Thông Luận

Đã tròn 3 năm kể từ ngày tòa án quốc tế ra phán quyết nói rằng cái gọi là ‘chủ quyền lịch sử’ của Trung Quốc đối với vùng biển trong đường chín đoạn trên Biển Đông là ‘không có cơ sở pháp lý’, Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á (AMTI) thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (CSIS) ngày 12/7 có bài viết nhìn lại kết quả Trung Quốc có hay không tuân thủ phán quyết này sau ba năm.

ngày 12/07/2016, Tòa án Trọng tài Thường trực (PCA) ở La Haye đã đưa ra phán quyết trong vụ kiện của Manila chống lại yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh trên Biển Đông.

Vào ngày 12/07/2016, Tòa án Trọng tài Thường trực (PCA) ở La Haye đã đưa ra phán quyết trong vụ kiện của Manila chống lại yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh trên Biển Đông. Được triệu tập trong khuôn khổ các điều khoản giải quyết tranh chấp bắt buộc của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), năm trọng tài của tòa đã ra phán quyết áp đảo ủng hộ Philippines. Bắc Kinh từ chối tham gia vào vụ kiện này và bác bỏ phán quyết. Trong khi đó, Tổng thống mới của Philippines, ông Rodrigo Duterte, đã làm ngơ thắng lợi này của nước ông với hy vọng thuyết phục được Trung Quốc hướng tới một chính sách hòa giải hơn và do đó, áp lực quốc tế buộc Trung Quốc tuân thủ phán quyết đã tan biến.

Tuy nhiên, nhiều nhà quan sát hy vọng rằng khi thời gian trôi qua, Trung Quốc có thể tìm ra những cách giữ thể diện về mặt chính trị để đưa các đòi hỏi chủ quyền và hành vi của họ phù hợp với nội dung của phán quyết, ngay cả khi họ bác bỏ phiên tòa này.

Nhìn chung, theo đánh giá của AMTI, Trung Quốc chỉ tuân thủ 2 trong số 11 nội dung của phán quyết, trong khi một nội dung khác của phán quyết thì mọi thứ vẫn chưa rõ ràng để có thể đánh giá.

1. Trung Quốc không thể yêu sách ‘chủ quyền lịch sử’ hoặc các quyền khác trong phạm vi đường chín đoạn vốn vượt khỏi lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa được mà Trung Quốc được UNCLOS cho phép.

Kết quả : không tuân thủ

Tuy nhiên, một ngày sau khi phán quyết của trọng tài được công bố, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã ban hành Sách Trắng khẳng định rằng : "Ngoài vùng biển nội địa, lãnh hải, vùng tiếp giáp, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa, Trung Quốc còn có quyền lịch sử trong Biển Đông". Trong ba năm qua, các quan chức Trung Quốc đã ít đề cập hơn về đường chín đoạn như là cơ sở cho yêu sách của họ đối với Biển Đông, nhưng Trung Quốc tiếp tục tuyên bố có chủ quyền lịch sử vốn không rõ ràng đối với hầu hết các vùng biển và đáy biển ở Biển Đông. Chính vì dựa trên cơ sở này mà ngư dân Trung Quốc tiếp tục hoạt động trong các vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, Philippines và Indonesia. Đó cũng là cơ sở mà Bắc Kinh phản đối tất cả các hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí trong đường chín đoạn, bất kể chúng nằm cách các thực thể mà Trung Quốc tuyên bố có chủ quyền bao xa.

Tàu ngầm tên lửa đạn đạo của Hải quân Trung Quốc trong một cuộc phô diễn sức mạnh quân sự trên Biển Đông hồi cuối năm 2018.

2. Bãi cạn Scarborough và các thực thể thủy triều cao ở quần đảo Trường Sa có lãnh hải nhưng không được hưởng vùng đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa.

Kết quả : chưa xác định được

Đây là điểm quan trọng thứ hai trong phán quyết. Theo đó, cả bãi cạn Scarborough cũng như bất kỳ thực thể thủy triều cao nào ở quần đảo Trường Sa đều không có khả năng là nơi lưu trú của con người hoặc duy trì đời sống kinh tế riêng. Do đó những thực thể này chỉ có được lãnh hải rộng 12 hải lý chứ không được hưởng vùng đặc quyền kinh tế rộng 200 hải lý hay thềm lục địa rộng 350 hải lý.

Cộng với việc bác bỏ chủ quyền lịch sử trong đường chín đoạn, thì phán quyết không cho các thực thể mà Trung Quốc chiếm giữ được hưởng các vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa này đã làm giảm đáng kể vùng biển có thể tranh chấp về mặt pháp lý.

Kết hợp với sự từ chối của tòa án đối với yêu sách của Trung Quốc đối với các quyền lịch sử trong suốt đường chín đoạn, điều này làm giảm các khu vực tranh chấp hợp pháp xung quanh các đảo và các rạn san hô sau đây :

Nhiều người tin rằng Trung Quốc đòi vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa cho bãi cạn Scarborough và nhiều thực thể khác, nếu không phải là tất cả, của Trường Sa. Tuy nhiên, điều này không được nêu công khai trong luật pháp hoặc tuyên bố công khai của Trung Quốc. Sách Trắng năm 2016 của Bắc Kinh khẳng định rằng Trung Quốc, dựa trên ‘các hòn đảo ở Nam Hải (Biển Đông) được hưởng vùng biển nội địa, lãnh hải, vùng tiếp giáp, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa.’ Nhưng có thể cho rằng tuyên bố này chỉ có nghĩa là một số hòn đảo, đặc biệt là ở quần đảo Hoàng Sa, mới tạo ra các quyền lợi này.

Ngoài ra, các hành động của Trung Quốc trong các vùng đặc quyền kinh tế các của nước láng giềng có thể được giải thích bởi nhu cầu liên tục của nước này phải đòi quyền lịch sử và do đó không phải là bằng chứng cho yêu sách vùng đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa.

Tuy nhiên nếu trong tương lai Bắc Kinh công bố đường cơ sở (để từ đó tuyên bố vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa) xung quanh các thực thể họ đòi chủ quyền ở Trường Sa, thì khi đó sự không tuân thủ phán quyết của Trung Quốc trở nên rõ ràng hơn, nhưng hiện tại các tuyên bố của Bắc Kinh vẫn còn mơ hồ để có thể đánh giá rõ ràng.

3. Bãi Cỏ Mây thứ hai (Second Thomas Shoal) và vùng biển xung quanh nó là một phần của vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Philippines.

Kết quả : không tuân thủ

Tòa án cho thấy Bãi Cỏ Mây, vốn bị chiếm đóng từ năm 1999, nằm dưới mặt nước khi thủy triều lên và do đó không tạo ra vùng biển được sở hữu nào. Bãi Cỏ Mây nằm trong phạm vi 200 hải lý tính từ bờ biển Philippines và do đó thuộc về vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Philippines. Bất chấp phán quyết này, các tàu tuần duyên của Trung Quốc tiếp tục tuần tra gần Bãi Cỏ Mây thường xuyên và vào tháng 5 năm 2018, một máy bay trực thăng của Hải quân của Giải phóng Quân Nhân dân Trung Quốc đã quấy rối một cách nguy hiểm một đoàn tàu tiếp tế của Philippines tới Sierra Madre.

4. Trung Quốc chiếm đóng trái phép Đá Vành Khăn nằm trong thềm lục địa của Philippines.

Kết quả : không tuân thủ

Giống như Bãi Cỏ Mây, hội đồng trọng tài phán quyết rằng Đá Vành Khăn là thực thể thủy triều thấp vốn nằm trong tạo vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Philippines. Hơn nữa, các trọng tài nhận thấy rằng, Trung Quốc đã xây dựng các đảo nhân tạo và lắp đặt tại Đá Vành Khăn mà không có sự cho phép của Philippines. Đây có lẽ là phần khó nhất trong phán quyết mà có thể nghĩ rằng Trung Quốc sẽ tuân thủ bởi vì nếu tuân thủ họ sẽ phải từ bỏ căn cứ hải quân và không quân của mình tại Đá Vành Khăn hoặc cần phải có sự cho phép của Philippines thì mới tiếp tục chiếm đóng. Trong khi đó, Trung Quốc không chỉ chiếm giữ rạn san hô mà dường như vẫn tiếp tục đòi quyền lợi về biển xung quanh nó mà bằng chứng là sự phản đối của họ đối với hoạt động tự do hàng hải của Hoa Kỳ trong phạm vi 12 hải lý của Đá Vành Khăn.

5. Trung Quốc ngăn chặn bất hợp pháp Philippines khai thác tài nguyên trong thềm lục địa của họ.

Kết quả : không tuân thủ

Phán quyết của trọng tài đã kết luận rằng Bãi Cỏ Rong, hoàn toàn dưới nước và nằm trong phạm vi 200 hải lý của Philippines, là một phần của thềm lục địa của nước này và cho rằng Trung Quốc đã vi phạm Công ước khi tàu thực thi pháp luật của họ ngăn chặn hoạt động của tàu khảo sát Philippines.

Trung Quốc tiếp tục ngăn chặn Philippines khai thác dầu khí tại Bãi Cỏ Rong bất chấp phán quyết. Vào tháng 11 năm 2018, hai bên đã ký một biên bản ghi nhớ có thể mở đường cho sự hợp tác cùng khai thác tại Bãi Cỏ Rong. Các chi tiết chưa được bàn thảo và có thể thỏa thuận này có thể mở đường cho Trung Quốc tuân thủ phán quyết về mặt kỹ thuật. Nếu Bắc Kinh đồng ý cho một công ty Trung Quốc đầu tư dưới dạng hợp đồng của Philippines dưới sự giám sát của Manila, thỏa thuận này sẽ phù hợp với phán quyết. Nhưng nếu Trung Quốc khăng khăng thỏa thuận hợp tác cùng khai thác nằm ngoài quyền tài phán của Philippines, đó sẽ là không tuân thủ.

6. Trung Quốc đã vi phạm quyền đánh cá của Philippines trong vùng đặc quyền kinh tế của mình.

Kết quả : không tuân thủ

Toà án cho thấy Trung Quốc đã vi phạm quyền chủ quyền của Philippines đối với tài nguyên sinh vật trong vùng đặc quyền kinh tế của họ, đặc biệt là bằng cách ban hành lệnh cấm đánh bắt ở Biển Đông hồi năm 2012. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn tiếp tục tuyên bố lệnh cấm đánh bắt cá đơn phương từ tháng 5 đến tháng 8 hàng năm bao gồm phần lớn trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines và Việt Nam. Lệnh cấm gần đây nhất đã gây ra phản ứng giận dữ từ văn phòng của tổng thống Philippines.

7. Trung Quốc không ngăn chặn ngư dân của họ hoạt động bất hợp pháp trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines.

Kết quả : không tuân thủ

Các trọng tài xác định rằng Trung Quốc đã ‘không thể hiện sự tôn trọng quyền chủ quyền của Philippines đối với hoạt động đánh bắt cá trong vùng đặc quyền kinh tế của họ’.

Hàng trăm tàu cá Trung Quốc tiếp tục hoạt động dưới sự giám sát của Lực lượng Tuần dương Trung Quốc tại Bãi Vành Khăn và trên khắp Trường Sa mỗi ngày, mặc dù các tàu này dành nhiều làm lực lượng dân quân trên biển hơn là đánh bắt cá. Vào tháng 6, một tàu cá Trung Quốc hoạt động trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines tại Bãi Cỏ Rong đã đâm chìm một tàu cá Philippines, dẫn đến một cuộc khủng hoảng trong quan hệ ngoại giao giữa hai nước.

8. Trung Quốc chặn trái phép hoạt động đánh bắt truyền thống của ngư dân Philippines tại bãi cạn Scarborough.

Kết quả : tuân thủ

Tại bãi cạn Scarborough, tòa án kết luận rằng cả ngư dân Trung Quốc và Philippines đều có quyền tham gia đánh bắt như truyền thống bất kể nước nào có chủ quyền đối với bãi cạn này. Nhưng các trọng tài phán quyết rằng ‘Trung Quốc thông qua hoạt động của các tàu chính thức của họ tại Bãi cạn Scarborough từ tháng 5 năm 2012 trở đi đã ngăn chặn một cách bất hợp pháp ngư dân Philippines tham gia đánh bắt cá truyền thống’.

Cho đến cuối năm 2016, trong một cử chỉ rõ ràng là thiện chí với chính phủ của ông Duterte, các tàu tuần dương Trung Quốc đóng tại bãi cạn này đã bắt đầu cho phép các tàu cá Philippines hoạt động dọc theo bên ngoài rạn bãi cạn, mặc dù họ không được phép đánh cá bên trong đầm phá. Cho đến giờ vẫn vậy. Đó vẫn là trường hợp ngày hôm nay, mặc dù tình hình vẫn căng thẳng trong các ngư dân Philippines báo cáo thường xuyên về việc bị các nhân viên thực thi pháp luật Trung Quốc quấy rối và đe dọa.

Tuy nhiên, đây là một khía cạnh của phán quyết trọng tài mà Trung Quốc tuân thủ rõ ràng nhất. Và điều đó rất quan trọng về mặt chính trị đối với chính quyền của ông Duterte. Ông Duterte đã từng nói rằng ông đã có một thỏa thuận miệng bí mật với Chủ tịch Tập Cận Bình vào năm 2016 mà theo đó ông mắt làm ngơ trước việc đánh bắt cá của Trung Quốc tại thềm lục địa của Philippines để đổi lấy quyền đánh cá của người Philippines tại bãi cạn Scarborough.

9. Trung Quốc cho phép ngư dân khai thác trái phép các loài có nguy cơ tuyệt chủng bằng cách biện pháp tàn phá môi trường

Kết quả : không tuân thủ

Phán quyết kết luận rằng Trung Quốc ‘đã dung túng và bảo vệ cũng như không ngăn chặn các tàu cá Trung Quốc tham gia vào các hoạt động khai thác có hại các loài có nguy cơ tuyệt chủng tại Bãi cạn Scarborough, Bãi Cỏ Mây và thực thể khác ở Quần đảo Trường Sa’. Trung Quốc có hoạt động khai thác quy mô lớn loài sò tai tượng trong diện khẩn nguy vốn đã phá hủy nghiêm trọng một diện tích lớn san hô từ năm 2012 cho đến 2016, thường là dưới sự theo dõi của các tàu chấp pháp Trung Quốc.

Sau khi giảm mạnh hoạt động đánh bắt này sau năm 2016, những ngư dân bắt sò Trung Quốc đã quay trở lại hoạt động phá hoại của họ tại Bãi cạn Scarborough và khắp quần đảo Hoàng Sa mà thường hành động dưới sự chứng kiến rõ ràng của Lực lượng Tuần dương Trung Quốc.

10. Trung Quốc đã phá hủy trái phép môi trường biển thông qua việc xây đắp đảo.

Kết quả : không tuân thủ

Toà án nhận ra rằng từ cuối năm 2013, các hoạt động xây dựng đảo của Trung Quốc tại các thực thể ở quần đảo Trường Sa đã vi phạm UNCLOS vốn bắt buộc các nước ký kết phải bảo vệ và giữ gìn môi trường biển. Trung Quốc đã hoàn thành công việc nạo vét và chôn lấp tại quần đảo Trường Sa vào cuối năm 2016. Có thể lập luận rằng một số hoạt động của Trung Quốc đang diễn ra, chẳng hạn như việc lắp đặt các trạm giám sát trên các rạn san hô ở Hoàng Sa, vẫn đang hủy hoại môi trường sống dưới biển mà không có đánh giá tác động môi trường phù hợp. Nhưng một khi đã hết chỗ để bồi đắp đảo thêm nữa thì có thể nói rằng Trung Quốc hiện đang tuân thủ về mặt kỹ thuật phần lớn nội dung này của phán quyết. Tuy nhiên, điều đó có thể thay đổi nếu Trung Quốc triển khai công việc nạo vét hoặc bồi đắp mới tại bãi cạn Scarborough hoặc các nơi khác.

11. Các tàu chấp pháp của Trung Quốc đã vi phạm các quy định về chống va chạm bằng cách tạo ra nguy cơ va chạm và gây nguy hiểm cho các tàu của Philippines.

Kết quả : không tuân thủ

Cuối cùng, các trọng tài phán quyết rằng trong thời gian đối đầu hồi năm 2012 xung quanh bãi cạn Scarborough, các tàu thực thi pháp luật Trung Quốc đã ‘tạo ra nguy cơ va chạm nguy hiểm nghiêm trọng cho các tàu và nhân viên của Philippines’.

Mặc dù không có sự cố nào xảy ra một lần nữa ở bãi cạn Scarborough do chính quyền Philippines giữ khoảng cách, Cảnh sát biển Trung Quốc, Hải quân nước này và các tàu dân quân hàng hải tiếp tục thường xuyên có các hành vi vi phạm tương tự và tạo ra nguy cơ va chạm đối với tàu nước ngoài ở Biển Đông. Vụ quấy rối tàu tiếp tế của Philippines gần Bãi Cỏ Mây vào tháng 5 năm 2018 là một ví dụ. Các hành động nguy hiểm của một tàu Hải quân Trung Quốc đối với sứ mạng tuần tra vì tự do hàng hải của tàu Mỹ USS Decatur ở Hoàng Sa hồi tháng 10 năm 2018 là một ví dụ nữa.

(Theo Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á-AMTI)

Dư luận quốc tế đã chuyển hướng chú ý khỏi cuộc khủng hoảng tranh chấp Biển Đông diễn tiến chậm chạp trong suốt năm 2017 vừa qua, nhưng tình hình ngoài thực địa vẫn chưa hề lắng dịu. Trong khi theo đuổi tiếp cận ngoại giao đối với các nước láng giềng Đông Nam Á, Bắc Kinh vẫn tiếp tục các hoạt động xây dựng đáng kể tại các tiền đồn lưỡng dụng [quân sự và dân sự – BTV] ở quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Trung Quốc đã hoàn thành nạo vét và san lấp để từ đó đã tạo ra được 7 đảo mới ở quần đảo Trường Sa đầu năm 2016, và có vẻ như đã hoãn các hoạt động này để tập trung mở rộng các thực thể địa lý ở quần đảo Hoàng Sa cho tới giữa năm 2017. Tuy nhiên, Bắc Kinh vẫn giữ nguyên quyết tâm thúc đẩy giai đoạn tiếp theo của hoạt động xây dựng [ở quần đảo Trường Sa – BTV] – đó là xây các cơ sở hạ tầng cần thiết cho phép các căn cứ hải quân và không quân có thể hoạt động đầy đủ trên những tiền đồn lớn hơn.

AMTI đã nhận diện tất cả các công trình dài hạn mà Trung Quốc đã hoàn thành hoặc bắt đầu đưa vào hoạt động từ đầu năm nay, từ các nhà kho ngầm dưới đất và các công trình hành chính cho đến các mạng cảm biến và radar rộng lớn. Các công trình này bao phủ một khu vực rộng khoảng 72 mẫu, tương đương với 290000 m2, trên đảo nhân tạo tại đá Chữ Thập, Subi, và Vành Khăn thuộc quần đảo Trường Sa, và đá Bắc, đá Cây và đá Tri Tôn thuộc quần đảo Hoàng Sa. Không tính tới những cấu trúc tạm thời như công ten nơ lưu trữ hay các nhà máy xi măng, hoặc các công việc khác ngoài hoạt động xây dựng, như việc rải đất và trồng cỏ tại các tiền đồn mới.

Đá Chữ Thập

Đá Chữ Thập là nơi diễn ra nhiều hoạt động xây dựng nhất trong năm 2017, với các công trình bao phủ một khu vực khoảng 27 mẫu, tương đương 110000 m2, tính cả những hoạt động mà AMTI đã ghi lại trước đây, bao gồm việc hoàn thành các nhà chứa máy bay lớn hơn dọc theo các đường băng, xây dựng các cấu trúc lớn ở phía nam của đảo mà nhiều khả năng sẽ được dùng làm kho đạn dược hoặc lưu trữ các vật liệu thiết yếu khác, một dãy cảm biến/ thông tin liên lạc lớn ở đầu phía đông bắc của đảo, các trang thiết bị thông tin liên lạc/radar khác nhau trải rộng xung quanh đảo, các hầm trú ẩn kiên cố cho hoả tiễn ở đầu phía nam của đảo.

Những đường hầm lớn dưới mặt đất mà có lẽ sẽ được sử dụng để trữ đạn dược và những vật dụng khác mà AMTI đã nhận diện đầu năm nay cũng đã được hoàn thành và được che vùi hoàn toàn dưới mặt đất. Các cơ sở hạ tầng này kết nối với các công trình ngầm khác đã được xây dựng trước đó trên đảo, trong đó có các hầm chứa nước và nhiên liệu.

Bên cạnh các hoạt động đã được nhận dạng trước đây tại đá Chữ Thập, trong một vài tháng cuối năm nay, Trung Quốc đã xây dựng một công trình trông như là một dãy radar tần số cao ở cuối phía bắc của đá này. Công trình này bao gồm một khu vực tập trung các cột thẳng đứng, tương tự như những gì đã được xây dựng ở đá Châu Viên năm 2015. Trạm radar tần số cao này được đặt gần mạng cảm biến/thông tin liên lạc lớn mà đã được hoàn thiện đầu năm nay (khu vực mái che radar trong hình dưới đây).

Đá Subi

Tại Đá Subi cũng diễn ra các hoạt động xây dựng đáng kể trong năm 2017 trên các công trình bao phủ một khu vực rộng khoảng 24 mẫu, tương đương với 95,000 m2. Các hoạt động này bao gồm xây dựng các kho lưu trữ ngầm như ở đá Chữ Thập, những nhà chứa máy bay, phòng thủ tên lửa, thiết bị radar/thông tin liên lạc và một mạng ăng ten "lồng voi" tần số cao để thu thập tín hiệu tình báo [SIGINT – BTV] ở cuối phía tây nam của đá này.

Giống như ở đá Chữ Thập, những đường hầm mới dùng làm kho chứa ở Subi đã được hoàn thành và che vùi vào những tháng cuối năm. Các cơ sở hạ tầng này kết nối các cấu trúc khác đã được che lấp dưới đất, trong đó có cả các kho lưu trữ cỡ lớn ở phía bắc của đá.

Trung Quốc cũng đã sẵn sàng để tăng cường năng lực hệ thống radar và thu thập tín hiệu tình báo ở đá Subi. Từ giữa năm nay, Trung Quốc đã xây dựng một kiến trúc giống như "lồng voi" thứ hai cách "lồng voi" thứ nhất chưa đầy 500 mét về phía tây, cũng như một dãy mái che radar ở cuối phía nam của tiền đồn mà tương tự, hoặc nhỏ hơn khu vực mái che radar ở đá Chữ Thập.

 Đá Vành Khăn

Hoạt động xây dựng ở đá này được tiến hành trên những công trình bao phủ khoảng 17 mẫu, tương đương 68500 m2. Giống như đá Chữ Thập và Subi, các hoạt động này bao gồm xây hầm ngầm cất giữ vũ khí và các vật liệu khác, hoàn tất nhà chứa máy bay và hầm tránh tên lửa, các mạng thông tin liên lạc và radar mới.

Các đường hầm mới dùng để làm kho chứa ở đá Vành Khăn đã được hoàn thành trong vài tháng qua và được che vùi dưới lòng đất, kết nối với các cấu trúc ngầm được xây dựng trước đó ở đầu phía bắc của đá.

Bên cạnh những cấu trúc đã được nhận dạng trước đây, Trung Quốc đã bắt đầu xây một mạng thông tin liên lạc/radar mới ở phía bắc của cứ điểm này.

Trung Quốc cũng tiếp tục các hoạt động xây dựng, mặc dù ở quy mô nhỏ hơn, ở quần đảo Hoàng Sa. Phần lớn các hoạt động trong năm 2017 tập trung vào đá Bắc, đá Cây và đá Tri Tôn.

Đá Cây

Giống như Đá Bắc, hoạt động nạo vét và cải tạo ở Đá Cây đã được tiếp tục vào giữa năm 2017. Các công trình mà Trung Quốc đã xây dựng bao phủ khoảng 1.7 mẫu, tương đương 6800 m2 đảo. Các công trình này bao gồm một sân bay trực thăng mới gần cảng, các tấm pin năng lượng mặt trời và một cặp tua bin gió ở bờ biển phía bắc của đảo.

Đá Bắc

Trước đó, Trung Quốc đã cố gắng kết nối đá Bắc với đá Trung ở gần đó, nhưng đã từ bỏ dự án này sau khi cây cầu đường bộ mà họ xây để kết nối đã bị bão cuốn trôi vào tháng 10/2016. Đầu năm nay, Trung Quốc đã xây một bức tường chắn xung quanh khu vực đất lấn biển còn lại ở đầu phía nam của đá và xây dựng một cơ sở hành chính lớn trên thực thể này.

Đá Tri Tôn

Trên đá Tri Tôn cũng có một vài công trình đã được hoàn thiện trong năm nay, trong đó có hai toà tháp radar lớn. Đây là điều đáng chú ý đặc biệt do Tri Tôn nằm ở cực Tây Nam của quần đảo Hoàng Sa và vùng biển bao quanh nó là nơi đã xảy ra một số va chạm gần đây giữa Việt Nam và Trung Quốc, cũng như đã diễn ra nhiều hoạt động tự do hàng hải của Mỹ.

Đảo Phú Lâm

Đảo Phú Lâm là trụ sở quân sự và hành chính đầu não của Trung Quốc ở Biển Đông. Những phát triển ở đảo Phú Lâm thường được coi là tiền thân cho sự phát triển sau này ở các đá Chữ Thập, Subi, và Vành Khăn ở quần đảo Trường Sa. Trong năm nay đã không có xây dựng mới nào đáng kể ở đảo này. Tuy nhiên đây đã là nơi đầu tiên diễn ra hai cuộc triển khai không quân, báo hiệu điều tương tự sẽ diễn ra ở ba căn cứ không quân trên quần đảo Trường Sa ở xa phía nam.

Lần đầu tiên là vào cuối tháng 10, khi quân đội Trung Quốc công bố những hình ảnh cho thấy chiến đấu cơ J-11B của Lực Lượng Không Quân Quân Đội Giải Phóng Nhân Dân Trung Hoa được triển khai đến đảo Phú Lâm để tham gia tập trận. Đây là cuộc triển khai J-11 đầu tiên trên đảo Phú Lâm mà được phía Trung Quốc xác nhận. Trước đó có cuộc triển khai chiến đấu cơ J-10 ít tinh nhuệ hơn, và AMTI đã sử dụng động thái này như là cơ sở, có thể đã quá bảo thủ, để ước lượng khả năng triển khai sức mạnh quân sự của Trung Quốc từ các căn cứ của nước này ở Biển Đông.

Sau đó vào ngày 15/11, AMTI đã xác định được một số máy bay cỡ lớn có vẻ như là máy bay vận chuyển Y-8, loại máy bay khi ở một cấu hình nhất định có khả năng thu thập thông tin tình báo điện tử. Trước đó AMTI đã từng lưu ý là có những nhà chứa máy bay lớn hơn được xây dựng ở mỗi căn cứ không quân ở quần đảo Trường Sa có thể chứa được các máy bay Y-8. Điều này gợi ý rằng sự xuất hiện của máy bay Y-8 ở đảo Phú Lâm có thể là một chỉ dấu báo hiệu điều tương tự sẽ xảy ra ở quần đảo Trường Sa.

Asia Maritime Transparency Initiative

Bản tiếng Anh : A Constructive for Chinese Base Building

https://amti.csis.org/constructive-year-chinese-building/

Trần Thị Phương Thảo biên dịch

Huệ Việt hiệu đính

Nguồn : https://daisukybiendong.wordpress.com/tag/ho-so-dao-nhan-tao/

Trần Thị Phương Thảo là thạc sĩ chuyên ngành Luật quốc tế và là cộng tác viên Dự án Đại Sự Ký Biển Đông.