Putin
Ở Nga, Tổng thống Putin đã ký một đạo luật cho phép ông ra tranh cử tổng thống hai lần nữa trong đời vào năm 2021, có khả năng giữ ông tại vị cho đến năm 2036 [1]. Putin đã cơ động việc viết lại hiến pháp thông qua một quy trình giống như "trưng cầu dân ý" mà những người chỉ trích ông gọi là một cuộc thâu tóm quyền lực thô bạo.
Trách nhiệm phải biết khi nào bạn là người phù hợp để lãnh đạo và cả khi bạn không còn phù hợp.
Putin nhậm chức tổng thống vào năm 2000. Nếu ông tiếp tục nắm quyền cho đến năm 2036, nhiệm kỳ của ông sẽ vượt qua cả Joseph Stalin, người đã cai trị Liên Xô trong 29 năm, khiến Putin trở thành nhà lãnh đạo Moscow tại vị lâu nhất kể từ thời đế chế Nga.
Vào ngày 24/2/2022, Putin xâm lược Ukraine trong một bước leo thang lớn của cuộc xâm lược, bắt đầu vào việc Putin thôn tính Crimea năm 2014. Cuộc xâm lược đã khiến hàng chục nghìn người chết ở cả hai bên và gây ra cuộc khủng hoảng người tị nạn lớn nhất Châu Âu kể từ Thế chiến thứ hai.
Bất kể Putin nói gì với người dân Nga và thế giới, đây không phải là cuộc chiến để đảm bảo một Ukraine trung lập và cứu Nga khỏi một cuộc xâm lược sắp xảy ra của NATO [2]. Đó là cuộc chiến đi đến hồi kết cay đắng để tiêu diệt một quốc gia Ukraine có chủ quyền mà chính sự tồn tại với tư cách là một quốc gia dân chủ, độc lập là mối đe dọa đối với chế độ chuyên quyền của Putin.
Tập Cận Bình
Trung Quốc đã thông qua việc loại bỏ giới hạn hai nhiệm kỳ đối với chức vụ chủ tịch nước vào đầu năm 2018, cho phép ông Tập Cận Bình nắm quyền suốt đời một cách hiệu quả [3]. Những thay đổi hiến pháp đã được thông qua bởi cuộc họp hàng năm của quốc hội. Cuộc bỏ phiếu ở quốc hội để bỏ giới hạn nhiệm kỳ được nhiều người coi là làm bài tập đóng dấu cao su bởi một bọn bù nhìn.
Tháng 10/2022, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã làm điều mà mọi người nghĩ [4]. Ông kéo dài thời gian cầm quyền của mình với tư cách là nhà lãnh đạo đất nước thêm nhiệm kỳ thứ ba, phá vỡ tiền lệ, đồng thời đề bạt thêm nhiều đồng minh của mình vào các vị trí lãnh đạo cao nhất của đảng và lôi kéo các đối thủ của mình nghỉ hưu.
Trong ba năm qua, Tập Cận Bình, đã đặt cuộc tính hợp pháp của chế độ và bản thân vào chiến lược "không Covid", biến cách phòng chống dịch bệnh nầy thành một chiến dịch ý thức hệ nhằm chứng minh tính ưu việt của độc đảng độc tài đối với những chế độ dân chủ [5].
Trong một động thái xoay trục đáng chú ý, chính phủ Trung Quốc đã tuyên bố hủy bỏ rộng rãi các quy tắc đó vào đầu tháng 12/2022, một sự nhượng bộ ngầm đối với sự bất mãn của công chúng sau các cuộc biểu tình rầm rộ trên đường phố vào cuối tháng 11, đặt ra thách thức lớn nhất đối với Đảng cộng sản cầm quyền trong nhiều thập kỷ [5].
Một chiến lược Không-Covid kiên quyết đã có những tác động xã hội, chính trị và kinh tế sâu sắc và có khả năng lâu dài [6]3. Sự bực tức của người dân đối với cách đối xử cứng nhắc và vô nhân đạo đã tràn ngập mạng xã hội, đồng thời nền kinh tế Trung Quốc đóng băng thậm chí còn tồi tệ hơn vào đầu năm 2020. Sự xáo trộn kinh tế hiện đang tràn ra thế giới rộng lớn hơn, thúc đẩy lạm phát, làm gián đoạn chuỗi cung ứng, gây ra sự suy thoái hoặc tạm dừng bởi một số doanh nghiệp nước ngoài ở Trung Quốc, và gia tăng mối quan tâm bên ngoài đối với sự cô lập ngày càng sâu sắc của Trung Quốc.
Nguyễn Phú Trọng
Ở Việt Nam, ông Nguyễn Phú Trọng đã bị chỉ trích vì kiêm nhiệm quá nhiều chức vụ qua nhiều nhiệm kỳ. Đáng chú ý là việc ông tái đắc cử nhiệm kì ba liên tiếp với chức vụ Tổng bí thư Ban Chấp hành trung ương Đảng cộng sản Việt Nam ngày 31/01/2021 [7]. Ngoài chức Tổng bí thư, ông hiện đang đảm nhiệm chức vụ Bí thư Quân ủy Trung ương ; Ủy viên Thường vụ Đảng ủy Công an Trung ương ; Trưởng ban Chỉ đạo trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ; và Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa XV nhiệm kì 2021 – 2026 [7].
Ở Việt Nam có chuyện hoang đường về "đổi mới". Nhưng đất nước và nhân dân hưng thịnh không phải nhờ Đảng cộng sản Việt Nam, mà bất chấp những trấn áp và hạn chế của đảng [8].
Cách thông thường để kể câu chuyện về "phép màu" kinh tế của Việt Nam kể từ những năm 80 diễn ra như sau : Việt Nam sau chiến tranh là một trong những quốc gia nghèo nhất Châu Á, và người bảo trợ của nó, Liên Xô, đang suy tàn [8]. Vì vậy, Đảng cộng sản cầm quyền đã bắt buộc thực hiện một loạt cải cách thị trường tự do vào năm 1986 được gọi là Đổi Mới, dẫn đến GDP bình quân đầu người tăng từ 422 USD trong năm đó lên gần 3.700 USD hiện nay.
Khi được đơn giản hóa hoặc tuyên truyền, điều này trở thành câu chuyện kể về một quá trình từ trên xuống, về trí thông minh và lòng dũng cảm của cộng sản. [8] Chính Đảng cộng sản Việt Nam đã đưa người dân thoát nghèo ; chính những người cộng sản đã chủ động.
Tuy nhiên, công lao thực sự thuộc về nhân dân Việt Nam, những người bằng chính nỗ lực của mình đã thúc đẩy nhà cầm quyền cộng sản chấp nhận những thay đổi thị trường này một cách muộn màng [8]. Chính người Việt Nam đã tự mình thoát khỏi đói nghèo, hầu hết là bất chấp chính sách cộng sản.
Nông dân và công nhân trong các doanh nghiệp nhà nước đã bắt đầu tham gia vào các hoạt động thị trường từ trước năm 1986, thậm chí từ đầu những năm 1960 ở miền Bắc Việt Nam, nghĩa là cải cách thị trường là một quá trình phát triển từ dưới lên, không phải là một quá trình chuyển đổi từ trên xuống do Đảng cộng sản Việt Nam áp đặt vào năm 1986 [8].
Bài học về sự sụp đổ của cộng sản Liên Xô những năm 1987-1991 cho thấy những câu hỏi sau đây là sự tìm kiếm thường xuyên của người dân trong diện rộng. Thế nào là một cuộc sống tốt đẹp, đàng hoàng ? Điều gì tạo nên một trật tự kinh tế và xã hội công bằng ? Thế nào là một nhà nước đàng hoàng và hợp pháp ? Mối quan hệ của một nhà nước như vậy với xã hội dân sự nên như thế nào [9] ?
Jacinda Ardern – Thủ tướng thứ 40 của New Zealand
Jacinda Ardern là một chính trị gia New Zealand, từng là thủ tướng thứ 40 của New Zealand và lãnh đạo Đảng Lao động từ năm 2017 đến 2023 [10]. Bà trở thành nữ lãnh đạo chính phủ trẻ nhất thế giới khi được bầu làm thủ tướng năm 2017 ở tuổi 37. Bà đã dẫn dắt New Zealand vượt qua đại dịch Covid-19 và hàng loạt thảm họa bao gồm vụ tấn công khủng bố vào hai nhà thờ Hồi giáo và một vụ nổ núi lửa.
Thủ tướng Úc, Anthony Albanese, bày tỏ sự kính trọng đối với Ardern, nói rằng bà "đã cho thế giới thấy cách lãnh đạo bằng trí tuệ và sức mạnh… Bà đã chứng minh rằng sự đồng cảm và sáng suốt là những phẩm chất lãnh đạo mạnh mẽ" [10].
Gần đây, bà cho biết bà sẽ từ chức, trong một thông báo bất ngờ được đưa ra khi bà xác nhận cuộc bầu cử quốc gia vào tháng 10/2023.
"Tôi sẽ rời đi, bởi vì với một vai trò đặc quyền như vậy đi kèm với trách nhiệm – trách nhiệm phải biết khi nào bạn là người phù hợp để lãnh đạo và cả khi bạn không còn phù hợp. Tôi biết công việc này đòi hỏi những gì. Và tôi biết rằng tôi không còn đủ trong lòng để thực hiện điều đó một cách công bằng. Đơn giản thế thôi", bà nói.
Phạm Đình Bá
Nguồn : VNTB, 02/02/2023
Nguồn :
1. Andrew Roth, "Vladimir Putin passes law that may keep him in office until 2036", The Guardian, 04/05/2021.
2. Leon Aron, "Russia Exiled Them. Big Mistake", Politico Magazine – Opinion, 01/29/2023.
3. "China’s Xi allowed to remain ‘president for life’ as term limits removed", BBC, 11/03/2018.
4. Robert Olsen, "China’s Leader Xi Jinping Secures Third Term As His Rivals Fall Away", Forbes, 23/10/2022.
5. Keith Bradsher, Chang Che and Amy Chang Chien, "China Eases ‘Zero Covid’ Restrictions in Victory for Protesters', The New York Times, 07/12/2022.
6. J. Stephen Morrison, Scott Kennedy and Yanzhong Huang, "China’s Zero-Covid : What Should the West Do ?", CSIS – Center for Strategic & International Studies, 27/06/2022.
7. Wikipedia, "Nguyen Phu Trong".
8. David Hutt, "The Myth of Doi Moi in Vietnam", The Diplomat, 31/01/2023.
9. Aron, L., "Everything You Think You Know About the Collapse of the Soviet Union Is Wrong", Foreign Policy, 20/06/2011.
9. Tes McClure, "Jacinda Ardern resigns as prime minister of New Zealand", The Guardian, 19/01/2023.