Mới đây, vợ của một người luật sư nhân quyền tại Trung Quốc đã đi bộ trên con đường dài 100 km đòi câu trả lời về việc chồng bà bị mất tích. Sự kiện này lại dấy lên mối quan tâm về câu chuyện nhân quyền, và thảm trạng của cả những người bảo vệ nhân quyền ở các nước độc tài.
Vợ của luật sư nhân quyền Wang Quanzhang, đang bị giam giữ và Lin Ermin, vợ của nhà hoạt động nhân quyền Zhai Yanmin, người đã bị kết án 3 năm tù vào tháng 8 năm 2016, ở Bắc Kinh vào ngày 5 tháng 4 năm 2018. Li đang đi bộ 100 km từ Bắc kinh đến Thiên Tân, nơi cô tin rằng chồng cô đang bị giam giữ, đòi hỏi những câu trả lời về số phận của ông. Greg Baker / AFP
Bằng cuộc tuần hành dài 100 cây số, người vợ của một luật sư nhân quyền ở Trung Quốc muốn cậy nhờ thế giới trong và ngoài nước quan tâm đến tình trạng của chống bà, mà hiện nay, bà nói rằng không biết được ông còn sống hay đã chết trong tay nhà cầm quyền.
Luật sư Wang Quanzhang (Vương Toàn Chương) là người đã bào chữa cho các nhà hoạt động chính trị và nạn nhân của vụ cưỡng chiếm đất đai. Đột ngột vào năm 2015, ông Wang biến mất và hoàn toàn không còn thể liên lạc được nữa, từ khi có cuộc càn quét của công an Trung nhắm vào những người đã lên tiếng chỉ trích về hệ thống tòa án của các nhà nước cộng sản.
Và bằng một các buộc tương tự như điều 79 hay 88 của Việt Nam, luật sư Wang bị buộc tội "âm mưu lật đổ chính quyền nhân dân". Việc giam giữ này cũng không cho bất kỳ sự thăm viếng nào từ bên ngoài, kể cả luật sư hay người đại diện pháp lý.
"Chắc phải có cái gì đó khủng khiếp lắm đã xảy ra với chồng tôi trong tù, và đó là lý do tại sao các nhà chức trách không muốn bất cứ ai tìm hiểu", bà Li Wenzu (Lý Văn Túc), vợ của luật sư Wang Quanzhang kể với phóng viên của hãng AFP như vậy.
"Đã hơn 1.000 ngày, tôi không biết là anh ấy còn sống hay đã chết rồi", bà Lin Wenzu nói.
Bà Li cùng một nhóm nhỏ các người ủng hộ bà đã lên đường đi từ Bắc Kinh đến 'Trung tâm giam giữ số 2' ở thành phố đông bắc Thiên Tân, nơi các quan chức cuối cùng cũng xác nhận rằng luật sư Wang đang bị giam giữ ở nơi này.
Bất chấp cơn bão tuyết đang ập vào vùng đất lạnh giá này, người vợ của luật sư Wang quyết tâm phải đến được Thiên Tân để đòi hỏi quyền được biết về sinh mạng của chồng bà, một người chỉ làm công việc bảo vệ người chịu nạn.
'Chúng tôi muốn gặp vị chánh án, ai đó trong hệ thống tòa án làm ơn nói với chúng tôi về trường hợp của Wang Quanzhang, nếu chồng tôi không phạm tội, họ phải thả chồng tôi ra' cô ấy nói.
Li mặc một chiếc áo len màu đen với khẩu hiệu 'Free Quanzhang' và một cái mũ thêu với những từ của bức thư cuối cùng Wang gửi cha mẹ của ông ta.
Không phải ông Wang không biết trước số phận của mình. Ông đã lo lắng về việc Nhà nước cộng sản Trung Quốc có thể trả thù ông. Nhưng ông từng nói với gia đình rằng việc chọn nghề luật sư nhân quyền không phải là sự chọn lựa liều lĩnh mà là bị thôi thúc từ tiếng gọi trong trái tim mình.
Trong gần ba năm, Bà Li đã gửi hàng chục lá đơn đòi tự do cho chồng bà đến các cơ quan Nhà nước và công an, nhưng chưa bao giờ được trả lời . Rồi bà cũng đã Văn phòng khiếu nại của Tòa án nhân dân tối cao ở Bắc Kinh mỗi tuần, mà chẳng có hồi âm gì.
Nhưng thay vì được giải đáp, bà Li lại bị công an điều tra theo dõi liên tục.
Bà Li chảy nước mắt, khi nói về việc con trai năm tuổi của bà sợ hãi các nhân viên an ninh nhà nước nay đã chuyển đến ở ngay căn hộ dưới nhà của họ.
"Những lời dối trá" của Cộng sản Trung Quốc
Trong một cuộc ruồng bố lớn nhất của Trung Quốc trong thời gian gần đây, bắt đầu từ ngày 9 tháng 7 năm 2015, đã có hơn 200 luật sư và nhà hoạt động nhân quyền Trung Quốc đã bị bắt giam hoặc bị thẩm vấn.
Mặc dù đa số đã được trả tiền bảo lãnh tại ngoại, nhưng một số luật sư nổi tiếng như Xie Yang và Li Heping đã bị công an Trung Quốc kết án với nhiều tội danh khác nhau và bị kết án lên đến 7 năm tù giam.
Trường hợp của luật sư Wang là bất thường vì việc tạm giam kéo dài mà không có ngày xét xử. Ông là người cuối cùng trong cái gọi là 'cuộc đàn áp 709' để vẫn còn trong tình trạng điều tra chưa kết thúc.
Khi hãng tin AFP thử gọi vào Trung tâm giam giữ số 2 Thiên Tân, một người trả lời điện thoại nói rằng : "Mấy người không nên hỏi về vấn đề này".
Frances Eve, một nhà nghiên cứu thuộc tổ chức Chinese Human Rights Defenders (Người Bảo vệ Nhân quyền Trung Quốc), cho biết cuộc vận động không mệt mỏi của các thành viên trong gia đình các luật sư bị giam giữ đã thu hút sự chú ý của quốc tế đến "những lời dối trá" của Trung Quốc về hệ thống pháp luật của nước này.
"Bà Li không nên bị buộc phải chờ đợi nhiều năm và đi bộ hàng dặm để nhận những thông tin đơn giản về tình trạng của chồng mình. Luật sư Wang Quanzhang nên được trả tự do và đoàn tụ với gia đình của ông ta", cô Eve nói.
Trung Quốc trong sự cai trị của Đảng cộng sản Trung Quốc đã nhiều lần cam kết thực thi 'luật pháp', nhưng các nhà phân tích nói rằng cuộc đàn áp đã cho thấy những giới hạn của lời hứa đó.
Các tòa án của đất nước này được kiểm soát chặt chẽ bởi đảng, với những lời ép buộc tội thường được sử dụng làm bằng chứng và phán quyết có tội với hơn 99,9 phần trăm các vụ án hình sự.
Luật sư nhân quyền, dù được Nhà nước cộng sản cho phép hành nghề như một biểu hiện của xã hội bình thường, nhưng thực chất là những người luôn bị công an và các hệ thống quản lý Nhà nước xem như là một loại tội phạm chính trị tiềm ẩn, và luôn có những kết cục nghiệt ngã.
Từ nhiều năm nay, luật sư nhân quyền luôn là đích ngắm của của các nước độc tài giả dân chủ. Nhưng từ năm 2015 đến nay, tình hình rộ lên những điều khiến giới luật sư Trung Quốc lo ngại như tình trạng luật sư Dư Văn Sinh bị bắt cóc trên đường đưa con đi học. Các luật sư như Giang Thiên Dũng, Lý Hòa Bình bị bắt và hành hạ tể xác trong tù do tội "kích động quần chúng". Thậm chí luật sư Hạ Lâm bị 12 năm tù, rút tên khỏi luật sư đoàn do chính quyền nói ông ta lừa tiền của khách hàng, mà không qua điều tra. Tất cả những người này đều đang đại diện hay bào chữa cho các vụ án về nhân quyền tại Trung Quốc.
Joanna Chu tổng hợp và chuyển ngữ từ AFP, BBC
Tuấn Khanh ghi lại
Nguồn : RFA, 08/04/2018