và chia sẻ thông tin tình báo, chú ý đến những rủi ro của cái gọi là "cách mạng màu" do "các thế lực thù địch, phản động" gây ra. Về "những bất đồng trên biển", hai nước cho biết sẽ "tích cực tìm kiếm các biện pháp giải quyết cơ bản, lâu dài mà hai bên có thể chấp nhận được".
Nguồn : VOA, 14/12/2023