Ở Việt Nam, ‘thể chế’ là quái thú bất trị !
Trân Văn, VOA, 24/10/2024
Hệ thống truyền thông chính thức tại Việt Nam đồng thanh quy trách cho "thể chế" sau khi ông Tô Lâm – Tổng bí thư đương nhiệm tuyên bố : Thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn.
Tổng bí thư – Chủ tịch nước Tô Lâm phát biểu tại Đại học Columbia, New York, Mỹ, vào ngày 23/9/2024 : "Thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn".
Ở ngày đầu tiên trong Kỳ họp thứ 8 của Quốc hội khóa này, ông Tô Lâm nhận diện ba "điểm nghẽn" đang kiềm chế Việt Nam là "thể chế, hạ tầng và nhân lực", trong đó "thể chế" là "điểm nghẽn" lớn nhất, nan giải nhất [1].
Tuyên bố của ông Tô Lâm không những không mới mà còn khiến thiên hạ cảm thấy rất tệ ! Tô Lâm chỉ lặp lại điều mà hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam ra rả suốt từ 2011 đến giờ. Tháng 1/2011, tại Đại hội lần thứ 11 của Đảng cộng sản Việt Nam, các đại biểu tham dự đại hội này đã xác định "thể chế, nguồn nhân lực và kết cấu hạ tầng là ba khâu đột phá chiến lược" [2].
Hãy bỏ ra vài phút dùng "thể chế" như từ khóa kèm với những "Nguyễn Phú Trọng", "Nguyễn Xuân Phúc", "Vương Đình Huệ", "Võ Văn Thưởng", để tìm kiếm trên Google ắt sẽ thấy, "thể chế" chẳng khác gì một loại quái thú vừa làm cho người Việt khốn khổ, vừa giúp tổ chức chính trị giành giữ quyền lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối tại Việt Nam không những vô can mà còn có cơ hội sắm vai "hiệp sĩ" xả thân chống quái thú !
Xin nhìn qua một số kết quả từ Google : Tháng 1/2011, ông Nguyễn Phú Trọng xác định "phải xem đột phá về thể chế, cải cách các chế độ và thủ tục hành chính, chống phiền hà, sách nhiễu là khâu trọng yếu, bảo đảm phát huy đầy đủ, đúng đắn cơ chế thị trường, tạo xung lực mới cho phát triển nhanh và bền vững". Năm năm sau (2016) khi Ban Chấp hành trung ương đảng khóa 11 mãn nhiệm, tới lượt Ban Chấp hành trung ương đảng khóa 12 (2016 – 2021), rồi Ban Chấp hành trung ương đảng khóa này (2021 – 2026) nhận nhiệm vụ, đến giờ, "phát triển nhanh và bền vững" vẫn chỉ là mục tiêu chưa biết lúc nào có thể chạm tới, bởi "hoàn thiện thể chế" vẫn là nhiệm vụ lâu dài. Khởi xướng "đột phá về thể chế" lúc 67 tuổi, ra đi ở tuổi 80 nhưng ông Nguyễn Phú Trọng vẫn thúc thủ trước "thể chế", thành ra đồng đảng chỉ có thể ca ngợi "dấu ấn" của ông trong "công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế" [3].
Chẳng riêng ông Trọng, ông Nguyễn Xuân Phúc cũng vật lộn với "thể chế" từ lúc còn là Thủ tướng cho tới khi trở thành Chủ tịch nước. Năm 2016 – năm năm sau khi Ban Chấp hành trung ương đảng khóa 11 xác định "thể chế" là một trong "ba đột phá chiến lược" – Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu : Kiểm điểm xem Chính phủ còn nợ gì về thể chế [4]. Người đứng đầu bộ máy hành pháp tại Việt Nam, sau đó là người đứng đầu Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam liên tục sáng tạo ra đủ loại "thể chế" để thúc giục "đột phá", yêu cầu "đổi mới", đòi hỏi "hoàn thiện", kể cả "thể chế về rác thải nhựa" [5]. Năm 2018, khi tham dự đối thoại về chính sách do Diễn đàn Kinh tế Việt Nam tổ chức, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc giới thiệu quan điểm của Daron Acemoglu và James A. Robinson trong "Tại sao các quốc gia thất bại" và nhấn mạnh, đó là vì "thể chế, thể chế và thể chế" [6].
Dường như "thể chế" dễ tạo "dấu ấn", dễ giương danh nên ông Phúc cũng tâm đắc với "thể chế" chẳng thua gì ông Trọng. Đầu năm 2020, ông Phúc nhận định : Nút thắt lớn nhất hạn chế sự phát triển là thể chế, nút thắt về tư duy [7], đến cuối năm ông chỉ đạo : Muốn hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân, phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân phải tập trung xây dựng thể chế pháp luật [8]. Những Vương Đình Huệ, Võ Văn Thưởng, tất nhiên không thể đứng ngoài cuộc chiến công kích "thể chế" để vươn lên dẫn đầu công cuộc "đổi mới" và "hoàn thiện". Có thể tìm thấy trên Internet vô số những tuyên bố rổn ràng về "thể chế" của họ. Chẳng hạn : Thể chế, chính sách, nguồn lực là điểm nghẽn lớn trong phát triển văn hóa [9]. Hay : Sẽ hoàn thiện thể chế để cán bộ không thể tham nhũng [10]…
Về ngữ nghĩa, thể chế là hệ thống văn bản lập pháp và lập quy của một quốc gia, xác định phương thức tạo dựng, duy trì, điều chỉnh quan hệ giữa các tập thể bao gồm cả chính quyền với cá nhân. Thể chế ấn định cả quyền lợi lẫn nghĩa vụ cho tất cả các bên và tất nhiên không thể thiếu cách thức chế tài. Một trong những cách thức phổ biến để dân chúng chế tài chính quyền là sử dụng lá phiếu để bày tỏ ý chí, nguyện vọng của họ.
Tại sao ở Việt Nam, thể chế lại chẳng khác gì quái thú bất trị mà những cá nhân hữu trách không thể xác định từ đâu ra, vì lẽ gì mà có thể tác oai, tác quái và lợi hại đến như vậy ?
"Chiến lược" của Đảng cộng sản Việt Nam thế nào, năng lực của Đảng cộng sản Việt Nam ra sao mà sắp tròn 14 năm, "ba khâu đột phá" cùng trở thành ba "điểm nghẽn", thậm chí "thể chế" – khâu "đột phá" đầu tiên – còn trở thành "điểm nghẽn của điểm nghẽn" ?
Khi dõng dạc bảo rằng "thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn", ông Tô Lâm hoặc vô tình, hoặc cố ý đã phủ nhận toàn bộ cả "dấu ấn" lẫn "công trạng" của những người tiền nhiệm. Giống như các nhân vật tiền nhiệm, ông Tô Lâm chỉ tiếp tục thừa nhận sự tồn tại của quái thú, đổ sự bế tắc của quốc gia, sự lầm than của dân chúng lên đầu quái thú chứ không đề ra cách thức giải trừ !
Ba nhân vật lãnh đạo hàng đầu của Việt Nam. Từ trái : Tân chủ tịch nước, Lương Cường, thủ tướng Phạm Minh Chính, tổng bí thư Tô Lâm.
Gần như ai cũng biết thể chế là phương thức tổ chức, quản trị, điều hành quốc gia dựa trên hệ thống văn bản quy phạm pháp luật. Không phải tự nhiên mà thiên hạ xếp Việt Nam vào nhóm quốc gia theo thể chế độc đảng – Đảng cộng sản Việt Nam giành, giữ quyền lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối về mọi mặt – và chính quyền Việt Nam thường xuyên bị cả ngoài lẫn trong chỉ trích vì độc đoán, khắc nghiệt.
Đó dường như là lý do 14 năm vừa qua, các viên chức lãnh đạo hệ thống chính trị, hệ thống công quyền ra rả về chuyện phải "đột phá" để "đổi mới" và "hoàn thiện" "thể chế". Đáng lưu ý là những tuyên bố đôi khi nảy lửa về "thể chế", xem "thể chế" như "nút thắt" [11], hay "điểm nghẽn" [12], thậm chí "điểm nghẽn của điểm nghẽn" [13] đều thuộc loại bỏ gốc lấy ngọn để che mắt mọi người.
Chưa rõ do hiểu biết hạn chế hay cố tình gieo hy vọng nơi hàng trăm triệu người càng ngày càng bất bình vì đủ loại bất toàn ở hiện tại, không thấy lối thoát ở tương lai, những viên chức lãnh đạo hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam đã diễn giải "thể chế" chỉ như là các quy định liên quan đến kinh tế, xây dựng, Nhờ có Đảng cộng sản Việt Nam, đời mới có thêm những phát kiến kiểu như "thể chế về rác thải nhựa" [14].
Còn gì khôi hài hơn chuyện Tổng bí thư kiêm Chủ tịch nước vừa xác định "thể chế" là "điểm nghẽn của điểm nghẽn". Đề nghị : Quốc hội phải đổi mới mạnh mẽ tổ chức và hoạt động theo tinh thần nghị quyết của Ban Chấp hành trung ương đảng khóa này về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới nhưng ngay sau đó, nhờ báo đăng, dân chúng Việt Nam mới biết họ vừa có tân Chủ tịch nước.
Chẳng phải chỉ có thường dân, những người quan tâm đến hiện tình chính trị Việt Nam và các cơ quan truyền thông quốc tế luận bàn - tại sao ông Lương Cường, tân Chủ tịch nước lại tuyên thệ nhậm chức trong khi không thấy thông tin nào về việc Quốc hội sẽ và đã miễn nhiệm vai trò Chủ tịch nước của Tổng bí thư Tô Lâm (?), ngay cả phóng viên chuyên về chính trị của một trong những tờ báo hàng đầu ở Việt Nam cũng chỉ có thể phỏng đoán như vầy trên mạng xã hội : Theo các quy định của đảng, hiến pháp và pháp luật, chắc chắn Quốc hội đã tiến hành thủ tục miễn nhiệm chức Chủ tịch nước đối với đại tướng Tô Lâm. Đây là thủ tục bình thường theo các quy định hiện hành. Lẽ ra, cơ quan chịu trách nhiệm về truyền thông, thông tin của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội phải thông báo kịp thời để cử tri và nhân dân được biết [15].
Nếu ông Tô Lâm thực sự sốt ruột vì "thể chế" là "điểm nghẽn của điểm nghẽn" và muốn giải quyết vấn nạn này, nếu Ban chấp hành trung ương đảng khóa này thực tâm khi soạn và công bố Nghị quyết 27/NQ-TW hồi tháng 11/2022 nhằm yêu cầu toàn bộ hệ thống chính trị, hệ thống công quyền "tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới" thì làm gì có chuyện quái dị như vừa đề cập ?
"Thể chế" như đã biết và đang thấy tạo ra thực trạng, trong vòng 3 năm 9 tháng (1/2021 – 10/2024), Việt Nam có năm lần đổi Chủ tịch nước : Nguyễn Phú Trọng (miễn nhiệm 4/2021), Nguyễn Xuân Phúc (từ chức 1/2023), Võ Văn Thưởng (từ chức 3/2024), Tô Lâm (miễn nhiệm 10/2024), Lương Cường. Đó là thành quả hay hậu quả của "đột phá chiến lược", tháo gỡ "nút thắt", giải quyết "điểm nghẽn" nhắm vào "thể chế" ?
Nếu "đột phá chiến lược" vào "thể chế" thành công, sẽ có bao nhiêu người Việt muốn bỏ phiếu chọn ông Tô Lâm - Nhân vật phải chịu trách nhiệm về hoạt động và hiệu quả của lực lượng công an nhân dân – làm nguyên thủ quốc gia ?
- Nghi can trong vụ tổ chức bắt cóc Trịnh Xuân Thanh năm 2017 và đến tháng 5 năm nay Slovakia mới có ý định đình chỉ điều tra bởi nghi can vừa trở thành Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam [16] ? - Người chỉ đạo cuộc tấn công vào thôn Hoành, xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, Hà Nội năm 2020 ?
- Năm 2021 thì trở thành đề tài đàm tiếu trên hệ thống truyền thông quốc tế vì thưởng thức "bò dát vàng 24K" có giá từ 1.140 Mỹ kim đến 2.015 Mỹ kim khi đến "công tác" tại London [17] trong khi thu nhập bình quân của một người Việt chỉ khoảng 184 Mỹ kim/tháng [18] ?
Không có "thể chế" là "điểm nghẽn của điểm nghẽn", ông Tô Lâm có thể rũ bỏ trách nhiệm trong vụ Mobifone mua lại 95% cổ phần của Công ty Nghe nhìn Toàn cầu (AVG) ? Trong thương vụ vừa đề cập, giá trị thực của AVG chỉ chừng 1.900 tỉ đồng nhưng nhiều bên, trong đó có Bộ Thông tin và truyền thông, Bộ Kế hoạch Đầu tư, Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ, Bộ Công an… cùng giúp sức để AVG nâng giá trị lên thành 8.900 tỉ.
Trong Kết luận thanh tra vụ Mobifone dùng công quỹ mua 95% cổ phần của AVG với giá cao hơn giá trị thực 7.000 tỉ, Thanh tra chính phủ xác định, việc Bộ Công an phát hành ba văn bản : "Công văn 4352/BCA-A81 ngày 08/12/2014, Công văn 418/BCA-TCAN ngày 9/3/2015, Công văn 2889/BCA-A61 ngày 21/12/2015 là không phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền theo quy định" [19]. Những công văn vừa kể đã mở đường cho Mobifone mua AVG với giá cao bởi Bộ Công an nhắc nhở "hạ tầng truyền dẫn phát sóng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng về chính trị", nếu AVG muốn chuyển nhượng thì doanh nghiệp nhà nước phải nhận chứ không thể để nhà đầu tư ngoại quốc nắm những cổ phần này. Cả ba công văn của Bộ Công an mà Thanh tra chính phủ đề cập đều do Thượng tướng Tô Lâm ký và tự xếp chúng vào loại "Mật" hoặc "Tối mật" để không ai dám bình phẩm [20].
Đó cũng là lý do Thanh tra chính phủ kiến nghị : Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công an tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật các tổ chức, cá nhân thuộc Bộ Công an trong việc tham mưu ban hành ba văn bản tham gia ý kiến với Bộ Thông tin và truyền thông nêu tại điểm 6 Mục II. Tuy nhiên cuối cùng, chỉ có những Nguyễn Bắc Son (Ủy viên Ban chấp hành trung ương đảng, cựu Bộ trưởng Thông tin và truyền thông) bị phạt tù chung thân, Trương Minh Tuấn (Ủy viên Ban chấp hành trung ương đảng, Bộ trưởng Thông tin và truyền thông) bị phạt 14 năm tù, còn ông Tô lâm vẫn lừng lững bước tới để nâng mức độ phê phán "thể chế" từ "nút thắt", "điểm nghẽn" thành "điểm nghẽn của điểm nghẽn" và dẫn dắt hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam tiếp tục công cuộc "đột phá chiến lược" vào "thể chế" !
Ở Việt Nam, "thế chế" khác gì quái thú. Muốn trị ? Còn khuya ! Có ai lấy đá để tự ghè chân của mình ?
Trân Văn
Nguồn : VOA, 24/10/2024
Chú thích
[1] https://www.sggp.org.vn/tong-bi-thu-chu-tich-nuoc-to-lam-the-che-la-diem-nghen-cua-diem-nghen-post764593.html
[2] https://xaydungdang.org.vn/co-so-dang/dai-hoi-dang-xi-voi-3-khau-dot-pha-3276
[3] https://baophapluat.vn/dau-an-cua-tong-bi-thu-nguyen-phu-trong-trong-cong-tac-xay-dung-hoan-thien-the-che-post519751.html
[4] https://thanhtra.com.vn/chinh-tri/doi-noi/Thu-tuong-Kiem-diem-xem-Chinh-phu-con-no-gi-ve-the-che-104246.html
[5] https://cebid.vn/thu-tuong-nguyen-xuan-phuc-can-co-the-che-voi-van-de-rac-thai-nhua/
[6] https://tuoitre.vn/tai-sao-cac-quoc-gia-that-bai-the-che-the-che-the-che-20180112080228529.htm
[7] https://vneconomy.vn/thu-tuong-nut-that-lon-nhat-han-che-su-phat-trien-la-the-che-nut-that-ve-tu-duy.htm
[8] https://baophapluat.vn/the-che-the-che-va-the-che-post372457.html
[9] https://baodautu.vn/ong-vo-van-thuong-the-che-chinh-sach-nguon-luc-la-diem-nghen-lon-trong-phat-trien-van-hoa-d180401.html
[10] https://dantri.com.vn/xa-hoi/ong-vo-van-thuong-se-hoan-thien-the-che-de-can-bo-khong-the-tham-nhung-20220627184628187.htm
[11] https://vneconomy.vn/thu-tuong-nut-that-lon-nhat-han-che-su-phat-trien-la-the-che-nut-that-ve-tu-duy.htm
[12] https://baodautu.vn/ong-vo-van-thuong-the-che-chinh-sach-nguon-luc-la-diem-nghen-lon-trong-phat-trien-van-hoa-d180401.html
[13] https://www.sggp.org.vn/tong-bi-thu-chu-tich-nuoc-to-lam-the-che-la-diem-nghen-cua-diem-nghen-post764593.html
[14] https://cebid.vn/thu-tuong-nguyen-xuan-phuc-can-co-the-che-voi-van-de-rac-thai-nhua/
[15] https://www.facebook.com/kien.sut/posts/pfbid02DhddZuauPbXuENrTrqSQJyv9gW63hN8rpBEYgCbHcKevESEXfnDodNxQvChQkBUDl
[16] https://spectator.sme.sk/c/23336677/vietnamese-president-charges-slovakia.html
[17] https://www.bbc.com/news/world-asia-59174383
[18] https://www.abc.net.au/news/2021-11-06/salt-bae-gold-leaf-steak-vietnam-security-minister-to-lam/100599898
[19] https://thanhtra.com.vn/thanh-tra/hoat-dong-nganh/Thanh-tra-Chinh-phu-cong-bo-ket-luan-thuong-vu-MobiFone-mua-AVG-131455.html
[20] https://baotiengdan.com/2022/12/27/su-nghiep-cua-hai-pho-thu-tuong-pham-binh-minh-va-vu-duc-dam-cham-dut-phan-2/
Nói ‘thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn’, Tổng bí thư Tô Lâm nhắm đến cải cách điều gì ?
VOA, 23/10/2024
Nhà lãnh đạo cao nhất Việt Nam Tô Lâm tạo ra nhiều tranh luận khi phát biểu trước Quốc hội hôm 21/10 rằng "thể chế là điểm nghẽn của điểm nghẽn". Theo hai chuyên gia kinh tế, cơ chế tập trung quyền lực không minh bạch của Việt Nam kìm hãm sự phát triển và hội nhập của đất nước, cần nhanh chóng thay đổi.
Tổng bí thư Tô Lâm (thứ hai, bên phải) chụp ảnh cùng các nhà lãnh đạo khác của Việt Nam hôm 21/10/2024 ở Hà Nội (AP Photo/Minh Hoang).
Báo chí Việt Nam đưa tin rằng ở thời điểm ông Tô Lâm còn nắm cả hai chức vụ tổng bí thư và chủ tịch nước, ông nhấn mạnh trong bài diễn văn khai mạc kỳ họp Quốc hội cuối cùng của năm 2024 rằng "cần thẳng thắn nhìn nhận, trong tổ chức và hoạt động của Quốc hội vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần sớm được khắc phục".
Tiếp đến, nhà lãnh đạo quyền lực nhất Việt Nam chỉ ra rằng "trong 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực, thì thể chế là ‘điểm nghẽn’ của ‘điểm nghẽn’", báo chí trong nước trích dẫn, thậm chí nêu bật trong tít bài trên một số trang tin.
Theo quan sát của VOA, lời phát biểu kể trên của ông Tô Lâm cũng được nhiều người chia sẻ và bàn luận trên mạng xã hội, trong đó không ít người tỏ ý hy vọng về sự thay đổi theo hướng cởi mở, thông thoáng hơn ở Việt Nam dưới thời ông Tô Lâm giữ chức tổng bí thư, đứng đầu Đảng cộng sản Việt Nam nắm độc quyền lãnh đạo đất nước.
Tuy đồng ý rằng nhà lãnh đạo Tô Lâm đã có những phát biểu mang tính cấp tiến trong thời gian gần đây, song Phó Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Ánh nói với VOA rằng công chúng cần xác định là vấn đề thể chế mà ông Tô Lâm vừa đề cập khác với điều mà họ trông đợi :
"Điều ông ấy nói tôi nghĩ thiên về cách ban hành luật pháp hay cấu tạo của nhà nước. Còn thể chế mà chúng ta nghĩ là thể chế chính trị, tôi nghĩ ông ấy sẽ không bàn tới. Nhưng chỉ cần ông ấy đồng ý rằng ở Việt Nam, cách tổ chức, đặc biệt là cách đạt được quyền lực, nó đúng là điểm nghẽn của điểm nghẽn".
Bà Ánh, chuyên gia về kinh tế và kinh doanh quốc tế đã nghỉ hưu, phân tích thêm :
"Cách để con người đạt được quyền lực, kể cả trong chính trị, kinh doanh, v.v… thì khá nhiều điều không được minh bạch, làm ảnh hưởng nhiều đến sự sáng tạo của con người, do đó cũng cản trở sự phát triển của xã hội".
Chuyên gia kinh tế-tài chính Bùi Kiến Thành nói với VOA rằng Tổng bí thư Tô Lâm đã không làm rõ nghĩa của từ "thể chế" mà ông ấy nêu trong diễn văn. Từ góc nhìn của mình, ông Thành nhận xét :
"Thể chể có thể nói là quan trọng hạng nhất trong vấn đề Việt Nam phát triển. Việt Nam vẫn do đảng cộng sản quản lý từ trên xuống dưới, có đặc thù là tập trung quyền lực. Thể chế của Việt Nam ngày hôm nay vẫn là thể chế của một chế độ quyền lực tập trung, nếu không nói là một chế độ độc đoán, độc tài".
Điều này làm cho Việt Nam gặp nhiều khó khăn khi vừa đi theo chủ nghĩa xã hội vừa cố áp dụng các nguyên tắc của kinh tế thị trường, ông Thành chỉ ra và nói tiếp :
"Có những vấn đề chưa giải quyết được nên nền kinh tế Việt Nam vẫn còn bị tắc nghẽn. Chủ nghĩa xã hội theo Marx-Lenin và chế độ dân chủ, văn minh có khoảng cách rất xa mà Việt Nam cần nhanh chóng xóa bỏ những cái gì cần xóa bỏ để Việt Nam thực sự hội nhập với các nước thật sự dân chủ và có nền kinh tế thị trường".
Theo ông Thành, chưa cần bàn về chính trị, chỉ riêng trong lĩnh vực kinh tế, nhà nước cần giải phóng cho doanh nghiệp và người dân theo nguyên tắc tất cả những gì pháp luật không cấm, họ có quyền làm. Ông nói :
"Phải hiện thực hóa nguyên tắc đó. Người ta đưa ra những quy định, chỉ thị, nghị định không phù hợp, làm kinh tế khó phát triển. Rồi thì vấn đề xin cho, sinh ra chi phí không chính thức, khó cho nền kinh tế. Đảng cộng sản và nhà cầm quyền phải nhanh chóng gỡ bỏ tất cả những gì làm cho nền kinh tế trì trệ".
Phó Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Anh chia sẻ suy nghĩ của bà :
"Ở Việt Nam, chỉ làm những điều được phép. Nhà nước liệt kê ra các loại hình kinh doanh. Nhưng chúng ta biết luật pháp không đi kịp với thực tế, nếu nhà nước còn sót, chưa liệt kê cái gì, có nghĩa là không được làm. Điều đấy đã làm cho nhiều doanh nghiệp sáng tạo, nhất là doanh nghiệp về IT, phải bỏ sang Singapore để lập nghiệp. Cái tư duy này nếu có thể thay đổi được, nó sẽ là một điều tốt".
Phát biểu khai mạc kỳ họp Quốc hội hôm 21/10, ông Tô Lâm, nhà lãnh đạo cao nhất của Việt Nam, thúc giục "đổi mới mạnh mẽ công tác lập pháp" với đề nghị rằng "tư duy quản lý không cứng nhắc" và "dứt khoát từ bỏ tư duy ‘không quản được thì cấm’".
Tư duy xây dựng pháp luật cần chuyển đổi theo hướng "vừa bảo đảm yêu cầu quản lý Nhà nước vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực để phát triển", vẫn lời ông Lâm, được báo chí Việt Nam trích dẫn.
Các quy định của luật phải mang tính ổn định, có giá trị lâu dài ; luật chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc ; không cần quá dài, ông Lâm định hướng.
Vị tổng bí thư đảng đặt ra việc đổi mới này sau khi ông nêu ra một loạt những "tồn tại, hạn chế" trong công tác soạn, sửa và hoàn thiện pháp luật bị ông xem là "chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn", "chưa thực sự đồng bộ, còn chồng chéo" và nhiều quy định bị đánh giá là "còn khó khăn, cản trở việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực ; chưa tạo môi trường thực sự thuận lợi để thu hút nguồn lực của các nhà đầu tư trong và ngoài nước, khơi thông nguồn lực trong dân".
Ông Lâm cũng phê phán thủ tục hành chính "rườm rà", dịch vụ công trực tuyến "chưa thuận tiện", thực thi pháp luật, chính sách vẫn "yếu", phân cấp, phân quyền "chưa triệt để, chưa rõ trách nhiệm", bộ máy hành chính nhà nước "chưa tinh gọn"…, bên cạnh tình trạng "chồng lấn giữa lập pháp và hành pháp".
Trên cương vị quyền lực nhất đất nước, ông Lâm yêu cầu rằng những tồn tại, hạn chế kéo dài nhiều năm đó "cần khẩn trương khắc phục, không để cản trở phát triển, gây lãng phí, lỡ thời cơ phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới" và ông khẳng định đây là "trọng trách rất lớn đặt lên vai của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và Chính phủ".
Về những lời kêu gọi đổi mới nêu trên của Tổng bí thư Tô Lâm, hiện đang được bàn luận nhiều trong công chúng và dường như tạo ra niềm phấn chấn ở một số người, Phó Giáo sư Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Ánh thận trọng nêu ý kiến :
"Theo tôi hiểu, tổng bí thư mới có lẽ trùng nhiều quan điểm với bác [cựu Thủ tướng] Nguyễn Tấn Dũng hồi trước, tức là nói những lời tương đối cởi mở, ủng hộ kinh doanh, cho các doanh nhân có nhiều cơ hội hơn, thúc đẩy kinh tế. Nhưng chưa có luật nào thay đổi, chưa có hành động nào. Tôi thật sự không biết có dám trông đợi gì nhiều không. Cá nhân tôi sẽ chờ đợi hành động. Chúng ta sẽ chờ xem hành động như thế nào".
Lý giải về sự hoài nghi của mình, bà Ánh đề cập đến tình trạng trong vài năm gần đây đã có những người lên tiếng phản biện xã hội bị bắt giữ mà bà nhận xét là "chưa bao giờ nhiều vụ bắt bớ như vậy, chưa bao giờ có những quy định kiềm chế tự do ngôn luận như vậy".
Xét thực tế Việt Nam là nước do đảng cộng sản nắm độc quyền lãnh đạo, đứng trên cả Quốc hội, Chính phủ và Tư pháp, chuyên gia kinh tế-tài chính Bùi Kiến Thành bình luận rằng Việt Nam mới chỉ đạt được độc lập mà chưa có tự do, hạnh phúc như được nêu ra trong tiêu ngữ gắn với quốc hiệu. Ông đề nghị :
"Việt Nam cần tiến tới trở thành một chế độ phải đa nguyên, phải thật sự dân chủ, công bằng, không phải là chế độ mà một đảng đứng ra giải quyết mọi vấn đề và độc quyền tất cả mọi quyết định của đất nước. Làm nhanh hay làm chậm là trách nhiệm của những người hiện nay đang quản lý nhà nước".
Ông Thành kêu gọi các nhà lãnh đạo Việt Nam "nên khẩn trương mà nhận thức được trách nhiệm của mình đối với nhân dân, tổ tiên, đất nước để vấn đề độc lập - tự do - hạnh phúc được thực hiện sớm nhất có thể" và chậm nhất là trước dịp kỷ niệm 100 năm ngày thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tiền thân của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ngày nay.
VOA liên lạc với Tổng bí thư Tô Lâm để tìm hiểu phản ứng của ông đối với những bình luận của hai chuyên gia nhưng không kết nối được.
Nguồn : VOA, 23/10/2024
