 | Tổng quan: | 3708286 |
Nếu Franz Kafka là nhà tiên tri về một thế giới không có ký ức thì Gustav Husak là người tạo ra thế giới ấy. Sau T. G. Masaryk, người được mệnh danh là Tổng thống - Anh hùng giải phóng dân tộc (tất cả những tượng đài ông đều đã bị phá hủy), sau Benes, Gottwald, Zapotocky, Novotny, và Svoboda thì đến Husak, vị tổng thống thứ bảy của nước tôi, người được mệnh danh là tổng thống của quên lãng.
Tổng bí thư Đảng cộng sản Liên bang Xô Viết Leonid Brejnev và Tổng thống Tiệp Khắc Gustav Husak, năm 1969
Người Nga đưa ông lên nắm quyền vào năm 1969. Lịch sử dân tộc Tiệp Khắc kể từ năm 1621 cho đến nay chưa từng bao giờ trải qua một cuộc tàn sát về văn hóa và tư tưởng như thế. Mọi người khắp nơi đều cho rằng Husak chỉ trấn áp kẻ thù chính trị của ông. Tuy nhiên, cuộc đấu tranh với đối lập chính trị chỉ là cái cớ, thực ra đây là một cơ hội tuyệt vời cho người Nga mượn tay trung gian để mưu đồ đại sự.
Trên quan điểm này tôi thấy chuyện rất quan trọng là vụ Husak sa thải 145 sử gia ra khỏi các trường đại học và viện nghiên cứu (người ta đồn rằng cứ mỗi sử gia biến mất là một tượng Lenin mới mọc lên huyền bí như trong chuyện cổ tích). Một trong những sử gia này là người bạn gần như mù của tôi Milan Hubl. Ông đến thăm tôi ở căn hộ rất nhỏ của tôi ở đường Bartolomejska. Chúng tôi nhìn ra các tháp của Lâu đài ở bên ngoài cửa sổ mà lòng thấy buồn.
Hubl nói : "Bước đầu tiên để tiêu diệt một dân tộc là xóa bỏ ký ức của dân tộc ấy. Phá hủy sách, văn hóa và lịch sử của dân tộc ấy. Rồi cho người viết ra sách mới, tạo ra văn hóa mới, bịa đặt ra lịch sử mới cho dân tộc ấy. Rồi chẳng bao lâu dân tộc nước ấy bắt đầu quên hiện tại và quá khứ. Thế giới nói chung còn mau quên hơn nữa".
"Còn về ngôn ngữ thì sao ?"
"Ai thèm cướp ngôn ngữ của ta làm gì ? Ngôn ngữ chẳng mấy chốc trở thành dân gian đơn thuần và chết tự nhiên".
Phải chăng sự cường điệu ấy sinh ra từ sự hoàn toàn tuyệt vọng ?
Hay phải chăng đúng là dân tộc không thể nào vượt qua được sa mạc của sự lãng quên có tổ chức ?
Chẳng ai trong chúng ta biết chuyện gì sẽ xảy đến. Tuy nhiên một điều chắc chắn là trong những khoảnh khắc sáng suốt dân tộc, Tiệp Khắc có thể thoáng nhìn thấy cận kề cái chết của chính mình. Không phải như sự đã rồi, cũng không phải như tương lai tất yếu, mà như một khả năng rất cụ thể. Cái chết đã đến sát bên mình rồi.
Sáu tháng sau Hubl bị bắt giam và bị kết án nhiều năm tù…
Milan Kundera
Nguyên tác : "The Book of Laughter and Forgetting", bản dịch tiếng Anh của Michael Henry Heim, nhà xuất bản Penguin Books, 1980, trang 158-160. Tựa đề tiếng Việt của người dịch.
Trần Quốc Việt dịch (18/07/2023)
Việc ông Nguyễn Xuân Phúc, Thủ tướng Việt Nam, kêu gọi người Việt cư trú bên ngoài Việt Nam nói chung và người Việt sống tại Cộng hòa Czech (Séc) nói riêng "giám sát, hạn chế tối đa" hoạt động của những cá nhân, những nhóm gốc Việt đang vận động cho dân chủ, nhân quyền tại Việt Nam là một món quà quý mà ông Phúc nói riêng và hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam nói chung tặng cho những cá nhân, những nhóm này…
Ông Nguyễn Xuân Phúc chụp ảnh chung với đại diện cộng đồng người Việt Nam tại tại Cộng hòa Czech ngày 17/04/2019. (Ảnh : Thống Nhất/TTXVN)
***
Cuối tuần vừa qua, Văn Lang – một nhóm người Việt cư trú tại Czech, chuyên quảng bá, thúc đẩy các nguyên tắc của xã hội dân sự và hỗ trợ phát triển các hoạt động văn hóa – đã công bố "Thông cáo báo chí về chuyến thăm Czech của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc" (1). Theo đó, tại Czech, Hội Người Việt Nam tại Czech – vốn có sự gắn bó mật thiết với chính quyền Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam - từng "nhiều lần can thiệp các hoạt động dân sự của người Việt ở Czech".
Chẳng hạn : Tạo áp lực hủy hợp đồng thuê chỗ trong khu Sapa để nhóm Văn Lang không thể tổ chức sự kiện mà nhóm dự tính. Cắt điện để gây gián đoạn hoạt động tưởng niệm ngày 17 tháng 2 (ngày Trung Quốc xua quân sang Việt Nam nhằm dạy cho Việt Nam một bài học vào năm 1979) do một nhóm khác tổ chức, sau khi đã tác động mà nhóm này không chịu hủy bỏ hoạt động tưởng niệm… Văn Lang khẳng định "không khó để tìm những ví dụ khác", chứng minh hoạt động của Hội Người Việt Nam tại Czech đang xâm hại "những chuẩn mực hiện nay của Czech".
Cộng hòa Czech – một thành viên của cộng đồng quốc tế, đồng thời là một thành viên của Liên Hiệp Châu Âu – chắc chắn không chỉ cam kết bảo vệ, thăng tiến nhân quyền mà còn đặt định những qui phạm pháp luật hết sức cụ thể để tất cả mọi thành viên, từ công dân đến thường trú nhân có thể thực thi các quyền căn bản của một con người, trong đó có tự do biểu đạt thông qua diễn ngôn, sách báo, bày tỏ thái độ bằng những hành động phản kháng phi bạo lực.
Chuyện Thủ tướng của một quốc gia khác đến Czech, ngay trên lãnh thổ Czech, kêu gọi cả công dân Czech lẫn thường trú nhân ở Czech "giám sát, hạn chế" quyền tự do biểu đạt của các công dân lẫn thường trú nhân khác đang cư trú tại Czech, chắc chắn là vi phạm nghiêm trọng luật pháp của Czech, kể cả xâm phạm chủ quyền, can thiệp vào công việc nội bộ của quốc gia Đông Âu này.
Bởi Văn Lang cũng như một số nhóm khác hoạt động cho dân chủ, nhân quyền tại Czech từng gặp không ít trở ngại từ Hội Người Việt Nam tại Czech, không thể loại trừ những trở ngại này có thể gia tăng cả về tính chất lẫn mức độ nghiêm trọng sau khi Thủ tướng Việt Nam đến Czech, vừa khen ngợi việc "ngăn chặn", vừa khuyến khích "giáo dục", kêu gọi gia tăng hoạt động "giám sát, hạn chế", Văn Lang và những nhóm ấy có thể liên lạc với các cơ quan hữu trách của Czech để xin bảo vệ.
Báo chí Czech chắc chưa quên, dân chúng và chính khách Czech chắc vẫn còn nhớ những chi tiết vốn chẳng hay ho chút nào trong scandal ảnh hưởng đến thể diện quốc gia do Czech vô tình dính líu đến scandal bắt cóc Trịnh Xuân Thanh ở Đức, hẳn sẽ không ngồi im, thêm một lần vô tình giúp ông Phúc chứng minh ông hữu lý, khi ông trấn an cử tọa rằng "Czech rất yêu mến Việt Nam" để thúc giục công dân Czech lẫn thường trú nhân ở Czech xâm hại quyền tự do biểu đạt của người khác ngay trên lãnh thổ Czech.
Nếu những cá nhân, nhóm, vốn từng gặp không ít khó khăn khi thực hiện quyền tự do biểu đạt tại Czech, yêu cầu các cơ quan hữu trách của Czech bảo vệ, đồng thời liên lạc với các cơ quan truyền thông của Czech, đề nghị họ sớm liên lạc với Đại sứ quán Việt Nam tại Czech, hỏi xem, Việt Nam đã tổ chức mạng lưới gián điệp trên đất Czech thế nào, thu thập thông tin ra sao để ông Phúc có thể mạnh mẽ khẳng định : "Không phải Thủ tướng và các cơ quan chức năng không biết" - nên mới dõng dạc chỉ đạo gia tăng "giám sát, hạn chế"… thì ắt không chỉ có Thủ tướng Việt Nam rã rời !
Cứ như Thủ tướng Việt Nam đã bày tỏ thì ít nhất những người được Đại sứ quán Việt Nam tại Czech mời đến gặp ông Phúc hôm 17 tháng 4 là những đối tượng đầu tiên mà chính quyền và dân chúng Czech nên cảnh giác, bởi một trong những điều mà ông Phúc đề cập khi trò chuyện với những đối tượng này là nguy cơ "xâm nhập" rất lớn. Những ai trong số đó đã tham gia các hoạt động có tính chất gián điệp trên đất Czech, thu thập thông tin để Đại sứ quán trừng phạt những người dám thực hiện quyền tự do biểu đạt trên lãnh thổ Czech bằng cách từ chối cấp visa nhập cảnh Việt Nam ? Những ai từng tham gia "ngăn chặn" quyền tự do biểu đạt của người khác, ngang nhiên vi phạm luật pháp Czech ? Đặc biệt, sau khi được đích thân Thủ tướng đến tận Czech động viên, những ai sẽ trở thành quá khích, dùng cả bạo lực để "hạn chế" quyền tự do biểu đạt của người khác ?
***
Nếu được dịch sang nhiều ngôn ngữ khác nhau, video clip ghi lại phát biểu của ông Phúc khi ông gặp gỡ một số công dân Czech và thường trú nhân người Việt ở Czech hồi trung tuần tháng 4 (2) có thể là bằng chứng để nhiều cá nhân, nhóm gốc Việt đang cư trú tại nhiều quốc gia khác, đặc biệt là các quốc gia Đông Âu, từng tham gia vận động cho dân chủ, nhân quyền tại Việt Nam, chứng minh họ cũng là đối tượng có thể gặp những rủi ro tiềm ẩn, thành ra cần được chính quyền sở tại quan tâm, bảo vệ. Chưa kể hệ thống truyền thông sở tại cũng cần được thông báo để cảnh báo rộng rãi trong dân chúng, bởi theo lời ông Phúc thì Trung tâm Sapa, rộng hơn là Praha và Czech sẽ được dùng như "gương cho các tổ chức khác, trong các đất nước khác"... Hội Người Việt Nam gắn với các cơ quan ngoại giao Việt Nam tại chỗ này, chỗ khác hóa ra phức tạp hơn thiên hạ vẫn tưởng.
Trong thập niên vừa qua, Việt Nam không ngừng "tả xung, hữu đột" chứng minh nỗ lực thăng tiến nhân quyền tại Việt Nam với cộng đồng quốc tế, với nhiều khối quốc gia, kể cả với chính phủ hết quốc gia này đến quốc gia khác, video clip ghi lại phát biểu của ông Phúc khi ông gặp gỡ một số công dân Czech và thường trú nhân người Việt ở Czech hồi trung tuần tháng 4 năm 2019 là một món quà quý, dành tặng tất cả các bên quan tâm đến dân chủ, nhân quyền nói chung và dân chủ, nhân quyền tại Việt Nam nói riêng. Dù muốn hay không, các tổ chức vận động cho dân chủ, nhân quyền cũng nên cám ơn ông Phúc. Giàu trí tưởng tượng đến mấy cũng chẳng dám mơ, Thủ tướng một quốc gia dù là độc tài, đến một quốc gia khác, khen ngợi kiều bào "ngăn chặn", kêu gọi kiều bào "giám sát, hạn chế" mạnh mẽ hơn quyền tự do biểu đạt của người khác !
Trân Văn
Nguồn : VOA, 29/04/2019
Chú thích :
(1) https://www.facebook.com/NhomVanLang/photos/a.621801147844567/2434840716540592/?type=3&theater
