Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Putin 

Ở Nga, Tổng thống Putin đã ký một đạo luật cho phép ông ra tranh cử tổng thống hai lần nữa trong đời vào năm 2021, có khả năng giữ ông tại vị cho đến năm 2036 [1]. Putin đã cơ động việc viết lại hiến pháp thông qua một quy trình giống như "trưng cầu dân ý" mà những người chỉ trích ông gọi là một cuộc thâu tóm quyền lực thô bạo. 

adern1

Trách nhiệm phải biết khi nào bạn là người phù hợp để lãnh đạo và cả khi bạn không còn phù hợp.

Putin nhậm chức tổng thống vào năm 2000. Nếu ông tiếp tục nắm quyền cho đến năm 2036, nhiệm kỳ của ông sẽ vượt qua cả Joseph Stalin, người đã cai trị Liên Xô trong 29 năm, khiến Putin trở thành nhà lãnh đạo Moscow tại vị lâu nhất kể từ thời đế chế Nga.

Vào ngày 24/2/2022, Putin xâm lược Ukraine trong một bước leo thang lớn của cuộc xâm lược, bắt đầu vào việc Putin thôn tính Crimea năm 2014. Cuộc xâm lược đã khiến hàng chục nghìn người chết ở cả hai bên và gây ra cuộc khủng hoảng người tị nạn lớn nhất Châu Âu kể từ Thế chiến thứ hai.

Bất kể Putin nói gì với người dân Nga và thế giới, đây không phải là cuộc chiến để đảm bảo một Ukraine trung lập và cứu Nga khỏi một cuộc xâm lược sắp xảy ra của NATO [2]. Đó là cuộc chiến đi đến hồi kết cay đắng để tiêu diệt một quốc gia Ukraine có chủ quyền mà chính sự tồn tại với tư cách là một quốc gia dân chủ, độc lập là mối đe dọa đối với chế độ chuyên quyền của Putin.

Tập Cận Bình

Trung Quốc đã thông qua việc loại bỏ giới hạn hai nhiệm kỳ đối với chức vụ chủ tịch nước vào đầu năm 2018, cho phép ông Tập Cận Bình nắm quyền suốt đời một cách hiệu quả [3]. Những thay đổi hiến pháp đã được thông qua bởi cuộc họp hàng năm của quốc hội. Cuộc bỏ phiếu ở quốc hội để bỏ giới hạn nhiệm kỳ được nhiều người coi là làm bài tập đóng dấu cao su bởi một bọn bù nhìn.

Tháng 10/2022, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã làm điều mà mọi người nghĩ [4]. Ông kéo dài thời gian cầm quyền của mình với tư cách là nhà lãnh đạo đất nước thêm nhiệm kỳ thứ ba, phá vỡ tiền lệ, đồng thời đề bạt thêm nhiều đồng minh của mình vào các vị trí lãnh đạo cao nhất của đảng và lôi kéo các đối thủ của mình nghỉ hưu.

Trong ba năm qua, Tập Cận Bình, đã đặt cuộc tính hợp pháp của chế độ và bản thân vào chiến lược "không Covid", biến cách phòng chống dịch bệnh nầy thành một chiến dịch ý thức hệ nhằm chứng minh tính ưu việt của độc đảng độc tài đối với những chế độ dân chủ [5]. 

Trong một động thái xoay trục đáng chú ý, chính phủ Trung Quốc đã tuyên bố hủy bỏ rộng rãi các quy tắc đó vào đầu tháng 12/2022, một sự nhượng bộ ngầm đối với sự bất mãn của công chúng sau các cuộc biểu tình rầm rộ trên đường phố vào cuối tháng 11, đặt ra thách thức lớn nhất đối với Đảng cộng sản cầm quyền trong nhiều thập kỷ [5].

Một chiến lược Không-Covid kiên quyết đã có những tác động xã hội, chính trị và kinh tế sâu sắc và có khả năng lâu dài [6]3. Sự bực tức của người dân đối với cách đối xử cứng nhắc và vô nhân đạo đã tràn ngập mạng xã hội, đồng thời nền kinh tế Trung Quốc đóng băng thậm chí còn tồi tệ hơn vào đầu năm 2020. Sự xáo trộn kinh tế hiện đang tràn ra thế giới rộng lớn hơn, thúc đẩy lạm phát, làm gián đoạn chuỗi cung ứng, gây ra sự suy thoái hoặc tạm dừng bởi một số doanh nghiệp nước ngoài ở Trung Quốc, và gia tăng mối quan tâm bên ngoài đối với sự cô lập ngày càng sâu sắc của Trung Quốc.

Nguyễn Phú Trọng

Ở Việt Nam, ông Nguyễn Phú Trọng đã bị chỉ trích vì kiêm nhiệm quá nhiều chức vụ qua nhiều nhiệm kỳ. Đáng chú ý là việc ông tái đắc cử nhiệm kì ba liên tiếp với chức vụ Tổng bí thư Ban Chấp hành trung ương Đảng cộng sản Việt Nam ngày 31/01/2021 [7]. Ngoài chức Tổng bí thư, ông hiện đang đảm nhiệm chức vụ Bí thư Quân ủy Trung ương ; Ủy viên Thường vụ Đảng ủy Công an Trung ương ; Trưởng ban Chỉ đạo trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ; và Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa XV nhiệm kì 2021 – 2026 [7].

Ở Việt Nam có chuyện hoang đường về "đổi mới". Nhưng đất nước và nhân dân hưng thịnh không phải nhờ Đảng cộng sản Việt Nam, mà bất chấp những trấn áp và hạn chế của đảng [8].

Cách thông thường để kể câu chuyện về "phép màu" kinh tế của Việt Nam kể từ những năm 80 diễn ra như sau : Việt Nam sau chiến tranh là một trong những quốc gia nghèo nhất Châu Á, và người bảo trợ của nó, Liên Xô, đang suy tàn [8]. Vì vậy, Đảng cộng sản cầm quyền đã bắt buộc thực hiện một loạt cải cách thị trường tự do vào năm 1986 được gọi là Đổi Mới, dẫn đến GDP bình quân đầu người tăng từ 422 USD trong năm đó lên gần 3.700 USD hiện nay. 

Khi được đơn giản hóa hoặc tuyên truyền, điều này trở thành câu chuyện kể về một quá trình từ trên xuống, về trí thông minh và lòng dũng cảm của cộng sản. [8] Chính Đảng cộng sản Việt Nam đã đưa người dân thoát nghèo ; chính những người cộng sản đã chủ động.

Tuy nhiên, công lao thực sự thuộc về nhân dân Việt Nam, những người bằng chính nỗ lực của mình đã thúc đẩy nhà cầm quyền cộng sản chấp nhận những thay đổi thị trường này một cách muộn màng [8]. Chính người Việt Nam đã tự mình thoát khỏi đói nghèo, hầu hết là bất chấp chính sách cộng sản. 

Nông dân và công nhân trong các doanh nghiệp nhà nước đã bắt đầu tham gia vào các hoạt động thị trường từ trước năm 1986, thậm chí từ đầu những năm 1960 ở miền Bắc Việt Nam, nghĩa là cải cách thị trường là một quá trình phát triển từ dưới lên, không phải là một quá trình chuyển đổi từ trên xuống do Đảng cộng sản Việt Nam áp đặt vào năm 1986 [8].

Bài học về sự sụp đổ của cộng sản Liên Xô những năm 1987-1991 cho thấy những câu hỏi sau đây là sự tìm kiếm thường xuyên của người dân trong diện rộng. Thế nào là một cuộc sống tốt đẹp, đàng hoàng ? Điều gì tạo nên một trật tự kinh tế và xã hội công bằng ? Thế nào là một nhà nước đàng hoàng và hợp pháp ? Mối quan hệ của một nhà nước như vậy với xã hội dân sự nên như thế nào [9] ?

Jacinda Ardern – Thủ tướng thứ 40 của New Zealand

Jacinda Ardern là một chính trị gia New Zealand, từng là thủ tướng thứ 40 của New Zealand và lãnh đạo Đảng Lao động từ năm 2017 đến 2023 [10]. Bà trở thành nữ lãnh đạo chính phủ trẻ nhất thế giới khi được bầu làm thủ tướng năm 2017 ở tuổi 37. Bà đã dẫn dắt New Zealand vượt qua đại dịch Covid-19 và hàng loạt thảm họa bao gồm vụ tấn công khủng bố vào hai nhà thờ Hồi giáo và một vụ nổ núi lửa.

Thủ tướng Úc, Anthony Albanese, bày tỏ sự kính trọng đối với Ardern, nói rằng bà "đã cho thế giới thấy cách lãnh đạo bằng trí tuệ và sức mạnh… Bà đã chứng minh rằng sự đồng cảm và sáng suốt là những phẩm chất lãnh đạo mạnh mẽ" [10].

Gần đây, bà cho biết bà sẽ từ chức, trong một thông báo bất ngờ được đưa ra khi bà xác nhận cuộc bầu cử quốc gia vào tháng 10/2023.

"Tôi sẽ rời đi, bởi vì với một vai trò đặc quyền như vậy đi kèm với trách nhiệm – trách nhiệm phải biết khi nào bạn là người phù hợp để lãnh đạo và cả khi bạn không còn phù hợp. Tôi biết công việc này đòi hỏi những gì. Và tôi biết rằng tôi không còn đủ trong lòng để thực hiện điều đó một cách công bằng. Đơn giản thế thôi", bà nói.

Phạm Đình Bá

Nguồn : VNTB, 02/02/2023

Nguồn :

1. Andrew Roth, "Vladimir Putin passes law that may keep him in office until 2036", The Guardian, 04/05/2021.

2. Leon Aron, "Russia Exiled Them. Big Mistake", Politico Magazine – Opinion, 01/29/2023.

3. "China’s Xi allowed to remain ‘president for life’ as term limits removed", BBC, 11/03/2018.

4. Robert Olsen, "China’s Leader Xi Jinping Secures Third Term As His Rivals Fall Away", Forbes, 23/10/2022.

5. Keith Bradsher, Chang Che and Amy Chang Chien, "China Eases ‘Zero Covid’ Restrictions in Victory for Protesters', The New York Times, 07/12/2022.

6. J. Stephen MorrisonScott Kennedy and Yanzhong Huang, "China’s Zero-Covid : What Should the West Do ?", CSIS – Center for Strategic & International Studies, 27/06/2022.

7. Wikipedia, "Nguyen Phu Trong".

8. David Hutt, "The Myth of Doi Moi in Vietnam", The Diplomat, 31/01/2023.

9. Aron, L., "Everything You Think You Know About the Collapse of the Soviet Union Is Wrong", Foreign Policy, 20/06/2011.

9. Tes McClure, "Jacinda Ardern resigns as prime minister of New Zealand", The Guardian, 19/01/2023.

Additional Info

  • Author Phạm Đình Bá
Published in Diễn đàn

Ngôn từ và hành đng ca mt người có kh năng truyn cm thông và chuyn hóa h ngăn cách hoc thù nghch vi người khác. Ngược li, nó cũng có kh năng truyn hn thù và to phân hóa gia con người vi nhau.

jacinda1

Thủ tướng Tân Tây Lan, Jacinda Ardern.

Vô sốbằng chng từ các nghiên cu v tâm lý xã hi, trong phòng thí nghim cũng như trên thc tế, cho thy cách hành x ca mt người có th tác đng lên người khác, làm cho người ta tr nên vô luân hơn, hn thù hơn và bo lc hơn ; và nhng người đa v thm quyn có nh hưởng đc bit trong vic tác đng lên tiến trình cc đoan hóa, lên quan đim và hành đng lên nhng người tôn th h [1].

Ngôn từ và hành động ca mt lãnh đo, đc bit là lãnh đo quc gia, và nht là lãnh đo mt cường quc, tác đng mnh m lên người dân, mt cách tiêu cc hoc tích cc.

Qua vụ giết người hàng lot ti Tân Tây Lan, nhiu cơ quan truyn thông đã đ cp đến s kin nghi can người Úc Brenton Tarrant tng xem Tng thng Hoa Kỳ Donald Trump như là thn tượng ca mình. Mc du chính ông Trump và Nhà Trng phủ nhn mọi liên h vi Tarrant qua s kin này, điu không th ph nhn là nh hưởng ca ông Trump đi vi xu hướng thượng đng da trng (white supremacy) [2]. Qua các phát biu trong cuc chy đua vào Nhà Trng vào những năm 2015, 2016 cũng như các Sc lnh Tng thng sau khi nhm chc, ngôn t (k c khi nói hay khi im lng không nói) và hành đng (hoc không hành đng), ông Trump bin lun rng mun cho nước M vĩ đi tr li, Hoa Kỳ không th tiếp tc là bãi đổ rác cho vấn đ ca mi người khác, và mt s ch trương căn bn ca ông mang tính cách bài di dân và bài Hi giáo [3]. Phn ln các quan đim này cũng không thay đổi sau hai năm cm quyn, k c bc tường biên gii mà ông Trump vn chưa thc hin được.

Không có gì ngạc nhiên khi các xu hướng thượng đng da trng khp nơi, ngay c ti nhng nơi hin hòa như Úc và Tân Tây Lan, coi cuc thng c ca ông Trump vào Nhà Trng năm 2016 là biến c quan trng đăn mừng[4].

Sau vụ khng b ti Christchurch va qua, và sau các biến s ti M trong hai năm qua, ông Trump cũng không lên án và không nêu đích danh xu hướng thượng đng da trng đang tri lên ti M và khp nơi [5].

Trong khi đó, cung cách của n Th tướng Tân Tây Lan Jacinta Ardern qua s kin trên khác hn vi ngôn t và hành x ca ông Trump.

Chỉ chưa đy mt tun, bà Ardern đã thay đi cái nhìn ca thế gii v Tân Tây Lan. Ngôn t và hành đng ca n Th tướng Ardern không hề chia r hay yếu đui mà, ngược li, đy cm thông, nhân bn và sc sng. Bà Ardern tr thành biu tượng ca lòng trc n, bao dung và quyết đoán. Không phi là mt biu tượng không có thc cht, đ ri sp đ hay tan thành mây khói sau đó. Không biểu tượng nào có th đng vng nếu không có giá tr tht làm nn tng.

Đúng một tun sau v tàn sát này, hàng ngàn người Tân Tây Lan đã đến công viên Hagley trước đn Hi giáo Al Noor ti Christchurch nơi xy ra v tàn sát đ làm lễ tưởng nim và để bày t s đoàn kết [6]. Hàng ngàn người khác cũng tụ v thành ph Auckland, và nhiu ph n cũng đã mang khăn trùm đu (hijab) đ bày t s ng h ca mình, trong đó có bà Ardern. Cm đng vi hình nh này, Th tướng và Phó Tng thng ca United Arab Emirates/UAE, ông Sheik Mohammed, hôm th By va qua đã gửi ltri ân : "Cảm ơn Th tướng Jacinta Ardern và Tân Tây Lan đi vi s đng cm và ng h chân thành ca quý vị mà đã chiếm được s kính trng ca 1.5 t người theo đo Hi sau v tn công khng b làm chn đng cng đng Hi giáo trên khp thế gii" [7]. Hình nh bà Ardern mt hijab ôm cht người đo Hi sau v khng b đã được ta chiếu lên tòa nhà cao nht trên thế gii có tên Burj Khalifa ti Dubai, cao 829 mét, vi ch "salam", có nghĩa là "hòa bình". Còn ông Mohammad Faisal, phát ngôn viên ca B Ngoi giao Pakistan, cho rng bà Ardern đã "chiếm đượtrái tim của người Pakistan vì lòng trc n và tài năng lãnh đo ca bà" [8].

The New York Times đã ca tụng tài lãnh đạo ca bà Ardern trong bài "Hoa Kỳ xng đáng có mt lãnh đo tài gii như bà Jacinta Ardern" [9]. Ngoài vic nêu cao cung cách đáng kính ca bà Ardern, bài xã lun này nhn mnh rng ch qua mt v tàn sát thôi, và chỉ mất vài ngày (sáu ngày), bà Ardern đã thành công trong bin pháp kim soát súng. Vào th Năm 21 tháng Ba, bà Ardern tuyên b rng tt c các loi súng t đng và bán t đng kiu quân s, và tt c các b phn nào có th dùng đ ráp thành súng kiu này, đu b cm. Trong khi ti Hoa Kỳ hết v tàn sát này đến tàn sát khác, cũng như 73 phn trăm người M nói rng cn phi có bin pháp đ ngăn nga bo lc bng súng, nhưng chng thay đi gì c.

Khi được hi bà nghĩ gì v các li ngi ca v tài lãnh đo ca mình, bà Ardern trả li "Tôi không nghĩ là tôi thể hin tài năng lãnh đạo gì c. Tôi ch nghĩ rng tôi thể hin tinh thn nhân bn thôi" [10]. V nghi can, bà Ardern khng đnh "Hn ta là mt k khng b. Hn là mt ti phm. Hn là mt k cc đoan". Nhưng bà t chi nêu tên nghi can. Bà Ardern nhn mnh : "Trong chính tr chúng ta có th chn cách th hiện hành vi ca mình. Đó là mt phn lý do mà tôi đã ch tâm chn cách không nêu tên k khng b, và gi nó là xu hướng khng b. Nhưng sau cùng nó tùy theo mi cá nhân, cơ quan truyn thông và chính tr gia nhn trách nhim v đa v và ngôn ng ca mình". Bà Ardern thành thật cho rng "Tt c nhng gì tôi th hin là các giá tr ca người Tân Tây Lan…". T nhn mình không theo mt tôn giáo nào mà ch tin vào thượng đế (Agnostic), khi được hi làm thế nào đ trãi qua kinh nghim tang thương như thế này, bà Ardern trả li : "Tôi nghĩ rng nếu bn/mi người có nim tin tuyt đi v tinh thn nhân bn, và tôi vn còn có điu đó".

Trong cuộc phng vn đc bit ca Waleed Aly, mt điu hp viên ca chương trình The Project trên đài truyn hình s 10, s được trình chiếu vào ti th Hai 25 tháng Ba này, trước khi bt đu bà Ardern hi ông Aly có vấn đ gì không nếu bà ôm ông mt cái [11]. Biết ông Aly theo đo Hi, bà Ardern cm nhn sâu sc ni nim ca các tín đ qua biến c 15 tháng Ba. Khi được hi bà có suy nghĩ nhiu đ đi đến quyết đnh mang khăn trùm đu sau v khng b, bà Ardern cho biết bà không mt nhiều suy nghĩ, bi vì đi vi bà đó là điu thích hp đ làm : "Nếu vic tôi mt hijab này làm cho người ta (ph n theo đo Hi) cm giác an toàn đ tiếp tc thc hành nim tin ca h thì tôi rt vui mng đã mt nó".

Bà Ardern là người tht, và nhng gì bà làm đều là chân tht. Không cn bài bn son sn. Không cn suy nghĩ tính toán. Tư tưởng ca bà Ardern thoát ra mt cách t nhiên. Mi ngôn t và c ch ca bà trong mt tun qua, qua mi ng kính, đu cho thy rt thc. Trong thi đi này, nếu không tht thì không dễ gì qua mt người khác. Lãnh đo quc gia ca các nước theo đo Hi cũng cm nhn được bn cht tht ca bà Ardern nên tri ân bà. Rt nhiu nhng người không theo đo Hi cũng thy cm phc v con người tht Jacinta Ardern : đng cm, dũng cm và quyết đoán.

Tất nhiên có người thương mến thì cũng có người căm ghét. Nht là trong chính tr, bà Ardern hiu chuyn đó. Bà Ardern cũng b hăm da sau khi mt hijab. Nhưng bà hiu đó là thành phn thiu s, tuy cn biết nhưng không cn quá bn tâm.

Sau sự kin 11 tháng 9 đến nay, và sau bao nhiêu v tn công ca các nhóm khng b Hi giáo, t phái Sunni đến Shia, ti Trung Đông cũng như các nn dân ch Tây phương, khng b ca thế k 21 đã làm cho mi người trên thế gian này cm thy bt an : hu như không còn một nơi nào hoàn toàn an toàn c. Hi giáo, và người theo đo Hi, tr thành mt ám nh, âu lo, làm cho khuynh hướng dân tuý, bo th, bài di dân, bài Hi giáo, tri lên khp Âu châu và lan rng đến Bc M, Úc và Tân Tây Lan. Cm giác bt an và ni lo s ch quan ca người dân đã làm cho các lãnh đo chính tr Tây phương, ngay c nhng người cp tiến và không h phân bit chng tc hay tôn giáo, cũng không mun đng gn nhng gì đi din cho Hi giáo. Bi, nếu không khéo, các chính tr gia có th mất phiếu hoc, t hơn, tr thành mc tiêu tn công ca các thành phn cc đoan theo xu hướng bài Hi. Phn ln chn thế trung dung đ dung hòa các bên cc đoan, bo th. Cũng vì thế nên cung cách lãnh đo chân tht ca bà Jacinta Ardern đã tht s truyn cảm hng và chuyn hóa đi vi người khác. Bà Ardern đã chiếm được khi óc và trái tim ca bao người trên thế gii, không ch nhng người theo đo Hi giáo.

Cung cách lãnh đạo hiu qu ca bà Ardern chng minh rng lãnh đo quc gia cn phi can đm ly nhng quyết đnh khó khăn trong các tình hung phc tp đ gim bi chia r và gia tăng đoàn kết trong người dân. Không lãnh đo nào có th làm va lòng mi người, nhưng lãnh đo tài năng có th chuyn hóa người dân và hoàn cnh. Cung cách hành x đy cm thông và chân thật ca bà Ardern dành cho người Hi cũng là điu mà nhng người tng là di dân, hoc con cái ca các thế h này, như ngui Vit t nn chng hn, cn trân trng ghi nhn và ng h. Bi nhng người như Jacinta Ardern ca Tân Tây Lan, Malcolm Fraser của Úc, hay John McCain ca Hoa Kỳ, vân vân…, hành đng vì cái tâm ca h, vì đó là l phi cn làm, bt cn phiếu hay nhng tính toán chính tr vì quyn li và quyn lc khác. H s đng v phía thiu s, bênh vc phía yếu đui, nếu chính đáng, và sn sàng bo v nhng người đó cho dù dư lun hay thành trì quyn lc có quan đim ngược li h đi na.

Những lãnh đo như thế s tn ti theo thi gian, và được bao người tht s thương mến, tri ân, thay vì nhng thành phn có toan tính nht thi và nhng trò chính trị m dân.

Úc Châu, 24/03/2019

Phạm Phú Khải

Nguồn : VOA, 25/03/2019

Tài liệu tham kho :

1. Sophia Moskalenko, "How Could President Trump Have Inspired the NZ Shooter ? ", Psychology Today, 19 March 2019.

2. Albert Redmore, "Trump angered at link to Christchurch attack, blames fake news ", MSN, 19 March 2019.

3. Yochai Benkler, Robert Faris, and Hal Roberts, "Network PropagandaManipulation, Disinformation, and Radicalization in American Politics ", Oxford Scholarship Online ; October 2018.

4. Alex Mann, Kevin Nguyen and Katherine Gregory, "Christchurch shooting accused Brenton Tarrant supports Australian far-right figure Blair Cottrell ", ABC News, 23 March 2019.

5. John Nichols, "Why Is It So Hard for Our President to Condemn White Supremacy and Islamophobia ? ", The Nation, 15 March 2019.

6. Anna Fifield, "A week after the shootings, New Zealand joins Muslim community for Friday prayers ", The Washington Post, 22 March 2019.

7. Joel MacManus, "World's tallest building lit up with image of Jacinda Ardern ", The Age, 23 March 2019.

8. Maya Salam, "Jacinda Ardern Is Leading by Following No One ", The New York Times, 22 March 2019.

9. The Editorial Board, "America Deserves a Leader as Good as Jacinda Ardern ", The New York Times, 21 March 2019.

10. Philip Matthews, "'We are all forever changed' : Prime Minister Jacinda Ardern reflects on the week ", Stuff, 22 March 2019.

11. News, "‘Do you mind if I give you a hug ?’ Waleed Aly interviews Jacinda Ardern ", News.com.au ; 23 March 2019. Laura Chung, "'Do you mind if I give you a hug ?' : Jacinda Ardern meets Waleed Aly ", The Sydney Morning Herald, 23 March 2019.

Published in Diễn đàn