Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Diễn đàn

17/05/2024

Cuộc chiến tại Ukraine không biết lúc nào ngừng

Nhiều nguồn tin

Nga và Ukraine đã để vuột mất cơ hội đạt thỏa thuận hòa bình như thế nào ?

Minh Anh, RFI, 17/05/2024

Không lâu sau khi Nga khởi động cuộc chiến xâm lược Ukraine, các nhà đàm phán của hai bên đã soạn thảo một dự án thỏa thuận hòa bình. Tài liệu dài 17 trang mà báo Đức "Die Welt" độc quyền tham khảo được, và được báo Pháp Le Figaro thuật lại, cho thấy, Kiev và Moskva vào thời điểm đó gần như đã đồng ý một lệnh ngưng bắn. Nhưng tài liệu này cuối cùng đã bị chôn vùi. Theo Ukraine, thất bại đàm phán có một phần trách nhiệm của cựu thủ tướng Anh Boris Johnson.

cuocchien1

Một phụ nữ đi qua những ngôi nhà bị hư hại ở Mariupol, ngày 08/04/2022. Ukraine cho biết đang điều tra về việc Nga thả chất độc hóa học xuống thành phố Mariupol bị vây hãm. AP - Alexei Alexandrov

Ngay sau khi chiến tranh bùng nổ, các nhà đàm phán Nga và Ukraine ngay lập tức đã bắt đầu đàm phán với nhau để chấm dứt chiến tranh. Vào lúc thế giới và người dân Ukraine bị sốc về cuộc xâm lược của Nga, thì chính quyền Moskva hy vọng sẽ có được sự đầu hàng của Kiev trên bàn đàm phán.

Tuy nhiên, sau loạt thành công của quân Ukraine trên chiến trường, Nga thậm chí đã chấp nhận xem xét lại vài quan điểm của mình. Đôi bên bắt đầu vòng đàm phán trực tiếp đầu tiên tại Istanbul, dưới sự chủ trì của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan vào cuối tháng 3/2022.

Những hình ảnh về cuộc gặp này bên bờ biển Bosphore đã từng làm dấy lên niềm hy vọng về việc giải quyết nhanh chóng cuộc xung đột, khi mà cả hai bên đã ngay lập tức lao vào soạn thảo một dự thảo thỏa thuận.

Thế trung lập vĩnh viễn !

Trong văn bản này, đôi bên gần như đã đạt được sự nhất trí về những nét chính cho hòa bình. Trong dự thảo này, Ukraine cam kết một "thế trung lập vĩnh viễn", nghĩa là : Không tham gia vào một liên minh quân sự nào (kể cả NATO) ; Không "tiếp nhận, sản xuất hay sở hữu" vũ khí hạt nhân ; Không cho phép sự hiện diện vũ khí và quân đội nước ngoài trên lãnh thổ ; Không trao quyền sử dụng cơ sở hạ tầng quân sự, bao gồm sân bay và cảng biển cho một nước khác, và nhất là Không tổ chức tập trận với sự tham dự của các nước khác cũng như là Không tham dự vào bất kỳ cuộc xung đột quân sự nào.

Trong dự thảo thỏa thuận, Kiev dự trù thừa nhận quyền kiểm soát của Nga đối với bán đảo Crimea và cảng Sebastopol và cũng như là một phần lãnh thổ tại Donetsk và Luhanks mà Moskva đã kiểm soát trước khi nổ ra chiến tranh.

Quyền tự vệ

Đổi lại, Nga cam kết không tấn công Ukraine và an ninh của đất nước sẽ do năm thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc là Anh, Hoa Kỳ, Nga, Pháp và Trung Quốc, cùng bảo đảm, dựa theo mô hình điều khoản 5 của NATO. Theo đó, trong trường hợp Ukraine bị tấn công, các nước bảo lãnh sẽ cùng nhau trợ giúp Kiev thực hiện quyền tự vệ, như quy định trong Hiến chương Liên Hiệp Quốc trong thời hạn tối đa là ba ngày.

Sự hỗ trợ này có thể được thực hiện dưới hình thức "hành động chung" của tất cả các cường quốc bảo lãnh hay một vài nước trong số này. Theo điều 15, thỏa thuận này lẽ ra phải được mỗi nước ký kết phê chuẩn nhằm bảo đảm tính chất ràng buộc theo luật pháp quốc tế.

Không chỉ dừng ở đó, việc bảo đảm an ninh được đặt trên bàn đàm phán hồi mùa xuân 2022 trong giai đoạn thứ hai, dường như đòi hỏi sự đồng thuận của Mỹ, Trung Quốc, Anh và Pháp. Hơn nữa, vào lúc đó, Nga và Ukraine mong muốn lần lượt bao gồm thêm cả Belarus và Thổ Nhĩ Kỳ. Mục tiêu hàng đầu của các nhà đàm phán tại Istanbul là đạt được một thỏa thuận giữa Kiev và Moskva nhằm sử dụng văn bản này như là một cơ sở cho các cuộc đàm phán đa phương.

Điều này rõ ràng được thực hiện theo yêu cầu của Ukraine nhằm chứng tỏ rằng Nga sẽ chấp nhận một cơ chế bảo vệ dựa trên mô hình của NATO. Trên thực tế, cho đến thời điểm đó, Ukraine đã thành công trong việc khẳng định các ý tưởng của mình trước Moskva. Cách diễn đạt của dự thảo thỏa thuận gần giống hoàn toàn với thông cáo Istanbul. Một tài liệu chỉ dài hai trang mà Die Welt đã được tham khảo một bản sao.

Trong văn bản này, Ukraine đã đưa ra các yêu cầu của mình trước cuộc họp của các nhà đàm phán được tổ chức tại Istanbul ngày 29/03/2022 dưới sự hòa giải của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan. Kết thúc các cuộc thương lượng, hai phái đoàn đã soạn thảo một dự thảo thỏa thuận cho ngày 15/04 trong quá trình đàm phán được tiến hành qua mạng.

Những điểm bất đồng chưa giải quyết

Dù vậy, giữa Nga và Ukraine vẫn còn có nhiều điểm bất đồng chưa giải quyết được. Thứ nhất là vấn đề phi quân sự Ukraine. Trong cuộc đàm phán này, Nga báo hiệu sẵn sàng rút quân khỏi Ukraine, với điều kiện Kiev phải giảm quân số từ một triệu xuống còn 85 ngàn quân thấp hơn rất nhiều so với con số 250 ngàn do Ukraine đề xuất.

Moskva đề nghị Kiev giảm mạnh số xe tăng xuống còn 342 chiếc (800 theo phía Ukraine), xe bọc thép là 1029 (2400 theo Kiev), đại pháo là 519 (1900), bệ phóng rốc-kết tầm bắn đến 280 km còn 96 nhưng ở tầm 40 km (thay vì là 600 chiếc)… cùng nhiều loại vũ khí khác. Đặc biệt, không quân Ukraine là hầu như bị suy yếu hẳn. Nga yêu cầu chỉ duy trì 102 chiến đấu cơ và 35 trực thăng so với mức yêu cầu từ Ukraine là 160 và 144.

Thứ hai, Nga yêu cầu rằng tiếng Nga phải trở thành ngôn ngữ chính thức thứ hai tại Ukraine, các biện pháp trừng phạt lẫn nhau phải được dỡ bỏ và Kiev rút đơn kiện tại tòa án quốc tế cũng như là ra luật cấm "chủ nghĩa phát xít, chủ nghĩa quốc xã và chủ nghĩa dân tộc hung hăng".

Nhưng có lẽ điểm bất đồng lớn là việc phân định biên giới. Như đã trình bày ở trên, Kiev đồng ý gạt một số nơi do Moskva kiểm soát tại Luhansk và Donetsk ra khỏi sự bảo hộ của các nước bảo lãnh, phía Nga đòi hỏi việc phân định biên giới phải do đích thân Putin và Zelensky thực hiện và căn cứ trên một bản đồ.

Một đòi hỏi đã bị phái đoàn đàm phán Ukraine bác bỏ. Kiev đề nghị chính họ chỉ định nơi vạch biên giới theo cách diễn giải của Ukraine.

Một vấn đề khác, trong trường hợp bị tấn công, các nước bảo lãnh phải cùng kích hoạt cơ chế hỗ trợ, điều đó sẽ trao cho Nga một quyền phủ quyết cho phép nước này chặn cơ chế bảo hộ. Ngược lại, phía Nga cũng bác bỏ đề nghị của Ukraine cho thiết lập vùng cấm bay từ các nước bảo lãnh trong trường hợp bị tấn công.

Lỗi ở Boris Johnson ?

Trên nguyên tắc, Putin và Zelensky lẽ ra phải xử lý những điểm bất đồng còn lại này trong một cuộc hội đàm riêng. Nhưng sau cuộc họp cấp cao đầy hứa hẹn ở Istanbul, Moskva đã đặt ra những đòi hỏi khác mà Kiev không thể chấp nhận.

Cuối cùng, một chi tiết đáng chú ý : Trong một cuộc trả lời phỏng vấn truyền hình hồi tháng 11/2023, nhà đàm phán Ukraine David Arakhamia nhắc lại lý do vì sao Putin và Zelensky đã không bao giờ tham gia thượng đỉnh hòa bình đầy mong đợi. Theo ông, thủ tướng Anh lúc bấy giờ là ông Boris Johnson, có lẽ đã đến Kiev hôm 09/4 và có tuyên bố rằng Luân Đôn sẽ không ký "bất cứ điều gì" với ông Putin và Ukraine phải tiếp tục cuộc chiến này.

Đương nhiên, cựu thủ tướng Anh đã bác bỏ khẳng định này. Người ta có thể đoán rằng đề xuất này bảo đảm an ninh cho Ukraine trong khuôn khổ thỏa thuận với Nga đã thất bại ngay từ lúc đó !

Hơn hai năm sau, nhà đàm phán người Ukraine chua cay nhận định thỏa thuận năm đó dường như có lợi hơn bao giờ hết : "Đây là thỏa thuận tốt nhất mà lẽ ra chúng tôi đã có thể có !". Và ít nhất, người ta đã có thể chấm dứt chiến tranh, cứu sống được hàng trăm ngàn sinh mạng từ cả hai phía và nhất là Ukraine có lẽ sẽ không rơi vào tình trạng khó khăn và bi đát như hiện nay !

Minh Anh

**************************

Putin tuyên b Nga đang thiết lp vùng đm khu vc Kharkiv ca Ukraine

Reuters, VOA, 17/05/2024

Tng thng Vladimir Putin hôm th Sáu cho biết các lc lượng Nga tiến vào phía đông bc Ukraine đang to ra mt vùng đm đ bo v Nga khi các cuc tn công và nói rng phương Tây tht "bnh hon" nếu h nghĩ rng h có th đưa ra các điu khon cho Moscow.

cuocchien2

Tng thng Nga Vladimir Putin.

Phát biu vi các phóng viên trong chuyến thăm cp nhà nước ti Trung Quc sau khi tho lun v Ukraine trong cuc hi đàm vi ông Tp Cn Bình, ông Putin nói rng quân đi Nga đang tiến hành theo kế hoch sau nhiu cuc tn công chết chóc ca Ukraine vào khu vc Belgorod ca Nga.

i vi nhng gì đang xy ra hướng Kharkiv. Đây là li ca h (Ukraine) vì h đã pháo kích và tht không may, li pháo kích vào các khu dân cư khu vc biên gii, bao gm c Belgorod", ông Putin nói.

"Thường dân đang chết đó. Đó là điu hin nhiên. H đang bn thng vào trung tâm thành ph, vào các khu dân cư. Và tôi đã nói công khai rng nếu tình trng này tiếp din, chúng tôi s buc phi to ra mt vùng an ninh, mt vùng đm. Đó là nhng gì chúng tôi đang làm".

Khi được hi liu quân đi Nga có kế hoch giành quyn kim soát Kharkiv gn đó, thành ph ln th hai ca Ukraine hay không, ông Putin nói :

i vi Kharkiv, hin nay chưa có kế hoch nào như vy".

Nga tun trước đã m mt mt trn mi trong cuc chiến Ukraine bng cách nhanh chóng đy nhanh qua biên gii vào phía đông bc Ukraine vi các nhóm nh nhng đơn v có tính cơ đng cao, mt đng thái buc Ukraine phi vi vã điu quân t các khu vc khác ti.

Ông Putin đã điu hàng chc nghìn quân vào Ukraine vào năm 2022, gây ra cuc chiến tranh trên b ln nht châu Âu k t Thế chiến th hai. Xung đt min đông Ukraine bt đu vào năm 2014 sau khi mt tng thng thân Nga b lt đ trong Cách mng Maidan Ukraine và Nga sáp nhp Crimea, và nhng lc lượng được Nga hu thun đang chiến đu vi lc lượng vũ trang Ukraine.

Hòa bình ?

Ông Putin cho biết ông đã tho lun nhiu câu hi quan trng vi ông Tp, trong đó có vn đ Ukraine, và ông Tp đã tiết l chi tiết v các cuc tho lun mà ông đã tham d trong chuyến đi ti châu Âu. Ông Putin ca ngi ông Tp đã áp dng cách tiếp cn linh hot đ tìm ra gii pháp chm dt xung đt.

Trong khi đó, ông Putin ch trích phương Tây vì đã phá v d tho lnh ngng bn mà các nhóm đàm phán Nga và Ukraine đã đt được Th Nhĩ K vào năm 2022.

"H mun giành li thế trên chiến trường, gây ra tht bi chiến lược nhưng điu đó không thành công", ông Putin nói v phương Tây và Ukraine. u óc h có vn đ à ?"

Ông nói các cuc đàm phán tht bi vào năm 2022 có th là cơ s cho hòa bình, mc dù ông nói bt k lnh ngng bn nào cũng phi tính đến thc tế trên thc đa - nơi Nga kim soát khong 18% lãnh th Ukraine.

"Tt nhiên, chúng ta s tiến hành t thc tế đang hình thành trên thc đa. Điu đó là hin nhiên", ông Putin nói.

Nhà lãnh đo Nga nói thêm rng Nga nghi ng hi ngh thượng đnh d kiến din ra vào tháng 6 mà Thy Sĩ hy vng s m đường cho tiến trình hòa bình Ukraine là nhm mc đích đưa ra ti hu thư cho Nga.

Ông cho biết Nga đã sn sàng đàm phán nhưng chưa được mi. Khi được hi vi nhng điu kin nào ông s sn sàng tham gia hi ngh Thy Sĩ, ông nói rng chính tr là v nhng thc tế c th ch không phi nhng tình hung gi đnh.

"Nhưng chúng tôi sn sàng tho lun (hòa bình) - chúng tôi chưa bao gi t chi", ông Putin nói.

Theo ông, bt k tha thun nào có th ch nên được ký kết vi "nhà chc trách có thm quyn hp pháp" ca Ukraine.

Reuters

Nguồn : VOA, 17/05/2024

**************************

Ukraine : Kiev dồn dập oanh kích bán đảo Crimea

Thanh Hà, RFI, 17/05/2024

Theo thông cáo của Bộ Quốc phòng Nga, Ukraine tiến hành một cuộc tấn công bằng drone trong đêm 16 rạng sáng ngày 17/05/2024 nhắm vào bán đảo Crimea đã bị Moskva thôn tính. Nhiều khu vực tại thành phố Sevastopol bị mất điện, một kho xăng ở vùng tây nam nước Nga bị đốt cháy.

cuocchien3

Ảnh vệ tinh cho thấy một kho nhiên liệu tại căn cứ không quân Belbek bị drone Ukraine phá hủy, Crimea ngày 16/05/2024 via Reuters - Maxar Technologies

Thông cáo của Bộ Quốc phòng Nga cho biết đã vô hiệu hóa được 51 drone của đối phương trong khu vực bán đảo Crimea, hơn 40 chiếc khác trong các vùng Krasnodar, Belgorod và Kursk thuộc lãnh thổ của Nga. Ít nhất 2 người thiệt mạng, một kho xăng bị đốt cháy. Thống đốc Krasnodar trên mạng Instagram xác nhận "nhiều cơ sở dân sự" tại hải cảng Novorossiik hướng ra Biển Đen bị tấn công. Nhiều khu vực trong thành phố cảng Sevastopol bị mất điện. Chính quyền Sevastopol ra lệnh đóng cửa các trường học và nhà trẻ trong ngày hôm nay. Trước mắt Ukraine chưa nhận trách nhiệm về các vụ tấn công nói trên. 

Hãng tin Anh Reuters căn cứ vào ảnh vệ tinh do tập đoàn Mỹ Maxar cung cấp, cho biết trong tuần các đợt tấn công của Ukraine đã gây thiệt hại cho căn cứ không quân của Nga Belbek. Ba chiến đấu cơ và một kho xăng gần đó đã bị hư hại. Hãng tin Anh nhắc lại Ukraine sử dụng ngày càng nhiều drone có khả năng bay xa và tên lửa để nhắm vào các mục tiêu chiến lược ở cách xa các đường chiến tuyến. 

Tại mặt trận miền đông, trong tuần quân Nga đã chiếm được hơn 270 km vuông. Tối qua, tổng thống Zelensky đến Kharkiv thị sát. Ông cho biết tình hình tại đây "tạm ổn định". Sáng nay, tư lệnh quân đội Ukraine Oleksandr Syrsky trên mạng xã hội Facebook nhìn nhận quân Nga đã khởi động chiến dịch tấn công nhắm vào Kharkiv "sớm hơn dự báo" với mục đích buộc Kiev phải "huy động thêm lính dự bị". 

Tại Washington, hôm qua, phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Mỹ bà Sabrina Singh trong cuộc họp báo nhắc lại, hiện thời Washington chống đối việc Ukraine sử dụng vũ khí do Hoa Kỳ cung cấp để tấn công vào những mục tiêu trên lãnh thổ Nga. Tuyên bố này có phần trái ngược với quan điểm của ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken. Cách nay hai ngày, tại Kiev ông Blinken gián tiếp đề cập đến vấn đề nhạy cảm nói trên khi cho rằng "Ukraine là bên quyết định sử dụng vũ khí do Mỹ cung cấp như thế nào" để đối phó với cuộc xâm lược của Nga.

Thanh Hà

Quay lại trang chủ

Additional Info

  • Author: Minh Anh, Reuters, Thanh Hà
Read 179 times

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)