 | Tổng quan: | 3078158 |
Trái với mong mỏi của nhiều trí thức, cựu quan chức "thân chính quyền", Hội nghị Trung ương 11 của đảng cầm quyền ở Việt Nam vào tháng 10/2019, đã biệt tăm nghị quyết về vụ khủng hoảng Bãi Tư Chính và lên án Trung Quốc, cũng mất tích luôn chuyện nếu "Tổng Tịch" Nguyễn Phú Trọng không thể đi Mỹ gặp Tổng thống Donald Trump thì ai sẽ thay thế ông ta.
Nguyễn Phú Trọng (phải) với tư thế "đứng không vũng" khi đón Tổng bí thư, Chủ tịch Lào Bounnhang Vorachith. (Hình : Cắt từ clip, Nhandantv)
"Đang là bệnh nhân" đi đứng ra sao ?
Ít ngày sau khi Hội nghị Trung ương 11 trôi qua như một cái bóng vô hồn, tại buổi họp báo chiều 17/10/2019, của Bộ Ngoại giao Việt Nam, khi được hỏi về "khả năng thăm Mỹ của Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng", Phát ngôn viên Lê Thị Thu Hằng đã trả lời : "Như tôi đã nói ở các lần họp báo trước đây, hoạt động đối ngoại của Việt Nam, trong đó có hoạt động của lãnh đạo cấp cao, sẽ được thông báo vào thời gian thích hợp".
Cách phát ngôn trên của Bộ Ngoại giao Việt Nam, như thường thấy trong rất nhiều lần trả lời báo chí khi không muốn hoặc không thể khẳng định về lịch trình công du đối ngoại của chóp bu Việt Nam, đã gián tiếp xác nhận cuộc gặp Trump-Trọng chưa thể diễn ra.
Cũng đã rõ như ban ngày rằng Nguyễn Phú Trọng chưa thể đi Mỹ vào tháng 10/2019, như một số dự đoán trước đó, thậm chí không thể đi trong những tháng cuối năm 2019.
Thậm chí chuyến đi này còn phải dự liệu cho năm sau, nếu như Donald Trump còn chút thời gian ngoài cuộc chạy đua tái cử tổng thống Mỹ bận ngập đầu, và tất nhiên với điều kiện Trọng phải có đủ sức khỏe để không những thực hiện một chuyến bay dài đến Washington, mà còn phải xuất hiện trước ống kính soi mói và phân tích tỉ mẩn của báo giới và các cơ quan tình báo phương Tây đến từng nếp nhăn trên mặt của ông ta.
Ngay trước buổi họp báo của Bộ Ngoại giao Việt Nam, Nguyễn Phú Trọng đã có một cuộc tiếp xúc bất thường với cử tri Hà Nội, nơi mà ông ta đã lần đầu tiên thú nhận "đang là bệnh nhân" kể từ khi suýt bị cơn bạo bệnh quật ngã tại xứ Kiên Giang "nhà ba Dũng" vào tháng 4/2019.
Đến gần cuối tháng 10/2019, mạng xã hội chợt rộ lên tin đồn về một cú té ngã nào đó do bất cẩn của Nguyễn Phú Trọng. Nhưng chỉ vài ngày sau đồn đoán này, y như rằng vào ngày 28/10 Trọng lại "tái xuất" trong cuộc đón tiếp Tổng bí thư, Chủ tịch Lào Bounnhang Vorachith nhân dịp "Kỷ niệm 70 năm Ngày Truyền thống Lực lượng Quân tình nguyện và Chuyên gia Việt Nam tại Lào".
Thế nhưng những hình ảnh trong một bản tin ngắn về cuộc đón tiếp trên do truyền hình báo Nhân Dân phát – một trong hiếm hoi lần là "ảnh sống", tức nhân vật có cử động tứ chi và cử động cơ mặt, chứ không phải "ảnh chết" – lại khiến lộ ra chân dung một Nguyễn Phú Trọng đi đứng chập choạng, hai chân cố choãi ra, mà làm cho người xem có cảm giác thân hình ông ta có thể đổ nghiêng hoặc đổ ngang bất cứ lúc nào nếu không có người đỡ.
Không còn nghi ngờ gì nữa, tình trạng đi đứng chập chững như trẻ chín tháng tuổi của Trọng sẽ khó có thể làm cho Donald Trump còn hào hứng muốn mời ông ta đến Washington nữa.
Quyết định của Trọng đang và sẽ là quá muộn
Tuy nhiên ngoài vấn đề sức khỏe của Nguyễn Phú Trọng mà giờ đây đã trở thành vấn nạn rất nghiêm trọng đối với ông ta, người ta đã không thấy Bộ Ngoại giao Việt Nam nói gì về việc quan chức nào sẽ thay Trọng đi Mỹ gặp Trump.
Nguồn cơn hết sức dễ hiểu của thái độ im lặng trên là Bộ Ngoại giao – của một Phạm Bình Minh đã trở nên "ngoan hiền, dễ bảo" trước Nguyễn Phú Trọng trong thời gian vài năm gần đây – đã không thể nói gì khác ngoài chỉ thị của ông Trọng. Nếu Nguyễn Phú Trọng đã không có bất kỳ một chỉ đạo hay gợi ý nào về ai đó được phép thay thế ông ta đi Washington, điều đó có nghĩa là mọi người phải chờ quyết định cuối cùng của Trọng.
Tuy thế, quyết định của Trọng về bản thân ông ta hay ai đó được đi thế ông ta sang Mỹ đang và sẽ là quá muộn. Bởi năm 2019 không phải là 2015, và tình thế hiện thời không còn là lúc mà Trọng có thể nhẩn nha vừa đi Mỹ vừa làm cao trước một tổng thống dễ chơi và có phần dễ bị qua mặt vào thời đó là Barak Obama.
Chuyến công du Washington vào tháng Bảy, năm 2015, của Nguyễn Phú Trọng diễn ra trong bối cảnh không khí "vừa hợp tác vừa đấu tranh" Việt-Trung chìm trong sự yên tĩnh giả tạo, dù thỉnh thoảng vẫn nổi lên vài vụ "tàu lạ" đâm va và bắn giết ngư dân Việt.
Khi đó, dù Trung Quốc đã phổ biến "đường lưỡi bò chín đoạn" quét qua hầu hết các lô dầu khí lớn của Việt Nam trên Biển Đông, nhưng các dự án mà Tập Đoàn Dầu Khí Việt Nam liên doanh với nước ngoài cùng khai thác tại mỏ Lan Đỏ, Cá Rồng Đỏ và Cá Voi Xanh vẫn chỉ trong giai đoạn chuẩn bị. Do đó sau khi cho giàn khoan Hải Dương 981 vào Biển Đông khủng bố tinh thần Bộ Chính trị Đảng cộng sản Việt Nam vào năm 2014, đến năm 2015 Trung Quốc tạm thời để yên cho "đảng em", để sau khi Nguyễn Phú Trọng đi Mỹ về là chuyến đón tiếp Tập Cận Bình tại Hà Nội vào cuối năm đó.
Nhưng giờ đây, tình thế đã biến động rất nhiều. "Đảng em" cùng chính thể độc tài này của nó đã vào ngõ cụt, và mức độ nguy hiểm do bị "đảng anh" Trung Quốc đe dọa ngày càng hiện rõ.
Sau tuyên bố (được hiểu như một tối hậu thư) vào tháng 9/2019, của Bộ Ngoại giao Trung Quốc về "chủ quyền" của Bắc Kinh ở Bãi Tư Chính và đòi hỏi Việt Nam phải ngừng mọi hoạt động khai thác dầu khí ở khu vực này, xác suất nổ ra chiến tranh từ lá cờ "mười sáu chữ vàng" đã tăng vọt, cho dù vào gần cuối tháng 10/Trung Quốc đã tạm rút tàu Hải Dương 8 về nước.
Tình thế nguy khốn ấy buộc "đảng em" – trong nỗi cơ đơn tận cùng dù đã thủ trong túi chẵn một tá "đối tác chiến lược" với nhiều nước – phải tranh cướp thời gian để nhích sang Hoa Kỳ – đối trọng quân sự duy nhất với "đối tác chiến lược quan trọng nhất của Việt Nam" là Trung Quốc ở Biển Đông.
Do đó câu chuyện đi Mỹ hiện nay đang cấp bách đến nỗi không còn thuộc về chủ ý của cá nhân Nguyễn Phú Trọng nữa, và nếu trong thời gian tới Trọng cứ khư khư không chịu ủy quyền cho người khác đi thay mình thì rất có thể ít nhất hai phần ba số ủy viên Bộ Chính Trị sẽ phải gào lên rằng Việt Nam chắc chết nếu không dựa vào Mỹ và liên minh quân sự với Mỹ. Khi đó và dù muốn hay không, Nguyễn Phú Trọng cũng phải chịu một sức ép đáng kể từ những đồng đảng vốn trước đó đã quen im lặng và phục tùng trước ông ta. Khi đó và dù có thích hay không, Trọng có thể sẽ phải gật đầu chấp nhận cử một người khác đi Washington thay cho mình.
Người đó có thể là ai ? Ứng cử viên số một cho ghế tổng bí thư là Trần Quốc Vượng chăng ?
Hay ai khác ?
Nhưng Vượng là người bên đảng, mà Trump thì không có thói quen tiếp đảng chính trị, nhất là đảng Cộng Sản.
Chỉ còn lại Phúc và Ngân – hai nhân vật còn lại trong "tam trụ".
Nếu xét về số thứ tự trong danh sách ứng viên cho chức tổng bí hoặc chủ tịch nước tại Đại hội 13, cái tên Nguyễn Xuân Phúc có lẽ chỉ đứng thứ hai sau Trần Quốc Vượng, thậm chí còn xếp sau cả Nguyễn Thị Kim Ngân tại thời điểm này. Nhưng Trump chắc chắn sẽ chẳng tiếp Quốc Hội "nghị gật" của Việt Nam vì sẽ chẳng giải quyết được gì.
Chỉ còn lại Nguyễn Xuân Phúc. Duy nhất Phúc.
Nhưng cần nhắc lại, ngay cả trong thời gian Nguyễn Phú Trọng phải liên tục chuyển giường từ bệnh viện Chợ Rẫy ở Sài Gòn ra bệnh viện Quân Y 108 ở Hà Nội cũng không hề có chỗ cho phương án "Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dẫn đầu đoàn đại biểu đi thăm Mỹ thay cho Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng". Ai cũng hiểu đi Mỹ là độc quyền của "Tổng Tịch".
Đến tháng 6/2019, khi Trọng đã tạm bình phục và đã có thể thoắt hiện thoắt ẩn trong một kỳ họp Quốc Hội để đọc Công ước Quốc tế 98 về lao động, một chuyến tiền trạm Mỹ do Phạm Bình Minh thực hiện đã xảy ra, chuẩn bị cho chuyến công du của Trọng dự kiến vào tháng Bảy.
Thế nhưng nỗi ám ảnh về vỡ động mạch sinh đột quỵ luôn thường trực trong tâm não các bệnh nhân bị tai biến mạch máu não. Chuyến đi Mỹ vào tháng Bảy cũng bởi thế đã không diễn ra.
Chỉ đến khi đó mới loáng thoáng có tin ngoài lề về khả năng Nguyễn Xuân Phúc được cử thay cho Trọng đi Mỹ.
Nhưng rõ là bệnh nhân Nguyễn Phú Trọng, dù vẫn bộc lộ nhiều dấu hiệu chưa thể đi lại bình thường, đã chẳng hề quên nhu cầu chính trị lẫn nhu cầu danh tiếng nào ngay sau khi ông ta tạm phục hồi sức khỏe. Và kể cả khi những dấu hiệu "xuôi tay" lại lộ ra.
Từ sau tháng 7/2019 đến nay, và ngay cả khi đã phải thú nhận "đang là bệnh nhân", vẫn không có bất kỳ một dấu hiệu bật đèn xanh nào của Nguyễn Phú Trọng dành cho Nguyễn Xuân Phúc, cho dù phương án Phúc đi Mỹ sẽ có thể không gặp phải sự phản đối của Trump.
Và cho dù Phúc có thể là người rất thích đi Mỹ, rất muốn mang về Việt Nam "quan hệ đối tác chiến lược" với Mỹ để thỏa ý chí rất thích làm tổng bí thư khóa 13.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : Người Việt, 03/11/2019
Căng thẳng giữa Trung Quốc và Việt Nam liên quan đến Bãi Tư Chính và hoạt động của tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8 vẫn đang gia tăng, việc Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng không thể đi Mỹ sớm, và Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ sẽ sớm đến Việt Nam. Tất cả cho thấy điều gì về 'bàn cờ' chiến lược Biển Đông ?
Tàu ngầm Trung Quốc xuất hiện cạnh tàu cá Việt Nam giữa tháng Chín 2019. Ảnh do ngư dân Quảng Ngãi cung cấp
Bãi Tư Chính vẫn 'nóng'
Ông James Borton, nhà nghiên cứu từ Trung tâm Khoa học ngoại giao thuộc Đại học Tufts (Hoa Kỳ), trả lời BBC News Tiếng Việt qua thư điện tử hôm 20/10, cho rằng, "Định vị hành trình của Hải Dương Địa Chất 8 rõ ràng cho thấy nó đang vi phạm vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam ; đồng thời thể hiện nỗ lực của Trung Quốc nhằm giành vai trò chi phối ở Biển Đông".
Ông Borton nhận xét là có vẻ như các nhà lãnh đạo và hoạch định chính sách của Hà Nội vẫn còn chia rẽ trong chọn lựa cách phản ứng với các hành động của Trung Quốc.
"Tuy nhiên, với việc Việt Nam tiếp cận cả Ấn Độ và Nga, với tư cách là những nước có quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với Việt Nam, cho thấy họ đang tìm những biện pháp nhằm đối phó," ông James Borton nói.
Còn ông Derek Grossman, chuyên gia cao cấp Trung tâm Chính sách Châu Á - Thái Bình Dương, RAND Corporation, cho BBC biết hôm 20/10 rằng trong tương lai gần, rất khó hình dung đến một kịch bản mà trong đó, Trung Quốc lại quyết định rút khỏi Bãi Tư Chính.
Ông Grossman phân tích :
"Không giống như trong vụ Trung Quốc hạ giàn khoan Hải Dương 981 hồi đầu tháng 5/2014, hiện nay, khả năng trình diễn sức mạnh của Bắc Kinh đã gia tăng, cả về số lượng trang thiết bị hiện đại, lẫn sự hoàn thiện các căn cứ của họ ở Biển Đông. Điều này cho phép họ duy trì nhịp độ hoạt động trong một thời gian dài, nhằm đạt các đòi hỏi về chủ quyền của mình.
"Tôi nghĩ, Hải Dương Địa Chất 8 được sử dụng đơn giản nhằm thực thi các yêu sách chủ quyền qua việc tuần tra liên tục. Tuy nhiên, đó cũng có thể là một cách hữu hiệu để thu hút sự chú , khiến người ta xao nhãng với cho các hoạt động khác của Trung Quốc, như triển khai giàn khoan hay các kế hoạch khác.
Ông Grossman đề xuất : "Để đối phó với tình hình này, Hà Nội cần xem xét tăng cường quan hệ đối tác toàn diện với Hoa Kỳ, liên kết hợp tác quân sự dưới hình thức tập trận chung và mua sắm vũ khí, cho dù với điều đầu tiên có vẻ sẽ khiến Việt Nam vi phạm chính sách 'ba không.'
"Việt Nam cũng có thể hợp tác với cả Mỹ lẫn các đồng minh của Mỹ như Úc, Nhật Bản hay với Ấn Độ, đưa các vấn đề trên ra các diễn đàn khu vực và quốc tế, khiến Bắc Kinh lùi bước. Chiến lược tương tự đã tỏ ra hiệu quả vào năm 2014, nhưng tôi sợ là hiện nay, Trung Quốc có vẻ ít còn quan tâm đến danh tiếng của mình, nên chiến lược đó có vẻ sẽ không còn mấy hiệu quả".
Trong phiên khai mạc kỳ họp thứ 8 Quốc hội Việt Nam đã đề cập đến những diễn tiến căng thẳng gần đây trên Biển Đông.
Lựa chọn nào cho lãnh đạo Việt Nam
Trongmột post đăng trên Linkedin gần đây, ông Grossman đã từng cho rằng, các nhà lãnh đạo Việt Nam đang đối mặt với ba sự lựa chọn. Thứ nhất là không làm gì, nhưng điều này sẽ khiến người dân tức giận và có nguy cơ dẫn đến bất ổn. Thứ hai là lùi bước và điều này sẽ khiến phản ứng của dân chúng thậm chí còn tồi tệ hơn. Thứ ba là đương đầu với Trung Quốc, nhưng điều này hẳn nhiên sẽ gây thiệt hại thảm khốc.
Giải thích rõ hơn về này, ông Grossman cho hay : "Việt Nam có lẽ chỉ nên tiếp tục lên tiếng về những hành vi của Trung Quốc và tăng cường quan hệ với Mỹ, Nhật Bản, Úc và Ấn Độ, cũng như có thể với cả Anh và Pháp.
"Nhưng tôi cũng nhận thấy có sự chuyển động kín đáo, trong các bài viết gần đây về tư tưởng tiến công quân sự. Chẳng hạn, bài viết của Thiếu tướng Nguyễn Mạnh Hùng "Nét đặc sắc của tư tưởng quân sự, nghệ thuật quân sự Việt Nam," đăng trên tạp chí Quốc phòng toàn dân hồi tháng 8/2019, có đưa ra quan điểm, lấy tiến công làm tư tưởng chủ đạo, thay vì phòng thủ hoặc phòng ngự thụ động.
"Ngoài ra, nếu chúng ta để kỹ đến tuyên bố của Tổng bí thư Trọng tại Hội nghị Trung ương lần thứ 11 vừa rồi, thì về cơ bản, ông nói rằng, tất cả các lựa chọn đều có thể được đưa ra bàn thảo và Việt Nam sẽ không bao giờ nhân nhượng với những gì thuộc về chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ," ông Grossman phân tích.
Theo ông Grossman, "điều đó nghe có vẻ như chuẩn bị đối phó với sự xâm lấn của Trung Quốc theo những cách quyết đoán hơn, gồm cả khả năng có hành động quân sự. Phải thừa nhận rằng, tôi đã có phần phỏng đoán ở đây, nhưng tôi không cho rằng, việc Hà Nội đương đầu bằng quân sự là điều gì đó hoàn toàn không thể".
Việt Nam ở cương vị chủ tịch luân phiên ASEAN
Cuối tháng 11 này, Hội nghị cấp cao ASEAN sẽ diễn ra tại Thái Lan và Hà Nội đang chuẩn bị cho việc tiếp nhận vai trò Chủ tịch khối này vào đầu năm tới. Nhưng liệu vai trò chủ tịch ASEAN có giúp Việt Nam thuyết phục các quốc gia Đông Nam Á láng giềng thống nhất quan điểm trước các hành động bá quyền của Trung Quốc.
Ông Borton cho rằng, đây là thời điểm tuyệt vời để Việt Nam làm vậy.
"ASEAN cung cấp cho Việt Nam một nền tảng địa chính trị để thúc đẩy lợi ích an ninh quốc gia. Một chiến lược linh hoạt cho Hà Nội có thể là thúc đẩy một vài đồng thuận giữa các bộ trưởng quốc phòng ASEAN về các hành động của Trung Quốc trong các khu vực tranh chấp ở Biển Đông.
"Có lẽ, để có thể nắm lấy vai trò dẫn dắt trong vấn đề này, Việt Nam nên đề xuất tổ chức các hội thảo xây dựng niềm tin, cũng như tổ chức các diễn đàn hợp tác khoa học với các nước láng giềng ASEAN về các vấn đề ít gây tranh cãi như nghiên cứu hàng hải, các nỗ lực chống khủng bố hay chia sẻ các thông tin tình báo," ông Borton nói.
Việt Nam sẽ đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN vào đầu năm 2020.
Tuy nhiên, ông Grossman lại không mấy lạc quan về vai trò của ASEAN trong giải quyết tranh chấp Biển Đông.
Ông cho rằng, Việt Nam sẽ cố gắng đạt được thỏa thuận COC, nhưng điều đó hầu như cũng không thể khiến Trung Quốc từ bỏ các mục tiêu của mình. Trung Quốc vẫn có thể sẽ thuyết phục Campuchia, Lào, Myanmar, và có lẽ cả Thái Lan để ngăn chặn tiến độ của COC.
"Tôi không mấy lạc quan về vai trò của ASEAN trong tranh chấp Biển Đông," ông Grossman nói.
Việt Nam dè dặt hơn với Mỹ ?
Việc Tổng bí thư, chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng chưa thể đi Mỹ mà theo cả ông Grossman và GS Carl Thayer của Đại học New South Wales (Úc) là vì lý do sức khỏe ; cũng như chuyến thăm Việt Nam sắp tới của Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Mark Esper đang được dư luận quan tâm.
Ông Borton cho rằng, với chính sách đối ngoại thất thường của Hoa Kỳ và nhất là quyết định gần đây của Tổng thống Trump bỏ rơi đồng minh người Kurd, có vẻ sẽ khiến Hà Nội dè dặt hơn với các cam kết của Mỹ, thậm chí cả với những hứa hẹn về việc bảo đảm quyền tự do hải hành trên Biển Đông.
"Tôi tin chắc rằng, ông Trọng vẫn ngần ngại để tin vào Hoa Kỳ. Điều này sẽ càng trở nên rõ ràng hơn với việc, gần đây Tổng thống Donald Trump liều lĩnh bỏ rơi các đồng minh của Hoa Kỳ.
"Trong khi Hà Nội và Washington có những điểm chung có thể chia sẻ, như giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình theo luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên hiệp quốc về luật biển năm 1982 (UNCLOS 1982, dẫu Hoa Kỳ không phê chuẩn công ước này), bảo đảm quyền tự do hải hành, Việt Nam vẫn không quên một điều rằng, trong lịch sử, Mỹ từng từ bỏ rơi các cam kết trước đây đối với Việt Nam.
"Mặc dù năm 2015, Việt Nam đã ký Tuyên bố Tầm nhìn chung về Quan hệ Quốc phòng, trong chuyến thăm lịch sử của ông Nguyễn Phú Trọng đến Nhà Trắng dưới thời Tổng thống Barack Obama, tôi vẫn cho rằng, chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper, dự kiến tới Hà Nội thời gian tới cũng không mấy đem lại hiệu quả.
Washington có thể tuyên bố rằng, chuyến thăm của ông Mark Esper là để hỗ trợ 'Chiến lược quốc phòng quốc gia [của Hoa Kỳ]' và đưa ra những bình luận gay gắt về việc các hành vi gây hấn của Trung Quốc đang gây bất ổn cho khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, nhưng tôi chưa thấy dấu hiệu nào cho thấy, chuyến thăm sẽ thúc đẩy một quan hệ hợp tác quốc phòng toàn diện giữa Mỹ với Việt Nam," theo ông Borton.
Việc hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson của Mỹ thăm cảng Đà Nẵng hồi tháng 3/2018, được cho là bước tiến quan trọng trong quan hệ quân sự Mỹ - Việt.
Còn ông Grossman thì bình luận rằng, với những hành động gây hấn gần đây của Trung Quốc trên Biển Đông, chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ đáng lẽ phải tiến hành sớm hơn.
Bình luận về khả năng ông Trọng đi Mỹ, nhà nghiên cứu Grossman nói rằng : "Theo thông tin mới nhất mà tôi có thì ông Trọng sẽ không đi Mỹ. Tuy nhiên, điều đó vẫn có thể thay đổi, hoặc cũng có thể đó là thông tin sai. Tuy nhiên, nếu thông tin đó là đúng thì tôi nghĩ, khả năng nâng mối quan hệ đối tác toàn diện giữa Việt nam và Hoa Kỳ lên thành đối tác chiến lược sẽ hạn chế, bởi một quyết định lớn như vậy cần phải được người đứng đầu đất nước đưa ra. Giả như ông Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đến thăm Nhà Trắng thay ông Trọng thì trọng lượng của chuyến đi cũng khác".
Việt Nam sẽ không từ bỏ 'ba không' ?
Với tinh thần của chủ nghĩa dân tộc đang dâng cao ở Việt Nam, tình hình Biển Đông hiện nay chính là một phép thử với các nhà lãnh đạo Việt Nam.
Tuy nhiên, liệu Hà Nội có từ bỏ nguyên tắc 'ba không', tức là không tham gia vào các liên minh quân sự, không cho đặt căn cứ quân sự của nước ngoài trên lãnh thổ Việt Nam và không dựa vào quốc gia này để chống lại quốc gia khác, hay không ?
Ông Borton cho rằng, "Những nguyên tắc này là một phần trong tư tưởng Đảng Cộng sản, và như vậy, chúng sẽ không thay đổi trừ khi có áp lực mạnh mẽ từ người dân qua các cuộc biểu tình phản đối các hành động của Trung Quốc xâm phạm chủ quyền Việt Nam và tấn công ngư dân".
Còn ông Grossman cũng nêu ý kiến tương tự :
"Tôi không nghĩ là Việt Nam sẽ từ bỏ 'Ba không,' nhất là dưới thời ông Trọng. Nhưng điều đó vẫn có thể xảy ra trong tương lai, nếu áp lực của Trung Quốc tiếp tục gia tăng trên Biển Đông. Tuyên bố của ông Trọng tại Hội nghị Trung ương vừa rồi là tuyên bố mạnh mẽ nhất của ông trước sự gia tăng áp lực của Bắc Kinh trên Biển Đông và có khả năng dẫn tới một cách tiếp cận mới, như tôi đã đề cập ở trên".
Vấn đề Biển Đông đang làm 'nóng' chính trường Việt Nam. Trong ngày đầu nhóm họp của kỳ họp thứ 8, từ Biển Đông đã xuất hiện nhiều lần trong các bản báo cáo, trong đó có phát biểu khai mạc của Chủ tịch Quốc hội, bà Nguyễn Thị Kim Ngân lẫn báo cáo của Thủ tưởng Việt Nam, ông Nguyễn Xuân Phúc.
Báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri của Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Trần Thanh Mẫn cũng nói rằng cử tri lo lắng về "những diễn biến phức tạp ở Biển Đông, vi phạm nghiêm trọng chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam".
Lê Viết Thọ
Nguồn : BBC, 22/10/2019
Một nhà quan sát chính trị tại Việt Nam nói với Đài Á Châu Tự do rằng ông Nguyễn Phú Trọng nên "đi Mỹ để cân bằng lại sức ép của Trung Quốc tại Biển đông".
Hình minh họa. Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Tổng thống Mỹ Donald Trump ở Phủ Chủ tịch, Hà Nội, hôm 27/2/2019 - AP
Bình luận này được đưa ra trong bối cảnh báo nhà nước ghi nhận lời Tổng bí thư, chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng nói tại buổi tiếp xúc cử tri mới đây rằng ông "năm nay 75 [tuổi] rồi, cũng đang là bệnh nhân".
Tổng bí thư, chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng được các báo nhà nước dẫn lời phát biểu trong buổi tiếp xúc cử tri ba quận Ba Đình, Hoàn Kiếm, Tây Hồ hôm 15/10 : "Tôi sẽ cố gắng giữ gìn sức khỏe, năm nay 75 rồi, cũng đang là bệnh nhân".
Tình hình sức khỏe của ông Trọng được cho là yếu tố chính quyết định khả năng ông có thực hiện chuyến công du đến Mỹ trong tháng 10/2019 như dự báo trong thời gian qua.
Hôm 21/10, trả lời RFA, Tiến sỹ Lê Hồng Hiệp, nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế, từ Viện Iseas Yusof Ishak, Singapore, nói :
"Trong chuyến thăm Kiên Giang hồi mùa hè vừa rồi thì ông Trọng đã gặp vấn đề sức khỏe, bị đột quỵ. Từ đấy đến nay, dù sức khỏe của ông đã được cải thiện nhưng vẫn có lo ngại về tình hình sức khỏe của ông khi thực hiện các chuyến đi dài ngày, hành trình kéo dài hàng chục tiếng. Dù sức khỏe của ông đã được cải thiện nhưng vẫn có rủi ro nhất định".
"Vì vậy theo tôi hiểu, sức khỏe của ông Trọng vẫn đang là vấn đề mấu chốt ảnh hưởng đến việc ông có đi thăm Mỹ như dự kiến hay không. Người ta quan tâm hay lo lắng về sức khỏe của ông Trọng là điều dễ hiểu. Dù quan hệ với Mỹ là một ưu tiên hiện nay, nhưng trong bối cảnh Đại hội đảng lần 13 sắp tổ chức, sức khỏe của ông Trọng đóng vai trò rất quan trọng. Nếu như có vấn đề gì đó xảy ra với sức khỏe của ông Trọng trong chuyến đi thì sẽ có hệ lụy rất lớn, đặc biệt là công tác chuẩn bị cho Đại hội đảng lần 13 và công tác nhân sự".
"Vì vậy tôi là các lãnh đạo đảng và bản thân ông Trọng đang rất thận trọng để tính toán thời điểm chuyến thăm phù hợp để đảm bảo mục tiêu đối ngoại và đối nội, đặc biệt là tổ chức thành công Đại hội đảng lần 13 sắp tới".
Tiến sỹ Lê Hồng Hiệp bình luận thêm về mục đích chuyến thăm Mỹ của ông Trọng :
"Bản thân ông Trọng cũng trông chờ chuyến thăm tại vì đây là chuyến thăm Mỹ đầu tiên của ông trên cương vị vừa là chủ tịch nước vừa là tổng bí thư. Đó là cơ hội để ông thể hiện vai trò đối ngoại chứ không chỉ vai trò đối nội. Qua đó, nâng cao uy tín của ông ở trong nước. Có lẽ chuyến thăm này sẽ có nhiều mục tiêu được đề ra".
"Ví dụ củng cố quan hệ hợp tác toàn diện giữa hai nước được ký kết hồi 2013. Có thể sẽ có tuyên bố nâng cấp quan hệ song phương lên đối tác chiến lược. Theo tôi hiểu, vấn đề này đã được bàn thảo tương đối kỹ lưỡng ở Việt Nam thời gian qua. Nếu ông Trọng đi chuyến này thì nhiều khả năng Việt Nam sẽ đồng ý nâng cấp quan hệ song phương lên đối tác chiến lược để tạo ra khuôn khổ song phương có lợi cho Việt Nam, qua đó để cân bằng lại sức ép của Trung Quốc, đặc biệt là tại Biển Đông, mà tôi nghĩ là càng ngày càng gia tăng trong thời gian tới".
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã từng đến thăm Hoa Kỳ trên cương vị người lãnh đạo đảng cộng sản Việt Nam vào năm 2015. Ông là lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam đầu tiên đặt chân tới Mỹ.
Theo Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp, Hoa Kỳ ngày càng coi trọng quan hệ với Việt Nam và coi Việt Nam là một đối tác mới nổi trong khu vực, trong nỗ lực kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc.
Cùng thời điểm, Nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Mai, cựu Vụ trưởng Ban Dân vận Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam, Giám đốc Trung tâm Minh Triết Việt Nam bình luận với RFA :
"Ông Nguyễn Phú Trọng nên tìm cách đi Mỹ trong tình thế hiện nay dù ông ta hiện đang có sức khỏe yếu, nhưng không đến nỗi gì. Tôi thấy cái đầu của ông đang bình thường, nói năng cũng hoạt bát chứ không có vấn đề gì. Nếu đi Mỹ được thì rất tốt. Mà theo tôi thì ông Trọng nên đi".
Ông Nguyễn Khắc Mai phân tích thêm về mục đích chuyến đi Mỹ của ông Trọng nếu xảy ra :
"Ông Trọng đi Mỹ phải trên cơ sở đàng hoàng, nói rõ là hiện nay Trung Hoa đang xâm lấn Việt Nam, đang gây rất nhiều cái hiểm độc, nguy cơ hiểm họa lớn ngoài Biển Đông. Thì phải liên minh, liên kết với Mỹ, sẵn sàng mở rộng quan hệ chiến lược với Mỹ để có sức mạnh quốc tế đối phó với tên giặc già, giặc dữ này. Thì đấy là vấn đề cá nhân tôi phán đoán".
"Và theo tôi biết, quan sát thấy, hình như người Mỹ cũng muốn ông Trọng đi. Họ bắn tiếng qua tôi nói rằng là ốm đau không thành vấn đề, đi lại không thành vấn đề. Vấn đề là cái đầu có còn tỉnh táo hay không, còn nếu anh có ngồi xe lăn thì chúng tôi bốc qua được ngay có gì đâu mà khó".
"Tôi thấy là cái đầu ông Trọng ăn nói rất hoạt bát. Một cái người bị tai biến não mà sau đó bảy tháng phục hồi, nói năng mạch lạc cho thấy cái đầu không có vấn đề gì lớn".
22222222222222222
Hình minh họa tàu hải cảnh của Trung Quốc ở vùng biển Việt Nam trong tháng 7/2019 Courtesy of Twitter of Ryan Martinson, RFA edit
Chuyến đi của ông Trọng sang Mỹ đã được trông đợi từ nhiều tháng nay, nhất là vào khi quan hệ giữa Hà Nội và Bắc Kinh đang có những căng thẳng sau khi Trung Quốc điều tàu hải cảnh, dân bình và tàu khảo sát Hải Dương 8 vào vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam từ giữa tháng 6 đến nay. Cho đến lúc này, vẫn chưa có dấu hiệu nào là Trung Quốc sẽ rút các tàu này khỏi vùng biển Việt Nam, thậm chí còn tiến gần vào bờ biển của Việt Nam hơn.
Vào tháng 7 vừa qua, Hoa Kỳ là quốc gia đầu tiên đã lên tiếng chỉ trích Trung Quốc về các hành động mà nước này gọi là bắt nạt Việt Nam ở Bãi Tư Chính.
Tại hội nghị trung ương đảng 11 vừa diễn ra vào hồi đầu tháng, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng đã lần đầu tiên nói đến vấn đề Biển Đông.
Ông Nguyễn Khắc Mai nhấn mạnh :
"Tất nhiên nếu [ông Trọng] đi phải trên tư thế mới của dân tộc, chứ không phải vì cái quyền nhỏ nhen, ích kỷ của một cái nhúm Đảng cộng sản với bốn, năm triệu đảng viên này. Mà phải dựa trên lập trường của dân tộc mà đi. Thì cái cuộc đi ấy thành công mới đáng giá. Còn nếu không, anh có đi sang đấy mà với lập trường èo uột, vẫn là phụ thuộc Trung Hoa, nói nước đôi thì cũng không ra gì. Tôi nghĩ rằng là, ông Trọng nên đi Mỹ với tư thế mới".
Việt Nam từ trước đến nay vẫn theo đuổi chính sách trung lập giữa các cường quốc với chính sách 3 không : không tham gia các liên minh quân sự với bất kỳ nước nào, không cho bất cứ nước nào đặt căn cứ quân sự ở Việt Nam và không dựa vào nước này để chống nước kia.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Khắc Mai nói ông có hy vọng vào chuyến đi Mỹ sắp tới của ông Trọng :
"Tôi thấy ông ta cũng có những cái chuyển biến bắt đầu. Thế thì tại Hội nghị trung ương 11 này, lần đầu tiên ông ta nói về mối quan hệ với Trung Quốc, tức là ông đã có sự chuyển biến. Nhưng mà anh phải rõ ràng, đứng trên lập trường của dân tộc, đứng trên lợi ích của dân tộc, quốc gia Việt Nam hiện nay. Chứ còn nếu cứ đứng trên lập trường Cộng sản u mê của anh, lũ lẫn của anh thì vứt đi. Mỹ cũng chẳng muốn chơi !".
Chuyến đi Mỹ của ông Trọng trong vai trò Chủ tịch nước Việt Nam thể theo lời mời chính thức của Tổng thống Donald Trump khi ở Hà Nội hồi tháng 2/2019.
Ben Ngô
Nguồn : RFA, 21/10/2019
Trái với dự đoán của một số nhà quan sát chính trị, ‘Tổng tịch’ Nguyễn Phú Trọng đã biệt tăm tại phiên họp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ở New York, Mỹ.
Phạm Bình Minh, chứ không phải Nguyễn Phú Trọng, đại diện Việt Nam tại phiên họp Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc ở New York.
Thay cho sự trống vắng của Trọng chỉ là Phạm Bình Minh - Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng giao Việt Nam.
Phạm Bình Minh đã làm gì ở đó ?
‘Kẻ thù lớn bởi vì mi quỳ xuống’
Thay vì tố cáo Trung Quốc gây hấn ở Bãi Tư Chính, Minh chỉ ấp úng ‘các bên liên quan’ về căng thẳng ở Biển Đông mà không một lần dám nhắc đến cái tên tàu Hải Dương 8 hay kẻ nào đứng sau hoạt động thách thức của tàu này.
Chóp bu Việt Nam cũng bởi thế đã thêm một lần nữa bị vuột cơ hội vận động quốc tế về vụ Bãi Tư Chính, nhưng bởi chính thói đớn hèn đã trở thành nan y của chế độ này.
Từ không dám nổ súng cảnh cáo, không dám nhắc tên Trung Quốc và không dám kiện Trung Quốc, chóp bu Việt Nam đã khiến Bắc Kinh không chỉ ngày càng coi thường ‘vùng chủ quyền không thể tranh cãi của Việt Nam’, mà còn giành ưu thế vượt mặt giới chóp bu Việt Nam trong hoạt động vận động quốc tế, cũng là nguồn cơn khiến Bắc Kinh tự tin và ngạo mạn khi đưa ra tuyên bố mang tính khẳng định về vùng chủ quyền của Trung Quốc tại khu vực Bãi Tư Chính, và bây giờ còn muốn đuổi Việt Nam ra khỏi đó.
‘Kẻ thù lớn bởi vì mi quỳ xuống’
Đưa đầu chịu báng
Ngay sau hiện tượng câm nín tại phiên họp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, Phạm Bình Minh đã bị rất nhiều người dân trong nước và hải ngoại chỉ trích và lên án dữ dội.
Hệ lụy quá rõ rệt là Phạm Bình Minh đã phải đưa đầu chịu báng. Thay cho Nguyễn Phú Trọng.
Bởi nếu Nguyễn Phú Trọng đi dự phiên họp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ở New York, ông ta chắc chắn cũng phải nhận rất nhiều phản ứng của dư luận bởi không mấp máy nổi một từ về Trung Quốc.
Đã ba tháng lao qua kể từ khi Bắc Kinh cho tàu Hải Dương 8 và các tàu hộ vệ cho tàu này xâm phạm Bãi Tư Chính của Việt Nam như vào chốn vô chủ quyền, Nguyễn Phú Trọng vẫn ‘trốn biệt’ mà không một lần xuất hiện để cho bàn dân thiên hạ thấy rằng ông ta không phải quá sợ hãi mà chẳng dám hé miệng về vụ việc đáng tầm nhục quốc thể đó.
Sau Trọng, chỉ có hai quan chức là Nguyễn Xuân Phúc và Phạm Bình Minh ‘dám’ đề cập đến vụ Bãi Tư Chính, nhưng lại không hề dám nêu tên Trung Quốc.
Cũng đã rất rõ về tính tinh ranh của Nguyễn Phú Trọng khi ông ta ‘đẩy’ Phạm Bình Minh đi dự phiên họp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ở New York, khiến Minh phải trực tiếp nhận búa rìu dư luận, thay vì Trọng.
Còn gì nữa ?
Việc Nguyễn Phú Trọng cử Phạm Bình Minh đi New York khiến nổi lên một dấu hỏi : vì sao cử Minh mà không cử Phúc, trong khi Phúc là thủ tướng và ‘xứng đáng’ đi họp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc hơn là Minh ?
Dấu hỏi trên có thể được giải mã phần nào nếu đối chiếu với những thông tin không chính thức về chuyến đi Washington của Nguyễn Phú Trọng có thể diễn ra vào tháng 10 năm 2019 hoặc sau đó, cùng những cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Việt vẫn tiếp tục diễn ra, trong đó Việt Nam đang cố gắng gia tăng nhập khẩu khoảng 5 tỷ USD hàng hóa Mỹ để giảm giá trị xuất siêu của hàng Việt Nam sang Mỹ và làm cho Trump bớt giận dữ bởi tình trạng Mỹ bị thặng dư xuất siêu quá lớn từ Việt Nam.
Tức ngoài việc ‘đọc bài’ công khai về vụ Bãi Tư Chính ở phiên họp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, Phạm Bình Minh còn có thể có một nhiệm vụ khác và không công khai : bí mật làm việc với giới chức Mỹ để thu xếp cho cuộc gặp Trọng - Trump.
Tất nhiên, tin tức về cuộc gặp trên là tuyệt mật đối với phía Việt Nam, bởi giới chóp bu Hà Nội luôn sợ ‘đảng anh’ Trung Quốc sẽ nổi đóa nếu biết ‘đảng em’ tìm cách dựa dẫm vào Mỹ - đối trọng quân sự duy nhất với Trung Quốc ở Biển Đông.
Và đặc biệt giữ tuyệt mật với bất kỳ động thái đi Mỹ nào của Nguyễn Phú Trọng, cùng ý đồ nâng cấp lên ‘đối tác chiến lược’ giữa hai quốc gia này.
Vào tháng 5 năm 2019, Phạm Bình Minh đã từng đi Washington với tư cách Bộ trưởng ngoại giao và tiền trạm cho chuyến đi Mỹ Nguyễn Phú Trọng, khi đó dự kiến là vào tháng 7 năm 2019. Chuyến tiền trạm đó cho thấy lần đầu tiên kể từ khi bị thất sủng trước Trọng tại hội ngị trung ương 6 vào cuối năm 2017, Phạm Bình Minh đã được ‘phục hồi nhân phẩm’, được Trọng lựa chọn là người bắc cầu với giới chức Mỹ và còn được làm việc với cả Bộ Quốc phòng Mỹ, chứ không phải là Thủ tướng ‘Cờ Lờ Mờ Vờ’ Nguyễn Xuân Phúc - bị xem là quá háo danh, tham vọng chính trị và ‘nổ bán trời không văn tự’.
Tuy nhiên có vẻ tình trạng sức khỏe của Trọng không thật khả quan nên chuyến đi Mỹ của ông ta đã liên tục phải dời lại, kể cả ngay vào lúc này điều đó vẫn có thể xảy ra.
Trong khi đó, nội tình chính trường Việt Nam ngày càng xung khắc, tiểm ẩn bên trong lẫn sôi trào trên bề mặt. Cũng ngày càng rộ lên những thông tin không chính thức và đồn đoán về việc Nguyễn Xuân Phúc bị thất sủng trước Nguyễn Phú Trọng, khiến cung đường giành chiếm ngôi vị tổng bí thư đảng của Phúc tại đại hội 13 ngày càng dài dằng dặc.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 02/10/2019
Nếu không có những đột biến ngoại giao tam giác giữa Hà Nội, Bắc Kinh và Hoa Thịnh Đốn trong thời gian ngắn thì chuyến thăm Mỹ của Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, dự trù trong năm nay (2019) sẽ khó xẩy ra.
Ông Trọng đã được Tổng thống Donald Trump mời thăm Hoa Kỳ hồi tháng 2/2019 khi ông Trump đến Hà Nội họp thượng đỉnh với lãnh tụ Bắc Hàn Kim Chính Ân
Đó là kết luận của giới chuyên gia có nhiều nguồn tin tín nhiệm về bang giao Việt-Mỹ ở Thủ đô Hoa Thịnh Đốn đưa ra hồi đầu tháng 9, ngay sau khi có tin ông Trọng có thể thăm Mỹ vào tháng 10.
Ông Trọng đã được Tổng thống Donald Trump mời thăm Hoa Kỳ hồi tháng 2/2019 khi ông Trump đến Hà Nội họp thượng đỉnh với lãnh tụ Bắc Hàn Kim Chính Ân (Kim Jong-un) để bàn về giải giới vũ khí nguyên tử của Bắc Hàn, nhưng thất bại.
Ông Trọng nhận lời mời của ông Trump, và ngay sau đó báo nhà nước Việt Nam loan tin chuyến đi sẽ diễn ra trong năm 2019. Tuy nhiên sau khi ông Trọng bị đột qụy nhẹ (minor stroke) ngày 14/04/2019 trong chuyến thăm và làm việc tại Kiên Giang thì chuyến đi rơi vào vô định.
Nhưng sau 4 tháng chữa trị, tình trạng sức khỏe của nhà lãnh đạo 75 tuổi đã trở lại bình thường với những cuộc tiếp khách nước ngoài và ông Trọng đã có thể nói chuyện dài tại một số buổi họp của đảng, như ông đã làm trong dịp kỷ niệm 50 năm Di chúc của ông Hồ Chí Minh tại Hà Nội ngày 30/08/2019.
Vì vậy, nay lại có tin ông Trọng có thể sang Mỹ vào tháng 10/2019, nhưng dự đoán này thiếu cơ sở cả từ phía Việt Nam lẫn phía Mỹ.
Trở ngại Việt-Trung
Theo các chuyên gia thạo tin Việt-Mỹ ở Thủ đô Hoa Thịnh Đốn thì chuyến đi Mỹ của ông Trọng, trước hết gặp trở ngại giữa hai nước Việt-Trung :
Thứ nhất, Trung Quốc đã dùng tầu khảo sát dầu khí Haiyang Dizhi, hay Hải Dương 8 (HD-8), có tầu võ trang hộ tống, quấy phá Việt Nam ở vùng biển bãi Tư Chính từ ngày 3/7 và chưa có dấu hiện rút lui là nhằm áp lực ông Trọng suy nghĩ lại chuyện thăm Mỹ.
Thứ hai, sự có mặt của HD-8 ở khu vực cực Nam của hình Lưỡi bò do Trung Quốc tự vẽ từ năm 1947 là Bắc Kinh muốn tái khẳng định chủ quyền không tranh cãi của mình trên diện tích 90% của trên 3 triệu cây số vuông Biển Đông.
Cho đến nay, Việt Nam và Mã Lai Á được coi như đã công khai mạnh nhất chống lại áp lực đòi "gác tranh chấp để cùng khai thác" của Trung Quốc so với các quốc gia, có tranh chấp Biển Đông với Trung Quốc, gồm Phi Luật Tân, Nam Dương và Brunei.
Nhưng khác với vụ tầu Hải Dương 981 năm 2014, lần này HD-8 không chỉ xâm nhập bên trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý (trên 370 cây số) của Việt Nam ở bãi Tư Chính, nơi có giàn khoan Hakuryu-5 đang hoạt động ở lô dầu 06.1 của liên doanh Việt Nam - Nga - Ấn Độ, nằm ở phía tây bắc bãi Tư Chính mà còn công khai di chuyển vào gần bờ biển Việt Nam, có lúc chỉ cách Quảng Ngãi chừng 90 cây số.
Theo tài liệu của báo Nhà Đầu Tư (Việt Nam) thì HD-8 "với các tàu hộ tống hùng hậu còn đến khảo sát các lô 130, 131, 132, 133, 154, 155, 156 và 157 trên một diện tích 31.000 km² trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Việt Nam" (Tiến sĩ Đinh Hoàng Thắng, ngày 02/09/2019).
Mặc dù tình hình nghiệm trọng như vậy nhưng ông Trọng vẫn không nói nửa lời, hay không biết phải hành sử ra sao. Ban Tuyên giáo, cơ quan chỉ huy báo chí và truyền thông của Đảng cộng sản Việt Nam, đã không cho phép báo-đài đưa tin về hoạt động của lực lượng bảo vệ Việt Nam cũng như các hoạt động của HD-8 và lực lượng hộ tống Trung Quốc ở vùng Tư Chính.
Hầu hết các bài báo viết về vụ Tư Chính đều lấy từ nước ngoài, tập trung vào nội dung lên án Trung Quốc và bênh vực Việt Nam.
Rất may là cho đến nay chưa có tin đụng độ giữa lực lượng bảo vệ có võ trang của đôi bên.
Về phần minh, ông Trọng đã ủy thác cho Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Chủ tịch quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đưa ra phát ngôn về tình hình Biển Đông, kể từ khi xẩy ra vụ Tư Chính.
Tại phiên họp ngày 04/09/2019, Thủ tướng chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã khẳng định : "Kiên trì, kiên quyết đấu tranh bằng các biện pháp hòa bình đối với các hoạt động vi phạm chủ quyền trên biển" (Cổng thông tin Chính phủ).
Ông Phúc cũng chỉ thị : "Về quốc phòng, an ninh và đối ngoại, các Bộ Quốc phòng, Công an, Ngoại giao theo dõi, cập nhật thông tin, phân tích và dự báo đúng tình hình ; thực hiện các giải pháp đồng bộ để bảo vệ vững chắc chủ quyền, quyền chủ quyền và lợi ích quốc gia ; đề xuất các giải pháp chủ động ứng phó, xử lý chặt chẽ, kịp thời, có hiệu quả các vấn đề trên biển, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống".
Trong khi đó, lên tiếng tại Đại hội đồng lần thứ 40 Hội đồng Liên nghị viện các quốc gia Đông Nam Á (AIPA 40) tại Bangkok, Thái Lan ngày 26/08/2019, Chủ tịch Quốc hội Việt Nam, bà Nguyễn Thị Kim Ngân đã "kêu gọi các nước kiềm chế, không quân sự hóa, không có hành động làm phức tạp tình hình" (Hà Nội Mới, 26/08/2019).
Bà Ngân nói : "Những diễn biến phức tạp ở khu vực thời gian qua đã dấy lên nhiều lo ngại. Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 52 vừa qua, các nước đã lên tiếng thẳng thắn về những hoạt động đơn phương trên Biển Đông, vi phạm chủ quyền và lợi ích hợp pháp của các quốc gia ven biển, làm xói mòn lòng tin, tác động tiêu cực tới hòa bình, an ninh và ổn định, tự do, an toàn hàng hải, hàng không ở khu vực. Vì vậy, cần khẳng định lại những nguyên tắc và nhận thức chung đã được các nước ASEAN và cộng đồng quốc tế công nhận rộng rãi đối với vấn đề Biển Đông, trong đó có đề cao việc tuân thủ luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982), tự kiềm chế, không quân sự hóa, không có hành động làm phức tạp tình hình, thực thi đầy đủ, nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và nỗ lực hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) có hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế".
Tuyên bố của bà Ngân không có gì mới mà chỉ lập lại sự quan tâm đã được nghe nhiều lần từ phía Việt Nam. Nhưng từ lâu Trung Quốc không quan tâm đến những lời nói suông quen thuộc của Việt Nam. Bắc Kinh cũng không màng đến yêu cầu rút HD-8 và chấm dứt các hoạt động quấy nhiễu quanh Tư Chính của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam, Lê Thị Thu Hằng.
Thứ ba, điều này càng làm cho ông Nguyễn Phú Trọng mất ăn mất ngủ trước quyết định đi Mỹ. Bởi vì, ngoài vụ HD-8 chưa xong, ông Trọng còn bận bù đầu vào việc chuẩn bị các văn kiện và việc tổ chức các Đại hội đảng địa phương để chọn người cho Trung ương đảng khóa XIII, dự kiến diễn ra vào tháng 01/2021.
Hơn nữa, nếu ông Trọng đi Mỹ mà không thăm Trung Quốc trước để gặp Tập Cận Bình như ông đã làm năm 2015, trước khi thăm Mỹ gặp Tổng thống Barack Obama, thì Việt Nam sẽ ăn ngủ không yên với Bắc Kinh.
Nhưng trong hoàn cảnh hiện nay, qua vụ HD-8 và các tầu võ trang hộ tống của Trung Quốc vẫn còn chờn vờn quấy phá vùng Tư Chính thì làm sao mà ông Trọng có mặt nào mà đi Trung Quốc để mất thể diện ?
Trở ngại Việt-Mỹ
Về những khó khăn chưa vượt qua giữa Mỹ và Việt Nam trong dự kiến ông Nguyễn Phú Trọng thăm Mỹ để đáp lễ Tổng thống Donald Trump, theo quan điểm của giới chuyên gia, gồm có các vấn đề như sau :
Thứ nhất, Tổng thống Trump đang gặp khó khăn trong nội bộ Tòa Bạch Ốc cũng như trong đảng Cộng hòa. Việc ông Trump sa thải Cố vấn an ninh quốc gia John Bolton hôm 10/09/2019 được coi như thiếu thống nhất cao độ về chính sách ngoại giao giữa Tổng thống với các cố vấn cao cấp và quan trọng nhất.
Ông Bolton, ngược lại, tuyên bố chính ông là người "từ chức".
Sự mẫu thuẫn này phản ảnh chính sách đối ngoại của Mỹ, sau hơn 2 năm cầm quyền, chính quyền Trump đã thất bại đối với Bắc Triều Tiên, Ba Tư (Iran), Syria, Afghanistan-lực lượng Taleban (hay Taliban), Venezuela, Cuba và Nga.
Thêm vào đó là "cuộc chiến thương mại" chưa có dấu hiệu kết thúc giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đang đe dọa xẩy ra một cuộc suy thoái kinh tế ở Mỹ và toàn cầu do cuộc chiến này gây ra. Dân tiêu thụ Mỹ đã bắt đấu nếm mùi phải trả thêm tiền cho những món hàng Trung Quốc bán vào Mỹ vì việc tăng thuế nhập cảng của ông Trump.
Thứ hai, trong nội bộ đảng Cộng hòa, một sự rạn nứt đã bắt đầu với ít nhất 3 đảng viên Cộng hòa tuyên bố sẽ tranh cứ chống ông Trump năm 2020. Đó là các cựu Thống đốc South Carolina, Mark Sanford ; cựu Thống đốc Massachusettes, Bill Weld và nguyên Dân biểu Joe Walsh của Tiểu bang Illinois.
Ông Donald Trump cũng chỉ được 39% dân Mỹ tín nhiệm ông làm tốt chức vụ Tổng thống, theo cuộc thăm dò dư luận của CNN/SSRS phổ biến ngày 10/09/2019. Cuộc thăm dò này cũng cho thấy 6 trong số 10 người Mỹ không muốn ông Trump tái tranh cử.
Với những vấn đề đang đe dọa vị trí cầm quyền và tái đắc cử nhiệm kỳ 2 của ông, việc tiếp ông Nguyễn Phú Trọng không phải là nhu cầu chính trị cần thiết của ông Trump vào lúc này.
Thứ ba, riêng đối với Việt Nam, theo các chuyên gia, chính quyền Trump chưa chuẩn bị xong những chi tiết cần thiết để nâng cấp ngoại giao từ "hợp tác toàn diện" lên "hợp tác chiến lược" với Việt Nam, mặc dù đã có vài cuộc thảo luận ở Hoa Thịnh Đốn vể viễn ảnh này trong thời gian qua.
Trong số những trục trặc, theo Bách khoa toàn thư mở thì : "Đối với Mỹ, đối tác chiến lược phải bao gồm hợp tác chặt chẽ về quân sự, an ninh".
Điều này, nếu diễn dịch ra từ phía Việt Nam thì Mỹ đòi Việt Nam phải có những cam kết hợp tác quốc phòng và quân sự chặt chẽ và lâu dài giữa hai nước.
Bởi vì, theo định nghĩa của Bách khoa toàn thư mở thì : "Đối tác chiến lược là mối quan hệ mang tính chất toàn cục, then chốt và có giá trị lâu dài với thời gian. Mối quan hệ gắn liền với nhiều lĩnh vực phát triển cùng có lợi với nhau (quan hệ cùng thắng) có thể có cả lĩnh vực an ninh quân sự".
Nhưng liệu, nếu đi Mỹ, ông Nguyễn Phú Trọng có dám ký kết những điều Mỹ đòi hỏi hay không, nhất là yêu cầu mua vũ khí của Mỹ mà Tổng thống Donald Trump đã "rao hàng" công khai tại Hà Nội. Cũng cần hỏi ông Trọng có sợ phật lòng Nga là nước đã và đang cung cấp 90% vũ khí và đạn dược cho Việt Nam ? Nga-Việt còn có cả nhà máy sản xuất vũ khí chung dùng cho khí hậu nhiệt đới.
Hơn nữa, khi Việt Nam theo đuổi chính sách Quốc phòng "3 không" gồm : "không tham gia các liên minh quân sự, không là đồng minh quân sự của bất kỳ nước nào, không cho bất cứ nước nào đặt căn cứ quân sự ở Việt Nam và không dựa vào nước này để chống nước kia" thì liệu Việt Nam có hy vọng gì được Mỹ bào vệ trong trường hợp bị Trung Quốc tấn công quân sự ở Biển Đông ?
Thứ tư, ông Trọng cũng sẽ gặp khó khăn, nếu không thỏa mãn đòi hỏi của Mỹ thì liệu có được Hoa Thịnh Đốn công nhận Việt Nam "có nền kinh tế thị trường" để được hưởng các đặc ân thuế thấp cho các hàng xuất cảng sang Mỹ hay không ?
Cho đến nay, chính quyền cộng sản Việt Nam đã ký "hợp tác chiến lược toàn diện" với Nga, Trung Quốc và Ấn Độ.
Bách khoa toàn thư mở định nghĩa :
"Đối tác chiến lược toàn diện hay còn gọi là đối tác hợp tác chiến lược toàn diện, tức là hai hay nhiều bên xác định gắn bó lợi ích lâu dài, hỗ trợ lẫn nhau và thúc đẩy sự hợp tác sâu rộng và toàn diện trên tất cả các lĩnh vực mà các bên cùng có lợi. Đồng thời hai bên còn xây dựng sự tin cậy lẫn nhau ở cấp chiến lược".
Về hợp tác "đối tác chiến lược", Việt Nam đã ký với : Nhật Bản , Đại Hàn Dân Quốc, Tây Ban Nha, Liên hiệp Anh và Bắc Ái Nhĩ Lan, Liên bang Đức, Ý, Nam Dương, Thái Lan, Tân Gia Ba, Mã Lai Á, Pháp, Phi Luật Tân và Úc.
Với những vấn đề nêu trên, dự kiến chuyến đi Hoa Kỳ trong năm 2019 của Tổng bí thư, Chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Phú Trọng không sáng sủa chút nào, nếu không có những thỏa hiệp giữa Hà Nội-Bắc Kinh về vụ Tư Chính và vấn đề "hợp tác chiến lược" Việt-Mỹ trong những ngày sắp tới.
Phạm Trần
(12/09/2019)
Rõ là bệnh nhân Nguyễn Phú Trọng, dù vẫn bộc lộ nhiều dấu hiệu chưa thể đi lại bình thường mà chỉ có thể phát ngôn và vận động não, đã chẳng hề quên nhu cầu chính trị lẫn nhu cầu danh tiếng nào ngay sau khi ông ta tạm phục hồi sức khỏe.
Ngày 14/5/2019, tại Hà Nội, Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng chủ trì họp lãnh đạo chủ chốt của Đảng và Nhà nước. Ảnh : TTXVN.
Đu dây Tây bán cầu
Phạm Bình Minh - Phó thủ tướng kiêm Bộ trưởng ngoại giao Việt Nam - đi Cuba và Hoa Kỳ từ ngày 19 đến 23 tháng 5 năm 2019, tức ngay sau khi kết thúc Hội nghị trung ương 10 về ‘quy hoạch cán bộ cấp chiến lược’ của đảng.
Trước đó vào ngày 15/5, Phạm Bình Minh đã có cuộc gặp với Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam là Daniel Kritenbrink. "Hôm qua, tôi rất vui khi có dịp gặp Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh để thảo luận về các cách thức giúp tăng cường hơn nữa Quan hệ đối tác toàn diện Hoa Kỳ - Việt Nam" - ông Kritenbrink loan báo theo cách mà dễ dàng hiểu là cuộc gặp Trump - Trọng chắc chắn sẽ diễn ra, nếu không muốn nói là diễn ra với những nội dung mang tính thực chất hơn hẳn lần hiện diện của Nguyễn Phú Trọng ở Washington vào năm 2015.
Những động thái cấp tập trên lại diễn ra chỉ vài ngày sau khi ‘Tổng tịch’ Nguyễn Phú Trọng ‘tái xuất’, đánh dấu một tháng ‘điều trị tích cực’ đã tạm lắng cùng bao lời đồn đoán về tình trạng tai biến mạch máu não, đột quỵ, kể cả ‘nằm liệt giường liệt chiếu’ của ông ta.
Hầu như không hoài nghi là Phạm Bình Minh đi Mỹ nhằm thu xếp những công tác ngoại giao cần thiết với ‘nước bạn’ khi Phòng Bầu Dục được mở cửa để tiếp đón nguyên thủ quốc gia Nguyễn Phú Trọng. Còn chuyến đi Cu Ba của Minh hẳn chỉ là phụ đề, nhằm cân đối hình ảnh Việt Nam đu dây ở phía Tây bán cầu và không làm cho dư luận nghĩ rằng Việt Nam cộng sản ngả ngớn với Mỹ mà quên mất người anh em ‘cùng thức canh giữ hòa bình thế giới’.
Sau lần phải đọc báo cáo về chuyên đề dân số tại hội nghị trung ương 6 vào tháng 10 năm 2017 bất chấp thân là ngoại trưởng, Phạm Bình Minh đã ‘ngoan’ hơn với Nguyễn Phú Trọng. Sự biến đổi vừa kín đáo vừa lộ liễu như thế có lẽ đã mang lại kết quả ông ta được Trọng chọn làm người tiền trạm Hoa Kỳ, thay cho chuyến dọn đường ở Mỹ vào tháng 4 năm 2019 của Bộ trưởng công an Tô Lâm mà có thể đã chẳng mang lại hiệu ứng trực tiếp và khả dĩ nào.
Cũng không cần hoài nghi rằng ngay cả trong thời gian Nguyễn Phú Trọng phải liên tục chuyển giường từ Bệnh viện Chợ Rẫy ở Sài Gòn ra Bệnh viện quân y 108 ở Hà Nội cũng không hề có chỗ cho phương án ‘Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dẫn đầu đoàn đại biểu đi thăm Mỹ thay cho Tổng bí thư, chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng’. Ai cũng hiểu đi Mỹ là độc quyền của ‘Tổng tịch’.
Cần nhớ lại vào tháng 3 năm 2019, điệu cười mơn trớn và hể hả như thể "địa chủ được mùa" chưa có tiền lệ của Nguyễn Phú Trọng dành cho một tổng thống Mỹ khi hai nhân vật này gặp nhau ở Hà Nội bên lề thượng đỉnh Trump-Kim là logic với một luồng dư luận cho rằng phía Hoa Kỳ đã phát ra tín hiệu ưng thuận cho Trọng đến Washington vào mùa hè cùng năm.
"Mình phải như thế nào người ta mới tiếp như thế chứ" - tâm trạng hồ hởi bột phát của Nguyễn Phú Trọng sau khi ông ta được Tổng thống Mỹ Barack Obama trải thảm đỏ tại Phòng Bầu Dục vào tháng Bảy năm 2015 - đang tràn đầy hy vọng được lặp lại vào năm 2019. Theo đó, quốc gia mạnh nhất thế giới là Hoa Kỳ cần có một cuộc đón tiếp chính thức và cực kỳ tôn trọng dành cho Nguyễn Phú Trọng - người mà giờ đây khác xưa rất nhiều khi không chỉ là tổng bí thư mà dễ bị giới chính khách phương Tây xét nét về vị thế "không chính danh" khi xem xét các nghi thức ngoại giao để đón tiếp, mà đã trở thành chủ tịch nước và suy ra là nguyên thủ quốc gia.
Việt - Mỹ sẽ ‘đào sâu’ những gì ?
Không hoài nghi rằng chuyến đi Mỹ sắp tới của Nguyễn Phú Trọng sẽ bàn sâu về một trong những nội dung trọng tâm là "làm sâu sắc hơn quan hệ hợp tác quốc phòng" và làm thế nào để Mỹ-Việt cùng khai thác triệt để mỏ Cá Voi Xanh mà không để "kẻ cướp" dây phần.
Tình hình trục Hà Nội - Washington cho tới nay là rất logic với bầu không khí từ "cầu viện" biến thành nồng ấm hơn trong quan hệ Việt-Mỹ kể từ tháng Bảy năm 2017, khi Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch vội vã sang Hoa Kỳ, ngay sau vụ Trung Quốc đe dọa tấn công mỏ dầu khí Cá Rồng Đỏ – liên doanh giữa Việt Nam với hãng dầu khí Tây Ban Nha là Repsol và khiến Repsol phải "bỏ của chạy lấy người". Sau đó Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis đã lần đầu tiên điều động hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson đến hiện diện tại cảng Đà Nẵng vào tháng Ba, năm 2018. Việc làm này phục vụ cho một nhu cầu cần thiết với Mỹ và tối cần thiết với Bộ Chính Trị Việt Nam : dự án khai thác mỏ dầu khí Cá Voi Xanh ở vùng biển Quảng Nam, Quảng Ngãi, có trữ lượng đến 150 tỷ mét khối, được liên doanh giữa Tập đoàn dầu khí ExxonMobil của Mỹ với Tập Đoàn Dầu Khí Việt Nam, sẽ không còn phải mắt trước mắt sau trước thói đe nẹt của "đồng chí bốn tốt".
Kết quả có thể thấy rõ là ngay sau chuyến thăm Việt Nam một cách bất thường của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis vào tháng Mười Một năm 2018, cùng tuyên bố đầy thách thức "Mỹ sẽ hợp tác khai thác dầu khí ở Biển Đông dù có Trung Quốc hay không" của Cố Vấn An Ninh Mỹ John Bolton, ExxonMobil đã một lần nữa quay lại nhà máy lọc dầu Bình Sơn để tiến hành hợp đồng FEED (tư vấn lập thiết kế tổng thể) trong dự án Cá Voi Xanh.
Nếu sau cuộc cuộc gặp Trump - Trọng sắp tới tại Washington hiện ra một văn bản được ký giữa hai bên như kiểu’ Hiệp ước tương trợ quốc phòng’ mà Mỹ đã ký với Philippines, hoặc ít ra cũng là một bản ghi nhớ về việc sẽ tiến hành chuyện đó, và hơn nữa là sự chuẩn bị cho ‘quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Mỹ - Việt’ và cụ thể hóa hơn chương trình một hàng không mẫu hạm của hải quân Hoa Kỳ sẽ lồ lộ ở quân cảng Cam Ranh vào nửa cuối năm 2019, Bộ Chính trị ở Hà Nội sẽ có thể như ‘sống lại’ để nhảy vào khai thác mỏ Cá Voi Xanh mà không còn phải mắt trước mắt sau trước thói đe nẹt của ‘đồng chí bốn tốt’.
Trong bối cảnh ngân sách Việt Nam đang nhanh chóng cạn kiệt và đặc biệt đang quá thiếu ngoại tệ để trang trải nợ quốc tế – lên tới 10 - 12 tỷ USD/năm – và để phục vụ cho nhu cầu nhập khẩu hàng hóa từ các nước, đồng thời phải bảo đảm dự trữ ngoại hối, 60 tỷ USD dự kiến khai thác được từ dự án dầu khí lớn nhất của Việt Nam là Cá Voi Xanh (con số dự đoán mới nhất được nêu ra bởi chính quyền Việt Nam, gấp đến 3 lần con số dự đoán trước đây là 20 tỷ USD) - được xem là giá trị rất đáng để giới lãnh đạo Việt Nam tỏ một chút can đảm trước Trung Quốc và tạm ly khai khỏi quỹ đạo của ‘Một vành đai, Một con đường’.
Còn với Trump, là một nhà kinh doanh thực dụng trước khi bước chân vào chính trường, 60 tỷ USD quả là con số hấp dẫn.
Tuy nhiên, toàn bộ tương lai chuyến đi Mỹ của Trọng sẽ phụ thuộc phần lớn vào nhịp độ phục hồi sức khỏe của ông ta mà không để xảy ra bất kỳ một cú ‘đột quỵ’ nào khác.
Bởi nếu Trọng không thể đi Mỹ vào mùa hè này, chắc chắn Trung Quốc là kẻ hả hê nhất khi Việt Nam sẽ không có cơ hội để bàn với Mỹ về việc hợp tác với Tập đoàn dầu khí Hoa Kỳ ExxonMobil về khai thác mỏ Cá Voi Xanh, cũng chưa thể bàn sâu hơn về những nội dung ‘quan hệ đối tác chiến lược’ với Mỹ mà từ đó Việt Nam có thể chính thức tham gia vào khối liên minh quân sự Đông Bắc Á - một khối gồm Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Úc đối trọng với Trung Quốc tại Biển Đông.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 21/05/2019
Món quà mới của Nguyễn Phú Trọng dành tặng cho nước Mỹ trước khi ông ta có mặt ở Washington vào mùa hè năm 2019, và cũng là món quà của Donald Trump tặng lại chính thể Việt Nam, đang lộ dần hình bóng của nó : quan hệ đối tác chiến lược.
Quan hệ Mỹ Việt : Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng bí thư - Chủ tịch Nguyễn Phú Trọng - Ảnh minh họa
Ngày 3/4/2019, một số quan chức cấp thứ trưởng của Mỹ và Việt Nam đã tổ chức hội thảo mang tên "Việt- Mỹ : Hướng đến hợp tác chiến lược" tại Trung Tâm Chiến lược & Nghiên Cứu Quốc tế CSIS ở thủ đô Washington.
Có thể xem hội thảo trên là một trong số hiếm hoi hoặc là lần đầu tiên hai bên bàn về chủ đề không còn là chuyện giỡn chơi hay trả treo mặc cả này. Đối với chính thể Việt Nam, bây giờ không còn là lúc ngả ngớn õng ẹo đu dây giữa Mỹ và Trung Quốc nữa, mà Hà Nội đang bị ‘đồng chí tốt’ ép bật khỏi những giếng dầu ở Biển Đông khiến ngân sách - vốn đang tồi tệ - càng nguy khốn hơn.
Không chỉ Việt Nam, mà cả Mỹ cũng bị đe dọa một cách rõ rệt bởi Trung Quốc tại Biển Đông. Sau đại hội 19 của Đảng cộng sản Trung Quốc, Tập Cận Bình đã lớn lên thành một "tư tưởng" được ghi trong điều lệ đảng, vượt hơn cả Đặng Tiểu Bình trước đây và có thể bắt đầu sánh ngang với "tư tưởng Mao".
Độc tôn cá nhân lại dẫn đến nguy cơ bá quyền nước lớn. Rất nhiều khả năng là sau đại hội 19, Tập Cận Bình sẽ vươn tay thọc sâu vào Biển Đông, với mục tiêu gần nhất là "đánh úp" quần đảo Trường Sa của Việt Nam, khống chế quân cảng Cam Ranh để vô hiệu hóa tàu Mỹ hoạt động tại cảng này, phát triển tầm tác chiến tại Biển Đông và biến vùng biển này thành một kiểu "trạm thu phí" của Trung Quốc đối với tàu bè chở hàng hóa của các nước.
Nguy cơ chiến tranh trên Biển Đông không còn là dự báo nữa, mà có thể trở thành hiện thực vào bất kỳ năm nào sau năm 2017.
Để bảo vệ an ninh hàng hải và phòng vệ, Hoa Kỳ đang và sẽ phải triển khai hướng tiếp cận mới về Biển Đông, mà đặc trưng nổi bật nhất là tính chất thường xuyên và nhịp độ cao hơn so với trước đây.
Cũng là để Việt Nam có thể bám vào đặc trưng mới này, ít nhất cho tới lúc nào mục tiêu khai thác dầu khí để bồi hoàn cho một nền ngân sách rỗng ruột của Việt Nam vẫn còn bị Trung Quốc thẳng tay cấm đoán.
Không còn lựa chọn nào khác, hiện thời Mỹ là đối trọng duy nhất của Trung Quốc mà Việt Nam buộc phải dựa vào.
Mặc dù chỉ là một hội thảo mang tính tiền đề và chưa có gì là chắc chắn, nhưng "Việt- Mỹ : Hướng đến hợp tác chiến lược" vẫn có tính tin cậy khi có mặt Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phụ trách các vấn đề an ninh khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương Randall Schriver. Theo Randall Schriver,Washington hy vọng có thể đạt được thỏa thuận với phía Hà Nội về chuyến thăm Việt Nam trong năm nay của một hàng không mẫu hạm Mỹ, và những chuyến thăm như thế sẽ trở nên là một nét thường xuyên trong mối quan hệ ngày càng thân thiết giữa hai quốc gia từng là cựu thù trước đây.
Randall Schriver nhắc lại chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của tàu sân bay USS Carl Vinson vào tháng 3 năm ngoái. Đó là chuyến thăm đầu tiên của một hàng không mẫu hạm Mỹ đến Việt Nam kể từ khi cuộc chiến kết thúc vào năm 1975.
Như vậy, khả năng một hàng không mẫu hạm cũa Mỹ lần thứ hai hiện diện ở Việt Nam đang được hiện thực hóa khá nhanh chóng. Điểm hiện diện vẫn có thể ở Đà Nẵng - nơi đang được đồn đoán là Việt Nam sẽ dành cho Mỹ đặt ‘căn cứ hậu cần’ ở đó.
Cảng Đà Nẵng lại rất gần mỏ khí Cá Voi Xanh ở vùng Quảng Nam, Quảng Ngãi - có trữ lượng đến 150 tỷ mét khối và hứa hẹn mang về đến 60 tỷ USD, nhưng cho tới nay vẫn bị Ttrung Quốc gây sức ép không cho Việt Nam cùng đối tác là Tập đoàn Dầu khí Mỹ ExxonMobil khai thác.
Thường Sơn
Nguồn : VNTB, 06/04/2019
Khác rất nhiều với chuyến công du của Tổng bí thư Trọng đến Washington vào tháng 7 năm 2015 được thông báo bởi đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam là Ted Osius, vào năm 2019 này giới ngoại giao Việt Nam đã ‘chủ động thông tin đối ngoại’ khi cho viên đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ là Hà Kim Ngọc, và sau đó là Bộ Ngoại giao Việt Nam chính thức thông báo cho báo chí nhà nước về chuyến công du Mỹ của Nguyễn Phú Trọng, tuy chưa rõ vào thời điểm nào trong năm.
Ông Trump và ông Trọng tại Hà Nội, tháng Hai, 2019.
‘Mình phải như thế nào người ta mới tiếp như thế chứ’
Rõ là hai trạng thái đi Mỹ trên xuất phát từ tâm thế và tư thế của Trọng : nếu vào năm 2015 ông ta đến Mỹ với vị thế chỉ là tổng bí thư đảng, lại là đảng Cộng sản, mà đã bị giới chính khách phương Tây xét nét về chức danh ‘không chính danh’ khi xem xét các nghi thức ngoại giao để đón tiếp, thì nay Nguyễn Phú Trọng đã đương nhiên trở thành chủ tịch nước và suy ra là nguyên thủ quốc gia…, theo đúng não trạng ‘mình phải như thế nào người ta mới tiếp như thế chứ’ của ông Trọng.
Điệu cười mơn trớn và hể hả như thể ‘địa chủ được mùa’ chưa có tiền lệ của Nguyễn Phú Trọng dành cho một tổng thống Mỹ khi hai nhân vật này gặp nhau ở Hà Nội bên lề thượng đỉnh Trump - Kim ở Hà Nội là rất logic với một luồng dư luận cho rằng phía Hoa Kỳ đã phát ra tín hiệu ưng thuận cho Trọng đến Washington vào mùa hè năm 2019.
Nhưng còn hơn thế, Trọng có vẻ đang tự tin bởi hành trang mà ông ta mang đến Phòng Bầu Dục. Với vai trò là nước chủ nhà đăng cai tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Triều vào tháng 2 năm 2019, cho dù kết quả sau đó gần như là con số 0 và thậm chí còn bị xem là một thất bại mang tính sụp đổ, Việt Nam vẫn ghi được một điểm nhỏ trong cặp mắt của Trump về không khí bảo đảm an ninh và đặc biệt là triển vọng Hà Nội không chỉ xem ‘tàu Mỹ đi qua vô hại ở Biển Đông’ mà còn ‘máy bay Mỹ bay qua vô hại ở Biển Đông’ - hai động thái song trùng và gắn liền mà đang phát ra chỉ dấu thuận lợi để toàn bộ Hạm đội 7 của Mỹ tiến từ Thái Bình Dương vào Biển Đông, không còn e ngại sự va chạm nào về pháp lý với Việt Nam, nhằm áp sát các đảo đang tranh chấp ở hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, mà về thực chất là chuẩn bị cho một cuộc đối đầu về quân sự với Trung Quốc có thể xảy ra trong tương lai không quá xa.
Cũng về thực chất, chuyến công du Washington sắp tới của ‘Tổng chủ’ Nguyễn Phú Trọng có thể được xem là một cử chỉ không còn thuần túy là cái cách ngả ngớn của một người đàn bà trước một người đàn ông, mà sẽ là lao thẳng vào vòng tay của người đàn ông đó.
Cá Voi Xanh và ‘hợp tác quốc phòng Việt - Mỹ’
Một điểm khác biệt nữa là nếu chuyến công du Mỹ của Nguyễn Phú Trọng vào năm 2015 lồng trong bối cảnh Trọng phải ‘gồng mình’ chấp nhận điều kiện phải có công đoàn độc lập trong Hiệp định TPP mà tổng thống Mỹ khi đó là Barak Obama đòi hỏi, thì không cần hoài nghi rằng chuyến đi Mỹ sắp tới của Nguyễn Phú Trọng sẽ bàn sâu về một trong những nội dung trọng tâm là ‘làm sâu sắc hơn quan hệ hợp tác quốc phòng’ và làm thế nào để Mỹ - Việt cùng khai thác triệt để mỏ Cá Voi Xanh ở vùng biển Quảng Nam, Quảng Ngãi, có trữ lượng đến 150 tỷ mét khối, được liên doanh giữa Tập đoàn dầu khí ExxonMobil của Mỹ với Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, mà không để ‘kẻ cướp Bắc Kinh’ dây phần.
Trong bối cảnh ngân sách Việt Nam đang nhanh chóng cạn kiệt và đặc biệt đang quá thiếu ngoại tệ để trang trải nợ quốc tế – lên tới 10 - 12 tỷ USD/năm – và để phục vụ cho nhu cầu nhập khẩu hàng hóa từ các nước, đồng thời phải bảo đảm dự trữ ngoại hối, 60 tỷ USD dự kiến khai thác được từ dự án dầu khí lớn nhất của Việt Nam là Cá Voi Xanh (con số dự đoán mới nhất được nêu ra bởi chính quyền Việt Nam, gấp đến 3 lần con số dự đoán trước đây là 20 tỷ USD) - được xem là giá trị rất đáng để giới lãnh đạo Việt Nam tỏ một chút can đảm trước "đồng chí tốt" Trung Quốc.
Đó là hệ quả của bầu không khí từ ‘cầu viện’ biến thành nồng ấm hơn và hơn hẳn trong quan hệ Việt - Mỹ kể từ tháng 7 năm 2017 khi Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch vội vã sang Hoa Kỳ, ngay sau vụ Trung Quốc đe dọa tấn công mỏ dầu khí Cá Rồng Đỏ - liên doanh giữa Việt Nam với hãng dầu khí Tây Ban Nha là Repsol và khiến Repsol phải ‘bỏ của chạy lấy người’, để sau đó Bộ trưởng quốc phòng Mỹ James Mattis đã lần đầu tiên điều động hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson đến hiện diện tại cảng Đà Nẵng vào tháng 3 năm 2018, phục vụ cho một nhu cầu cần thiết với Mỹ và tối cần thiết với Bộ Chính trị Việt Nam là dự án khai thác mỏ dầu khí Cá Voi Xanh.
Nếu mọi chuyện thuận buồm xuôi gió và sau cuộc cuộc gặp Trump - Trọng sắp tới tại Washington sẽ hiện ra một văn bản được ký giữa hai bên như kiểu’ Hiệp ước tương trợ quốc phòng’ mà Mỹ đã ký với Philippines, hoặc ít ra cũng là một bản ghi nhớ về việc sẽ tiến hành chuyện đó, và hơn nữa là sự chuẩn bị cho ‘quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Mỹ - Việt’, Bộ Chính trị ở Hà Nội sẽ có thể như ‘sống lại’ để nhảy vào khai thác mỏ Cá Voi Xanh mà không còn phải mắt trước mắt sau trước thói đe nẹt của ‘đồng chí bốn tốt’.
Còn nhớ ngay sau chuyến thăm Việt Nam một cách bất thường của Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Jamne Mattis vào tháng 11 năm 2018, cùng tuyên bố đầy thách thức "Mỹ sẽ hợp tác khai thác dầu khí ở Biển Đông dù có Trung Quốc hay không" của Cố vấn An ninh Mỹ John Bolton, ExxonMobil đã một lần nữa quay lại nhà máy Lọc dầu Bình Sơn để triển khai hợp đồng FEED (tư vấn lập thiết kế tổng thể) trong dự án Cá Voi Xanh.
Còn với Trump - là một nhà kinh doanh thực dụng trước khi bước chân vào chính trường - 60 tỷ USD quả là con số hấp dẫn.
Nhưng ngoài Cá Voi Xanh, Trọng vẫn còn một hành trang khác - như một món quà - để phòng hờ trong cuộc gặp với Trump nếu bị gây áp lực về chính trị, kinh tế và ngoại thương.
‘Cải cách’
Vào cuối tháng Sáu năm 2018, một cấp dưới được xem là ‘gà’ của Nguyễn Phú Trọng là Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đã có một chuyến đi tiền trạm tới Mỹ.
Khi tường thuật nội dung làm việc của ở Washington của Huệ, báo chí Việt Nam cho biết "Phó Cố vấn an ninh quốc gia Mira Ricardel khẳng định coi trọng quan hệ Đối tác toàn diện với Việt Nam, nước đóng vai trò quan trọng trong triển khai chính sách của Hoa Kỳ ở Châu Á-Thái Bình dương ; ủng hộ chia sẻ của Phó Thủ tướng về việc một Việt Nam mạnh, độc lập, cải cách sẽ mang lại lợi ích chung cho khu vực, trong đó có Hoa Kỳ".
Đã khá rõ là khi đó, Vương Đình Huệ muốn chuyển thông điệp của Nguyễn Phú Trọng có thể mang đến cho Donald Trump món quà là ‘cải cách’.
Cùng lúc và như một sự cố ý, báo đảng Việt Nam đã đánh tiếng ‘Việt Nam cải cách sẽ có lợi cho Mỹ’…
Vào năm 2015, Nguyễn Phú Trọng phải lần đầu tiên ‘xuất tướng’ sang Mỹ nhằm tìm kiếm cơ hội cho nền kinh tế Việt Nam, mà kẻ hưởng lợi phía sau đương nhiên là ngân sách đảng cầm quyền của ông ta trong bối cảnh sắp hết tiền, được tham gia và Hiệp định TPP. Còn vào năm 2019 này, ngân sách nuôi đảng của Nguyễn Phú Trọng đã bộc lộ nhiều dấu hiệu cạn kiệt và có thể lao xuống vực xoáy nguy hiểm của nạn vỡ nợ. Cần phải gấp rút tìm ra lối thoát cứu đảng và cứu vãn chế độ mà hơi thở của nó có lẽ chỉ còn kéo dài từng năm này.
Chỉ có điều, rất đồng điệu với vô số hứa hẹn và cả cam kết về ‘sẽ cải thiện nhân quyền’ của chính thể Việt Nam luôn lặn không sủi tăm sau đó, vẫn chưa có bất kỳ động tác nào được xem là "cải cách thể chế" cho tới nay, và cũng chẳng có bất kỳ cơ sở đáng tin cậy nào, dù chỉ một chút, cho thấy ông Trọng và thể chế đảng trị kèm công an trị của ông ta sẽ chịu cải cách.
Làm thế nào để cứu vãn tình hình kinh tế và chân đứng chính trị rệu rã chỉ trong một vài năm, khi vài ba chục năm trước đó đảng Cộng sản đã không hề cải cách, hoặc có tuyên bố cải cách cũng chỉ là thói đầu môi chót lưỡi như một cách để kéo dài thời gian và ‘thu gom’ viện trợ quốc tế phục vụ cho giới quan chức túi tham không đáy ?
Liệu với gợi ý ‘sẽ cải cách’ và hứa hẹn ‘Việt Nam cải cách sẽ có lợi cho Mỹ’ mà chẳng có bất kỳ bản thuyết minh chi tiết nào kèm theo, Nguyễn Phú Trọng có dễ dẫn dụ Donald Trump mở hầu bao viện trợ và đối ứng thương mại ?
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 20/03/2019
