Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

samedi, 13 avril 2024 14:57

Janet Yellen nhà ngoại giao

Năm ngoái, Janet Yellen cũng nói tht như vy khi gp phó th tướng Trung Quốc Hà Lp Phong, trước khi ông Joe Biden gp Tp Cn Bình ti San Francisco. Bà đ m "lá bài ty", nói ngay rng nước M không mun ct đt quan h kinh tế vi Trung Quc.

yellen0

B Trưởng Yellen ti mt cuc hp báo Bc Kinh, 8 tháng Tư, 2024.

Janet Yellen, b trưởng tài chánh M, có mt li thế là khi bà nói gì người ta tin rng bà nói tht. Trong vic ngoi giao, có người nghĩ tính thành tht là mt nhược đim. Nhưng nói tht cũng là cho người nghe biết rng : Tôi không đe da, không d d, tôi không lng tránh, tôi tin điu tôi nói là đúng s tht dù anh mt lòng hay va lòng. Đó cũng là mt ưu đim.

Trong chuyến đi Trung Quc va ri, mt câu tuyên b ca bà Yellen khiến gii lãnh đo Bc Kinh rt hài lòng. Bà nói rng : Hai cường quc kinh tế s mt và s hai trên thế gii không th nào ct đt vic giao thương. Nếu mun đe da thì người ta s nói : Chúng tôi sn sàng ngưng mua bán vi các ông ! Ngay lp tc ! Trên thế gii không thiếu gì các nước mun mua, bán vi M ! Nói hùng h như vy cũng đúng, nhưng đã b qua không nghĩ ti hu qu là mt v đon tuyt kinh tế s rt tn kém, dân chúng hai nước s chu thit thòi.

Năm ngoái, Janet Yellen cũng nói tht như vy khi gp phó th tướng Trung Quc Hà Lp Phong (He Lifeng, 何立峰), trước khi ông Joe Biden gp Tp Cn Bình ti San Francisco. Bà đ m "lá bài ty", nói ngay rng nước M không mun ct đt quan h kinh tế vi Trung Quc.

Nhưng tháng 4 năm nay, bà Yellen cũng làm cho Trung Quốc ni gin khi phn đi chính sách ưu đãi và tr cp cho "công nghip xanh". Đó là các công ty sn xut pin đin dùng lithium, xe ô tô chy đin, khung in mt tri" gn trên mái nhà. Trung Quốc sn xut nhiu quá, bán tng bán tháo vi giá r đ tràn ngp thế gii, giết chết công nghip các nước khác !

Bà Yellen nhc li kinh nghim mươi năm trước, khi Trung Quc bán tháo thép khp thế gii vi giá r, nhiu công ty nước khác phi đóng ca, các công nhân mt vic làm. Hi đó là thép, bây gi có th là ô tô chy đin. Bà nói thng : "Chúng tôi không th chp nhn na".

Không riêng nước M mà khi Liên Hiệp Châu Âu (EU) cũng cnh cáo chính sách sn xut thng dư đ tràn ngp thế gii. Gung máy điu hành EU ti Brusseles đã m cuc điu tra v vic tr cp hai công ty chế to các bàn sn xut đin mt tri ca Trung Quc. Các nước Mexico và Brazil cũng đang phn đi Trung Quc v vn đ này.

Trên nguyên tc, kinh tế tư bn mnh nh cnh tranh t do. Khi chính ph tr cp cho mt xí nghip hay mt ngành công nghip thì cuc cnh tranh không còn t do na. Trong thc tế, chính ph M cũng đang khuyến khích các công ty trong ngành "công nghip xanh" qua đo lut IRA (Inflation Reduction Act) nhưng mc tiêu là cung ng cho nhu cu tiêu th trong nước M ch không nhm đ xut cng ; và s tin tr cp rt nh so vi Bc Kinh.

Mt điu các nhà ngoi giao thường làm là nhc nh nhng gì nước mình đã "làm ơn" cho các quc gia khác, và nhng gì mình đã vì h mà chu thit hi. Ít nht, đ chng t hai bên không nht thiết là thù đch mãi mãi. Trong chuyến đi Trung Quc đu tháng 4 va ri, Janet Yellen nhc li năm 2001 chính ph M đã m ca cho Trung Quc gia nhp T chc Mu dch Thế gii WTO (World Trade Organization). K t năm đó, hai triu công vic làm trong các ngành chế to nước M đã biến mt ! Hai triu người M mt vic, b các công nhân Trung Quc thay thế vì h nhn đng lương thp hơn. Đó là mt s tht cn nhc nh Trung Quốc, mc dù chính công nhân M không mun làm nhng công vic đó na, và hàng chc triu người đã tìm vic làm mi, chế to hay dch v, vi đng lương cao hơn.

Li nói năng thng thn và nói s tht ca Janet Yellen đã gây được cm tình vi dư lun dân Trung Hoa. Năm ngoái, bà ti Bc Kinh sau ngoi trưởng Antony Blinken, mi người thy ngay hai hình nh khác bit ; mt lnh lùng, tính toán ; mt thân mt, đm m. Năm nay, khi tiếp đón bà Đi snh Nhân Dân, th tướng Trung Quốc Lý Cường công nhn chuyến đi ca bà ược tt c mi người chú ý", gii truyn thông theo dõi, tường thut rt nhiu.

Các báo, đài Trung Quc đc bit theo dõi và k li nhng ln bà Yellen thưởng thc các món ăn Trung Hoa, các lãnh t Cng sn cũng phi chú ý ! Bà đã thưởng thc Vt Bc Kinh vi ông th trưởng Ân Dũng (Yin Yong, 殷勇), và đến thăm nhà làm rượu bia Kinh A, do Alex Acker, mt người M cùng mt người Trung Hoa thành lp năm 2012. Bà ung th hp bia làm bng hu blông, hops, nhp cng t M. Báo, đài loan tin li bà khen bia ngon nhiu không khác gì các li phàn nàn v chính sách kinh tế ca nhà nước cng sn !

Các mng xã hi Trung Quc đã chiếu đon phim video chp cnh bà Yellen đi ăn vi Đai s Nicholas Burns, ngay bui ti đu tiên, ti quán Đào Đào Cư (陶陶居), mt tim ăn ni tiếng Qung Châu, thành lp t năm 1880. Ngày hôm sau, trên mng Weibo, nhiu người khen bà cm đũa rt khéo ! Khi gp v vin trưởng Đi hc Bc Kinh, ông cũng nhc đến các bn tin bà đến Trung Quc, bà nói ngay : "H coi cách tôi cm đũa".

Trong quán ăn Đào Đào Cư có nhiu phòng riêng được ngăn cách kín đáo cho các thc khách quan trng, nhưng Yellen chn ngi trong căn phòng ln chung vi mi người. Bà cũng không phi là người lúc nào cũng "kén ăn". Năm ngoái, khi ti phi trường San Francisco đón Tp Cn Bình bay ti d cuc hp thượng đnh vi Joe Biden, bà cũng vi vàng ghé trước vào quán In-N-Out ăn cho l. Cnh tượng này cũng được đưa lên các mng xã hi.

Trong chuyến đi Trung Quc đu tiên ca Yellen, các báo đài đua nhau loan tin bà Yellen có th b trúng đc sau khi ăn mt món nm quán Nht Ta Nht Vong (Yi Zuo Yi Wang, 一坐一忘) Vân Nam. Nếu nu không đúng phương pháp c truyn, nhiu người ăn th nm này ri có th sinh o giác. Bà thú nhn, "Món nm ăn ngon tuyt ! Tôi không biết rng nó có th gây o giác, ăn xong mi nghe nói !

Nếu bà Yellen làm b trưởng ngoi giao thì bà s nói chuyn vi gii lãnh đo Trung Quốc d dàng hơn ông Antony Blinken ! Thc ra, khi được ông Biden mi làm v b trưởng tài chánh th 78 ca nước M, bà đã không mun nhn. Gia đình bà đã thuyết phc bà đi ý ; tr thành người ph n đu tiên gi chc v này.

Janet Yellen còn là ph n đu tiên làm ch tch Qu Dc Tr Liên Bang (Fed), là Ngân Hàng Trung Ương ca nước M, cũng là ph n đu tiên ch ta Hi đng C vn Kinh tế chính ph M (CEA). T khi tham d hi đng lãnh đo Fed, t năm 2004, cho đến nay, bà là người đóng vai trò c vn kinh tế cho các chính ph M lâu nht, ch thua ông Alan Greenspan. Ông chng bà, George Akerlof, gii Nobel năm 2001, là người đt nn tng cho các phân tích v thông tin bt cân xng (asymmetric information) trong kinh tế hc vi mt bài viết t năm 1970 v th trường xe hơi cũ, "The Market for Lemons".

Bà Yellen cnh cáo v các món tr cp "công nghip xanh" là tín hiu cho thy chính ph M s tr đũa. Tân Hoa Xã ca Bc Kinh mi nhc nh rng xe chy đin và ph tùng xut cng sang M đã b đánh thuế rt nng, t thi Tng thng Trump. H ch không nói thêm rng các công ty Trung Quc đã tránh được các món thuế đó khi m các cơ xưởng lp ráp xe nước khác, được coi là t Vit Nam hoc Mexico bán qua M. Sang năm, dù ông Donald Trump hay Joe Biden làm tng thng, M cũng s tăng thuế trên hàng nhp cng t Trung Quc. H không th than trách rng Janet Yellen không báo trước !

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 13/04/2024

Additional Info

  • Author Ngô Nhân Dụng
Published in Diễn đàn
samedi, 03 février 2018 17:25

Một nhân vật đáng kính nể

Trong bài diễn văn về tình trạng liên bang đọc hôm tối thứ Ba, 30  tháng Giêng, Tổng Thống Donald Trump đã nhận là nhờ ông mà Hoa Kỳ đã có thành tích mạnh mẽ về tạo công ăn việc, lương bổng tăng, và mức thất nghiệp thấp nhất trong nhiều năm.

USA-FED/YELLEN

Bà Janet Yellen, Chủ tịch Hội đồng Dự trữ lên bang, tức là thống đốc Ngân hàng trung ương Hoa Kỳ từ .

Trong khi đó, Tiến sĩ Janet Yellen, người thực sự chịu trách nhiệm cho những thành quả này, đang chuẩn bị rời bỏ chức vụ là chủ tịch của Hội đồng Dự trữ lên bang, tức là thống đốc Ngân hàng trung ương Hoa Kỳ.

 Hôm thứ Tư vừa qua, bà chủ trì phiên họp cuối của Ủy ban Chính sách của Ngân hàng trung ương Hoa Kỳ, và hôm thứ Sáu, 2  tháng Hai, là ngày cuối của bà ở Ngân hàng FED (Federal Reserve System).

Sáng thứ Hai tới, ông Jay Powell – một nhân vật Cộng Hòa, một giám đốc ngân hàng đầu tư, và đương kim thành viên của Hội Đồng Fed – sẽ tuyên thệ nhậm chức lên thay thế bà.

Trong một thế giới công bằng hơn, bà Yellen đáng lẽ phải được mời tiếp thêm nhiệm kỳ bốn năm thứ nhì, như hầu hết các người tiền nhiệm thuộc nam giới của bà. Nhưng vào cuối năm ngoái, ông Trump đã quyết định thay thế bà.

Sau khi đã trải qua 14 năm ở Fed, và là người phụ nữ đầu tiên lãnh đạo ngân hàng trong suốt lịch sử 105 năm, bà Yellen – một giáo sư kinh tế học nổi tiếng thông minh với bằng tiến sĩ kinh tế của Đại Học Yale – ra đi với một thành tích đáng kính nể.

Khi nhận chức vụ chủ tịch, bà nhanh chóng chứng tỏ nắm vững những phương cách khéo léo về truyền thông và chính trị cần thiết để điều hành một định chế như Fed. Trong các bài diễn văn và ở các cuộc họp báo, bà giải thích sự suy nghĩ của Fed rõ ràng và cẩn thận, tìm đủ mọi cách để không sử dụng những danh từ chuyên môn vốn được các kinh tế gia thường dùng.

Các bạn đồng nghiệp thích bà nhưng họ cũng kính nể bà, và bà cũng đã được lòng một số những nhân vật quan trọng bên Cộng Hòa ở Quốc Hội. Nhờ vậy mà những kêu gọi mới đây, từ một số nơi của đảng Cộng Hòa, đòi tổ chức một cuộc kiểm toán Ngân Hàng Fed có tính xoi mói, đã bị bác bỏ.

Bà cũng chơi được cả với ông Trump, vốn cùng là người New York.

Bà Yellen lớn lên ở Brooklyn. Hồi  tháng Mười Một năm ngoái, khi ông Trump loan báo là ông sẽ chỉ định ông Powell thay vì giữ bà Yellen một nhiệm kỳ thứ nhì, ông đã tuyên bố "Bà là một người phụ nữ tuyệt vời vốn đã làm một công tác thật rất tốt".

Lời tuyên bố đặt câu hỏi tại sao ông ta không giữ bà Yellen lại. Nó được rộng rãi giả định là chính trị đảng phái đóng một vai quan trọng: Bà Yellen là một người Dân Chủ, và Tổng Thống Barack Obama chỉ định bà năm 2013. Nhưng cũng còn có một lý do có thể khác. Ông Trump có thể tin là với Tiến sĩ Yellen không còn tại chức, nó sẽ dễ dàng hơn cho ông "nhận vơ" một số những thành quả của bà.

Những thành quả này bao gồm việc trông nom cho một giai đoạn lịch sử tạo công ăn việc làm. Nhà bình luận Heather Long chỉ ra là "Dưới bà Yellen, mức thất nghiệp của Hoa Kỳ đã giảm xuống nhất trong tất cả các vị lãnh đạo Fed trong thời hiện đại".

Vào  tháng Hai, 2014, khi bà Yellen nhậm chức, mức thất nghiệp là 6,7% ; ngày nay mức thất nghiệp là 4,1%. Và gần ba phần tư sự giảm mức thất nghiệp này đến trước khi ông Trump nhậm chức.

Cũng phải ghi nhận thêm là, khi bà Yellen nhậm chức, hầu hết các kinh tế gia tin là một mức thất nghiệp dưới 5%, hay khoảng đó sẽ dẫn đến lạm phát. Những cuốn sách dạy kinh tế nói là nếu thất nghiệp xuống dưới một mức nào đó, giá cả sẽ tăng. Để chặn một vòng xoắn leo thang lạm phát, Fed phải can thiệp vào và tăng lãi xuất nhanh chóng – và một hành động như vậy sẽ có nguy cơ dẫn đến suy thoái.

Tiến sĩ Yellen đã không chấp nhận lập trường máy móc này. Dẫn sự việc là nhiều triệu người đã không đi kiếm việc nữa trong và sau cuộc đại khủng hoảng năm 2007-2009. Bà lý luận là mức thất nghiệp là một thước đo không đủ cho tình trạng của thị trường lao động, và rằng có những thước đo khác, như là mức độ tham gia thị trường lao động, cũng cần phải được tính đến.

Còn gây tranh cãi hơn nữa, bà còn lý luận là có thể có những lợi ích quan trọng nếu Fed điều hành "một nền kinh tế áp lực cao", trong đó mức thất nghiệp được giữ thấp và chủ nhân khó tìm người. Trong tình trạng đó, bà Yellen dự đoán, trong một bài diễn văn hồi năm 2016, là các công nhân vốn đã bỏ thị trường lao động sẽ bị lôi cuốn trở lại, các công ty sẽ có khuyến khích để đầu tư, nhu cầu nói chung của nền kinh tế sẽ cao hơn, và tăng trưởng lương cũng như năng suất – vốn đã mãi không tăng – sẽ tăng.

Các kinh tế gia thì bảo lập luận này đã trở lại với những lập luận của thời thập niên 1960 bởi một thế hệ các kinh tế gia theo trường phái Keynes. Với sự thăng tiến của trường phái tân cổ điển thì lập luận này không còn hợp thời trang nữa. Nhưng như bà Yellen đã nhận thấy, nó có thể giữ chìa khóa cho việc vượt ra khỏi các chiều hướng tăng trưởng chậm, đầu tư ở mức thấp, và lương bổng không tăng.

Kinh nghiệm của tám năm qua cho thấy là cần phải có một sự sụt giảm mức thất nghiệp đáng kể cho lợi tức trung điểm của các gia đình hồi phục sự mất mát mà họ đã chịu trong cuộc suy thoái. Chỉ khi thất nghiệp xuống đến dưới mức trước kia được coi là an toàn thì lương mới tăng hơn lạm phát. Bà Yellen đã chào đón phát triển này và tìm cách khuyến khích thay vì là làm thui chột tăng trưởng quá sớm. Ngay cả bây giờ, gần chín năm hậu cuộc hồi phục năm 2009, lãi suất của Fed mới chỉ có 1,5%. Với lạm phát cũng ở mức 1,5 (theo cách đo mà Fed lựa chọn) – dưới mức chính thức của Fed là 2%.

Nó cũng có thể lý luận là – và đã được lý luận như vậy – là với mức lạm phát thấp như vậy, Fed không có lý do tăng lãi suất, ngay cả từ từ. Tuy nhiên ngược lại người ta cũng có thể lý luận là chính sách của Fed đã dẫn đến một cuộc tăng trưởng kinh hồn của thị trường chứng khoán mà nay đang có vẻ trở thành một cái bong bóng. Biết cả hai sự chỉ trích này, bà Yellen đã rút lui kích thích kinh tế từng bước một.

Nhờ Tổng Thống Trump và bên Cộng Hòa, Fed nay đối diện với một thách thức mới, trong hình thức thêm một kích thích cho nền kinh tế bằng cắt giảm thuế nhưng là cắt giảm ngay tức thời rồi từ từ rút. Liệu Fed có nên theo đuổi lập trường hiện nay và tìm cách thích ứng với kích thích này hay không ? Hay là nên tăng lãi xuất nhanh hơn.

Bà Yellen nay không còn phải đưa ra câu trả lời cho bài toán đó nữa. Cái bài toán nhức đầu đó nay sẽ là của ông Powell, người hẳn biết là bất cứ chỉ một dấu hiệu nào là Fed có một lập trường diều hâu hơn là sẽ bị tấn công bởi những tràng pháo kích Twitter từ tổng thống – kể cả sự có thể gây xáo trộn cho thị trường chứng khoán nữa.

Bà Yellen đáng được thêm một nhiệm kỳ nữa, nhưng bà thực sự đã ra đi thật đúng lúc. 

Lê Phan

Nguồn : Người Việt, 03/02/2018

Published in Diễn đàn