Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

jeudi, 30 août 2018 06:37

Nhân cách John McCain và Việt Nam

Tổ tiên người Việt có câu : "Cọp chết để da, người ta chết để tiếng", có thể là tiếng "tốt" hay tiếng "xấu" tùy theo cách sống và hành động khi chưa lìa đời. Nhưng đối với Thượng nghị sĩ Cộng hòa John McCain của Tiểu bang Arizona, người qua đời ngày 25/08/2018 ở tuổi thọ 81, sau một năm điều trị bất thành chứng ung thư não, thì sự ra đi của ông, đã để lại một di sản chính trị không thay thế được của nước Mỹ.

Riêng đối với người Việt Nam, cả trong và ngoài nước, thì ông John McCain đã chiếm trọn trái tim yêu thương và kính phục của cả thù lẫn bạn ở cả hai bờ chiến tuyến.

john1

John McCain đã chiếm trọn trái tim yêu thương và kính phục của cả thù lẫn bạn ở cả hai bờ chiến tuyến.

Dòng dõi binh nghiệp

Tiểu sử phổ biến cho thấy ông John Sidney McCain III sinh ngày 29/08/1936 tại căn cứ không vận Coco Solo, vùng kinh đào Panama khi còn thuộc quyền qủan trị của Mỹ. Cha ông khi ấy là sĩ quan Hải quân John S. McCain Jr. Ông nội của ông, John S. McCain Sr cũng xuất thân từ Viện Hải quân (Naval Academy), Annapolis, Maryland. Cả hai vị, về sau đều là Tướng 4 sao, Tự lệnh Hải quân Mỹ ở Thái Bình Dương.

Sự nghiệp chính trị của Nghị McCain có chiều dài 36 năm, bắt đầu với chức vụ Dân biểu 2 nhiệm kỳ từ 1983 đến 1987, và sau đó đắc cử Nghị liên tiếp 6 lần, từ năm 1987 cho đến ngày qua đời.

Ông cũng 2 lần ra ứng cử Tổng thống. Lần đầu vào năm 2000 khi ông tranh cử, nhưng thất bại trước Thống đốc George W. Bush của Tiểu bang Texas để đại diện đảng Cộng hòa chống ứng cử viên Dân chủ Al Gore, khi ấy là Phó Tổng thống. Ông Bush sau đó đã đánh bại ông Gore để trở thành Tổng thống thứ 43 của Hiệp Chủng Quốc.

Lần thứ nhì, năm 2008, ông chính thức được đảng Cộng hòa đề cử tranh chức tổng thống với đối thủ của đảng Dân chủ, Thượng nghị da mầu Barack Obama của tiểu bang Illinois. Tuy nhiên, ông McCain, người chọn bà Sarah Palin, Thống đốc Tiểu bang Alaska, làm ứng viên Phó Tổng thống đã thất bại, chỉ thu được 173 phiếu Cử tri đoàn, trong khi liên danh Barack Obama-Joe Biden chiếm được 365 phiếu với gần 53% phiếu đại chúng.

Sau cuộc bầu cử, Nghị sĩ John McCain thừa nhận ông đã có quyết định chính trị sai lầm khi chọn bà Palin, một người thiếu kinh nghiệm chính trị tầm cỡ quốc gia và ít kiến thức ngoại giao hơn đối thủ của bà, Nghị sĩ Joe Biden của tiểu bang Delaware, đương kim Chủ tịch Ủy ban Ngoại giao Thượng viện.

Tuy nhiên, dù thất bại tranh cử tổng thống đến hai lần nhưng ông McCain vẫn không rời chính trường Mỹ. Ông tiếp tục củng cố vị trí chính trị của một Nghị sĩ Cộng hòa cấp tiến nhưng không bảo thủ quá khích như nhiều đồng viện khác.

Vào năm 2014, sau khi phe Cộng hòa chiếm đa số ở Thượng viện, Nghị sĩ McCain được bầu giữ chức Chủ tịch Ủy ban quân sự có nhiều uy quyền (Chairman of the Senate Armed Services Committee), sau khi từng làm Chủ tịch các ủy ban người Mỹ bản địa (Senate Indian Affairs Committee, đặc trách những vấn đế liên quan đến các sắc dân Native American, Native Hawaiian and Alaska Native) và Ủy ban Thương mại (Senate Commerce Committee).

Tại nghị trường, ông nổi tiếng là nghị sĩ cương nghị, thẳng thắn và luôn luôn giữ vững lập trường về những quyết định lập pháp mà ông cho là đúng và có lợi cho người dân và đất nước Hoa Kỳ. Nhà lập pháp McCain cũng không ngần ngại chỉ trích gay gắt những sai lầm của các viên chức cầm quyền Cộng hòa, kể cả tổng thống. Ông cũng đã nhiều lần bỏ phiếu ngược lại với ý muốn của lãnh tụ đảng mình tại Quốc hội, nhưng lại sẵn sàng thỏa hiệp với phe Dân chủ đối lập khi thấy tương nhượng sẽ đem lại nhiều lợi ích hơn cho đất nước.

Bằng chứng

Điển hình như vào năm 1983, thời Tổng thống Cộng hòa Ronald Reagan cầm quyền, ông đã yêu cầu rút Thủy quân lục chiến Mỹ khỏi chiến trường Li-Băng (Lebanon) vì thấy không có lý do gì lại để mạng sống của lính Mỹ bị đe dọa bởi các phe trong cuộc nội chiến ở Lebanon.

Ông cũng chỉ trích chính quyền Reagan đã vi phạm luật cấm vận của Quốc hội khi bí mật bán vũ khí cho Ba Tư (Iran) để, thứ nhất nhờ Iran cứu 7 con tin Mỹ bị phe Hồi giáo
quá khích Hezbollah, đồng minh của Iran, bắt giữ ở Lebanon. Thứ hai, dùng tiền bán vũ khí để giúp phe đối lập ở Nicaragua (Nam Mỹ) chống Chính quyền theo khuynh hướng xã hội chủ nghĩa thân Cuba cộng sản của Daniel Ortega.

Sang thời Tổng thống Cộng hòa Gorge W. Bush, Nghị sĩ McCain công khai chỉ trích đường lối theo đuổi chiến tranh ở Iraq, bắt đầu từ năm 2003, mà không tăng quân để chiến thắng. Ông gây kinh ngạc trong dư luận và gây xáo trộn trong đảng Cộng hòa khi tuyên bố "bất tín nhiệm" Bộ trưởng quốc phòng Donald Rumsfeld, người do chính Tổng thống Bush lựa chọn.

Đến năm 2004, khi ông Bush ra tái tranh cử tổng thống chống lại ứng viên Dân chủ, Nghị sĩ John Kerry, tiểu bang Massachusetts, một cựu chiến binh Mỹ trong chiến tranh Việt Nam và là bạn của ông thì Nghị sĩ McCain đã bênh vực thành tích tham chiến và lập trường của ông Kerry khi ông ta bị tấn công trong cuộc vận động tranh cử.

Nhưng quyết định lịch sử sẽ lưu truyền mãi tại Thượng viện, đồng thời phản chiếu tính cương quyết không thế lực nào có thể lay chuyển được ông McCain, đã xẩy ra vào sáng sớm ngày 28/07/2017. Đó là khi ông một mình rời ghế tiến lên trước mặt Phó Tổng thống Michael Pence, các lãnh tụ hai đảng và toàn thể Thượng viện để "thumb down", nghĩa là bỏ phiếu "không tán thành" Dự luật của phe Cộng hòa nhằm xóa bỏ Đạo luật bảo hiểm Y tế của Tổng thống Dân chủ Barack Obama, còn được gọi là Obama Care.

Vì quyết định bỏ hàng ngũ của 3 nghị sĩ Cộng hòa John McCain, Susan Collins và Lisa Murkowski mà dự luật đã bị bác với số phiếu 49-51.

Lý do Nghị sĩ John McCain và hai đồng viện không đồng ý vì Dự luật chỉ bác bỏ Obamacare mà không có luật mới thay thế để bảo đảm người dân được liên tục bảo vệ.

McCain-Trump

Hành động cuối đời của Nghị sĩ McCain đã khiến Tổng thống Cộng hòa Donald Trump tức giận vì ông đã hứa với cử tri trước cuộc bầu cử năm 2016 rằng việc làm đầu tiên của ông sau đắc cử là xóa bỏ Obama Care.

Từ thất bại này, quan hệ giữa ông Trump và Nghị sĩ MacCain càng xa nhau hơn, nhất là khi ông Trump bị ông McCain chỉ trích có hành động thân thiện quá mức với người đứng đầu chính quyền Nga, Tổng thống Vladimir Vladimirovich Putin, cựu Giám đốc cơ quan tình báo KGB của Nga.

Tình báo Mỹ đã cáo buộc ông Putin ra lệnh và chỉ huy KGB phá hoại cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016 với kế hoạch đánh bại ứng cử viên Dân chủ, bà Hilarry Clinton bằng chiến dịch tin giả và bịa đặt để giúp ông Trump đặc cử.

Mặc dù ông Putin phủ nhận và Tổng thống Trump cũng bác bỏ tin nói ông và Ban tranh cử của ông đã toa rập với Nga để giành thắng lợi trong cuộc bầu cử năm 2016, nhưng cuộc điều tra của Ủy viên đặc nhiệm Robert Mueller vẫn tiếp tục để tìm ta manh mối.

Khi còn sinh thời, Nghị sĩ McCain ủng hộ việc làm của ông Mueller và tuyên bố chống lại bất cứ quyết định nào nhằm ngăn cản, hay chấm dứt giữa đường cuộc điều tra. Ông cũng ủng hộ việc làm của các cơ quan tình báo Mỹ trong việc thẩm định hành động phá hoại của Nga nhằm vào sinh hoạt chính trị ở Hoa Kỳ.

Nhưng không phải liên lạc giữa ông Trump và Nghị sĩ McCain chỉ rắc rối từ sau khi ông Trump bước vào Tòa Bạch Ốc mà đã có từ trước ngày bầu cử. Khi quan sát cuộc tranh cử của ông Trump, nghị sĩ McCain nói rằng ông Trump đã tạo ra những chuyện khùng điên trong đảng Cộng hòa (fired up the crazies). Ngay lập tức, ứng cử viên Donald Trump phản pháo chê bai danh hiệu "anh hùng" (hero) của ông McCain.

Danh hiệu này đã được báo chí, người dân Mỹ và nhiều đời chính khách của cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa trao tặng để ca tụng hành động can trường của ông trong chiến tranh khi ông là phi công lái máy bay oanh tạc, trong một phi vụ ném bom miền Bắc Việt Nam năm 1967, bị bắn rơi : ông bị bắt làm tù binh và bị tra tấn cực hình nhiều lần trong 5 năm rưỡi (từ 1967 đến 1973).

Nghị sĩ McCain cũng đã nhiều lần từ chối được trả tự do sớm để hồi hương, sau khi phía Cộng sản Việt Nam ở Hà Nội biết cha ông, tướng 4 sao John S. McCain Jr được Tổng thống dân chủ Lyndon Johnson bổ nhiệm làm Tư lệnh lực lượng Hải quân Mỹ ở Thái Bình Dương vào năm 1968. Tướng McCain Jr. cũng có nhiệm vụ chỉ huy các hoạt động của Hải quân trong cuộc chiến tranh Việt Nam.

Theo hồi ký của ông McCain viết về thời gian bị bắt làm tù binh, ít nhất là hơn 2 năm ông đã bị biệt giam, bị đánh đập dã man, bị ngược đãi và không được chăm sóc sức khỏe theo đúng quy ước quốc tế về tù binh chiến tranh. Lý do vì ông không chịu khai báo hay nhìn nhận tội của mình mỗi khi bị hỏi cung dài giờ và bị bỏ đói.

Và cứ mỗi lần ông McCain nói với quản giáo trại tù rằng ông không muốn được thả trước những quân nhân vào tù trước ông thì ông lại bị biệt giam trong phòng tối oi bức, ẩm thấp, không có vệ sinh hay tắm rửa cá nhân mà còn bị đánh đập

Nhưng đối với ông Trump thì khác. Ông ta chưa hề vào quân ngũ sau 4 lần được tạm hoãn để tiếp tục học vấn. Lần thứ 5 vào năm 1968, khi ông Trump 24 tuổi thì ông nhận được 1-Y medical deferment, sau khi bác sĩ ông đi khám chứng minh không đủ sức khỏe để nhập ngũ. Bác sĩ chứng nhận cho ông bị "bone spurs in his heels", chứng đau xương ở gót chân (theoSteve Eder and Dave Philipps, The New York Times, ngày 01/08/2016).

Trong thời gian tranh cử tổng thống, báo chí cũng đã thảo luận và nghi vấn nhiều về trường hợp ông Trump, một con nhà triệu phú trong ngành xây cất ở New York thời bấy giờ, không phải nhập ngũ để tham chiến ở Việt Nam. Vì vậy, nhiều người, kể cả báo chí và các viên chức đảng Cộng hòa đã bất bình và phản đối khi nghe ông Trump coi thường người anh hùng John McCain.

Ông Trump nói với báo chí : "He was a war hero because he was captured… I like people who weren’t captured" (Ông ta -McCain- là một anh hùng chiến tranh vì ông ta bị bắt… Tôi thích những người không bị bắt).

Mặc dù bị xúc phạm nhưng Nghị sĩ John McCain vẫn trung thành với đảng Cộng hòa để lên tiếng ủng hộ ứng cử viên Donald Trump. Ông chỉ rút lại quyết định chính trị này sau khi cuốn băng ghi âm lời nói của ông Trump vào năm 2005 được phơi bầy trên báo Washington Post, trong đó ông Trump đã có những lời lẽ coi thường phụ nữ và mô tả những hành động hôn hít và sờ mó lộ liễu thiếu đạo lý và vô nhân phẩm của chính ông.

McCain và Việt Nam

Đới với chính quyền cộng sản Việt Nam và người Việt trong nước thì nhân vật John McCain đã có một chỗ đứng đặc biệt trong lịch sử hòa giải và bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa Hoa Kỳ và Việt Nam sau khi chiến tranh kết thúc ngày 30/04/1975.

Đối với người Việt tị nạn ở nước ngoài, đặc biệt ở Hoa Kỳ thì ông McCain không những chỉ được kính trọng về nhân cách của một Chính trị gia, một Nhà lập pháp lỗi lạc của nước Mỹ mà ông còn là một Ân nhân đã giúp cư dân Việt Nam rất nhiều.

Trước hết hãy nói về máy bay ném bom của ông McCain bị bắn rơi ờ Hà Nội và tiến trình thiết lập bang giao giữa Hoa Thịnh Đồn và Hà Nội.

Chuyện của ông ở tù bắt đầu từ ngày 26 tháng 10 năm 1967 và kéo dài cho đến ngày 14/03/1973 thì ông được thả. Chuyện này diễn ra sau Hiệp định Paris kết thúc chiến tranh và trao trả tù binh được ký giữa 4 phe, một bên là Hoa Kỳ và Việt Nam Cộng Hòa và bên kia là Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa (miền Bắc) và Chình phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, hay Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam.

Chuyện tù ở Hỏa Lò, hay "Hanoi Hilton" của ông McCain thì dài, nhắc lại chỉ thấy hổ thẹn trong tư cách là một người Việt Nam. Chỉ xin vắn tắt vài đoạn.

Sau khi cánh dù kéo ông rơi xuống hồ Trúc Bạch, theo lời ông kể trong Hồi ký, thì :

"Vài cán binh Bắc Việt đã bơi ra kéo tôi vào bờ và ngay lập tức họ bắt đầu lột đồ tôi ra, theo như thủ tục chung của họ. Tất nhiên vì đây là ngay trung tâm thành phố nên có đông người tụ tập, và tất cả bọn họ đã hò reo, gào hét, chửi rủa, phun nước miếng và đá tôi túi bụi. Khi họ đã cởi gần hết quần áo của tôi ra, tôi mới bắt đầu thấy đau nhói nơi đầu gối phải. Tôi gượng dậy và nhìn xuống nó. Bàn chân phải nằm xéo lên đầu gối trái của tôi, gần như vuông góc. Tôi thốt lên, "Chúa ơi ! Chân tôi". Dường như điều này làm họ điên tiết dù tôi không biết lý do tại sao. Một kẻ trong số họ dộng báng súng trường xuống vai tôi một cú khá nặng. Một kẻ khác đâm lưỡi lê vào chân tôi. Đám đông này thực sự đang nổi cuồng…

john2

Vài cán binh Bắc Việt đã bơi ra kéo tôi vào bờ…

…Trong ba hay bốn ngày sau, tôi tỉnh lại vài lần giữa cơn mê man bất tỉnh. Dù vậy tôi cũng bị đưa ra khảo cung nhiều lần – điều mà chúng tôi gọi là một cuộc "kiểm tra vấn đáp". Đó là những lúc tôi bị đánh với đủ gán ghép về tội phạm chiến tranh. Bắt đầu bị đánh ngay ngày đầu tiên. Tôi không thèm khai bất cứ điều gì ngoại trừ họ tên, cấp bậc, số quân và ngày tháng năm sinh. Họ đánh tôi dập vùi, đánh tôi bất tỉnh. Họ liên tục hăm dọa, "Mày sẽ không nhận được bất kỳ chữa trị thuốc men gì cho đến khi mày mở miệng". Tôi không tin lắm. Tôi nghĩ rằng nếu ráng cầm cự, thế nào rồi họ cũng đưa tôi đến bệnh viện. Tôi được tên lính canh cho ăn một tí thức ăn và uống chút nước. Nước thì tôi còn nuốt được, nhưng đồ ăn vẫn tiếp tục bị ói ra. Lúc đó, bọn họ chỉ muốn khảo tin tức quân sự chứ không phải tin tức chính trị. Nhưng mỗi khi họ hỏi tôi một cái gì đó, thì tôi cũng chỉ khai tên họ, cấp bậc, số quân và ngày tháng năm sinh chừng đó.

john3

Tôi nghĩ rằng nếu ráng cầm cự, thế nào rồi họ cũng đưa tôi đến bệnh viện.

…Người canh tôi là thằng bé 16 tuổi, chắc vừa ra khỏi ruộng lúa. Trò tiêu khiển ưa thích của thằng bé là ngồi cạnh giường tôi và đọc một cuốn truyện có vẽ hình một ông già cầm khẩu súng trường trong tay, đang ngồi trên thân máy bay một chiếc F-105 bị bắn hạ. Thằng bé chỉ trỏ gì đó vào mình, rồi tát và đánh tôi. Nó làm điều đó một cách đầy khoái trá. Nó đút tôi ăn vì cả hai cánh tay của tôi đã bị gãy. Nó bưng vào chén mì gói có chút xương sụn, rồi đút tôi. Các xương sụn rất khó nhai. Tôi ngậm đầy miệng đâu ba bốn muỗng gì đó rồi nuốt trộng. Tôi chẳng ăn thêm được nữa, thế là thằng bé bưng ăn hết. Mỗi ngày hai lần tôi ăn khoảng ba hoặc bốn muỗng thức ăn như vậy.

(theo bản dịch cùa Đinh Yên Thảo, Văn Việt, Việt Nam)

Ông John McCain đã nhiều lần được cai tù cho biết thượng cấp của anh ta muốn cho ông về nước sớm, sau khi họ biết cha ông, tướng 4 sao John S. McCain Jr, là Tư lệnh lực lượng Hải quân Mỹ ở Thái Bình Dương từ năm 1968. Nhưng ông McCain từ chối và muốn Bắc Việt thả những người bị bắt tù trước ông. Tất nhiên phía Chính quyền Việt Nam không đồng ý, nhưng cứ mỗi lần ông McCain từ khước yêu cầu thì liền bị hành hạ, bị bỏ vào phòng tối biệt giam khe khắt.

Ông kể tiếp :

"Tôi bị biệt giam từ thời điểm 1968 đó trong hơn hai năm trời. Tôi không được phép gặp mặt, nói chuyện hay giao tiếp với bất kỳ tù nhân đồng ngũ nào. Phòng giam của tôi tạm vừa phải - khoảng 10×10 inch, có cửa ra vào chắc chắn mà không có cửa sổ. Hệ thống thông gió là hai lỗ nhỏ ở trên trần nhà, khoảng 6×4 inch. Mái nhà bằng thiếc nên phòng nóng như thiêu. Phòng mờ mờ đêm cũng như ngày, nhưng họ luôn bật một bóng đèn nhỏ để có thể quan sát tôi. Tôi bị nhốt trong đó suốt hai năm…".

john4

Tôi bị biệt giam từ thời điểm 1968 đó trong hơn hai năm trời.

Về một đồng đội can đảm, ông McCain kể :

"Bây giờ để tôi kể với bạn câu chuyện của đại úy Dick Stratton. Anh bị bắn rơi vào tháng Năm 1967, lúc vài nhóm phản chiến Mỹ đã nhao nhao la làng rằng Hoa Kỳ ném bom Hà Nội dù chúng tôi chưa làm vào thời điểm đó. Dick bị bắn rơi phía ngoài Hà Nội, nhưng họ muốn có một lời thú tội nhân lúc một ký giả Mỹ đang có mặt. Đó là vào mùa Xuân và mùa Hè năm 67 – chắc mọi người còn nhớ những câu chuyện rất giật gân về những thiệt hại do bom Mỹ ? "Thỏ" và những tên khác thẩm vấn Dick Stratton rất tàn bạo. Tay Dick đầy các vết hằn dây thừng đã bị nhiễm trùng. Chúng thực sự bóp dẹp anh để có được một lời thú nhận rằng, anh đã ném bom Hà Nội như một bằng chứng sống. Chúng rút móng tay và dí tàn thuốc lá vào người anh. Dick bị dồn đến mức không thể nói "không". Nhưng khi chúng đưa anh đến buổi họp báo, anh làm một hành động cúi chào – anh cúi chào 90 độ theo hướng này, anh cúi chào 90 độ theo hướng khác, đủ bốn góc. Với đám "gooks" thì không phải điều gì quá lạ lẫm vì chúng quen với việc cúi chào vậy. Nhưng bất kỳ người Mỹ nào nhìn thấy hình ảnh của một người Mỹ gập mình đến thắt lưng để cúi chào vậy cũng biết rằng có điều gì đó không ổn, có điều gì đó đã xảy ra với anh ta. Đó là lý do tại sao Dick làm những gì anh đã làm. Sau đó chúng tiếp tục tạo áp lực để anh ta nói rằng anh ta không bị tra tấn. Chúng tra tấn anh để buộc phải nói rằng anh không bị tra tấn. Dick vừa ra tuyên bố mạnh mẽ tại cuộc họp báo một vài tuần trước ở đây rằng anh muốn thấy Bắc Việt bị buộc tội là tội phạm chiến tranh. Anh ấy là một người cao quý…".

(Đinh Yên Thảo, Văn Việt, Việt Nam)


Người tù John McCain đã bị đưa đi chỗ này chỗ kia nhưng điều kiện ăn ở và bị hành hạ, hầu như mỗi ngày, cũng không thay đổi

Sau dịp quay lại thăm nhà tù Hỏa Lò, hay còn được gọi là Hanoi Hilton năm 2000, cựu tù binh John McCain đã nói với báo New York Times rằng chính phủ Việt Nam đã cố tình xóa đi những gì đã xẩy ra cho tù bình Mỹ trong nhà tù, trong đó có việc tra tấn mỗi ngày và bị nhồi sọ tuyên truyền.

Ông nói :

"I still bear them ill will, he said of the prison guards, not because of what they did to me, but because of what they did to some of my friends - including killing some of them".

(Tạm dịch : Tôi vẫn buộc những kẻ canh tù là vô nhân đạo, không phải vì những gì họ đối xử với tôi mà những gì họ đã làm đối với một số trong các bạn tôi - kể cả hành động giết một số tù binh").

McCain và nhân quyền

Với tình cảnh như thế, và với thời gian dài 5 năm rưỡi bị hành hạ trong hoàn cảnh thập tử nhất sinh thì chỉ một người có lòng vị tha cao thượng và ý chí muốn quên đi quá khứ đau buồn của chiến tranh như Nghị sĩ John McCain mới có thể tình nguyện đưa hai nước thù địch Mỹ-Việt xích lại gần nhau.

Ông John McCain đã làm việc này từ chuyến thăm Hà Nội đầu tiên năm 1985, nhân dịp kỷ niệm 10 năm kết thúc chiến tranh Việt Nam. Ông đã cùng với hai Nghị sĩ John Kerry và Bob Kerry, cũng là các cựu chiến binh Việt Nam, thực hiện nhiều chuyến đi Việt Nam sau đó để đặt nền tảng cho thiết lập bang giao Việt-Mỹ vào năm 1995, dưới thời Tổng thống dân chủ Bill Clinton.

Nhưng sau hành động ngoại giao là nỗ lực tìm kiếm những đồng đội của họ còn mất tích trong cuộc chiến, vì nếu chưa có bang giao thì công tác tìm kiếm còn nhiều khó khăn, nhất là khi Việt Nam không coi đó là nhiệm vụ của mình.

Riêng cá nhân ông McCain đối với Việt Nam không dừng ở đây. Trong nhiều dịp đến Hà Nội hay gặp các viên chức cộng sản Việt Nam ở Hoa Thịnh Đốn, ông đã thẳng thắn yều cầu Việt Nam tôn trọng nhân quyền, dân chủ, tự do và thả hết tù nhân chính trị.

Bằng chứng này đã được Thượng tướng Võ Tiến Trung, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, nguyên Giám đốc Học viện Quốc phòng nói với báo Dân Việt ở Việt Nam ngày 27/08/2018. Ông Trung tiết lộ :

"Khi tôi sang Hoa Kỳ, ông John McCain đã mời tôi tới Tòa nhà Quốc hội Hoa Kỳ. Tại cuộc gặp gỡ này ông có nói mối quan hệ giữa Việt Nam và Hoa Kỳ cần được nâng lên tầm đối tác chiến lược nhưng ông cũng đưa ra bốn vấn đề mà ông cho rằng Việt Nam phải làm".

Đó là, ông Trung nói với Dân Việt :

"Yêu cầu đầu tiên họ nói chúng ta phải bỏ kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa để theo kinh tế tự do ;

Thứ hai là Việt Nam phải thả ngay tù nhân chính trị hay còn gọi là tù nhân lương tâm. Việc này tôi nói lại với họ, đây không phải là tù nhân chính trị mà là những người vi phạm pháp luật Việt Nam ;

Điều thứ ba họ nói Đảng cộng sản Việt Nam bỏ vai trò lãnh đạo quân đội, quân đội phải phi chính trị, tôi nói chính trị Việt Nam là như vậy, không thể phi chính trị hóa quân đội được ;

Thứ tư họ nói Việt Nam phải có tự do báo chí, việc này tôi đã nói với họ : Việt Nam rất tự do báo chí, không có gì ngăn cấm báo chí cả, còn báo chí kích động bạo lực, kích động lật đổ chính quyền, xâm phạm quyền bí mật cá nhân thì mới ngăn cấm… Báo chí Việt Nam kể cả phản ánh những vấn đề tiêu cực, tham nhũng kể cả đối với cán bộ trung, cao cấp thì Đảng và Nhà nước Việt Nam đều được ủng hộ chứ không bị ngăn cản. Tôi nói thẳng với họ chúng tôi chẳng có gì là không tự do báo chí cả".

Quan điểm và điều kiện thiết lập quan hệ "chiến lược" giữa Hoa Kỳ và Việt Nam của Nghị sĩ John McCain là bằng chứng lúc nào ông cũng muốn nhân dân Việt Nam được hưởng đầy đủ các quyền con người, điều mà Hà Nội vẫn từ chối để tiếp tục độc quyền lãnh đạo và cai trị dân theo điều kiện của đảng cầm quyền.

Còn những điều biện bạch và bao biện của ông Võ Tiến Trung không xóa được những đòi hỏi của ông McCain mà chỉ lột ra rõ hơn dự dối trá về dân chủ, nhân quyền và thiếu các quyền tự do ở Việt Nam.

Đối với người Việt ở hải ngoại, nhất là ở Mỹ, ông McCain đã có công rất lớn khi ông hoạt động không ngưng nghỉ để cứu các cựu tù nhân của Việt Nam Cộng Hòa từng bị chính quyền cộng sản giam cầm và cưỡng bách lao động trong các trại được gọi là "cải tạo".

Có khoảng 500.000 ngàn người tị nạn Việt Nam đã được đưa vào Mỹ qua chương trình Orderly Departure Program (ODP). Và qua tu chính án John McCain, hàng nghìn con cái của cựu tù nhân "lao động cải tạo" đã được đi theo cha mẹ sang Hoa Kỳ cho đến tháng 9/2009.

Ngoài ra Nghị sĩ John McCain còn có công trong việc thông qua luật The Amerasian Homecoming Act, cho phép từ 23 đến 25 ngàn con lai và từ 60 đến 70 ngàn thân nhân nhập cư vào Hoa Kỳ.

Tóm lại, dù đứng bên này hay bên kia chiến tuyến, người Việt Nam nào cũng phải biết ơn John McCain, Nhà lập pháp lỗi lạc đã có lòng thương người cao cả. Ông đã đóng góp cho Việt Nam có được cuộc sống hôm nay, và cũng nhờ ông mà hàng ngàn gia đình các chiến hữu người Việt đồng minh của ông ở miền Nam Việt Nam được đến Mỹ và có cuộc sống tự do và dân chủ ở Hoa Kỳ.

john0

Xin vĩnh biệt, tạ ơn và kính phục nhân cách lỗi lạc của Ngài John McCain.

Phạm Trần

(30/08/2018)

Published in Diễn đàn

Suy nghĩ của trí thức Việt về tượng John McCain ‘quỳ gối’ ở Hà Nội (Người Việt, 29/08/2018)

Những ngày này, nhiều người dân Hà Nội và người Mỹ ở Việt Nam đến đặt hoa tưởng niệm tại phù điêu và tượng Thượng Nghị Sĩ John McCain ở hồ Trúc Bạch, Hà Nội.

mccain1

Người dân Hà Nội và người Mỹ ở Việt Nam đặt hoa tưởng niệm Thượng nghị sĩ John McCain tại phù điêu ở hồ Trúc Bạch. (Hình : Zing)

Một tấm ảnh của Reuters cho thấy trong chuyến thăm Việt Nam hồi năm 2016, ông McCain đã chụp ảnh cạnh phù điêu tại hồ Trúc Bạch nhưng gương mặt của ông có vẻ khá gượng gạo.

Bức phù điêu mô tả phi công quỳ gối giơ tay đầu hàng với dòng chữ cho biết vào ngày 26 tháng Mười, 1967, tại hồ Trúc Bạch, "quân và dân thủ đô Hà Nội bắt sống phi công John Sydney McCain, thiếu tá không quân thuộc lực lượng Hải Quân Hoa Kỳ".

Về bức phù điêu này, ông Hà Kim Ngọc, đại sứ Việt Nam tại Mỹ được báo điện tử VnExpress dẫn lời : "Ấn tượng lớn nhất của tôi với McCain là ông ấy là một người có tính cách rất mạnh mẽ, thẳng thắn và cũng rất hài hước. Ông ấy thỉnh thoảng vẫn nói đùa với John Kerry và các lãnh đạo Việt Nam rằng mình là người Mỹ duy nhất có tượng ở Việt Nam".

Báo điện tử của Đài Tiếng nói Việt Nam hôm 26 tháng Tám còn viết rằng ông John McCain "tự hào khi được Việt Nam dựng bia ở hồ Trúc Bạch". Bài báo còn dẫn lời cựu Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ Nguyễn Quốc Cường : "Mỗi lần thăm Việt Nam, ông McCain thường dẫn các thượng nghị sỹ và bạn bè của ông tới để khoe về tấm bia".

Tuy vậy, sau khi có tin ông McCain qua đời, một số trí thức người Việt đã tỏ ý bất bình về việc nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam đến nay vẫn duy trì một bức tượng mang tính "bêu xấu" hình tượng của một chính khách Hoa Kỳ đã góp phần đáng kể trong tiến trình cải thiện quan hệ Việt–Mỹ.

Ông Trương Nhân Tuấn, nhà nghiên cứu ở Pháp chia sẻ trên trang Facebook cá nhân : "Bức tượng ông John McCain quỳ gối giơ hai tay đầu hàng vẫn ‘trơ gan cùng tuế nguyệt’ mặc dầu chiến tranh đã chấm dứt 43 năm và Mỹ rút khỏi miền Nam Việt Nam là 45 năm. Trong khi những tấm bia ghi tội ác của quân Trung cộng trên vùng biên giới nhân cuộc chiến 1979 đã bị đục bỏ từ lâu, vào những năm đầu của thế kỷ 21".

"Tư thế quỳ gối đầu hàng của một chiến binh là một sự sỉ nhục ở tầm quốc gia. Nhưng ông McCain không hề quỳ gối với tư thế ươn hèn như vậy. Đơn giản vì ông đã bị gãy hai chân, trong người bị nội thương nhiều nơi, khi chiếc máy bay của ông bị bắn hạ, rớt xuống hồ Trúc Bạch năm 1967", ông Trương viết.

"Bức tượng giả tạo nói lên nhiều điều, mà ý chính cho thấy đến nay nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam vẫn còn thù hận sâu sắc, muốn sỉ nhục nước Mỹ. Báo chí trong nước không thể đăng tin khác hơn là nói lên sự thật, đó là ông McCain là ‘người ơn’ của chế độ cộng sản Việt Nam hiện thời. Chính ông McCain đã tích cực vận động để Mỹ bãi bỏ lệnh cấm vận đồng thời thúc đẩy mạnh mẽ tiến trình bang giao giữa hai quốc gia cựu thù địch. Không biết nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam có đủ thông minh để nhân việc ông John McCain đã ra người thiên cổ, đập bỏ tấm bia hận thù kia, dựng lên đó một bức tượng McCain khác đầy tình người, như thái độ của McCain khi đứng chụp hình bên bức tượng đầy dối trá và ô nhục này", theo Facebook Nhân Tuấn Trương.

Ở một góc độ khác, ông Mạc Văn Trang, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam viết trên trang cá nhân : "Người Mỹ họ suy nghĩ thoáng lắm, nhất là một nhân cách lớn như John MacCain. Sinh thời ông đã đến thăm hồ Trúc Bạch, ngắm tấm phù điêu nhiều lần và chụp ảnh kỷ niệm. Việc ông bị bắn rơi, bị bắt sống, bị giam cầm ở Hòa Lò… đó là sự thật lịch sử. Chẳng có gì phải né tránh".

"Việc người dân lập cái bia kỷ niệm chiến tích là việc của họ, người ta muốn làm thế nào để thỏa mãn niềm kiêu hãnh của họ là tùy họ, chả chấp làm gì ! Ông đã vượt qua tất cả sự thù hận giữa hai bên, vượt qua những ám ảnh bị tù đầy ở Hỏa Lò, vượt lên tất cả để hàn gắn mối quan hệ Việt–Mỹ ; với một tầm suy nghĩ lớn và lòng bao dung, cao thượng, ông khát khao làm nhiều việc để giúp cho Việt Nam phát triển lên. Khi nhân cách đã ở tầm cao rồi, người ta không còn vướng bận vào những điều nhỏ nhặt nữa", ông Trang bình luận. (T.K.)

****************

Việt Nam nói Thượng nghị sĩ John McCain giúp "hàn gắn vết thương chiến tranh" (VOA, 28/08/2018)

Các lãnh đạo nhà nước Vit Nam gi li chia bun ti gia đình Thượng ngh sĩ John McCain và chính ph M đng thi ca ngi nhng đóng góp ca ông vào vic giúp bình thường hóa mi quan h ca hai cu thù Vit-M.

moitinh1

Công dân Mỹ gc Vit Mai Tran khóc bên bc nh ca Thượng nghị sĩ John McCain sau khi ti khi s tang ti Đi s quán M Hà Ni hôm 27/8. Chính ph Vit Nam "trân trng" nhng n lc ca Thượng nghị sĩ McCain trong vic hàn gn quan h Vit-M.

Cùng với Thượng nghị sĩ John Kerry, ông McCain đã giúp tác động và thúc đy chính quyn ca Tng thng M Bill Clinton d b hoàn toàn cm vn đi vi Vit Nam vào năm 1994 và bình thường hóa quan h ngoi giao vi quc gia cu thù này vào năm 1995.

Hai ngày sau khi ông McCain qua đời ti nhà riêng hôm 25/8 vì ung thư não, Th tướng Nguyn Xuân Phúc và Ch tch Quc hi Nguyn Th Kim Ngân đã gi đin chia bun ti gia đình Thượng nghị sĩ McCain và lãnh đo Thượng vin Hoa Kỳ, theo Thông Tn Xã Vit Nam.

moitinh2

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh ghi sổ tang viếng Thượng nghị sĩ John McCain. (Ảnh : Tuấn Anh)

Cùng ngày 27/8, Người phát ngôn B Ngoi giao Lê Th Thu Hng cho biết chính ph Vit Nam "gi li chia bun sâu sc nht ti gia quyến Thượng ngh sĩ John McCain và Quc hi Hoa Kỳ".

"Đối vi c chính ph và người dân Vit Nam, Thượng ngh sĩ McCain là một biểu tượng ca thế h Ngh sĩ-cu binh chiến tranh Vit Nam, là người đi đu và có nhiu đóng góp to ln trong vic hàn gn vết thương chiến tranh, bình thường hóa và xác lp quan h Đi tác toàn din Vit Nam-Hoa Kỳ", theo người phát ngôn B Ngoi giao.

Bà Hằng cũng nói rng Vit Nam "trân trng nhng n lc ca Thượng ngh sĩ John McCain trong vic xây dng và phát trin quan h Vit Nam-Hoa Kỳ trong nhng thp k qua".

Mối quan h ca Thượng nghị sĩ M vi Vit Nam bt đu khi ông là phi công lái máy bay cho hi quân Hoa Kỳ trong chiến tranh Vit Nam và máy bay ca ông b bn rơi ti Hà Ni vào năm 1967.

Ông McCain bị gãy hai tay và mt chân ri sau đó bị đâm và đánh trng thương sau khi được kéo lên t H Trúc Bch nơi máy bay ca ông rơi xung. Ông b giam trong nhà tù Ha Lò – còn được gi là Hanoi Hilton, trong hơn 5 năm.

"Bia" John McCain

moitinh3

“Bia” tưởng niệm John McCain ở Hà Nội đã được chỉnh sửa theo yêu cầu của ông

Một bc tượng – mà người Vit Nam gi là "bia" – đã được dng lên cnh h Trúc Bch, ngay gn nơi máy bay ca ông b bn rơi.

Theo nguyên Đại s Vit Nam ti M Nguyn Quc Cường, ông McCain đã rt "t hào" khi được Vit Nam dng "bia" ti H Trúc Bch. Ông ch đ ngh chnh sa cho chính xác ông là "phi công của Hi quân M" ch không phi là "phi công ca Không lc M" và cũng mong Hà Ni quan tâm gi gìn v sinh quanh tm bia này, theo bài viết tưởng nim ông McCain trên Facebook ca ông Cường.

**************

‘Các lãnh đạo Việt Nam cần học tập Thượng nghị sĩ John McCain’ (VOA, 28/08/2018)

Những người Vit Nam tng gp Thượng nghị sĩ John McCain chia s vi VOA v tình cm trân trng ca h dành cho nhà lãnh đo Quc hi Hoa Kỳ va qua đi, người đ li mt di sn ln trong mi quan h gia hai nước cu thù.

moitinh4

Ông John McCain và ông Nguyễn Phú Trọng.

Tấm gương cho lãnh đo Vit Nam

Bà Lê Thu Hà, một ph n Hà Ni, có dp gp Thượng nghị sĩ John McCain cách nay mười my năm, nói vi VOA rng ông là nhân cách đáng trân trng mà các lãnh đo Vit Nam cn hc tp.

"Ngài thượng ngh sĩ mà tôi tng gp ti thủ đô Hà Ni đã ra đi ri. Tôi rt n tượng khi trong nhng cuc tranh lun ti thượng ngh vin M, ông thúc bách chính ph M hãy thiết lp mi quan h vi Vit Nam và gt b nhng đau thương trong chiến tranh. Tôi rt ngưỡng m vì ông, mt cu tù binh tại Ha Lò Hà Ni, li là người đi đu trong vic gt b nhng đau thương này. Tôi nghĩ chính ph Vit Nam cn phi hc ông John McCain. Nhng người cm quyn, nhng v lãnh đo Hà Ni cn phi nhìn vào tính cách ca ông John McCain mà hc tp".

Cựu n c nhân khoa tiếng Anh Hà Ni vn còn nh li ca Thượng ngh sĩ M khi ông mong ước người Vit Nam hãy vượt trên các "khuôn kh hn hp" mà tiến xa hơn v phía trước :

"Ông muốn người Vit Nam dùng sc lc và tâm quyết ca mình vượt lên trên các khuôn kh hn hp đ phn đu đi lên bng trí tu, hc hành".

ng h giới tranh đu

Luật sư nhân quyn Lê Quc Quân, đã đôi ln gp ông John McCain, chia s rng ngài thượng ngh sĩ Hoa Kỳ là mt người đy bao dung, quan tâm đến tng cá nhân c th :

"Ông ấy là mt người tuyt vi. Ông John McCain không ch quan tâm đến nhng vấn đ ln, tm quc gia, mà còn quan tâm đến nhng con người c th, trao đi c th đi vi chính ph Vit Nam.

"Cá nhân tôi là một bng chng rt rõ ràng. Khi tôi b bt thì ông lên tiếng, và ông lên tiếng vi tng điu khon c th vi phía Vit Nam. Và cuối cùng là tôi được tr t do.

"Có lần tôi đến thăm ông v thì tôi b đánh. Tôi k câu chuyn đó cho ông và ông bo Vit Nam phi tiến hành mt cách rõ ràng đ s vic đó không b lp li. Tôi nghĩ ông John McCain quan tâm đến tng người mt và đy lòng nhân hậu, bao dung và có tm nhìn chiến lược".

Vào cuối tháng 5/2017, ông John McCain cùng các nhà lp pháp thuc y ban Quân v Thượng vin và H vin Hoa Kỳ đã thăm Vit Nam nhm tăng cường hp tác an ninh quc phòng, và đng thi, khng đnh lp trường bênh vc nhân quyn.

Thượng ngh sĩ bang Azrizon đã nhiều ln đến thăm Hà Ni, nơi ông tng b giam cm t năm 1967 đến 1973 trong chiến tranh Vit Nam.

Từ Đc, lut sư Nguyn Văn Đài k li nhng ln thượng ngh sĩ M lên tiếng ng h cho các nhà hot đng nhân quyn Vit Nam

"Vào năm 2007, khi Chủ tch Nguyn Minh Triết thăm Hoa Kỳ, chính quyn Vit Nam có bt mt s người bt đng chính kiến như tôi, lut sư Lê Quc Quân, và mt s người khác. Ông John McCain đã gây áp lc rt là mnh lên chuyến thăm ca ông Nguyn Minh Triết, buộc nhà cm quyn phi tr t do cho ông Lê Quc Quân, ông Nguyn Vũ Bình. Sau này, các v đàn áp, bt gi các blogger, các nhà hot đng, nhng người bt đng chính kiến xy ra Vit Nam thì ln nào ông John McCain cũng lên tiếng rt mnh và kêu cu Việt Nam tr t do cho h ngay lp tc".

moitinh5

Từ trái sang, Thượng nghị sĩ Chris Coons, nhà hoạt động Vũ Quốc Ngữ, Thượng nghị sĩ John McCain, luật sư Lê Qu ốc Quân, và Thượng nghị sĩ John Barrasso tại Hà Nội. (Ảnh Facebook Vũ Quốc Ngữ)

Lên tiếng trước Trung Quốc

Luật sư Lê Quc Quân nhn đnh nhng đóng góp to lớn ca ông John McCain trong vic to ra s e dè t phía Trung Quc đi vi Vit Nam.

"Tôi cho rằng ông John McCain có vai trò đc bit quan trng trong vic đóng góp cho quan h Vit Nam – Hoa Kỳ, không ch là các nn nhân ca chiến tranh, nạn bách hi, mà còn đóng góp rt nhiu cho s phát trin ca Vit Nam nói chung. Đc bit đóng góp quan trng nht là n lc ca ông đ Vit Nam có mi quan h gn gũi hơn vi Hoa Kỳ, mua sm được mt s trang thiết b nhm t ch t cường trước s xâm lấn của Trung Quc. Chính ông đã to ra mt cm giác e dè nào đó t phía Trung Quc đi vi Vit Nam".

Trong sự nghip hơn 30 năm làm ngh sĩ M, ông John McCain, người có lp trường rt cng rn vi Bc Kinh, đã nhiu ln gi Trung Quc là "k bt nt".

Ông John McCain ủng h mnh m ch trương hi quân M tiến hành thường xuyên tun tra t do hàng hi, đc bit là chiến hm M đi vào phm vi 12 hi lý quanh các đảo nhân to mà Bc Kinh bi đp, ci to trái phép trên bin Đông, nơi có tranh chp vi Vit Nam.

Ông Nguyễn Văn Đài nhn đnh :

"Tôi đánh giá rằng ông John McCain là mt trong nhng người có s quan tâm và lo lng nht đi vi ch quyn và s toàn vn lãnh th ca Vit Nam. Vic ông ra đi là mt s mt mát to ln không ch đi vi gia đình ông, Quốc hi, nhân dân Hoa Kỳ, mà đó là s mt mát mt người bn rt ln đi vi nhân dân Vit Nam, đc bit đi vi nhng người đu tranh cho dân ch, nhân quyn Vit Nam".

Góc khuất truyn thông

Đài truyền hình Vit Nam VTC dn li nhà s hc Dương Trung Quc cho biết ông John McCain chính là người tiên phong trong "ngoi giao cu chiến binh", góp phn thúc đy nhanh tiến trình bình thường hóa quan h Vit – M sau chiến tranh.

Các nhà quan sát nói truyền thông trong nước ca ngi nhng công lao to lớn ca Thượng ngh sĩ M trong mi quan h Vit – M, nhưng dường như không nhc đến nhng năm tháng ông b giam cm và tra tn ti nhà tù Ha Lò, Hà Ni.

Ông Lê Quốc Quân nói :

"Tôi nghĩ Hà Nội đã nghe theo li ca ông John McCain trong nhiu khía cnh. Tuy nhiên, mt chế đ đc tài có nhng vi phm nhân quyền rõ ràng thì h không th đưa nhng ý kiến ca ông John McCain v nhng vi phm ca mình.

"Những câu chuyn ngày xưa đi x t đi vi ông John McCain thì cũng không đưa lên báo chí được, ví d hi ký ca John McCain k rt rõ là ông đã b đánh liên tục, b tra trn, nhc m…. Nhưng sau đó h đi x t tế, rt tt, đó là lúc rt nhiu máy nh giương lên, phóng viên báo chí đến… đó là câu chuyn truyên truyn…".

moitinh6

Thượng nghị sĩ John McCain thăm nhà tù Hòa Lò năm 2009.

Luật sư Trnh Hu Long viết trên Facebook hôm 27/8 rằng có ít nht 3 điu mà chính quyn Vit Nam và và báo chí chính thng không mun đ cp là : ông John McCain cáo buc chính quyn Vit Nam tra tn ông trong tri giam ; bo tr cho mt chương trình t nn cho người Vit Nam, trong đó cho phép con cái đã trưởng thành ca nhng cu sĩ quan Vit Nam Cng hòa b đi hc tp ci to sau năm 1975 được đi đnh cư M ; và vic ông thường xuyên gp các nhà hot đng dân ch Vit Nam.

Tuy nhiên, Luật sư Quân cho biết chính quyn Vit Nam dường như hiu được tm lòng nhân ái và lòng yêu mến đt nước Vit Nam ca ông McCain.

"Tôi nghĩ rằng chính quyn Vit Nam hiu ông, và hiu nhng đóng góp ca ông cho đt nước, và ông có lòng nhân ái thc s, và yêu mến đt nước Vit Nam".

**********************

Ý tưởng tên đường, tượng ông McCain ở VN gây tranh cãi (VOA, 27/08/2018)

Biết tin Thượng ngh sĩ M John McCain qua đi hôm 25/8/2018, rt nhiu người Vit Nam trong những ngày qua bày t trên mng xã hi nhng tình cm tt đp và s đánh giá cao ca h v nhng n lc ca ông đi vi vic hòa gii, bình thường hóa quan h gia Vit Nam và M.

moitinh7

Tùy viên Quân sự Đi s quán M Tôn Tht Tun thp hương tưởng nh Thượng ngh sĩ McCain ti bc phù điêu bên h Trúc Bch, 27/8/2018

Về mt nhà nước, truyn thông Vit Nam cho hay Phó Th tướng, B trưởng Ngoi giao Phm Bình Minh vào chiu ngày 27/8 đã đến Đi s quán Hoa Kỳ Hà Ni đ chia bun v vic Thượng ngh sĩ McCain t trn tui 81, sau mt thi gian chng chi vi bnh ung thư não.

Phó Thủ tướng Vit Nam viết vào s tang ti đi s quán rng đi vi chính ph và nhân dân Vit Nam, "ngài Thượng ngh sĩ John McCain luôn là biu tượng cho thế h ngh sĩ – cu binh chiến tranh Vit Nam, là người đi đu và có nhiu đóng góp to ln trong vic hàn gn vết thương chiến tranh, bình thường hóa và thúc đy quan h Đi tác toàn din Vit Nam-Hoa Kỳ".

Ông Minh nhấn mnh Vit Nam "luôn trân trng nhng n lc ca ngài Thượng ngh sĩ trong vic xây dng và phát trin quan h Vit Nam và Hoa Kỳ trong những thp k qua".

Trước đó, tuyên b hôm 26/8 ca phái b ngoi giao M Vit Nam viết : "Trong nhiu thp k, ông ng h mnh m mi quan h Hoa Kỳ - Vit Nam, dũng cm to dng bước đường đ hai quc gia chúng ta chuyn đi t k thù thành đi tác".

Báo chí trong và ngoài nước dp cui tun va qua đưa tin các kiu dân M và nhiu người Vit Nam đã mang hoa đến đt ti mt bc phù điêu bên h Trúc Bch đ tưởng nh ông McCain.

Bức phù điêu mô t mt phi công quỳ gi giơ tay đu hàng, vi các hàng chữ cho biết vào ngày 26/10/1967, ti h Trúc Bch, "quân và dân th đô Hà Ni bt sng phi công John Sydney McCain, Thiếu tá không quân thuc lc lượng Hi quân Hoa Kỳ".

Vào thời đim máy bay ca ông b tên la đi phương bn rơi, ông McCain đang thực hiện phi v oanh tc th 23 ca ông min bc Vit Nam.

moitinh8

Ông John McCain khi được Bc Vit Nam trao tr cho M đu năm 1973

Viên phi công, khi đó 30 tuổi, đã b giam trong nhà tù của Bc Vit Nam trong hơn 5 năm và được trao tr hi đu năm 1973, sau khi các bên tham gia chiến tranh Vit Nam ký Hip đnh Paris.

Trong hồi ký ca mình, v thượng ngh sĩ M nói ông đã b "tra tn" và không được cha tr phù hp trong thi gian bị cm tù đó. Vit Nam ph nhn nhng cáo buc này.

Trên mạng xã hi Facebook trong nhng ngày này, không ít người đưa ra đ xut rng s đóng góp ca viên phi công thi chiến tranh Vit Nam mà sau này tr thành mt thượng ngh sĩ M có tm nh hưởng lớn cần được ghi nhn tương xng.

Nhà báo, nhà thơ Bùi Hoàng Tám, mt Facebooker có tng cng hơn 8.000 người theo dõi, viết trên trang cá nhân rng ông "đ ngh Hà Ni có mt con đường mang tên John McCain".

Ông Tám nêu ra lý do một cách ngn gn : "T k thù, trở thành bn và nói thng, là ân nhân. Vượt qua thù hn, quên oán, to ơn... Ông xng đáng được đt tên đường ph ti Th đô Hà Ni".

Cùng suy nghĩ như ông Tám, trên din đàn mang tên Góc nhìn Báo chí – Công dân có hơn 69.500 thành viên, mt người tên là Nguyễn Thành Long viết "John McCain là người có công rt ln trong vic hòa gii mi quan h Vit - M. Rt mong Nhà nước Vit Nam mnh dn ly tên ông đt cho con đường chy quanh h Trúc Bch".

Facebooker mang tên Nguyễn Thin sng thành ph H Chí Minh, có tng cng 44.500 người theo dõi, thm chí kêu gi rng : "Vit Nam nên tuyên bố đt tên đường McCain ti Hà Ni và Thành phố Hồ Chí Minh". Theo ông Thin, điu đó "rt có li cho 2 nước" và nên làm "càng sm càng tt".

Những ý kiến như vy nhn được s hưởng ng t đông đo nhng người khác. Bên cnh đó, còn có mt s người đưa ra quan điểm rng Hà Ni nên dng mt bc tượng ông McCain có hình thc đàng hoàng hơn, thay cho bc phù điêu bên h Trúc Bch hin nay, được xem là có tính cht s nhc c cá nhân ông McCain ln nước M.

Nhận xét v vic nhiu người đt hoa ti bc phù điêu, một người s dng Facebook có tên Nam Hai viết : "Đc tài lp bia đ đ cao mình và h nhc người khác, nhưng ng đâu nơi đây li thành ch biu tượng cho mt nn văn minh dân ch thông qua cách ng x cao thượng ca mt con người mà trước đây chúng ta coi là kẻ thù".

Cựu tù nhân lương tâm Lê Quc Quân, người đã nhiu ln gp g Thượng ngh sĩ McCain và coi ông là "bn thân", nhn đnh vi VOA v kh năng chính quyn đón nhn nhng gi ý, đ xut k trên :

"Chính phủ Vit Nam không bao gi thc hin điu đó. Nhà nước ch mun tn dng nhng con người như vy, li dng lòng thương yêu, tm nhìn chiến lược ca người ta. Ch còn thc tâm mà nói, tôi chưa nhìn thy s ghi nhn đến mc đt tên đường hay là thay phù điêu".

Nhạc sĩ Tun Khanh, người vn thường lên tiếng phn bin v các vn đ chính tr, xã hi Vit Nam, nêu ra "lòng kiêu ngo" và "quan đim c hu" ca nhng người cng sn đ đưa ra nhn đnh rng vic đt tên đường hay dng tượng s "không tr thành s tht".

Cho dù như vy, hai ông Quân và Khanh lưu ý rng nhng gì người dân bày t ra đã cho thy tình cm ca người Vit dành cho v thượng ngh sĩ quá c là như thế nào.

Luật sư Lê Quc Quân nói :

"Bản thân ông chc chn được người dân Vit Nam ghi nhn. Và rt nhiều người đã biết đến ông vì ngay t 1985, thì ông đã đến Hà Ni, tc là ông tr nên mt con người rt là gn gũi đi vi nhân dân Vit Nam".

Theo nhạc sĩ Tun Khanh, ngoài tình cm dành cho cá nhân ông McCain v nhng đóng góp giúp hàn gn quan h hai nước, cũng cn xét đến vic nhiu người Vit thường có thin cm hơn vi các giá tr và các chính khách phương Tây. Ông nói vi VOA :

"Người Vit Nam vn ch đi mt s thân thin ca phương Tây và người ta tin rng nn dân ch và nhân quyn phương Tây có giá trị nm trong trái tim người ta. Mc dù đng sau nhân dân này là chế đ cng sn, nhưng tình cm ca người dân th hin đi vi mt người như ông John McCain, tôi nghĩ rng nó có th nhiu hơn mc hin thc ông John McCain đã làm được cho Vit Nam".

moitinh9

Một trong s nhiu người Vit Nam đt hoa tưởng nim ông John McCain Hà Ni t ngày 26/8/2018

Ngược li vi nhiu ý kiến tưởng nh, tôn vinh hay bày t biết ơn v thượng ngh sĩ M, trong mt trang Facebook có tên Din đàn đc gi tr gm hơn 32.500 thành viên, đã có mt s cuc tho lun theo hướng nhc nh rng ông John McCain tng nhiu ln ném bom "gây ti ác" Bc Vit Nam, cũng như đã có nhng phát biu mit th, xúc phm nhng binh sĩ đã giam gi ông.

Bên cạnh nhng li ma mai dành cho nhiu người có cm tình vi ông McCain, các thành viên ca Din đàn đc gi tr còn xem đó là nhng người "ngây thơ chính tr".

Nhắc đến thc tế là ông McCain đã quay tr li Vit Nam đ xây đp tình hu ngh gia hai nước, lut sư Lê Quc Quân cho rng nhng người có quan đim thù đch hay tc ti dành cho v thượng ngh sĩ M mi qua đi là nhng người "c ăn mày v quá kh, không có đ lòng bao dung, hoc không có hiu biết bng chính ông y".

Ông Quân nói thêm :

"Những con người đó không có tm nhìn v tương lai, và theo tôi thì không th hin rõ ràng lòng yêu nước Vit Nam. Yêu nước Vit Nam có nghĩa là mong cho mt Vit Nam tt đp hơn, mà điu đó John McCain đã và đang làm. Chng qua h nói vy đ khơi li quá kh, và như vy không tt mt tí nào c".

Còn về phn nhc sĩ Tun Khanh, ông bình lun :

"Ngày hôm nay mà đặt li vn đ nhng ti ác và nhng sai lm ca mt người hôm qua trong bi cnh chiến tranh, thì ngày hôm nay thc s chúng ta khó có chuyn hòa gii. Ngày hôm nay mà cứ gi li nhng vn đ quá kh mà không nhìn thy nhng giá tr ca hin ti thì chúng ta s mãi mãi không đi đến được tương lai".

Đại s quán M Hà Ni hôm 26/8 cho biết s m ca đón người Vit ti gi li chia bun ti gia đình Thượng nghị sĩ John McCain. Cơ quan đi din ngoi giao này cho hay "s m s chia bun" t ngày 27 ti 29/8, và s "chào đón tt c nhng ai mong mun có li chia s vi gia đình ông McCain".

Cùng thời gian, Đi s Vit Nam ti Hoa Kỳ, ông Hà Kim Ngc, được Đài Tiếng nói Vit Nam dn li nói rng ông McCain là "biu tượng ca quá trình hòa gii ca quan h Vit - M".

Published in Việt Nam