Thông Luận

Nhân đánh dấu cuộc Cách mạng Tháng Tám và ngày 2/9 ở Việt Nam năm nay, BBC Tiếng Việt giới thiệu các ý kiến khác nhau về giai đoạn lịch sử này.

Luật sư Trần Thanh Hiệp (trái) từng là thành viên phái đoàn chính phủ Việt Nam Cộng Hòa tại Hòa đàm Paris 1973 và Luật sư tại Tòa Thượng Thẩm Sài Gòn trước 30/4/1975.

Ông Trần Thanh Hiệp, cựu luật sư Tòa Thượng Thẩm Sài Gòn trước 30/4/1975 nói với BBC Tiếng Việt từ Paris về điều ông gọi là thiếu tính chính danh của hành động 'cướp chính quyền' năm 1945.

Bác sĩ Hoàng Cơ Lân (phải) nói với phóng viên BBC Tiếng Việt, Quốc Phương (trái) rằng ông có mặt tại cuộc mít-tinh ở Nhà hát lớn Hà Nội hôm 1948/1945

Còn ông Hoàng Cơ Lân, một nhân chứng từng là cựu học sinh có mặt tại cuộc mít-tinh đã 'bị cướp diễn đàn' hôm 19/8/1945 ở Hà Nội, bình luận về biến cố của cuộc cách mạng, vai trò của Cựu Hoàng Bảo Đại và chính quyền của Thủ tướng Trần Trọng Kim.

Ngoài ra là ý kiến về lịch sử chính thống hiện nay tại Việt Nam nói về đất Cách mạng tháng Tám 1945 như thời điểm 'nước Việt Nam đã bước sang một trang mới trong lịch sử hào hùng của toàn dân tộc'.

Cướp chính quyền từ chính phủ Trần Trọng Kim

"Tôi tuy quê ở Hà Tĩnh, nhưng hồi đó tôi học ở Hà Nội", ông Trần Thanh Hiệp, cựu Luật sư Tòa Thượng thẩm Sài Gòn nhớ lại.

"Tôi nhớ là nhân có một cuộc biểu tình do công chức, dân chúng tổ chức để ủng hộ chính phủ Trần Trọng Kim, thì trong cuộc biểu tình ấy Việt Minh cướp cờ nổi lên và giành lấy như là cuộc biểu tình của Việt Minh để mà làm cuộc Cách mạng tháng Tám. Nhưng mà thực sự ra không có cách mạng gì cả, mà chỉ là một sự cướp chính quyền thôi".

Và Luật sư Hiệp, người có nhiều năm sau 1975 làm luật sư ở cả Tòa Thượng Thẩm tại Paris, giải thích thêm quan điểm của mình với BBC hôm 29/8/2018 :

"Đối với tôi đó là một hành động cướp chính quyền chứ không phải là cái mà người ta gọi là Cách mạng tháng Tám vì không có gì thay đổi, cách mạng cả, chỉ có cướp quyền từ tay chính phủ Trần Trọng Kim để mà Đảng Cộng sản dưới tên gọi là Mặt trận Việt Minh hay Việt Nam Mặt trận Đồng minh, cướp lấy chính quyền…".

"Thực sự ra khi thay đổi, ai hay tổ chức nào mà có lực lượng, có sáng kiến thì có thể cướp được chính quyền, nhưng mà sau khi cướp chính quyền rồi thì phải bình thường hóa sự cướp chính quyền ấy bằng việc để cho tất cả nhân dân tham gia vào việc quản trị đất nước.

"Nhưng ở đây, Đảng Cộng sản Việt Nam khi cướp chính quyền thì giữ luôn chính quyền cho riêng mình và giành lấy độc quyền, rồi từ đó đến nay mở ra đường lối toàn trị. Thành ra Đảng Cộng sản tự cho mình quyền thay dân chúng để sử dụng chủ quyền quốc gia.

"Vì thế cho nên không thể nào coi là có tính chính đáng hay là theo từ ngữ cũ gọi là tính chính thống (legitimacy). Tôi cho rằng Đảng Cộng sản tự phong cho mình quyền thay dân chúng, chứ không trả lại cho dân chúng để bình thường hóa việc cướp chính quyền".

"Nhưng không có Cách mạng Tháng Tám mà chỉ có cướp chính quyền, cướp chính quyền rồi cho đến năm 1975 cũng vẫn không trả lại cho dân chúng để bình thường hóa việc cho dân chúng tham gia vào việc quản trị đất nước, thì đó chỉ là mở rộng phạm vi chính quyền đã cướp được để cho chính quyền đó có tính chất cả nước, chứ không thể gọi là thống nhất, mà cũng không thể gọi là giải phóng được".

Số phận đất nước và tích tắc lịch sử

Cựu Hoàng Bảo Đại (1913-1997) là Hoàng đế đời thứ 13 và cuối cùng của Triều đình Nguyễn ở Việt Nam, lên ngôi và trị vì từ năm 1925-1945.

Nhớ lại biến cố Cách mạng Tháng Tám 73 năm về trước, một nhân chứng có mặt tại cuộc mít tinh ở Nhà hát lớn Hà Nội hôm 19/8/1945, Bác sĩ Hoàng Cơ Lân, cựu Đại tá, Y sĩ trưởng thuộc Binh chủng Nhảy dù, quân lực Việt Nam Cộng Hòa, nói :

"Hồi đó tôi hơn 13 tuổi, tôi sinh tại Hà Nội năm 1932, bố tôi là bác sĩ nha khoa, gia đình tôi quê ở làng Đông Ngạc, Vẽ, một làng nổi tiếng ở ngoài Bắc, một làng nhiều khoa bảng, chúng tôi là dân Bắc chính cống, gia đình có nhiều người học thức, biết nhiều.

"Bây giờ tôi nghĩ lại, nhiều khi quyết định, số phận của một nước, của một người hay là của một gia đình chỉ ăn thua trong một tích-tắc thôi.

"Theo ý tôi, ông Hoàng Đế Bảo Đại yếu quá, không có được huấn luyện để chỉ huy một nước. Trong lúc mà Đảng Việt Minh, Cộng sản, như chúng ta đã biết, tất cả các đảng Cộng sản đều nói để mọi người tưởng là họ giỏi, để họ mạnh.

"Ông Bảo Đại, giá như là một người biết người, biết của, theo ý tôi, thì ông đã nhờ quân đội Nhật giữ an ninh trật tự, không phải như vậy là nhờ quân đội Nhật mà họ sẽ đô hộ mình, vì họ vừa mới đánh Tây (Pháp) xong, rồi họ thua Đồng minh, họ đã nhận được lệnh của quân đội Đồng minh là gìn giữ trật tự tại Đông Dương.

"Họ hỏi ông Bảo Đại, ông Bảo Đại chối, không hiểu tại sao, rồi ông Bảo Đại đầu hàng Đảng Cộng sản, rồi ông ra ngoài Bắc. Về vấn đề ông Trần Trọng Kim, ông mới làm việc được mấy tháng thì không biết là ông giỏi hay không giỏi, nhưng tôi tin rằng ông Trần Trọng Kim với những Bộ trưởng như ông Bộ trưởng Y tế lúc đó là cụ Vũ Ngọc Anh, là bố của Y sĩ Thiếu tướng Vũ Ngọc Hoàn, người sau này chỉ huy ngành quân y của quân lực Việt Nam Cộng Hòa, toàn là những người khí khái, toàn là những người có học.

"Có thể họ hơi thiếu kinh nghiệm về chỉ huy, về chính trị, nhưng giá thời đó cứ để cho họ làm việc, cứ để cho Nhật, nói thẳng ra là khi nào cần, thì phải nhờ họ, hơn nữa Nhật Bản đâu có tham vọng chỉ huy, đô hộ Việt Nam đâu, họ chỉ nhận lệnh của đồng minh Anh, Mỹ là họ gìn giữ, bảo vệ an ninh trật tự cho Đông Dương và Việt Nam, thì trong mấy tháng đó, Chính phủ của ông Trần Trọng Kim thừa sức để làm việc để chấn chỉnh lại nội bộ của nước Việt Nam, nhất là sau nạn đói 1945".

Một hình tiền năm 1953 với hình cựu hoàng Bảo Đại

Trả lời câu hỏi có thể có một chính thể nào có thể thay thế được Việt Minh khi đó, bác sĩ Hoàng Cơ Lân nói với BBC Tiếng Việt hôm 25/8 từ Paris :

"Tôi thấy có chứ, không có Việt Minh, tôi thấy Việt Nam khá hơn nhiều, mà sẽ được chỉ huy bởi những người có đức độ như ông Trần Trọng Kim, cụ Vũ Ngọc Anh, tất cả những người đó toàn là những người có học, những người ái quốc, mà nhất là họ thực sự yêu nước, dù họ thiếu kinh nghiệm chỉ huy. Nếu trời thương Việt Nam, ông Bảo Đại ông biết chỉ huy, thì đất nước có lẽ không đến nỗi như bây giờ.

"Tôi nhiều lúc hơi khắt khe với ông Hoàng Đế Bảo Đại, nhưng theo ý tôi lịch sử là lịch sử, mình phải nói, quy trách nhiệm ông Vua Bảo Đại, ông mang một trách nhiệm rất lớn trong việc suy sụp của nước Việt Nam sau đó và đưa đến chiến tranh tàn khốc cho đến bây giờ, vì có lẽ cũng không phải tại lỗi của ông ấy, nhưng ông đã không có đủ tư cách, phong độ để làm Vua một nước trong thời loạn ly. Có lẽ số của đất nước như vậy, tôi không biết nói gì hơn...".

Vấn đề nêu ra trong Chiếu Thoái Vị

"Tôi thấy nhiều người không đọc kỹ và không hiểu được giá trị của 'Chiếu Thoái Vị' của Cựu Hoàng Bảo Đại. Khi thoái vị, Cựu Hoàng đã nói rõ rằng ông tự ý chấm dứt Đế chế để cho dân chúng được tự do và mong muốn rằng những người muốn cho ông thoái vị, yêu cầu ông thoái vị phải nắm vững được điều này.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập ở Quảng trường Ba Đình hôm 02/9/1945 khai sinh chính thể Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

"Và khi đọc 'Chiếu Thoái Vị' và ông nói rằng 'thà được làm công dân một nước tự do, độc lập, còn hơn làm Vua một nước nô lệ', thì ông đã thoái vị để cho dân chúng cũng được tự do để thành lập dân chủ, thì ông cũng hỏi hai người trong phái đoàn yêu cầu ông thoái vị là Trần Huy Liệu và Cù Huy Cận rằng các ông đó có chấp nhận điều kiện đó không, thì hai người nói chấp nhận...

"Vậy thì chính những người cộng sản đã không tôn trọng lời cam kết của mình và quay lại, không để cho dân chúng được tổ chức dân chủ như là Cựu Hoàng Bảo Đại muốn, cho nên theo tôi 'Chiếu Thoái Vị' của Bảo Đại có một giá trị là thiết lập điều kiện thoái vị để thiết lập dân chủ, mà điều kiện đó không được thi hành.

"Thì điểm này bây giờ người ta ít người biết đến, tôi nghĩ cần phải nhắc lại, nhấn mạnh để cho mọi người hiểu rõ rằng Vua Bảo Đại thoái vị, chấm dứt Đế chế là chỉ để xây dựng dân chủ mà Đảng Cộng sản đã cam kết tôn trọng điều đó nhưng rút cuộc đã 'phản bội' lại lời cam kết của mình và coi lời cam kết của mình như không có. Tức là nói mà không giữ lời hứa".

Khi được đề nghị cho biết về tính xác thực của những nhận định và quan sát trên, cựu Luật sư hành nghề tại Tòa thượng thẩm Sài Gòn và Tòa Thượng thẩm Paris trước và sau 30/4/1975 nói :

"Đó là chuyện lịch sử đã xảy ra và trong cuốn 'Con Rồng Việt Nam', thì ông Bảo Đại có nói lại chuyện đó. Theo tôi được biết không có văn bản [bàn giao] mà chỉ có những lời trao đổi bằng miệng, nhưng giá trị của điều đó, theo tôi theo truyền thống của Việt Nam thì không có thể nào mất giá trị được".

'Khát vọng độc lập, tự do, hạnh phúc'

Trong dịp 73 năm đánh dấu Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 tại Việt Nam, Tạp chí Cộng sản, trong một bài báo hôm 30/8/2018 đưa tin Thủ tướng Chính phủ Việt Nam chủ trì chiêu đãi quốc tế, dẫn phát biểu của ông Nguyễn Xuân Phúc, nói :

"Nhắc lại những ngày thu hào hùng cách mạng của Hà Nội từ 73 năm trước, Thủ tướng nêu rõ : Ngày 02-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại kính yêu của nhân dân Việt Nam đã long trọng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Nam Bộ kháng chiến chống Pháp 1945-1946 : Hình quân Pháp được quân Anh thả tự do từ tháng 9/1945 trở lại bắt thanh niên Việt Nam

"Từ thời khắc lịch sử thiêng liêng của "màu cờ thu năm ấy", đất nước Việt Nam đã bước sang một trang mới trong lịch sử hào hùng của toàn dân tộc.

"Thủ tướng khẳng định, trong hơn bảy thập kỷ qua, "Độc lập - Tự do - Hạnh phúc" luôn là khát vọng cháy bỏng và là nguồn động lực to lớn để muôn người dân Việt Nam vượt qua khó khăn, gian khổ, tay nắm tay, cùng nhau tiến bước dưới cờ đỏ sao vàng phấn đấu vì nền độc lập dân tộc, vì sự phát triển thịnh vượng phồn vinh, vì hạnh phúc của muôn nhà, góp phần cho hòa bình, hợp tác, phát triển ở khu vực và trên thế giới", Tạp chí Cộng sản dẫn lời Thủ tướng Việt Nam.

Quốc Phương

Nguồn : BBC, 31/08/2018

Việc cho phép đồng tiền của Trung Quốc là đồng nhân dân tệ được lưu hành song song với đồng tiền Việt Nam (VND) trên lãnh thổ Việt Nam là 'trái và vi phạm Hiến pháp' của Việt Nam, một cựu Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế trung ương (CIEM) nói với BBC tiếng Việt hôm 01/9/2018.

Có ý kiến chuyên gia cho rằng quyết định mới của Nhà nước Việt Nam là trái với Hiến pháp và có thể gây tổn hại tới chủ quyền kinh tế, tài chính của Việt Nam

Chủ quyền kinh tế, chủ quyền tiền tệ là những cấu thành đặc biệt của chủ quyền chính trị, chủ quyền quốc gia, mất chủ quyền này là mất chủ quyền quốc gia, ý kiến khác từ một luật gia, nguyên Phó Vụ trưởng Ban Biên giới chính phủ Việt Nam nói với BBC cũng trong dịp này.

Trước hết, trả lời câu hỏi của liệu Trung Quốc có lợi gì hay có tính toán gì trước hay không nếu như đồng nhân dân tệ được lưu hành tại Việt Nam, mà trước mắt là tại bảy tỉnh giáp ranh với Trung Quốc, một số ý kiến từ giới quan sát, phân tích kinh tế, chính trị và xã hội tại Việt Nam cho biết các góc nhìn và quan điểm của mình :

"Đồng nhân dân tệ được lưu hành thì đã được ký kết, thỏa thuận giữa Bộ trưởng Bộ công thương Việt Nam Trần Tuấn Anh và Bộ trưởng đối tác của phía Trung Quốc và gần đây Ngân hàng nhà nước Việt Nam đã có Thông tư 19 hướng dẫn để cho phép thương nhân và dân cư thuộc bảy tỉnh biên giới của Việt Nam với Trung Quốc được sử dụng đồng nhân dân tệ để thanh toán qua ngân hàng và cũng thanh toán sử dụng tiền mặt.

"Đối với Trung Quốc, đây sẽ là một lợi thế rất lớn vì theo Hiến pháp của Việt Nam, trong lãnh thổ của Việt Nam chỉ được lưu hành đồng tiền của Việt Nam, nhưng quyết định chính thức của Ngân hàng nhà nước cho phép đồng nhân dân tệ được lưu hành tại bảy tỉnh, và nếu đồng tiền này được lưu hành như thế và dùng để thanh toán thì không có cơ chế nào để ngăn chặn những đồng nhân dân tệ ấy lại sẽ có thể sử dụng ở những nơi khác ngoài bảy tỉnh đó.

"Vả lại định nghĩa thương nhân và dân cư cũng không rõ ràng, thương nhân có thể vừa là pháp nhân, công ty, doanh nghiệp, hay vừa là thể nhân và cư dân ở vùng đó thì được định nghĩa như thế nào ? Rồi điều kiện nào thì được gọi là cư dân ? Những người ở miền xuôi lên trên đó, rồi mua bán qua biên giới có được gọi là cư dân hay không ? Đấy là những vấn đề nêu lên.

"Và trong kinh nghiệm về tiền tệ, thì đồng tiền mạnh bao giờ cũng sẽ lấn át đồng tiền yếu. Nếu như đồng nhân dân tệ với số lượng hàng hóa ở đằng sau và với việc họ phá giá đồng bạc, thì giá thành của họ rẻ đi, thì sẽ tạo ra một ưu thế rất lớn và làm cho hàng hóa của Việt Nam sẽ tăng lên".

Từ góc nhìn của mình, Phó Giáo sư tiến sĩ Hoàng Ngọc Giao, luật gia nguyên Phó Vụ trưởng Ban Biên giới chính phủ nói với BBC : "Đây là một bước tiếp theo, buộc Việt Nam lệ thuộc vào Trung Quốc, lệ thuộc kinh tế tiền tệ, dùng công cụ tiền tệ khống chế Việt Nam. Tiền Trung Quốc lưu thông sẽ không thể giới hạn chỉ ở các tỉnh biên giới".

Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Quang A, nguyên Viện trưởng Viện phản biện chính sách độc lập IDS (đã tự giải thể) nói :

"Trung Quốc rất có lợi vì việc này góp phần giúp thực hiện chính sách lâu đời của Trung Quốc biến nhân dân tệ thành đồng tiền chính của thế giới nhằm thay thế vai trò của đồng đô-la Mỹ trong tương lai, đấy là một mục tiêu dài hạn của Trung Quốc và họ tìm mọi cách để đạt được một cách từ từ".

Từ Bordeaux, Pháp, nhà biên khảo Trương Nhân Tuấn nêu nhận định với BBC :

"Theo tôi, Việt Nam lo ngại bị lôi vào vùng khủng hoảng tiền tệ, như đã và đang hoành hành ở các nước Thổ, Venezuela, Argentine… Việt Nam có ý muốn "dựa" vào đồng nhân dân tệ để "tránh bão".

Còn từ Viện Chính sách và Phát triển, thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Phó Giáo sư tiến sĩ Phạm Quý Thọ, chuyên gia về chính công, nhận xét :

"Đây là một quyết sách quan trọng, sẽ có tác động quan trọng đến kinh tế - chính trị Việt Nam, nhưng tại sao lại không được thảo luận và tính kỹ ở các cơ quan có trách nhiệm như Quốc hội ?

"Ngân hàng nhà nước liệu có đủ thẩm quyền trong vấn đề này, tại sao không đưa ra các phân tích, tính toán về sự tác động của nó ? Hay là chỉ thực hiện sự chỉ đạo từ cấp cao, từ Bộ Chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam hay Ban Bí thư ?

"Nếu là sự cụ thể hóa sự thoả thuận giữa hai Đảng Cộng sản Trung Quốc và Việt Nam, thì đây là ngụy biện. Đây rõ ràng là sự tính toán của Trung Quốc, trước hết là để giảm nhẹ hậu quả, hoặc lách, né hậu quả của cuộc chiến thương mại Mỹ- Hoa, mà Trung Quốc đang ở thế yếu và lúng túng".

Lợi, hại với Việt Nam ?

Hiện đồng tiền Trung Quốc dùng ba mã ký hiệu trong giao dịch

Phân tích, dự đoán về tính lợi, hại từ quyết định của Nhà nước Việt Nam xét về cả ngắn, trung và dài hạn, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh nói :

"Nếu mà lợi, thì việc mua bán của một số thương nhân và doanh nhân, cư dân nào đấy của bảy tỉnh biên giới theo đúng thông tư của Ngân hàng nhà nước sẽ được thuận lợi hơn, họ sẽ sử dụng đồng nhân dân tệ, họ sẽ mua bán, hay là họ có thể sử dụng đồng Việt Nam để họ thanh toán.

"Và điều nguy hiểm nhất, nguy cơ lớn nhất đó là ở trên lãnh thổ Việt Nam lại lưu hành song hành hai đồng tiền, đấy là sự vi phạm về chủ quyền, về tiền tệ của Việt Nam và tôi hết sức lo ngại về vi cảnh này".

Phó Giáo sư tiến sĩ Hoàng Ngọc Giao phát biểu : "Số liệu không chính thức, nhập siêu biên là 30 tỷ USD, như vậy lượng tiền VND tương đương 30 tỷ sẽ nằm trong tay Trung Quốc hàng năm.

"Dùng khối lượng tiền này để lũng đoạn kinh tế - quả là tiện lợi với Trung Quốc. Ở chiều ngược lại, giao dịch bằng nhân dân tệ sẽ luôn phụ thuộc vào chính sách tiền tệ của Trung Quốc - dẫn đến Việt Nam đương nhiên mất chủ quyền về tiền tệ".

Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Quang A thì nói : "Với Việt Nam, có thể giúp việc xuất khẩu hàng hóa qua biên giới dễ dàng hơn trước ; đó là cái lợi trước mắt. Nhưng tai hoạ nhỡn tiền là sẽ mất chủ quyền tiền tệ ở mấy tỉnh đó rồi có thể ở nhiều nơi khác ; chắc chắn sẽ dẫn đến CNY hay nhân dân tệ hóa nền kinh tế Việt Nam.

"Người ta có thể biện minh rằng ta với Trung Quốc bình đẳng vì đồng tiền Việt Nam đồng có thể tiêu ở Bằng Tường, Hà Khẩu..., chắc không được ở Quảng Tây và Vân Nam đâu, nhưng đấy chỉ là ngụy biện khi nhìn vào khả năng thực tế của hai bên ; tiền VND giả từ trước đến nay đều có xuất xứ Trung Quốc và bây giờ có thể hoành hành dễ dàng hơn rất nhiều".

Từ góc nhìn của mình, ông Trương Nhân Tuấn từ Pháp nhận định :

"Lợi hay hại, về mặt kinh tế và tiền tệ, nhìn gần thì chưa biết. Nhưng nhìn xa, đồng nhân dân tệ sẽ là "mục tiêu tấn công" của ông Trump, nếu cuộc "chiến tranh" thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc còn tiếp diễn. Nếu đồng nhân dân tệ suy yếu, điều này hầu như chắc chắn, Việt Nam đồng sẽ thất điên bát đảo, rớt giá theo. Việt Nam có thể "phá sản" vì nợ công (hay nợ quốc dân - dette souveraine) quá lớn.

Nhân dân tệ có hình Mao Trạch Đông và đô la Đài Loan có hình Tôn Trung Sơn

Từ Bộ Kế hoạch và đầu tư, Phó Giáo sư tiến sĩ Phạm Quý Thọ nêu quan điểm : "Đây là chính sách lợi bất cập hại đối với Việt Nam. Cứ hình dung nhân dân tệ tự do lưu thông ở bảy tỉnh biên giới, buôn bán, đầu tư giữa hai nước vốn bất lợi cho Việt Nam nay sẽ tồi tệ hơn, Việt Nam sẽ bị chèn ép với sản xuất trong nước, các dự án đầu tư kém hiệu quả và chất lượng sẽ không được ngăn chặn.

"Sự lây lan sẽ tới toàn bộ nền kinh tế chứ không dừng ở bảy tỉnh, nếu Trung Quốc có thể lấy Việt Nam làm nơi ẩn náu hậu quả từ Mỹ, sẽ ảnh hưởng đến quan hệ Mỹ - Việt, nó sẽ theo hướng xấu đi nếu Mỹ phản ứng, vì Vi Nam xuất siêu sang Mỹ khá lớn, trong khi xuất sang EU có thể sẽ khó khăn hơn.

"Một số nhà quan sát kinh tế - chính trị Việt - Trung cho rằng về đối nội Trung Quốc sẽ quyết tâm ủng hộ chế độ cộng sản ở Việt Nam hơn và họ cho rằng Trung Quốc sẽ có thể làm thay đổi về nhân sự lãnh đạo cho Đại hội 13 của Đcộng sản Việt Nam. Họ cũng cho rằng cải cách theo hướng dân chủ có thể sẽ khó khăn, nói chung quyết định trên về sâu xa có thể tác động nhiều mặt tiêu cực đến sự phát triển của Việt Nam".

Có lạm quyền, vượt quyền ?

Trong dư luận ở Việt Nam có ý kiến đặt ra câu hỏi liệu có ai vượt quyền, hay lạm quyền khi ra quyết định cho phép lưu thông đồng nhân dân tệ như vậy ở Việt Nam hay không, chẳng hạn như ở trong Đảng, Chính phủ hay Ngân hàng nhà nước, trả lời vấn đề này, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh nói :

"Đây là thỏa thuận giữa hai Bộ trưởng và sau đó Thông tư 19 của Ngân hàng nhà nước đã hướng dẫn thực hiện và điều này là trái với Hiến pháp của Việt Nam.

"Hiến pháp của Việt Nam chỉ cho phép trên lãnh thổ của Việt Nam chỉ có đồng tiền Việt Nam [được lưu hành] mà thôi, còn ai chịu trách nhiệm, thì có lẽ sẽ là trách nhiệm của Quốc hội, của Chính phủ xác định về việc này".

Luật gia Hoàng Ngọc Giao nhận xét :

"Có thông tin cho rằng đây là thỏa thuận giữa hai lãnh đạo tối cao của hai Đảng cCộng sản".

Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Quang A bình luận từ Hà Nội :

"Liên quan đến chủ quyền tiền tệ, một phần của chủ quyền quốc gia, thì dẫu có Quốc hội do Đảng cộng sản Việt Nam cử, dân bầu mà thông qua thì cũng không có tính chính danh và vì thế phải là vô hiệu".

Ông nhấn mạnh :

"Nhân dân Việt Nam không chấp nhận điều đó. Chắc chắn không có sự đồng ý của ban Lãnh đạo cao nhất của Đcộng sản Việt Nam thì chẳng có Chính phủ nào, nói chi đến Ngân hàng nhà nước dám ra quyết định tai họa như vậy".

Từ Bordeaux, nhà biên khảo Trương Nhân Tuấn nói :

"Việc cho phép sử dụng nhân dân tệ ở các tỉnh phía Bắc, theo tôi, nếu không có một hiệp ước hỗ tương, tức là phía Trung Quốc xài tiền Việt Nam, thì vấn đề có vẻ phiền phức.

"Nguyên tắc "độc lập có chủ quyền" của Việt Nam có thể bị thương tổn. Bởi vì, theo tập quán quốc tế, nền độc lập tự chủ quốc gia được đặt trên nền tảng : đất đai, dân chúng và một chính quyền.

Lãnh đạo Việt Nam và Trung Quốc không ngừng tăng cường quan hệ ngoại giao ngạch đảng cộng sản thời gian qua

"Nhưng các yếu tố như đường biên giới, quốc tịch, tiền tệ… cũng là các yêu tố để đo mức độ "độc lập" của một quốc gia. Nếu Việt Nam đơn phương xài nhân dân tệ, trong khi đồng tiền này chưa được "quốc tế hóa" như đồng đô-la, thì rõ ràng nền độc lập, chủ quyền của Việt Nam bị thương tổn.

"Vụ việc này theo tôi, ngoài Đảng Cộng sản Việt Nam ra thì làm đâu có ai, có định chế nào trong nhà nước Việt Nam có thẩm quyền như vậy ?"

Quan hệ nhạy cảm và thương chiến ?

Trước câu hỏi động thái của Nhà nước Việt Nam về đồng nhân dân tệ có gợi ra điều gì cần lưu ý, quan tâm trong lúc bang giao, quan hệ Trung - Việt được cho là còn nhiều yếu tố 'nhạy cảm', có lúc 'căng thẳng' như gần đây, hay trong bối cảnh đang diễn ra cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung - điều có thể khiến Trung Quốc xoay tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh đáp :

"Trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ bị đánh thuế, vì vậy cho nên khả năng xuất khẩu hàng hóa Trung Quốc sang Mỹ sẽ bị giảm sút và Trung Quốc rất cần một thị trường khác để xuất khẩu những hàng hóa đó. Và một thị trường như vậy rõ ràng có thể là Việt Nam.

"Và nếu như hàng hóa Trung Quốc chiếm lĩnh thị phần của Việt Nam, thì các doanh nghiệp Việt Nam sẽ khó có thể bán được hàng hóa và ảnh hưởng đến doanh số, ảnh hưởng đến công ăn, việc làm, ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách của Việt Nam, đó là những hệ quả mà chúng ta có thể nhìn thấy".

Luật gia Hoàng Ngọc Giao nêu ý kiến :

"Quan hệ thương mại Việt - Mỹ sẽ phản ứng như thế nào trước việc Việt Nam chấp nhận sử dụng nhân dân tệ trong các giao dịch thương mại đi tử trên lãnh thổ Việ Nam - đây có thể cũng là vấn đề".

Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Quang A thì nói :

"Tôi không nghĩ việc này liên quan đến chiến tranh thương mại vì chuyện này mới nổ ra còn ý đồ biến nhân dân tệ thành đồng tiền quốc tế thì là chính sách có từ lâu và rất nhất quán của Trung Quốc.

"Theo tôi vẫn có thể cho phép dùng nhân dân tệ (CNY) như một ngoại tệ trong thanh toán hàng hóa nhập từ Trung Quốc cũng như nhận tiền CNY cho hàng hóa xuất đi Trung Quốc (và ngược lại VND đối với hàng hóa xuất sang Trung Quốc hay nhập từ Trung Quốc)".

Nhưng nhà phân tích này nhấn mạnh :

"Mọi việc thanh toán như vậy đều phải qua ngân hàng, cấm sử dụng tiền mặt và việc thanh toán bằng nhân dân tệ dù bằng tiền mặt hay qua ngân hàng cho mua bán hàng hóa và dịch vụ tại Việt Nam (tức là không phải cho xuất nhập khẩu).

"Như thế việc sửa thông tư cũng không khó, nhưng tôi e là họ ép như vậy và Việt Nam chịu thế, đấy là một cái bẫy khá tinh vi và chết người đối với nền kinh tế Việt Nam".

Nhà biên khảo Trương Nhân Tuấn từ Pháp phát biểu :

"Không hẳn, ở trên tôi có nói, Việt Nam muốn "tránh bão" khi dựa vào đồng Nhân dân tệ. Về phía Trung Quốc, từ lâu họ đã muốn "quốc tế hóa" đồng Nhân dân tệ mà chưa thành công, vì có nhiều điểm yếu trong hệ thống ngân hàng nhà nước.

"Bây giờ, trước cuộc "tấn công" thương mại, và chắc chắn về tiền tệ, ta có thể xem động thái "quốc tế hóa" đồng Nhân dân tệ là một hình thức "phản công" đối với đồng đô-la Mỹ".

Chủ quyền kinh tế và tầm chiến lược ?

Các đồng tiền USD, nhân dân tệ, euro - hình minh họa

Trước câu hỏi chủ quyền kinh tế có tầm quan trọng như thế nào trong tổng thể chủ quyền của một quốc gia, xét về tầm nhìn chiến lược và dài hạn, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh đáp :

"Chủ quyền về tài chính, chủ quyền về tiền tệ là một trong những nội dung hết sức quan trọng về chủ quyền kinh tế. Đấy là quyền kiểm soát về đồng tiền để thanh toán trong bất kỳ một nền kinh tế nào.

"Và mọi chính phủ, mọi nhà nước đều hết sức nghiêm ngặt trong việc thực hiện chủ quyền này. Tôi hy vọng và tha thiết đề nghị là Quốc hội và Chính phủ Việt Nam sẽ xem xét về Thông tư 19 này".

Luật gia, Phó Giáo sư tiến sĩ Hoàng Ngọc Giao nêu quan điểm : "Chủ quyền kinh tế, chủ quyền tiền tệ - là những cấu thành đặc biệt của chủ quyền chính trị, chủ quyền quốc gia ! Mất chủ quyền kinh tế là mất chủ quyền quốc gia, cũng coi như là mất nước !".

Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Quang A nói :

"Chủ quyền tiền tệ là một phần của chủ quyền quốc gia và việc mất nó còn nguy hiểm hơn đối với lãnh thổ ; vì mất chủ quyền lãnh thổ dễ nhận ra hơn còn mất chủ quyền tiền tệ khó nhận ra hơn, êm hơn, ngọt hơn nhưng như thuốc độc uống từ từ và tích luỹ đến mức vượt một ngưỡng thì dẫn đến tử vong," ông nhấn mạnh.

Từ Pháp, ông Trương Nhân Tuấn đưa ra quan điểm, góc nhìn riêng của mình :

"Theo cái nhìn của tôi thì không hề có "chủ quyền kinh tế" trong thời đại "kinh tế mở" như hiện nay. Nước này lệ thuộc vào nước kia về kinh tế. Không nước nào "độc lập" hết cả.

"Nhưng trên nguyên tắc về chủ quyền, nếu Việt Nam xài đồng Nhân dân tệ mà không có chiều ngược lại tương xứng, thì đây là dấu hiệu yếu kém của kinh tế Việt Nam. Nói trắng ra là Việt Nam bị "lệ thuộc" vào Trung Quốc, nhiều hơn quan hệ có qua có lại như đã thấy trong quá khứ".

Còn từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Phó Giáo sư tiến sĩ Phạm Quý Thọ chia sẻ :

"Sự thể đã rồi, theo tôi bây giờ cần đặt vấn đề đối sách là gì ? Các giải pháp cần nhanh và tránh hậu quả xấu nhất có thể, mà theo tôi trước hết cần đẩy mạnh tuyên truyền, lấy ý kiến rộng rãi trong các giới chuyên gia và người dân để làm rõ thực chất vấn đề.

"Hai, cần đưa ra các kịch bản kể cả xấu nhất có thể xảy ra với Việt Nam, cả về kinh tế lẫn chính trị, vấn đề cần được tiếp tục bàn thảo thấu đáo, thậm chí yêu cầu sự giải thích của Ban lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam, Ngân hàng nhà nước và nhấn mạnh sự chịu trách nhiệm cá nhân.

"Có nhiều chuyên gia nói với tôi rằng thực sự họ tôi không hiểu tại sao ban lãnh đạo Đảng và Nhà nước Việt Nam lại có một quyết sách như vậy ? Sự phụ thuộc về kinh tế và chính trị sẽ là rõ ràng, trước mắt và lâu dài. Và họ cũng đặt dấu hỏi là tình hình như vậy mà sao không thấy có ai trong nội bộ lãnh đạo lên tiếng ? Họ đặt dấu hỏi liệu không ai có đủ tâm, tầm để lãnh đạo đất nước này chăng ?

"Và họ cũng mong các chuyên gia và các giới trong xã hội, nhân dân, quần chúng và cả những cán bộ có trách nhiệm trong Bộ máy của Đảng và chính quyền ở các cấp, địa phương, cũng như Trung ương sớm lên tiếng và có hành động cụ thể, hiệu quả, thành công nhằm làm rõ ý đồ và các hậu quả được cho là xấu và khôn lường của quyết sách này," chuyên gia về chính sách công nói với BBC Ti Việt.

'Vấn đề đã từng đặt ra'

Ông Trần Quốc Vượng gặp ông Tập Cận Bình ở Bắc Kinh hôm 20/8/2018

Được biết, ít nhất vài năm về trước, cũng đã có ý kiến, kiến nghị tại Vi Nam vào thời điểm đó nêu thực trạng rằng đã có ngân hàng của Việt Nam thực hiện nghiệp vụ đổi CNY-VND (nhân dân tệ và đồng Việt Nam) nhưng theo truyền thông Việt Nam thì : "Chưa có ngân hàng Trung Quốc được thực hiện nghiệp vụ này. Nếu đồng tiền thanh toán thương mại từ đồng đô la Mỹ... được thay bằng Nhân dân tệ, đây chỉ là sự thay thế về đồng tiền thanh toán mà không ảnh hưởng gì đến tình hình xuất siêu hay nhập siêu.

Trước kiến nghị trên, ngày 05/01/2015, Tiến sĩ Cao Sỹ Kiêm, nguyên Thống đốc Ngân hàng nhà nước, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Vừa và nhỏ Việt Nam, đã 'thẳng thắn' nêu quan điểm : "Chúng ta chưa nên chấp thuận kiến nghị đó ở thời điểm này. Tuy nhiên, việc có đồng ý hay không là do Chính phủ quyết định," ông Kiêm được báo mạng Infonet của Việt Nam dẫn lời nói.

"Tuy nhiên, phải giữ đúng nguyên tắc quản lý ngoại hối của chúng ta là : Ở Việt Nam chỉ tiêu tiền Việt Nam chứ không tiêu tiền nước khác", nguyên Thống đốc nêu quan điểm. Vẫn theo nguồn này, theo nguyên Thống đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam thì :

"Đồng nhân dân tệ đang có khuynh hướng quốc tế hóa và nó đã được cho phép lưu hành ở một số nước. Nhưng việc họ đề nghị như thế thì chúng ta cần phải cân nhắc, nghiên cứu kỹ chứ chưa nên đồng ý ngay vì chưa thuận lợi lắm. Bởi lẽ, sức cạnh tranh của chúng ta còn chưa lớn, khả năng quản lý thị trường của chúng ta chưa được nâng lên nên dù giữa ta và Trung Quốc có mối quan hệ giao lưu hàng hóa rất rộng khi nhập siêu của Trung Quốc nhiều.

"Nếu đồng nhân dân tệ được cho phép thanh toán ở Việt Nam đồng nghĩa với việc Trung Quốc mở rộng được phạm vi thanh toán, khi đó hàng hóa của họ sẽ tràn lan ở thị trường Việt Nam. Lúc đó, nếu không quản lý được, nền kinh tế của ta sẽ gặp rất nhiều bất lợi", ông Kiêm được dẫn lời cảnh báo.

Vấn theo báo điện tử Infonet vào thời điểm trên, nguyên Thống đốc cho rằng : "Cũng như đồng đô-la Mỹ khi tràn ngập vào nước ta cũng đã làm yếu đồng tiền Việt của chúng ta, hơn nữa, hiện ngoài USD, chúng ta chưa cho thanh toán bằng các loại đồng tiền khác ở Việt Nam.

"Do vậy, mọi thanh toán khi mua bán, trao đổi hàng hóa phải thông qua đồng ngoại tệ mạnh khác như USD chứ chưa thể thanh toán bằng Nhân dân tệ.

"Chúng ta cứ đảm bảo quan hệ kinh tế bằng việc thanh toán bình thường như các nước khác, phải giữ đúng nguyên tắc quản lý ngoại hối của chúng ta là ở Việt Nam chỉ tiêu tiền Việt Nam chứ không tiêu tiền nước khác", ông Cao Sỹ Kiêm được Infonet dẫn lời nói từ gần bốn năm về trước.

Chuyển động trong chính sách tiền tệ liên quan quan hệ mậu dịch Việt - Trung do Nhà nước Việt Nam vừa công bố đã thu hút sự chú ý của nhiều tổ chức, cá nhân, cũng như nhiều giới trong và ngoài Việt Nam.

Được biết, trong số đó, hôm 31/8/2018, đã xuất hiện một Tuyên bố về Quy định cho phép sử dụng Nhân dân tệ tại Việt Nam, tuyên bố ngỏ này có chữ kỹ của nhiều cá nhân, nhân sỹ, trí thức trong và ngoài nước và hội đoàn xã hội dân sự, trong đó có Diễn đàn Xã hội Dân sự Việt Nam, Câu lạc bộ Lê Hiếu Đằng, Diễn đàn Bauxite Việt Nam.

Quốc Phương

Nguồn : BBC, 02/09/2018

Có thể có 'bàn tay đạo diễn' đằng sau các cuộc biểu tình gần đây ở Việt Nam chống dự luật về ba đặc khu Vân Phong, Phú Quốc, Vân Đồn, một ý kiến trong các khách mời nói với một cuộc Hội luận của BBC hôm 16/8/2018.

Bộ trưởng công an Tô Lâm nói "các vụ tụ tập biểu tình đã phát hiện nhiều đối tượng hình sự, ma túy, với tâm lý 'sống ảo', thích được thể hiện"

Không ngoại trừ 'bàn tay này' có thể 'xuất phát từ nội bộ' của nhà cầm quyền với các 'phe phái lợi ích đối lập' nhau, một nhà báo độc lập từ Sài Gòn, Tiến sỹ Phạm Chí Dũng nêu quan điểm với BBC Tiếng Việt.

Tuy nhiên, ý kiến của khách mời khác tại Bàn tròn thứ Năm từ London tuần này cho rằng nếu điều này có cơ sở, thì đó chỉ là một trong các nhân tố.

Nhân tố chính vẫn là 'lòng yêu nước' lên cao của người dân trong cả nước kết hợp với yếu tố 'phổ biến của mạng xã hội', nhà thơ, dịch giả Hoàng Hưng, người trực tiếp chứng kiến các cuộc xuống đường ở Thành phố Hồ Chí Minh các năm gần đây nói chung và ở Sài Gòn hôm 10/6/2018 nói riêng.

Mới đây, hôm 13/8, người lãnh đạo ngành Công an Việt Nam, Thượng tướng, Bộ trưởng Tô Lâm được truyền thông chính thức nhà nước và Cổng thông tin điện tử Bộ Công an trích thuật, cho rằng :

"Các vụ tụ tập biểu tình đã phát hiện nhiều đối tượng hình sự, ma túy, với tâm lý 'sống ảo', thích được thể hiện", thậm chí các đối tượng khai nhận đã nhận tiền "từ 200.000 VND tới 400.000 VND" để biểu tình.

'Do yêu nước kèm mạng xã hội'

Trước hết, nhà thờ Hoàng Hưng, thành viên sáng lập Ban vận động thành lập Văn đoàn độc lập Việt Nam, thành viên sáng lập Tạp chí văn nghệ mạng Văn Việt nêu quan điểm, bình luận về nhận đinh của lãnh đạo ngành Công an của Việt Nam.

"Không riêng ông Tô Lâm, mà nói chung các lãnh đạo cao cấp lâu nay luôn có một luận điệu vu khống cho các thế lực kích động biểu tình. Bản thân tôi cũng trong số các nhân sĩ trí thức đã bị truyền hình Việt Nam đưa đích danh hình ảnh tên tuổi là người kích động biểu tình (vụ Formosa)," nhà thơ Hoàng Hưng nói.

Nhà thơ Hoàng Hưng chia sẻ trên FB cá nhân của ông rằng ngày 10/6/2018 ông chỉ ra quan sát, rồi bị cuốn vào dòng biểu tình, nhờ đó ông chứng kiến sự kiện.

"Nhưng lâu nay, đa số nhân sĩ phản biện đều bị giam trong nhà mỗi khi sắp có biểu tình, mà biểu tình vẫn diễn ra ngày càng đông, càng mạnh. Sau đó, lại nói là bọn thù địch, Việt Tân... kích động.

"Rồi giờ là "bọn xấu" chung chung. Nhưng chưa hề bắt được, đưa ra xử được kẻ kích động nào cụ thể. Ngược lại, chính tôi và vài nhà báo độc lập chứng kiến mấy kẻ kích động người dân xông vào nhà máy (vụ Bình Dương) (mấy tên đội mũ cối, nói giọng Nghệ Tĩnh) mà Công an ko không làm gì, sau cũng không thấy xử án, mà chỉ xử một số công nhân hôi của...

"Tôi có chất vấn cán bộ của Bộ Công an việc này (khi họ vào gặp, hỏi ý kiến trí thức về việc Giàn khoan HD981), họ không trả lời được (sau đó, có tin truyền là chính 'bọn Hoa Nam' kích động đốt phá để phá hoại kinh tế và lấy cớ cho nhà nước cấm 'biểu tình chống Tàu.'"

Mặc dù tham gia chương trình Bàn tròn thứ Năm từ Texas, Hoa Kỳ, nhà thơ Hoàng Hưng khẳng định đây chỉ là nơi ông ghé thăm mùa hè này, mà ông vẫn sinh sống ở Sài Gòn là chính và ông chia sẻ từ kinh nghiệm cá nhân của mình góc nhìn về biểu tình ở Việt Nam :

"Là người trực tiếp tham gia nhiều cuộc biểu tình, có cả vợ tôi cũng tham gia, tôi quan sát và khẳng định đó là tình cảm yêu nước, lo cho an nguy của đất nước, bất bình với nhà nước của người dân đã ngày càng rộng lớn.

"Kẻ kích động Biểu tình chính là những kẻ tàn hại đất nước, không dám 'chống Tàu xâm lược'. Các nhà lãnh đạo phải nhìn thẳng sự thật, ứng xử đàng hoàng tử tế với dân, thừa nhận sai lầm... chứ không thể cứ dùng cách vu cáo như thế.

"Dù có người như anh Phạm Chí Dũng, cho là cuộc Biểu tình ngày 10/6/2018 có bàn tay của 'một bộ phận Công an' và lực lượng 'trong nội bộ chính quyền' tổ chức để phản đối luật Đặc khu (nhằm đòi chia chác quyền và lợi), tôi vẫn khẳng định : nếu có sự tổ chức như thế, chỉ là một bộ phận lợi dụng Biểu tình.

"Còn vẫn dứt khoát khẳng định Biểu tình là lòng dân tự giác, nhờ nhiều nhất là mạng xã hội. Chính vì thế Quốc hội mới vội vã thông qua Luật An ninh mạng để ngăn chặn," nhà thơ Hoàng Hưng chia sẻ với Bàn tròn thứ Năm phát đi từ London.

'Bàn tay đạo diễn và thuyết âm mưu ?'

Trước đó, cũng tại bàn tròn, Tiến sỹ Phạm Chí Dũng, Chủ tịch Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam nêu quan điểm và cho rằng có thể có một 'bàn tay vô hình' từ trong 'nội bộ ngành Công an và Chính quyền' đứng đằng sau 'lợi dụng lòng yêu nước' của nhân dân để 'giật dây' biểu tình và thủ lợi cho 'phe cánh của mình'.

Tiến sỹ Phạm Chí Dũng đặt ra giả thuyết về việc liệu 'đã có một bàn tay vô hình' từ trong 'nội bộ của chính quyền' và các 'nhóm lợi ích' đã lợi dụng lòng yêu nước để 'đạo diễn' cuộc biểu tình hôm 10/6/2018 nhằm đem lại quyền lợi cho mình.

Khi được hỏi liệu có căn cứ gì hay không để nhận định như vậy và liệu đây có phải là một dạng 'thuyết âm mưu' hay là không, ông Phạm Chí Dũng nói :

"Tôi đưa ra một thực tế để chứng minh như thế này, vào ngày 10/6, gần như toàn bộ giới đấu tranh dân chủ, nhân quyền thứ nhất là không kêu gọi biểu tình, trừ một trang 'Tập hợp Quốc dân Việt' ở hải ngoại, còn lại ở trong nước không có bất cứ một cá nhân hay tổ chức xã hội dân sự nào kêu gọi biểu tình vào ngày 10/6.

"Điều thứ hai, vào ngày đó thì đa số giới đấu tranh dân chủ nhân quyền đều bị chặn ở nhà mà không được đi biểu tình. Tôi cũng bị chặn và rất nhiều người bị chặn, chỉ có một số ít đi được thôi.

"Cho nên không thể nói là cuộc biểu tình ngày 10/6 là xuất từ yêu cầu đòi hỏi và yêu sách như lời kêu gọi của giới đấu tranh dân chủ, nhân quyền ở Việt Nam. Nó khác với những cuộc biểu tình chống Trung Quốc trước đây là từ giới đấu tranh dân chủ, nhân quyền.

"Nhưng mà cuộc biểu tình ngày 10/6 chống luật đặc khu, lại không phải từ giới đấu tranh dân chủ nhân quyền, như vậy thì từ đâu ? Bây giờ chúng ta đặt dấu hỏi là từ đâu, để thấy rõ rằng nếu như xác định được từ đâu là biết chắc rằng thuyết âm mưu sẽ biến thành hiện thực một cách rất là nhanh chóng.

"Và thông tin thứ hai mà tôi nói là tôi nghe một số người thông tin sau cuộc biểu tình ngày 10/6, họ đặt những dấu hỏi đầu tiên còn nghi ngờ, nhưng sau đó rất nhiều người đã đồng thuận với nhau rằng việc này 'phải có bàn tay' của Công an.

"Tại vì từ trước đến giờ không có một cuộc biểu tình nào có thể nổ ra một cách sôi động và với số đông như vậy mà 'không có bàn tay của Công an', hoặc không có sự 'tạo điều kiện gián tiếp' của Công an."

Cuộc biểu tình ở Hà Nội hôm 10/6 cũng có 'hàng nghìn' người tham gia xuống đường phản đối Luật Đặc khu

'Do dân, giới hoạt động hay chính quyền ?'

Và nhà báo độc lập từ Sài Gòn đưa ra thêm so sánh để củng cố luận điểm có tính giả thuyết của mình, Tiến sỹ Phạm Chí Dũng nói tiếp :

"Tôi muốn nói là ngay trong cuộc biểu tình phản đối giàn khoan HD981 của Trung Quốc vào tháng 5/2014, thì cũng trong những đoàn biểu tình đó cũng có những nhóm của Công an, cũng có những nhóm của Dư luận viên, gọi là những nhóm 'ngụy biểu tình' đi tổ chức biểu tình để đánh lạc hướng, để phân hóa đám đông biểu tình ra.

"Thì kì này cũng có những nhóm như vậy và có một điều cũng lạ lùng là mặc dù không có lời kêu gọi nào của giới đấu tranh dân chủ, nhân quyền, nhưng khi đi vào biểu tình, lại xuất hiện những băng-rôn, cờ quạt đã được chuẩn bị một cách nghiêm túc, một cách quy mô từ trước và theo từng nhóm.

"Và đúng giờ đó thì những nhóm đó hội tụ với nhau tại Bà Quẹo, tại Ngã tư Bảy Hiền và tổ chức biểu tình và sau đó kéo về công viên Hoàng Văn Thụ. Thế thì đây là vấn đề cần phải nói là rất khó hiểu từ phía người dân, mà từ phía chính quyền.

"Có nghĩa là thế này, ông Nguyễn Thiện Nhân nói là đã không chế được 700 đối tượng, nhưng tại sao tới giờ Công an ở Sài Gòn hay Công an ở Bộ Công an lại không công bố, hoặc không dám công bố rằng những đối tượng đó là thuộc xã hội dân sự, thuộc thế lực thù địch, hay là thuộc về người dân, hay là thuộc về phe phái nào ở trong nội bộ Đảng ?

"Thì hoàn toàn không có sự công bố nào và tình trạng không công bố như vậy cũng giống y chang như tình trạng đã không công bố một chút nào về những kẻ lạ mặt đã gây ra dẫn đầu cuộc biểu tình và đập phá ở Tỉnh Bình Dương vào năm 2014.

"Như vậy, tất nhiên chúng ta chưa có đầy đủ cơ sở để khẳng định rằng việc 'phe phái nội bộ tổ chức biểu tình' chỉ là thuyết âm mưu, nhưng cũng có rất nhiều câu hỏi mà từ phía chính quyền đã không hề trả lời, đã không hề hồi âm và không hề giải thích.

"Làm cho người dân và giới phân tích càng ngày càng nghi ngờ rằng chỉ có thể một phe phái ở trong nội bộ có tiềm lực về tài chính, có tiềm lực về tổ chức và đặc biệt có tiềm lực về Công an, và 'có sự chỉ đạo' ở trong một bộ phận nào đó của Công an, thì mới có thể tạo ra một cuộc biểu tình lớn như vậy."

'Củng cố thêm giả thuyết ?'

Chủ tịch Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam cũng đưa ra thêm từ quan điểm riêng của ông một số dữ liệu nữa mà theo ông là có thể củng cố thêm cho giả thuyết đang được đề cập, Tiến sỹ Phạm Chí Dũng nói tiếp :

"Và một vấn đề nữa cũng cần đặt ra là cuộc biểu tình đó nhằm mục đích gì và tại sao 50.000 công nhân [Công ty] Pouyuen [ở quận Bình Tân, TPHCM], những người đầu tắt mặt tối chỉ lo làm việc kiếm cơm, mà họ lại quan tâm đến Luật Đặc khu đến mức mà sau khi cuộc biểu tình ngày 10/6 đã trôi qua, vào ngày hôm sau và hôm sau nữa, công nhân Pouyuen vẫn tiếp tục biểu tình và nổ ra thậm chí đập phá nữa rất dữ dội ?

"Như vậy thì ai đã tổ chức, ai đã đạo diễn các công nhân Pouyuen biểu tình chống Luật Đặc khu như vậy ? Và thêm một thông tin này cũng cần phải chú ý thêm là Luật Đặc khu được cho là thuộc về lợi ích của một nhóm chính khách ở trong nội bộ của Đảng Cộng sản mà không phải là lợi ích của nhiều chính khách.

"Và những chính khác khi không có lợi ích ở trong Luật Đặc khu, đặc biệt là ở trong các đặc khu Vân Đồn, Phú Quốc và Vân Phong, thì không thích Luật Đặc khu này và thậm chí là chống Luật Đặc khu này.

"Đó là lý do mà tại sao lại có giả thuyết cho rằng chính những nhóm quan chức không thích Luật Đặc khu đã có thể 'tiếp một bàn tay' vào việc 'đạo diễn' cuộc biểu tình ngày 10/6 chống Luật Đặc khu.

"Và cũng đặt ra một giả thuyết là tại sao gần đây Ủy ban Thường vụ Quốc hội lại thay đổi quan điểm như chong chóng, khi trước đó đưa ra định bàn về Luật Đặc khu và đưa ra Quốc Hội, nhưng mà sau đó lại không đưa vào nghị trình bàn Luật Đặc khu nữa ?

"Và ông Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc còn nhân nhượng, thỏa hiệp hơn khi nói rằng Luật Đặc khu phải lấy ý kiến của nhân dân, mặc dù chưa đề cập đến việc Trưng cầu Dân ý với Luật Đặc khu," Tiến sỹ kinh tế Phạm Chí Dũng nói thêm với Bàn tròn thứ Năm từ Sài Gòn.

Cho dù có bị những phe phái chính trị lợi dụng để đấu đá lẫn nhau, cuộc biểu tình ngày Mười tháng Sáu năm 2018 lên tới hàng trăm ngàn người và lan rộng trên 50% tỉnh thành trong cả nước vẫn cho thấy sự phẫn nộ của người dân đối với Luật Đặc khu cùng tinh thần thoát Trung là có thực, và sức mạnh biển trời của người dân khi biểu tình đã vượt qua 'mọi tính toán riêng tư thâm thù và lợi ích nhóm' của 'các phe phái chính trị' trong nội bộ đảng, ," TS Dũng nhận xét thêm với BBC sau hội luận Bàn tròn thứ Năm.

Quôc Phương thực hiện

Nguồn : BBC, 18/08/2018

Các chủ nghĩa Marx, chủ nghĩa toàn trị v.v... tiếp tục vẫn là đề tài được nhiều giới quan sát, phân tích nghiên cứu và luận bàn.

Đang có khuynh hướng một số quốc gia 'lớn và mạnh' trên thế giới muốn đưa chủ nghĩa toàn trị trở lại, trong khi việc 'tôn vinh' chủ thuyết Marx - Lenin ở một số quốc gia với Đảng cộng sản cầm quyền thực chất chỉ là cách thức để 'tồn tại' và giữ độc quyền 'cai trị', theo ý kiến các nhà phân tích và quan sát người Việt Nam từ Pháp.

Trao đổi với BBC Tiếng Việt hôm 17/5/2018 từ Marne-la-Vallée, mạn nam Paris, Tiến sĩ Nguyễn Văn Huy, nhà báo và nhà nghiên cứu, nêu quan điểm :

"Ngày nay, nhìn chung trên toàn thế giới, chủ nghĩa toàn trị đang phát triển khá rộng rãi, đặc biệt là ở một vài nước lớn, chẳng hạn như Nga hay Trung Quốc, nhưng tại một số các quốc gia ở lục địa Phi Châu, hay Nam Mỹ thì nó đang giảm dần.

"Nhưng có phong trào mới là ngày nay các quốc gia trong khối cộng sản cũ đang có khuynh hướng muốn trở lại chế độ toàn trị để giữ vững quyền lực và duy trì niềm tin của dân chúng vào chế độ".

Và Tiến sĩ Nguyễn Văn Huy đưa ra lý giải cho góc nhìn của mình, ông nói :

"Với trào lưu toàn cầu hóa, người dân trong các quốc gia cộng sản cũ có khả năng biết được những tin tức ngoài quốc gia của họ qua hệ thống mạng Internet và từ đó thấy những sai trái của chế độ cai trị đương quyền. Để hạn chế mọi chống đối, các quốc gia lớn cộng sản cũ, như Trung Quốc và Nga, đang có khuynh hướng tập trung quyền lực vào tay một người, muốn kiểm soát mọi người và duy trì lại chính sách toàn trị".

Tiến sĩ Nguyễn Văn Huy nói về Chủ nghĩa Toàn trị

Về chủ nghĩa cộng sản, trong dịp quốc tế đánh dấu 200 năm sinh của Karl Marx, nhà quan sát này nói thêm :

"Chủ nghĩa cộng sản sau Đệ nghị Thế chiến phát triển rất mạnh mẽ. Ở Châu Âu thì có thể nói là chủ nghĩa cộng sản là một trào lưu tư tưởng chính trị phát triển rất mạnh trong những năm 1940-1955, nhưng từ khi khối Liên Xô ra mặt đối đầu với khối Tự Do mà do Mỹ và Tây Âu lãnh đạo, phong trào cộng sản bắt đầu giảm xuống, các chính quyền phương Tây hạn chế quyền lực và tầm vóc của những tổ chức cộng sản.

"Đến gần đây, tại Pháp chẳng hạn, đảng cộng sản đã gần như bị tan rã và suy thoái hoàn toàn và họ phải kết hợp với những tổ chức khuynh tả khác để tạo lại một thế lực cánh tả... Đảng cộng sản Pháp ngày nay không còn thực lực và không đủ khả năng quy tụ quần chúng như trước. Chủ trương và đường lối của họ ngày nay không còn hấp dẫn người Pháp nữa.

"Nhìn sang các quốc gia thứ ba, trong đó có Việt Nam, Lào, Trung Quốc, nói chung là các quốc gia Đông Á và Đông Nam Á, thì chủ nghĩa cộng sản chỉ lời nói ngoài miệng mà thôi, chứ thực sự tổ chức xã hội của họ ngày nay không còn gì cộng sản hết.

"Vì lý tưởng cộng sản chủ trương xóa bỏ giai cấp bóc lột, đem công bằng và phúc lợi xã hội cho người dân, phân chia của cải đồng đều cho mọi người… Trong khi ngày nay tại các quốc gia cộng sản như Việt Nam, Bắc Hàn, Lào, hoặc Trung Quốc, bất công xã hội hoàn toàn ngự trị, cái gì cũng phải trả tiền kể cả học hành và chữa bệnh.

"Trong khi những người có tiền, nhất là những cấp lãnh đạo giàu có trong Đảng cộng sản, lãnh đạo đất nước không có gì là cộng sản cả. Thành ra tôi thấy trong khối các quốc gia cộng sản, mặc dù những người lãnh đạo vẫn nói là áp dụng hay duy trì chủ nghĩa cộng sản, nhưng thực chất các xã hội này đã biến thoái nhường chỗ cho một chủ nghĩa tư bản mang dại lộng hành. Lý tưởng mà họ theo đuổi không còn có ý nghĩa gì của thời Karl Marx đưa ra, nghĩa là mọi người đều bình đẳng và được bảo vệ như nhau trước luật pháp của một xã hội dân sự tốt", Tiến sĩ Nguyễn Văn Huy bình luận.

'Sai lầm lớn nhất'

Từ Paris, nhà văn Vũ Thư Hiên đưa ra quan điểm của ông về Chủ nghĩa Marx và bình luận về điều mà ông cho là hạn chế hay sai lầm của chủ thuyết này, ông nói :

"Tôi nghĩ rằng không phải vô lý mà ở nhiều Đại học trên thế giới người ta vẫn dành ra những giờ cho việc nghiên cứu Marx và Engel, các ông ấy trong phương pháp nghiên cứu và những phát biểu của mình, đặc biệt là Marx lúc trẻ có nhiều ý kiến hay, nhưng sai lầm lớn nhất của họ sau những nghiên cứu rất kỹ càng về các vấn đề của Chủ nghĩa Tư Bản, thì lại đi đến một kết luận sai lầm là tất cả sinh ra bởi tư hữu tài sản, cái đó là sai.

Nhà văn Vũ Thư Hiên (trái) bình luận về Chủ nghĩa Cộng sản nhân 200 năm sinh của Karl Marx

"Thứ hai, và là cái sai lớn nhất, là ở trong Tuyên ngôn Cộng sản, khi ông tuyên xưng sự chuyển biến từ một xã hội bình thường mà chúng ta quen gọi là xã hội Tư Bản Chủ nghĩa, sang Chủ nghĩa Xã hội và đích cuối là Chủ nghĩa Cộng Sản, thì ông cho rằng cái đó phải được tiến hành bởi giai cấp vô sản và phải áp dụng một cái gọi là chuyên chính vô sản, thì những cái đó đã tạo ra một tệ nạn kinh khủng ở trên thế giới này.

"Tất cả các Đảng Cộng sản mà đi theo con đường đó đã để lại những di họa rất lớn, số người chết thì không thể tính trăm, tính nghìn, mà tính hàng triệu rồi, thì cái đó phải nói rằng Chủ nghĩa Marx gây ra tai hại", tác giả cuốn hồi ký chính trị 'Đêm giữa ban ngày' nói.

Tác phẩm 'Tư bản' của Marx được trưng bày ở Trier

Khi được hỏi, nếu có những hạn chế hay điểm gây tranh cãi như vậy, tại sao Chủ nghĩa Marx, mở rộng hơn là Chủ nghĩa Marx - Lenin, vẫn tồn tại và được tôn vinh ở một số quốc gia, trong đó có Trung Quốc hay Việt Nam v.v..., nhà văn Vũ Thư Hiên nói :

"Tôi nghĩ rằng chuyện đó cũng bình thường, nó tùy vào tầm hiểu biết mà người ta tôn vinh cái này hoặc cái kia, thí dụ như tục vái những ông bình vôi treo ở các cây đa đầu làng, thì vẫn có những bà đến vái, vì vậy cho nên chúng ta có thể bằng trí tuệ nói chuyện về Chủ nghĩa Marx chứ không nên tấn công những cụ bà già đó làm gì, cái đó không xứng đáng với con người trí tuệ của thế kỷ này,

"Trong trường hợp phải nói là những người hiện nay cố gắng giữ Chủ nghĩa Marx và cộng thêm Lenin vào đấy, mà thực sự ra cái đó cũng khiên cưỡng, họ đưa vào đấy để tồn tại và giữ được quyền cai trị chứ không phải vì cái gì khác...

"Cái câu mà nói rằng 'cái gì tồn tài, cái đấy hợp lý', khái niệm hợp lý có thể ở trong một thời điểm, có thể trong một quãng thời gian, chúng ta thấy rằng nó đã từng hợp lý ở Liên Xô và các nước Đông Âu, nhưng sau đó người ta đã chứng minh là nó không hợp lý và người ta làm cái khác.

"Vì vậy nếu chúng ta nói là nếu nó tồn tại ở Trung Quốc, Việt Nam là hợp lý, thì tôi không thể chia sẻ cách suy nghĩ đó", nhà văn Vũ Thư Hiên nói BBC Tiếng Việt từ thủ đô của nước Pháp.

Quốc Phương

Nguồn : BBC, 23/05/2018

Vụ việc đất đai ở Thủ Thiêm, Thành phố Hồ Chí Minh, đã 'động đến các quyền' của người dân và 'động đến những khoản chi rất lớn', một cựu quan chức trong Ban lãnh đạo Trung ương Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam thừa nhận với Bàn tròn thứ Năm của BBC News Tiếng Việt.

Người dân Thủ Thiêm mang bản đồ quy hoạch khu đô thị Thủ Thiêm tới chất vấn Đại biểu quốc hội trong buổi tiếp xúc cử tri ngày 9/5

Cần phải đưa những quan chức liên quan, không chỉ các cựu quan chức lãnh đạo thành phố hữu trách trong các giai đoạn có liên quan, mà cả những 'bộ, ban, ngành' và những quan chức lãnh đạo các cuộc thanh tra, điều tra mà không phát hiện các 'sai phạm nghiêm trọng' ra xem xét trách nhiệm, theo một số nhà quan sát, phân tích, bình luận thời sự và chính sách từ Việt Nam.

Trước hết, từ Hà Nội, ông Lê Truyền, cựu Phó Chủ tịch Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam, nói với Bàn tròn hôm 10/5/2018 :

"Vấn đề Thủ Thiêm thì tôi cũng mới được nghe thông tin thôi, nhưng mà cũng thấy có nhiều chuyện liên quan đến quản lý đất đai, đến vai trò của quản lý nhà nước và nó liên quan đến những dự án lớn, đụng đến những quyền của nhân dân về đất đai, rồi đụng đến những khoản chi rất là lớn.

"Bây giờ tôi vẫn tiếp tục theo dõi và ở trong Thành phố Hồ Chí Minh cũng có nhiều ý kiến. Hôm nay, mới được nghe tin là Đoàn Đại biểu của Quốc hội có về tiếp xúc với nhân dân ở Quận II, rồi với nhân dân ở Thủ Thiêm và tôi thấy đáng mừng là bởi vì đã nổ ra những câu hỏi, những nhu cầu, những nguyện vọng và Đoàn Đại biểu cũng đã trả lời là sẽ giải quyết và sẽ sớm báo cáo với Đảng, với chính quyền thành phố để đáp ứng nhu cầu đặt ra của nhân dân".

Bình luận phản hồi tại chỗ về ý kiến này của ông Lê Truyền, từ Sài Gòn, Tiến sĩ Nguyễn Thị Hậu, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, nguyên Phó Viện trưởng Nghiên cứu phát triển Thành phố Hồ Chí Minh, nói với Bàn tròn :

"Tôi xin có một bình luận nhỏ đó là việc tiếp xúc với cử tri Quận II cho đến bây giờ mới làm một cách công khai, có nhiều cử tri dân oan mới được tham gia những buổi tiếp xúc như thế này, theo tôi là quá muộn rồi !".

Báo chí trong nước cho biết có nhiều chuyện liên quan đến quản lý đất đai đụng đến những quyền của nhân dân về đất đai.

'Muộn vẫn còn hơn không ?'

Khi được đề nghị đáp lời, cựu Phó Chủ tịch Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam, ông Lê Truyền nói :

"Vâng thì tôi cũng thấy là muộn, nhưng còn hơn là không bởi vì việc cũng mới nổ ra và Đoàn Đại biểu cũng đã tổ chức được những cuộc tiếp xúc, đối thoại với cử tri, như thế cũng rất là cần thiết, còn cái chậm theo tôi còn liên quan đến việc 'Anh đã phát hiện ra tình hình ở Thủ Thiêm được sớm hay chưa ?', thì cái ấy lại còn liên quan đến những chuyện khác.

Trả lời câu hỏi của khán giả gửi tới Bàn tròn trực tuyến này về vấn đề ai phải chịu trách nhiệm trong vụ việc đất đai ở Thủ Thiêm, Tiến sĩ Nguyễn Thị Hậu nói :

"Tất nhiên lãnh đạo cao nhất của thành phố thời kỳ mà tiến hành quy hoạc và giải tỏa Thủ Thiêm như vậy", chuyên gia này nói và giải thích thêm :

"Là người đứng đầu của chính quyền thành phố, thì tất nhiên phải chịu trách nhiệm về những việc xảy ra, đặc biệt những việc làm tổn hại đến nhân dân, không thể để trách nhiệm cho người khác được".

Khi được hỏi 'chịu trách nhiệm thế nào', Tiến sĩ Nguyễn Thị Hậu nói thêm trên quan điểm riêng :

"Theo tôi được biết trong năm ấy, đồng chí Bí thư Thành ủy [khi đó] là người chỉ đạo trực tiếp tất cả những việc này, vậy đối với tôi là một người cán bộ bình thường, thì mình đã nhận việc gì và trong tầm trách nhiệm của mình thì việc tốt, việc xấu, mình cũng phải chịu trách nhiệm.

"Và đến bây giờ, khi quá trình giải tỏa Thủ Thiêm để lại quá nhiều những sai lầm như thế, để lại quá nhiều tổn hại cho nhân dân như thế, thì chắc chắn đồng chí Bí thư Thành ủy thời kỳ đó phải chịu trách nhiệm".

Ai phải chịu trách nhiệm ?

Cũng từ Sài Gòn, Tiến sĩ Phạm Chí Dũng, Chủ tịch Hội Nhà báo độc lập Việt Nam, nêu quan điểm riêng cho rằng nếu nói về vấn đề trách nhiệm thì nhiều người phải chịu trách nhiệm, mà không chỉ riêng vị trí cựu Bí thư Thành ủy hay nguyên Phó Bí thư Thành ủy, cựu Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh, mà theo ông có thể có những trường hợp và cơ quan 'bộ, ngành' khác nữa, ông nói :

"Tôi cho rằng về mặt trực tiếp vào thời điểm đó, thời điểm xét quy hoạch Thủ Thiêm, thì ông Chủ tịch UBND Thành phố vào thời kỳ đó và ông Phó Chủ tịch UBND Thành phố thời kỳ đó phải chịu trách nhiệm".

Theo nhà báo tự do này, thì người được cho là 'ký văn bản vượt thẩm quyền' vào văn bản thay thế văn bản của Thủ tướng Chính phủ mà "được coi là dọn đường, mở đường để giải tỏa lố 160 héc-ta đất dành cho tái định cư cho người dân, chính là người phải chịu trách nhiệm".

"Nhưng mà không chỉ vậy, mà thời kỳ đó còn phải xét các bộ ngành liên quan, đặc biệt là Bộ Xây dựng, vai trò của Bộ Xây dựng lúc đó như thế nào ? Tôi đang nghe đến lúc này một Thứ trưởng Bộ Xây dựng lên tiếng bảo vệ quan điểm rằng văn bản của ông Đua ký là đúng, và nếu xét Quy hoạch Thủ Thiêm là Quy hoạch năm 2002, chứ không phải là Quy hoạch năm 1996, như vậy là bảo vệ cho quan điểm giải tỏa lố đất đai của người dân.

"Thành thử phải quy luôn trách nhiệm những nhân vật của Bộ Xây dựng và cao hơn nữa là những nhân vật đã duyệt, phê duyệt Quy hoạch năm 2002, 2003 trở đi, đó là những nhân vật nào ở Chính phủ ? Và quan điểm của tôi là vụ Thủ Thiêm là một vụ trọng án, đại án quốc gia rất lớn, vì ở đây có dấu hiệu tham nhũng kinh khủng", ông Phạm Chí Dũng nêu quan điểm riêng của mình.

Ngoài ra, ông Dũng cũng cho rằng những quan chức lãnh đạo các đợt kiểm tra, thanh tra đất đai trong vụ Thủ Thiêm mà 'không phát hiện ra sai phạm gì' từ trước đến nay, cũng phải chịu trách nhiệm.

Cần xử lý thế nào ?

Từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại Hà Nội, Phó Giáo sư Tiến sĩ Phạm Quý Thọ, chuyên gia về chính sách công, nêu bình luận về việc nên giải quyết, xử lý vụ Thủ Thiêm ra sao cho thấu tình, đạt lý, ông nói :

"Vụ việc Thủ Thiêm đẩy lên một cao trào rất mạnh của hậu quả gọi là 'Sở hữu toàn dân và nhà nước' về đất đai, thì nay cần phải xét lại hết, thế mà chúng ta chỉ thấy nhà nước quản lý đất đai thông qua các quy hoạch, thậm chí bây giờ những nhà quản lý dấu đi, hoặc vì lý do gì đấy, người ta 'thất lạc' trong nháy nháy.

"Thì những việc này cần phải hoàn thiện thể chế một cách quyết liệt, mọi chính sách mà hướng tới Thủ Thiêm coi như là một bài học. Tôi chia sẻ với Tiến sĩ Nguyễn Thị Hậu là phải hướng tới dân, trước hết, những gì thuộc về dân oan, những gì thuộc về bức xúc của người dân, thiệt thòi với người dân và lại làm tổn hại đến các công trình văn hóa, tôn giáo, thì đều phải phục hồi nguyên như thế.

"Và điểm tiếp theo, chắc chắn rồi, muốn được lòng dân thì phải xử lý tham nhũng một cách triệt để bởi vì Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã dựa vào dân để chống tham nhũng, hiện nay là như vậy, thì phải làm thỏa mãn được nguyện vọng chính đáng của người dân, mà tôi thấy tất cả những báo chí của nhà nước đưa gần đây phản ánh rất đúng nguyện vọng chính đáng của người dân và điều đó là phải làm ngay.

"Còn những kẻ tham nhũng thì phải đưa ra trừng trị mà thậm chí không chỉ là theo cảm tính mà vừa đúng pháp luật, nhưng phải làm đến nơi, đến chốn, không có vùng cấm, kể cả theo quyết định về kỷ luật là kể cả anh đã 'hạ cánh' rồi, nhưng mà cũng không được an toàn.

"Tôi nghĩ như vậy mới thỏa mãn được lòng dân, mọi vấn đề về chính sách bây giờ phải hướng tới lòng dân trước hết", nguyên Chủ nhiệm Khoa chính sách Công, thuộc Học viện Chính sách và Phát triển, Bộ Kế hoạch & Đầu tư nói.

Còn về phần mình, Tiến sĩ Phạm Chí Dũng nêu quan điểm : "Khởi tố điều tra thôi, làm nhanh, làm ngay và làm dứt khoát, kiên quyết !', nhà báo tự do này nói với Bàn tròn thứ Năm.

Quốc Phương thực hiện

Nguồn : BBC, 13/05/2018

Việc chống tham nhũng cần được làm một cách 'công bằng và khách quan', ý kiến từ giới quan sát tại Việt Nam nói với BBC trong một bàn tròn trung tuần tháng Tư năm 2018 xung quanh điều được cho là một cuộc chiến 'một mất một còn' chống tham nhũng và công cuộc chỉnh đốn làm trong sạch đảng và chính quyền đang được tiến hành ở Việt Nam.

Ông Đinh La Thăng là bị cáo có chức vụ cao cấp nhất bi đưa ra xét xử trong các 'chiến dịch chống tham nhũng' và 'chỉnh đảng' gần đây của Đảng cộng sản Việt Nam

Các quy định tuy là nội bộ của Đảng cộng sản nhưng cần phải xem xét tính chất hợp hiến, cũng như tham chiếu các quyền phổ quát về nhân quyền của con người để tránh nguy cơ có thể trở nên 'vi hiến', hay 'vi phạm nhân quyền', vẫn theo các bình luận được trình bày ở Bàn tròn thứ Năm của BBC tiếng Việt hôm 12/4/2018.

Các ý kiến trong dịp này cũng đặt vấn đề về việc phải chăng một số tranh cãi trong các quy định nội bộ của Đảng cộng sản có thể có nguồn gốc từ việc thiếu một đạo luật về đảng phái hay về Đảng cộng sản (có thể gọi là Luật về Đảng) ở Việt Nam.

Việt Nam : Mới mẻ trong xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm ?

Trước hết, từ Sài Gòn, Tiến sĩ Phạm Chí Dũng, Chủ tịch Hội nhà báo độc lập Việt Nam, nêu quan điểm riêng :

"Tôi chỉ muốn nhấn mạnh một điều là làm gì thì làm, chống tham nhũng sao thì chống và quyết tâm như thế nào thì quyết tâm, nhưng phải cho công bằng cho khách quan và phải chống tham nhũng chính trong nội bộ Đảng cộng sản chứ không phải chống ở đâu.

"Và trong nội bộ Đảng cộng sản nghĩa là ông (Tổng bí thư) Nguyễn Phú Trọng phải làm một cách công bằng, công tâm và theo như ông nói là "không có vùng cấm". Nhưng mà cho đến giờ vẫn hình thành rất nhiều 'vùng cấm' ngay sát sườn ông ta mà không hiểu vô tình hay hữu ‎‎ý, hay là một cách 'đầy chủ ý‎' nào đó mà ông ta vẫn bỏ qua.

"Ví dụ, mới đây người ta mới phát hiện ra một cơ sở sản xuất thuốc ung thư ở Việt Nam từ bột làm từ gốc tre. Công an nhảy vào [cuộc], tất cả đều nhảy vào và làm lớn chuyện lên. Trong khi đó vụ Bộ Y tế có một công ty đã nhập thuốc ung thư giả và có thể nói là mang tới cái chết cho rất nhiều bệnh nhân ung thư... Nhưng cho tới giờ ông Nguyễn Phú Trọng vẫn hoàn toàn không ngó ngàng gì tới ‎ kiến dư luận...

"Do đó, Quy định 102 cần phải làm sao cho công bằng cho khách quan. Theo dân gian hay nói là không chỉ chống tham nhũng thời kỳ trước mà còn phải chống tham nhũng thời kỳ này, không chỉ chống tham nhũng ở 'phe đối phương' mà còn phải chống tham nhũng ở 'phe ta'… Còn nhiều quan chức [được cho là] 'bên cạnh sườn' nhưng vẫn chưa được xử l‎ý".

'Chống từ từ, không dàn quá rộng'

Từ Hà Nội, Tiến sĩ Khuất Thu Hồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển xã hội (ISDS) bình luận :

"Tôi nghĩ nếu có chống thì phải chống từ từ chứ không thể cùng một lúc dàn mặt trận ra quá rộng.

"Tôi nghĩ có thể đó là một kế hoạch chưa triển khai. Trong thời gian vừa qua chúng ta có quá nhiều bất ngờ về những vụ việc, về những người bị đưa ra xử l‎ý mà trước đó không ai nghĩ rằng sẽ được đưa ra xử lý‎".

Từ Sài Gòn, Luật sư Trần Quốc Thuận, nguyên Phó Chủ nhiệm Thường trực Văn phòng Quốc hội Việt Nam bình luận về khía cạnh hợp hiến hay không của các văn bản quy định nội bộ của Đảng cộng sản và hướng xử lý ra sao, ông nói :

"Đây là luật của Đảng, nếu anh đồng ý‎ thì ở trong Đảng, nếu không đồng ý‎ thì ra hay thế nào đó tùy. Cho nên có những quy định hơi không bình thường nhưng rõ ràng có những luật riêng của Đảng thì đó là quy định".

Trước câu hỏi xử lý thế nào nếu một tổ chức đảng phải chính trị, mà dù là một đảng cầm quyền, mà có những quy định gây quan ngại là có thể 'trái với những nguyên tắc phổ quát' của nhân quyền đã được quốc tế thừa nhận rộng rãi, Luật sư Trần Quốc Thuận nói tiếp :

"Ở Việt Nam chưa có quy định đó và có những quy định khác là quy định riêng của Đảng và người ta có quyền nói như thế. Việt Nam cũng chưa có quy chế như vậy về việc xử l‎ý Đảng. Quy định trong điều 4 có nói rằng Đảng cộng sản Việt Nam chịu trách nhiệm trước quyết định của mình, nhưng quyết định của Đảng cũng có nhiều cái sai nhưng đâu thấy xử gì đâu.

"Cho nên người ta lôi cái khác của người ra để xử thì đó là câu chuyện khác. Cho nên ở Việt Nam hai cái đó còn có một cự ly mà chưa có quy định để kết nối lại được".

Cũng từ Sài Gòn, Luật sư Đặng Đình Mạnh, nêu quan điểm về vấn đề này :

"Tuy văn bản mang tính nội bộ trong Đảng cộng sản, nhưng Đảng này là đảng cầm quyền nên những quy định của họ đều tác động rất nhiều đến đời sống của một quốc gia. Do đó, tuy nói là văn bản của Đảng nhưng phải phù hợp với luật pháp".

'Nhiều luật, nhưng vẫn thiếu Luật về Đảng'

Về vấn đề được cho là Việt Nam còn thiếu một bộ luật hết sức cơ bản là 'Luật về Đảng', Tiến sĩ Phạm Chí Dũng từ Sài Gòn, tiếp tục nêu quan điểm riêng :

"Vô số luật nhưng vẫn thiếu những bộ luật cơ bản nên không thể xử những sự việc như vừa nêu. Từ 2013, nhiều người đã đặt ra vấn đề hệ thống đảng cầm quyền ở Việt Nam cần có một luật về đảng. Tại sao đòi hỏi rất nhiều thứ mà không có một bộ luật riêng về đảng để xem đảng phải chịu trách nhiệm với những hậu quả gây ra như thế nào ?

"Rất nhiều lĩnh vực khác đã có luật nhưng riêng về đảng không có luật. Yêu cầu đó chỉ được nêu trên mạng xã hội và một số nhóm, trong khi báo chí trong nước không nêu điều đó. Sau đó cũng có những kiến nghị với Đảng cộng sản về điều đó nhưng Đảng lờ đi. Trong năm 2013 ông Trọng cũng có lời phát biểu nổi tiếng rằng "cương lĩnh Đảng quan trọng hơn Hiến Pháp".

"Một khi cương lĩnh Đảng quan trọng hơn Hiến Pháp mà Hiến Pháp còn quan trọng hơn các luật , luật còn quan trọng hơn tất cả các văn bản dưới luật, thì suy cho cùng, tất cả những văn bản dưới luật không quan trọng bằng cương lĩnh Đảng. Có nghĩa là ‎ đảng là tất cả và chỉ cần một lời nói của ông Trọng thì không có chuyện chúng ta truy ngược lại những nội dung của quyết định 102 sai ở chỗ nào.

"Đảng cộng sản Việt Nam có thể nói rằng đó là dựa theo cương lĩnh Đảng, ‎chỉ thị của Đảng. Mà ‎chỉ thị hay cương lĩnh là một sự vô cùng, vô cực, vô giới hạn, không thể bàn được về mặt luật pháp. Tôi cho rằng có những nội dung của văn bản Quy định 102, đặc biệt là điều tra về đảng viên đã qua đời có thể là vi hiến, vi phạm luật pháp.

"Nhưng với đảng cầm quyền thì sẽ không có chuyện xử l‎ý những sai phạm như vậy trừ khi có một điều luật riêng về Đảng. Nếu có đảng viên nào nói về điều đó thì ông Trọng sẽ 'cấm' đảng viên đó, không cho nói về Bộ Luật về Đảng, cũng như tôi đã từng nghe việc không cho đảng viên nói tới tam quyền phân lập, đa nguyên đa đảng hoặc vụ Trịnh Xuân Thanh".

Khi được yêu cầu bình luận các ý kiến khác có liên quan, Tiến sĩ xã hội học Khuất Thu Hồng nói :

"Tôi cũng tán thành một số ‎ kiến của các khách mời. Nếu Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo hoàn toàn thì họ có thể đưa ra bất cứ quy định gì. Đảng cộng sản luôn luôn khẳng định đảng viên là những người ưu tú. Nếu những người ưu tú làm sai thì phải xử lý‎ nặng hơn người không ưu tú.

"Do đó, Đảng mới đưa ra những cương lĩnh, quy định cho đảng viên của mình. Như vậy, nó có khoảng vênh giữa Hiến Pháp với các quy định riêng của Đảng".

'Cuộc đấu tranh không có điểm dừng'

Cũng tại Bàn tròn của BBC, các khách mời bình luận quanh câu hỏi của khán giả gửi trực tuyến cho chườn trình và hỏi liệu có dấu hiệu của đấu tranh phe phái trong nội bộ Đảng cộng sản và chính quyền hay không, từ Sài Gòn, Luật sư Trần Quốc Thuận đáp :

"Từ nghị quyết 4 của Khóa 11, người ta nói đang có cuộc tấn công vào nhóm lợi ích và người ta gọi nhóm lợi ích là nhóm tiêu cực. Trong khi đó, trong cuộc đấu tranh trước nó không tiến hành được, điều này do tương quan thực tế. Tương quan thực tế đó được nhìn thấy rất rõ trong Trương ương 6 khóa 11, khi Bộ Chính trị 100% đề nghị kỷ luật, khiển trách 'đồng chí X' và cả tập thể Bộ Chính trị.

"Nhưng mà đưa ra Trung ương thì 72% [phiếu biểu quyết] là không kỷ luật. Như vậy, đó cũng là ý‎ chí của Đảng và sau này vào Đại hội 12 cơ quan đó có khác đi một chút thì 'đồng chí X' không còn, nhưng những người của nhóm lợi ích vẫn còn. Vậy thì nó cũng có một tương quan nào đấy dẫn đến Đinh La Thăng phải ra đi và người ta nói một số người không dự kiến rồi cũng sẽ ra đi.

"Bởi vì tình hình bây giờ khác cho nên cuộc đấu tranh đó nó có vấn đề tương quan trong Đảng, tương quan giữa những người đấu tranh và những người tiêu cực. Nếu nói là phe thì nó là phe tham nhũng và phe chống tham nhũng. Nhưng tại sao không chống được là do tương quan. Tương quan đó nhìn vào Trung ương 6, khóa 11 nói rất rõ, tức là 72% nói không kỷ luật bởi vì nếu kỷ luật 'đồng chí X' thì về cơ quan về địa phương ai bỏ phiếu kỷ luật mình, thì mình cũng những sai phạm như vậy.

"Cho nên mới nhìn vào phiếu đó để mình đánh giá thực sự là cái dấu hiệu tiêu cực suy thoái trong Đảng đã đến mức nào. Đó là một cái mình nghe thấy mình giật mình. Cho nên cuộc đấu tranh này là cuộc đấu tranh một mất một còn. Cuộc đấu tranh này là rõ ràng không có điểm dừng bởi vì dừng lại thì nhiều người hiểu lầm.

"Cho nên bây giờ riêng quyết định 1.000 cán bộ cao cấp phải kê khai tài sản và công khai tài sản. Và trong công khai đó có điều quyết định là phải truy nguồn gốc tài sản, thì tôi tự hỏi không biết còn lại được mấy người ? Đó là cái người ta đang chờ đợi có làm hay không. Bởi vậy trong luật sửa đổi phòng chống tham nhũng người ta đặt vấn đề đó ra cũng là trọng đại. Nhưng mà nếu làm cái đó thì rõ ràng là một cuộc sinh tử. Nếu Đảng đưa ra mà không làm thì làm sao dân người ta tin được ? Cho nên người ta chỉ nói thôi".

'Nếu không từ chức, không đi tới đâu'

Trước câu hỏi của BBC rằng có ý kiến nói tất cả 'câu chuyện chống tham nhũng' vừa rồi là chỉ trong nội bộ Đảng cộng sản mà thôi, liệu nay nhà nước Việt Nam, trong đó có Đảng cộng sản, có nên mở rộng ra, trao quyền cho người dân để họ kiểm soát quyền lực của đảng, giám sát nhà nước và chống tham nhũng để được hữu hiệu hơn, Luật sư Thuận đáp :

"Đó là điều l‎ý tưởng. Nhưng mà ở riêng trong Đảng tổ chức ra một bộ phận để kiểm soát quyền lực đó cũng chưa tổ chức xong mà cũng không làm được. Những cơ quan như thanh tra, kiểm tra có quyền lực ghê gớm nhưng cũng không kiểm soát được, thậm chí là những cơ quan đó họ phát hành văn bản là không có chuyện này, không có chuyện kia. Chẳng hạn như thanh tra Chính phủ trong vụ AVG với Mobiphone thì bao nhiêu năm vừa qua đều tuyên bố không có [vấn đề gì].

"Cho nên giờ thấy ông Tổng Bí thư lãnh đạo mới thì người ta mới kết luận được cơ bản về vụ AVG. Cũng như trong Đại hội đảng vừa qua thì ngay Ủy ban Kiểm tra Trung ương Đảng người ta cũng phát hành ra văn bản bảo rằng ông này ông kia chẳng có vấn đề gì cả, hoàn toàn không có trong đó cả ông Đinh La Thăng và ông A, hay ông B nữa, nhiều lắm. Nhưng cuối cùng thì cơ quan đó phát hành văn bản ra thì cũng cơ quan đó có đủ thứ chuyện, thì sao họ tâu ?

"Cho nên câu chuyện rõ ràng là phải đặt ra một bộ máy để tự kiểm soát được là rất khó, mà đó là một bộ máy kiểm soát khác. Kiểm soát khác ở Việt Nam người ta nói phải chăng là để báo chí hay là đoàn thể. Nhưng báo chí ở Việt Nam cũng có một ông Tổng biên tập, đoàn thể nào thì cũng là Đảng cả mà Đảng cho làm thì làm, Đảng không cho làm, thì sao làm được ?

"Cho nên câu chuyện là ở chỗ Đảng phải tự mổ xẻ mình để tồn tại. Đó là chuyện sống còn mà người ta đang hô khẩu hiệu rất nhiều. Cho nên người ta thấy một số thành quả người ta cũng hy vọng làm tới và cứ làm tới khi cán bộ công khai tài sản lên rằng 'tôi chỉ có tài sản này thôi', nếu ai phát hiện có tài sản khác thì trước hết phải từ chức đã. Còn nếu chỉ đưa ra thảo luận này kia, thì không đi tới đâu.

Từ Hà Nội, Tiến sĩ Khuất Thu Hồng bình luận : "Là người làm xã hội học, làm nghiên cứu, thì phải có bằng chứng mình mới có thể đi đến những bình luận kết luận. Cho nên những gì đang là trong kế hoạch hay chưa xảy ra sẽ là rất khó để tôi có thể bình luận. Và thực tế là có rất nhiều nguồn thông tin khác nhau về việc ai sẽ là người tiếp theo. Những thông tin đấy có quá nhiều nguồn mình biết là nguồn chính xác để kiểm chứng. Cho nên cái gì nó xảy ra thì mình biết là nó xảy ra.

"Nhưng mà tôi cũng có niềm tin rằng cuộc đấu tranh chống tham nhũng chưa dừng lại và nó sẽ kết thúc như thế nào cũng rất khó để kết luận. Và chuyện có những nhóm này nhóm khác ở trong đảng hay không thì cá nhân tôi không có đủ nguôn thông tin được kiểm chứng để tôi có thể khẳng định là những nhóm nào. Tôi chỉ biết là trong Đảng có những người tham nhũng và một số người tham nhũng đang bị đưa ra để xử lý.

"Và việc những người tham nhũng đang bị đưa ra xử l‎ý trong thời gian vừa qua thì nó nhóm lên niềm tin của người dân rằng là những điều sai trái phải được xử lý‎ và và mong đợi sự trong sạch của Đảng cũng giúp cho đất nước này phát triển hơn vì Đảng là đảng cầm quyền.

"Vấn đề tiếp theo nữa, là một người nghiên cứu, tôi cũng hay nghe được ‎ kiến của người dân là thế thì xử l‎ý những vụ tham nhũng nghìn tỉ như mấy vụ đánh bạc vừa rồi hoặc xử lý‎ những vụ tham nhũng lớn hơn trước đây thì tiền đó có thu hồi được hay không và thu hồi rồi thì xử lý‎ như thế nào, sử dụng như thế nào ? Thì cần có sự minh bạch về chuyện đó để người dân thấy là chống tham nhũng mang lại kết quả cụ thể là những khoản tiền thu lại đó được dùng vào việc xây dựng cầu bè hay trả nợ".

'Công tâm hay để mất điểm ?'

Từ Sài Gòn, Tiến sĩ kinh tế Phạm Chí Dũng đặt câu hỏi về tính công tâm của việc chống tham nhũng trong Đảng cộng sản Việt Nam và chính quyền, ông nói từ quan điểm riêng :

"Việc đấu đá hay xung đột hay phe phái nội bộ là cả một quá trình lịch sử trong toàn bộ các triều đại lịch sử ở dân tộc Việt Nam chứ không phải chỉ bây giờ. Bây giờ cũng chỉ là một trong những ví dụ ở trong lịch sử mà thôi. Người ta nói rất nhiều về việc đấu đá xung đột phe phái tranh giành lợi ích của các nhóm, nhưng đúng là chỉ có xã hội chứng minh được chứ trong nội bộ Đảng không bao giờ đưa ra được chứng minh hay thuyết minh nào về chuyện này.

"Tôi chỉ nêu vài dẫn chứng và cũng là chứng minh cho luận thuyết liệu có xung đột hay đấu đá giữa các phe phái trong nội bộ hay không. Vào tháng 10/2017 lần đầu tiên có một nhân vật là Lê Quý‎ Vương là Thượng tướng Thứ trưởng Bộ công an phát ngôn trước báo chí là "Chống tham nhũng chủ yếu là chống tham nhũng thời kỳ trước". Người ta đặt câu hỏi thời kỳ trước là thời kỳ nào, sao nó bí ẩn như vậy ?

"Rất nhiều người suy ra thời kỳ trước là 'thời kỳ Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng'. Nó có độ tin cậy, độ xác tín tương đối là thế này. Tại vì ông Lê Qu‎ý Vương được nhiều dư luận cho là người tin cẩn của ông Nguyễn Phú Trọng. Cho nên ông Lê Qu‎ý Vương đã nói ra thì điều đó là đúng. Và có nghĩa là chống tham nhũng chủ yếu là chống tham nhũng thời kỳ Nguyễn Tấn Dũng chứ không phải thời kỳ này. Đó là một chứng minh.

"Chứng minh thứ hai là trường hợp ông Đinh La Thăng. Tôi nghe rất nhiều chuyện về các quan chức dầu khí, có gần 200 quan chức như vậy 'nhúng chàm'. Và như vậy chuyện ăn uống, tham nhũng, tham ô… thì vô cùng tận. Nhưng chỉ có điều là nói là như vậy nhưng để kết án một con người thì quả là không dễ dàng. Trở lại chuyện ông Đinh La Thăng 'bị xử ép' tới mức ông ta phải thốt lên một câu nói để đời là "Hãy đối xử với tôi như một con người".

"Lần đầu tiên một quan chức xuất thân từ Bộ chính trị mà nói ra kiểu đó thì có nghĩa chúng ta hiểu là môi trường đó Đinh La Thăng đã được đối xử không phải là [như với] một con người và hai phiên tòa xử án Đinh La Thăng, một phiên xử 119 tỷ đồng và phiên tòa thứ hai là 800 tỷ đồng, đặc biệt là đã không chưng ra được bất kỳ một chứng cứ mang tính thuyết phục nào về độ tham ô tư túi tham nhũng của ông Thăng. Vậy mà vẫn kết án Đinh La Thăng ở một phiên tòa là 13 năm và ở một phiên tòa khác là 18 năm tù giam.

"Về quan điểm của tối đối với ông Đinh La Thăng, tôi hoàn toàn không thể chấp nhận những quan chức tham nhũng. Và với ông Thăng, ông ấy còn gây ra một thành 'tích vô cùng lớn' ở đất Sài Gòn tức là đã 'phá' Chùa Liên Trì là một ngôi chùa của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, một ngôi chùa đại diện cho dân chủ và nhân quyền. Đó là một 'tội lỗi vô cùng lớn' của ông Đinh La Thăng, chưa kể những 'tội lỗi về tham nhũng' khác.

"Nhưng nói công bằng, khách quan thì việc xử ép Đinh La Thăng và quy án ông Thăng về chuyện tham nhũng là không thuyết phục. Và hai phiên tòa đó theo tôi biết là giới luật sư cũng đã phản ứng khá nhiều mặc dù không thể nói mạnh miệng. Đinh La Thăng được coi là 'người thân tín' của Nguyễn Tấn Dũng và bị xử ép. Đó là chứng minh thứ hai cho thấy chống tham nhũng không công bằng.

"Và điều thứ ba chúng ta cũng vừa đề cập, tức là khi xảy ra việc chống tham nhũng không công bằng có nghĩa là mang yếu tố, mang dấu hiệu hay mang mục tiêu thanh trừng phe phái, thì có nghĩa là xuất hiện một khoảng trống rất lớn hoặc sự bất công rất lớn giữa hai phe với nhau. Có nghĩa là phe này chống phe kia và chỉ có 'diệt đối tượng' của phe kia chứ không phải là 'diệt' người của phe mình.

"Có nghĩa là chúng ta đang nhắc lại bài học..., một số Bộ bị rất nhiều dư luận phê phán chỉ trích nhưng [lãnh đạo] vẫn không chịu từ chức cho tới lúc này. Tất cả những vị như vậy vẫn đang bình yên. Điều đó cho thấy ông Nguyễn Phú Trọng ít nhất là cho tới thời điểm này đã không công tâm hoặc là chưa công tâm trong việc chống tham nhũng. Và ông ta đang mất điểm về chuyện này", từ Sài Gòn, Tiến sĩ Phạm Chí Dũng nói với Bàn tròn của BBC Tiếng Việt.

Quốc Phương thực hiện

Nguồn : BBC, 15/04/2018

Bàn tròn thứ Năm bình luận các chuyển động chính trị đáng chú ý sau khi Tổng thống Vladimir Putin tái đắc cử ở Nga và Chủ tịch Tập Cận Bình trở thành ‘Chủ tịch suốt đời’ ở Trung Quốc. Chương trình có sự tham gia của các nhà báo Ngô Ngọc Văn (Yuwen Wu từ BBC World Service, London), Bùi Lan Hương (từ Moscow), Trần Tiến Đức (từ Hà Nội), Luật sư Trần Quốc Thuận (từ Sài Gòn) và Tiến sỹ Khoa học Nguyễn Quang A (từ Hà Nội).

Quốc Phương thực hiên

Nguồn : BBC, 22/03/2018

Một cựu Đại sứ Việt Nam tại Thái Lan, Đức và nguyên cộng tác viên Ban nghiên cứu của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam vừa công bố một 'kiến nghị tâm huyết' trong đó kêu gọi đích danh Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam ông Nguyễn Phú Trọng ra quyết định 'khép lại quá khứ', 'huy động toàn đảng' và 'dựa vào trí tuệ nhân dân cả nước' tiến hành 'một cuộc cải cách chính trị không thể trì hoãn'.

Ông Nguyễn Trung có trên 40 năm làm việc trong ngành ngoại giao của Việt Nam và có 52 năm tuổi đảng.

Kiến nghị do ông Nguyễn Trung, nguyên tổng thư ký Hội đồng Kinh tế đối ngoại của Chính phủ, cựu trợ lý của Thủ tướng Việt Nam Võ Văn Kiệt, đề ngày 24/9 và công bố trên truyền thông hôm 27/9/2017 đề nghị đảng đang cầm quyền duy nhất ở Việt Nam hiện nay 'lấy lại tên cũ' là đảng Lao động và tuyên bố 'trước quốc dân, đồng bào và quốc tế' quyết định đổi mới thành một 'đảng yêu nước của dân độc và dân chủ'.

Người từng là thành viên Tổ nghiên cứu kinh tế đối ngoại của Thủ tướng Phan Văn Khải, cộng tác viên Ban Nghiên cứu của Thủ tướng chính phủ Việt Nam, bên cạnh nhiều nội dung quan trọng trong văn bản gồm 42 trang với ba phần và bốn phụ lục, cũng đề nghị Đảng và nhà nước cộng sản Việt Nam ngay sau khi có các tuyên bố cải tổ 'trả lại tự do' cho tất cả tù chính trị 'bị tù vì bất đồng chính kiến với chế độ chính trị'.

Đồng thời kiến nghị đề nghị Đảng tiến hành cuộc vận động lớn trong cả nước nhằm thực hiện 'hòa giải và đoàn kết dân tộc', tạo ra 'đồng thuận' toàn dân tộc nhằm tiến hành 'thắng lợi cuộc cải cách đổi đời đất nước'.

Theo bản kiến nghị có tựa đề "Cùng nhau mở con đường cải cách, đưa đất nước vào thời kỳ phát triển mới. Một kiến nghị tâm huyết', cuộc cải tổ đảng và cải cách chính trị có ba giai đoạn. Giai đoạn một là đảng tự thay đổi, 'cải cách trước về đường lối, tổ chức và phương thức hoạt động', mà trong đó đảng chuyển sang hoạt động theo phương thức 'đảng cầm quyền' trong thể chế chính trị 'pháp quyền dân chủ' (coi như không còn 'điều 4' trên thực tế), lấy xã hội dân sự làm 'địa bàn hoạt động chủ yếu' v.v... duy trì cải cách nhưng lưu ý không để tạo ra 'khoảng trống quyền lực'.

Giai đoạn hai theo kiến nghị là lúc 'thực hiện tiếp' những bước cải cách cụ thể 'đã đề ra trên cơ sở 'giữ bộ khung cũ' của toàn hệ thống hành chính sự nghiệp với 'những thay đổi cần thiết' về tổ chức, cơ chế hoạt động, nhân sự' v.v... và đặc biệt là 'ban hành dự thảo Hiến pháp mới' huy động 'toàn dân tham gia xây dựng', ban hành dự thảo và thông qua luật về 'các đảng phải chính trị và các tổ chức đoàn thể xã hội' nhằm xây dựng thành 'bộ luật chính' về sau làm 'cơ sở pháp lý' cho hoạt động của 'mọi đảng phái chính trị và đoàn thể xã hội'.

Giai đoạn cuối cùng, theo tác giả kiến nghị Nguyễn Trung là 'thông qua Hiến pháp mới', đồng thời thực hiện tiếp 'mọi bước đi của cải cách' xây dựng hay hoàn thiện 'những luật pháp và thể chế kinh tế' theo Hiến pháp và hệ thông pháp luật mới, trong đó nhấn mạnh 'thước đo nội dung và tiến triển' của cải cách ở giai đoạn này là 'thành tựu phát triển kinh tế' và 'sự ra đời của thể chế chính trị'.

Tham khảo mô hình và đội ngũ chuẩn bị

Theo ông Nguyễn Trung, để tiến hành cuộc cải tổ, cải cách chính trị quan trọng này, Đảng Cộng sản Việt Nam nên tham khảo một số mô hình, tác giả viết :

"Nên tham khảo mô hình thế chế chính trị hay nhà nước và bộ máy hành chính sự nghiệp của Singapore, Nhật và Hàn Quốc để vận dụng vào nước ta theo tinh thần của Tuyên ngôn Độc lập 02-09-1945, Hiến pháp 1946 và cách tổ chức quốc hội 1946, được bổ sung những nét cập nhật phù hợp với đòi hỏi của đất nước và bối cảnh quốc tế hiện tại. Nét đặc trưng chung của 3 mô hình này (Singapore, Nhật, Hàn Quốc) là tính tập trung để tạo ra khả năng quyết đoán cao, đồng thời bảo đảm được dân chủ, tính công khai minh bạch và trách nhiệm giải trình.

"Trên cơ sở những bước tiến mới nói trên, tiến hành xây dựng một thể chế chính trị hay nhà nước đa nguyên, hình thành một số đảng chính trị mới theo Hiến pháp mới và Luật về đảng phái chính trị và các tổ chức xã hội dân sự như đã được thông qua ở giai đoạn II.

"Nên xây dựng các lý lẽ thuyết phục, và được bảo đảm bằng bộ luật về các đảng phái chính trị và đoàn thể nói trên được thiết kế phù hợp, để hình thành thêm các đảng chính trị mới có thể tham chính thông qua Luật bầu cử dân chủ tự do và theo quy định của Hiến pháp".

Kiến nghị cho rằng cần 'chuẩn bị sớm' một chiến lược cải cách để được 'thông qua sớm nhất có thể' tại một đại hội đảng 'toàn quốc bất thường' để sau đó 'triển khai thực hiện', tác giả viết :

"Nhưng ngay sau khi Bộ Chính trị đã đi tới được quyết định phải tiến hành cải cách, Bộ Chính trị nên có ngay một tuyên bố trình bày rõ quyết định chiến lược này, kêu gọi cả nước và toàn đảng đoàn kết và phát huy tinh thần yêu nước đem hết tâm huyết tham gia sự nghiệp cách bằng mọi hành động và việc làm thiết thực, dấy lên trong cả nước một hào khí mới, làm cho nhân dân và từng đảng viên ngay từ ngày đầu tiên cảm nhận được sự nghiệp cải cách này là trách nhiệm của chính mình, chủ động làm mọi việc có thể góp phần tham gia của mình".

Về hạt nhân nhóm được gọi là 'adhoc' có nhiệm vụ giúp đảng cộng sản 'xây dựng nội dung chiến lược' cải tổ, cải cách, người từng có trên 40 năm hoạt động trong ngành ngoại giao và có 52 năm tuổi đảng, cho hay và đề nghị :

"Trong quá trình chuẩn bị Đại hội XII tôi đã kiến nghị thành lập nhóm ad hoc gồm các đồng chí Bùi Quang Vinh [cựu Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư, nguyên Ủy viên Ban chấp hành trung ương Đảng], Vũ Đức Đam [Ủy viên Ban chấp hành trung ương Đảng Phó Thủ tướng Chính phủ] và Phạm Bình Minh [Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao] giúp đảng xây dựng nội dung Đại hội theo hướng xúc tiến cải cách nói trên. Nay tôi xin đề nghị một lần nữa : Bộ Chính trị nên quyết định lập sớm một nhóm như thế giúp đảng bắt tay ngay vào việc chuẩn bị và xây dựng chiến lược cải cách".

Lãnh đạo đổi mới và cải tổ đa đảng

Trong một văn bản được trình bày công phu 'không kém gì' một báo cáo chính trị, bản kiến nghị gồm 42 trang của tác giả Nguyễn Trung đề cập rất nhiều vấn đề, ý tưởng, được xắp sếp khá dày đặc, có luồng lạch, lôgíc, mang tính hệ thống, đặc biệt trong đó, ông dành một thời lượng nhất định đề cập hai nội dung giúp trả lời câu hỏi ai sẽ là hạt nhân, lãnh đạo cuộc đổi mới được gọi là 'cuộc đổi đời của đất nước' và nên cải tổ chính trị, đặc biệt là tái cấu trúc nền chính trị đảng phái mà hiện nay là 'độc đảng, toàn trị' cụ thể như thế nào.

Nhưng trước hết, về 'cái đích phải tới' của cải tổ, cải cách, bản kiến nghị có đoạn viết : "Nhiệm vụ có ý nghĩa lịch sử vô cùng trọng đại này của đất nước hôm nay đặt lên vai Đảng cộng sản Việt Nam và đội ngũ lãnh đạo không phải là đập vỡ "bình" hay sửa "bình". Cả hai việc này đều không thể, không cần thiết, và đều không phải là giải pháp, thậm chí có thể nguy hiểm cho đất nước.

"Nhiệm vụ lịch sử không được phép tránh né của đảng hôm nay là phải cất cái "bình" hiện nay vào nơi trang trọng nhất có thể trong bảo tàng - phần lịch sử Việt Nam cận đại, để đánh dấu sự kết thúc con đường đất nước đã đi từ năm 1930 đến hôm nay, để từ đây thông qua cải cách thể chế chính trị mở ra một thời kỳ phát triển mới của nước Việt Nam độc lập thống nhất trong thế giới đã sang trang".

Theo kiến nghị, cuộc 'cải cách đổi đời đất nước' mang tầm vóc và nội dung quan trọng, 'bao quát toàn bộ đời sống mọi mặt của đất nước', làm nhiệm vụ 'thay đổi triệt để toàn bộ' hệ thống chính trị - nhà nước của quốc gia hiện có.

Về vai trò của chủ thể hay hạt nhân lãnh đạo cuộc cải tổ, cải cách quan trọng ấy, trong khi và mặc dù viết rằng 'cải cách phải là sự nghiệp của toàn dân' với một nhấn mạnh 'trước hết là thay đổi chính từng người dân từ đây thành người chủ của đất nước', tác giả bản kiến nghị nêu rõ quan điểm của mình :

"So sánh tương quan các lực lượng chính trị - kinh tế - xã hội ở nước ta trong tình thế cấp bách hiện nay, một lực lượng chính trị đủ mạnh và có sẵn như thế chỉ có thể là Đảng cộng sản Việt Nam đã chuyển đổi thành đảng của dân tộc. Đây cũng là điều lý tưởng nhất có thể lúc này để tiến hành cải cách trong hòa bình theo tinh thần khép lại quá khứ và không hồi tố, vì thời gian và nguy cơ không chờ đợi !".

Về tái cấu trúc, cải tổ hệ thống chính trị trong đó có hệ thống đảng phái từ độc đảng cầm quyền sang 'đa đảng tham chính', Nguyễn Trung nhấn mạnh và lưu ý : "Ở nước ta, hợp lý nhất có lẽ chỉ nên hình thành thêm hai đảng tham chính mới như đã từng có trong thời đầu của nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa - đó là đảng Dân Chủ và Đảng Xã hội - song phải là hai đảng có thực quyền và bình đẳng trước pháp luật như mọi đảng khác theo Luật. Nếu có nhiều đảng nữa sẽ rối và không cần thiết.

"Hiến pháp và các bộ Luật liên quan cần được thiết kế sao cho bảo đảm nghiêm túc yêu cầu : thực hiện đa nguyên, nhưng bảo đảm không quá ba đảng tham chính trong tranh cử và bầu cử ; thủ lĩnh của đảng có đa số ghế lớn nhất trong Quốc hội sẽ là tổng thống với chức năng là người đại diện quốc gia cao nhất và có quyền lực cao nhất cả nước ; thủ tướng là người trực tiếp điều hành nội các (chính phủ) do tổng thống bổ nhiệm và được quốc hội chấp thuận ; với điều kiện của nước ta, nên thực hiện chế độ một viện duy nhất là quốc hội ; tuy nhiên nên thực hiện chế độ bầu cử từng phần so le để bảo đảm sự hoạt động liên tục của quốc hội (không bị gián đoạn qua mỗi kỳ bầu cử).

"Tiến hành bầu cử thành lập hệ thống nhà nước theo Hiến pháp mới, nên mời sự giám sát quốc tế cuộc bầu cử để nâng cao uy tín của chính thể mới, đồng thời tranh thủ sự ủng hộ hay hậu thuẫn của cộng đồng quốc tế".

Trân trọng đề nghị Tổng bí thư

Sau khi tóm lược nét chính yếu của cải cách được cho là gồm năm nội dung lớn, gồm thứ nhất là cải cách chính trị sao cho nước Việt Nam là của người Việt Nam, theo đúng tinh thần cuộc Cách mạng Tháng Tám 1945 với các tiêu chí được nhấn mạnh là dân chủ, cộng hòa, độc lập, tự do, hạnh phúc, thứ hai là lấy kinh tế thị trường, nhà nước pháp quyền, xã hội dân sự làm ba trụ cột, thứ ba là xây dựng thể chế chính trị là một nhà nước pháp quyền dân chủ, rạch ròi tam quyền phân định, thứ tư là bảo đảm các quyền công dân, quyền con người phổ quát giúp mang lại 'động lực cải cách' và thứ năm là nhấn mạnh toàn bộ đảng phái chính trị, hiệp hội phải hoạt động trong khuôn khổ xã hội dân sự, hiến pháp và pháp luật, tác giả Nguyễn Trung viết trong phần kết luận kiến nghị :

"Trên đây chỉ là một gợi ý sơ bộ để tham khảo. Tôi tin rằng nếu lãnh đạo đảng huy động trí tuệ cả nước xây dựng chiến lược cải cách đưa đất nước đi vào thời kỳ phát triển mới, chắc chắn đất nước sẽ có được một chiến lược cải cách của toàn dân và nhất định thành công.

"Tới đây tôi trân trọng đề nghị : Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, với trách nhiệm là người giữ cương vị cao nhất trong đảng, yêu cầu Bộ Chính trị ra quyết định khép lại quá khứ, đoàn kết toàn Bộ Chính trị và toàn đảng, huy động toàn đảng và dựa vào trí tuệ của nhân dân cả nước quyết tiến hành cuộc cải cách chính trị không thể trì hoãn này. Đảng phải thay đổi thành đảng của dân tộc để có thể dấy lên cuộc cải cách của toàn dân cứu nước và đổi đời đất nước !

Tác giả kiến nghị, ông Nguyễn Trung (thứ hai từ trái sang) đã tham gia nhiều nhóm kiến nghị của nhân sỹ, trí thức cao cấp ở Việt Nam kêu gọi Đảng và nhà nước cộng sản Việt Nam cải tổ, thay đổi.

"Đây cũng là con đường cứu đảng thành đảng của dân tộc, mãi mãi đi với dân tộc. Thời gian không chờ đợi. Mọi thách thức trong hay ngoài đang uy hiếp đất nước không biết chờ đợi !

"Trước những thách thức nghiêm trọng của quốc gia, tôi cầu mong cả nước - đặc biệt là những đảng viên muốn cứu đảng để cứu nước - hãy lên tiếng về vận mệnh đất nước, cùng nhau làm tất cả mọi việc vì đất nước với sự giác ngộ cao nhất về cuộc cải cách phải tiến hành này !"

Bản kiến nghị của tác giả Nguyễn Trung được công bố chỉ khoảng một tuần trước Hội nghị Trung ương 6 của BCHTƯ Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XII được dự kiến diễn ra trong tháng 10/2017.

Trước đó, cũng có một sự kiện khác đáng lưu ý là việc một Đảng viên cao cấp của Đảng Cộng sản, Giáo sư Tương Lai, nguyên Viện trưởng Viện Xã hội học, cựu thành viên Tổ tư vấn của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam thời các ông Võ Văn Kiệt và Phan Văn Khải, đã tuyên bố từ bỏ Đảng cộng sản và tuyên bố muốn đi tìm một "phương thức đấu tranh mới".

Trong tuyên bố hôm 02/9/2017, Giáo sư Tương Lai viết "Những gì đã cũ kỹ, hư hỏng trong bộ máy quyền lực duy trì chế độ toàn trị phản dân chủ sẽ bị lật nhào" và rằng "vấn đề chỉ còn là thời gian".

Ông Tương Lai không phải là trường hợp đảng viên cao cấp đầu tiên rời bỏ hàng ngũ của đảng Cộng sản, một trong các trường hợp khác là ông Lê Hiếu Đằng, cố Phó chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Thành phố Hồ Chí Minh, ông đã tuyên bố ra khỏi đảng ngày 04/12/2013, một thời gian trước khi qua đời.

Liên quan bản kiến nghị hôm 24/9/2017 của Nguyễn Trung, được biết vài năm trước đây, tác giả kiến nghị cũng đã có tên trong một bức Thư ngỏ đề ngày 09/12/2015 gửi Bộ Chính trị, trong đó những người chấp bút và ký tên đã kêu gọi Ban lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam 'đổi tên đảng và tên nước'.

Quốc Phương thực hiện

Nguồn : BBC, 01/12/2017

Việc nước Đức tuyên bố tạm dừng quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam liên quan vụ ông Trịnh Xuân Thanh bị 'mật vụ' Việt Nam tới Đức 'bắt cóc' theo quan điểm của phía Đức là một điều 'hết sức đáng tiếc' cho quan hệ hai nước và đây là lần đầu tiên xảy ra một việc hệ trọng như vậy với Việt Nam, theo một cựu thành viên Ban cố vấn của Thủ tướng Chính phủ.

Tiến sĩ Lê Đăng Doanh cho rằng vụ việc đổ vỡ trong quan hệ đối tác chiến lược Đức - Việt và nguyên nhân sẽ là một trong những nội dung mà Ban chấp hành Trung ương Đcộng sản Việt Nam 'quan tâm và sẽ thảo luận, cho ý kiến' trong Hội nghị TƯ6 sắp diễn ra tới đây.

Trao đổi với BBC Việt ngữ hôm 23/9/2017, một ngày sau khi Bộ Ngoại giao Đức công bố tạm dừng quan hệ trên và đồng thời trục xuất một nhà ngoại giao thứ hai của Việt Nam ra khỏi Đức, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh nói :

"Cho đến nay tôi được biết là có lẽ đây là lần đầu tiên mà có một nước đối tác chiến lược đã đơn phương dừng mối quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam và đấy là một điều rất đáng tiếc, bởi vì Việt Nam hiện nay đang rất cần có những người bạn chân thành và thông cảm và hiểu biết đứng bên cạnh Việt Nam trong công cuộc phát triển bền vững cũng như là trong việc thực hiện chủ quyền và bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam".

Khi được hỏi liệu động thái của phía Đức đơn phương dừng quan hệ như vậy liên quan vụ ông Trịnh Xuân Thanh, một cựu cán bộ có vẻ chưa hẳn là hết sức cao cấp và quan trọng của nước này, có là một quyết định 'xứng tầm, đáng làm' của Đức so với 'tải sản' chung là quan hệ đối tác chiến lược khá tốt đẹp được xây dựng từ nhiều năm nay giữa hai nước, Tiến sĩ Doanh bình luận tiếp :

"Theo tôi được biết, phía Đức phản ứng không phải là vì ông Trịnh Xuân Thanh có phải là một cán bộ cao cấp hay không, mà phía Đức coi rằng đây là một sự vi phạm luật pháp của Đức và vi phạm công pháp quốc tế và đấy là điều mà trong mỗi một tuyên bố, tôi thấy là Bộ Ngoại giao Đức đã luôn luôn nhắc lại".

Trước câu hỏi nếu những điều mà phía Đức nói là có cơ sở trong vụ Đức coi ông Trịnh Xuân Thanh đã bị 'bắt cóc', trong khi phía Việt Nam khẳng định là ông đã về nước và 'đầu thú', thì ai ở phía Việt Nam sẽ phải chịu trách nhiệm cho việc gây ra 'đổ vỡ' trong quan hệ hết sức quan trọng này giữa Đức với Việt Nam, cựu Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) nói :

"Điều ấy tôi cũng rất muốn biết và có lẽ nên hỏi những người nào hiện nay đang còn cầm quyền ở trong chính quyền, hiện nay với thông tin chính thức của phía Việt Nam, phía Việt Nam hoàn toàn im lặng và không có bất kỳ thông tin nào, kể cả việc có thừa nhận việc Trịnh Xuân Thanh như thế hay không".

Có quan điểm cho rằng quan hệ Đức - Việt lâu nay, đặc biệt là quan hệ đối tác chiến lược khá tốt đẹp trong nhiều năm trở lại đây, có thể được ví như là một 'chiếc bình quý', song đã 'bị vỡ' do việc 'đánh một con chuột' nào đó, Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, người đã có nhiều năm học tập và tu nghiệp tại Cộng hòa Dân chủ Đức trước đây, bình luận :

"Dĩ nhiên tôi đã luôn luôn nói rằng đấy là một điều rất đáng tiếc và như lần trước đã trả lời phỏng vấn [BBC] ở Budapest, tôi nghĩ đấy là một thiệt hại rất đau đớn đối với quan hệ của hai bên, còn việc qui trách nhiệm hoặc sẽ xác định như thế nào, tôi nghĩ thời gian sẽ trả lời cho chúng ta".

Theo dự kiến, trong vòng vài tuần lễ nữa sẽ diễn ra Hội nghị Trung ương 6 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, trước câu hỏi liệu việc chịu trách nhiệm về các diễn biến quan hệ Đức - Việt bị rạn nứt, đổ vỡ có liên quan vụ việc của ông Trịnh Xuân Thanh, có thể và có nên được nêu ra ở Hội nghị này hay không, Tiến sĩ Doanh cho biết quan điểm :

"Điều đó cho tới nay vẫn chưa hề có thông tin gì chính thức, nhưng theo như thông lệ, Hội nghị Trung ương đã có nội dung đã được ấn định từ trước, trong Hội nghị 2 của Ban chấp hành Trung ương đã có ấn định rõ những Hội nghị Trung ương nào sẽ bàn về những chủ đề gì.

"Còn ngoài ra, Trung ương sẽ nghe Bộ Chính trị báo cáo về các vấn đề mà Trung ương quan tâm và tôi nghĩ chắc chắn đây sẽ là một trong những nội dung mà Trung ương sẽ quan tâm và sẽ thảo luận và cho ý kiến trong Hội nghị quan trọng ấy", chuyên gia nói với BBC Tiếng Việt.

Tiến sĩ Lê Đăng Doanh là một trong 350 du học sinh đầu tiên của Việt Nam tới Moritzburg, Cộng hòa Dân chủ Đức trong thời gian từ 1955-1959, sau khi trở lại Đông Đức và tốt nghiệp đại học tại trường Đại học Kỹ thuật Leuna-Merseburg (Đức) năm 1967, ông sang Moskva năm 1984 để tu nghiệp về quản lý kinh tế và được cấp chứng chỉ tại Viện Hàn lâm Kinh tế Quốc gia Nga.

Ông Trịnh Xuân Thanh xuất hiện trong đoạn phim chiếu trong chương trình thời sự của VTV tối 3/8 và nói ông đã 'tự nguyện' về nước và 'đầu thú'.

Từ năm 1968 đến năm 1978, ông làm chuyên viên Văn phòng Chính phủ Việt Nam và là trưởng phòng ở CIEM từ năm 1987 đến năm 1988. Ông là chuyên viên cao cấp từ năm 1988-1990, từng làm thư ký kinh tế cho văn phòng của các nhà lãnh đạo Phạm Văn Đồng, Nguyễn Văn Linh, Đỗ Mười, Nguyễn Duy Trinh... Ông được bổ nhiệm làm viện trưởng CIEM từ năm 1993. Ông từng là phiên dịch viên tiếng Đức cho Cố Tổng Bí thư Đcộng sản Việt Nam ông Nguyễn Văn Linh.

Trong diễn biến liên quan quan hệ Đức - Việt, hôm 22/9, Bộ Ngoại giao Đức đã công bố phát biểu của người phát ngôn về các diễn biến mới trong vụ việc công dân Việt Nam Trịnh Xuân Thanh 'bị bắt cóc' tại Berlin, thông báo có đoạn :

"Cho tới nay, yêu cầu xin lỗi của chúng tôi kèm theo cam kết không vi phạm pháp luật tương tự trong tương lai đã không được Chính phủ Việt Nam đáp ứng. Phía Việt Nam cũng không khẳng định rõ rằng sẽ xử lý những người có trách nhiệm trong vụ việc.

"Chúng tôi đã đưa ra các yêu cầu liên quan đến ông Trịnh Xuân Thanh, trong đó có việc áp dụng quy trình tố tụng theo nguyên tắc pháp quyền đối với ông Trịnh Xuân Thanh và có sự tham dự của các quan sát viên quốc tế.

"Vì lí do cho tới nay phía Việt Nam hoàn toàn không đáp ứng các yêu cầu của chúng tôi cũng như không thừa nhận việc vi phạm pháp luật và phá vỡ lòng tin nên chúng tôi buộc phải áp dụng các biện pháp tiếp theo. Vì vậy, ngày hôm qua, trong buổi làm việc với Đại sứ Việt Nam tại trụ sở Bộ Ngoại giao chúng tôi đã thông báo với phía Việt Nam về việc sẽ tạm dừng mối quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam. Bên cạnh đó, chúng tôi đã quyết định trục xuất thêm một cán bộ của Đại sứ quán Việt Nam. Người này có 4 tuần để cùng gia đình rời khỏi nước Đức.

"Chúng tôi mong đợi rằng phía Việt Nam sẽ thực hiện các yêu cầu của phía Đức.

"Phía Việt Nam biết làm thế nào để có thể khôi phục lại mối quan hệ song phương và khắc phục việc vi phạm pháp luật và phá vỡ lòng tin,'' trang Web của Cơ quan đại diện của Cộng hòa liên bang Đức tại Việt Nam thông cáo.

Quốc Phương

Nguồn : BBC, 23/09/2017

Việt Nam nên có cách tiếp cận và xử lý mới mà có lẽ là nên thay đổi chiến thuật để được hiệu quả hơn, cũng như thu hút quan tâm của cộng đồng quốc tế, khu vực tốt hơn đối với hồ sơ Biển Đông, theo một số ý kiến bình luận, phân tích tại Bàn tròn hôm thứ Năm của BBC Việt ngữ với chủ đề 'Trung Quốc tập trận sát Đà Nẵng - phản ứng và bình luận'.

Trung Quốc trong một cuộc tập trận ở khu vực Hoàng Sa, trên Biển Đông.

Một trong các thay đổi có thể bắt đầu bằng việc Việt Nam cần giải thích cho thế giới và khu vực biết về những động thái 'gây hấn' của Trung Quốc, trong đó có các vụ việc như tấn công, gây thương vong, đe dọa tàu bè, ngư dân và hoạt động kinh tế... của Việt Nam hơn là chỉ nói về vấn đề 'tranh cãi chủ quyền' hết sức phức tạp, một ý kiến của khách mời từ Hoa Kỳ cho hay.

Để giải quyết bài toán Biển Đông cần có tầm nhìn xa và có tính hệ thống về các động thái của Trung Quốc ở toàn bộ khu vực và trên cơ sở đó rút ra đối sách phù hợp chứ không nên chỉ 'giới hạn' vào tranh chấp đã biết với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa và cần nhấn mạnh tới vấn đề bảo vệ 'quyền tự do lưu thông hàng hải' ở khu vực, một ý kiến khác cũng từ Mỹ đặt vấn đề.

Việt Nam trên cơ sở xác định rõ mục tiêu chính và lâu dài của Trung Quốc là 'đẩy Mỹ' ra khỏi Biển Đông, độc chiếm vùng biển này và mở rộng ra phía Tây Thái Bình Dương, cần phối hợp với tất cả các bên có ích quốc gia khác ở Biển Đông để phối hợp, hợp tác với nhau, ngăn chặn chiến lược trên, qua đó giúp Việt Nam đạt được hiệu quả tốt hơn trên hồ sơ Biển Đông, một quan sát từ Hà Nội nhận định.

Trong khi đó, từ Nhật Bản, nhân dịp này, một nhà bình luận cảnh báo chính sách bành trướng quá mức của Trung Quốc, cho rằng nước này nên tham khảo bài học của Nhật Bản thời Thế chiến II, vốn từng đe dọa nhiều nước ở khu vực Tây Thái Bình Dương, và qua đó đã tự gây hại cho bản thân, ý kiến này cũng chia sẻ kinh nghiệm ứng xử của Nhật Bản mỗi khi bị nước ngoài đe dọa hay xâm phạm chủ quyền.

Phải phát ngôn như thế nào?

Giáo sư Ngô Vĩnh Long cho rằng Việt Nam cần có thay đổi trong việc thông báo và giải thích với thế giới về những gì đang diễn ra trên Biển Đông do Trung Quốc gây ra.

Trước hết, tại cuộc Tọa đàm hôm 07/9/2017, Giáo sư Ngô Vĩnh Long, nhà nghiên cứu từ Đại học Maine, Hoa Kỳ bình luận về vụ Trung Quốc tập trận có bắn đạn thật (từ 29/8-04/9/2017), ông nói:

"Về việc Trung Quốc tập trận bắn đạn thật thì không phải chỉ gần đây, chỉ trong mấy ngày qua, mà Trung Quốc đã làm như thế trong quá khứ, đặc biệt vào năm 2013..., ba hạm đội của Trung Quốc đã vào Biển Đông và đã tập trận một cách thật quy mô.

"Vấn đề ở đây là phản ứng của Việt Nam như thế nào để cho thế giới hiểu chuyện gì đã xảy ra, tôi thấy rằng phản ứng của Việt Nam, đặc biệt phát ngôn của bà Lê Thị Thu Hằng [phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao VN] tôi thấy là không ổn.

"Bởi vì đây là hành động có ảnh hưởng đến tự do hàng hải của thế giới, đe dọa an ninh trong khu vực, lẽ dĩ nhiên bà Thu Hằng có nói đến vấn đề đó, nhưng ngay lúc đầu bà nói đây là hành động xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam, thì Trung Quốc cũng nói về vấn đề chủ quyền.

"Ở đây không phải là vấn đề chủ quyền, bởi vì nếu chúng ta chỉ nói về tranh cãi vấn đề chủ quyền thì thế giới sẽ không rõ vấn đề và chỉ coi đây là hai nước tranh cãi về vấn đề chủ quyền thôi. Cho nên chúng ta phải nhắc lại là Trung Quốc đã đánh chiếm đảo Hoàng Sa, đã đánh chiếm các đảo khác, đã gây bao nhiêu chết chóc, thương vong và hầu như mỗi tháng, mỗi tuần các tàu của Trung Quốc, tàu cá hay là tàu tuần tra đều gây thương tích cho ngư dân Việt Nam.

"Chúng ta [Việt Nam] phải nói lên vấn đề đó thay vì nói đến vấn đề chủ quyền, bởi vì nói đến chủ quyền thì thế giới sẽ không hiểu và sẽ không bênh vực Việt Nam", nhà phân tích bang giao quốc tế, quan hệ Trung - Việt và đồng thời là sử gia từ Đại học Maine nói.

Bình luận gia Nguyễn Xuân Nghĩa cho rằng Việt Nam cần tận dụng 'mẫu số chung' với quốc tế và khu vực ở vấn đề nhấn mạnh tự do lưu thông hàng hải.

Từ California, Hoa Kỳ, bình luận gia, nhà phân tích Nguyễn Xuân Nghĩa tiếp lời Giáo sư Long, nói:

"Tôi đồng ý với một số quý vị nêu vấn đề về cách phản ứng của Hà Nội, tức là nói đến chuyện chủ quyền như ông Ngô Vĩnh Long vừa nói là phân bua với thiên hạ về chủ quyền, vấn đề đó quá phức tạp và thực sự ra không quốc gia nào muốn can dự vào việc đó, thế nhưng quyền tự do lưu thông hàng hải ở bên ngoài là quyền mà quốc gia nào cũng quan tâm đến tất cả.

"Thì đấy là một mẫu số chung mà chúng ta có thể huy động được và... tôi cũng có nhắc tới việc ngoài động thái tại vùng biển Hoàng Sa của chúng ta [Việt Nam], Trung Quốc cũng đang có những hoạt động tương tự như vậy ở tại Philippines và cũng đang gây hấn với Indonesia về việc Indonesia đổi tên vùng biển gọi là Bắc Natuna của họ, là việc mà Indonesia đã làm từ năm 1986 chẳng ai nói năng gì và bây giờ tự nhiên tri hô lên.

"Nó là một khía cạnh, cách phản ứng của Việt Nam, tức là không nên phản ứng theo lối quan hệ giữa Hà Nội với Bắc Kinh về những chuyện, những hòn đảo hay những bãi cạn, bãi san hô v.v..., mà phải mở rộng tầm nhìn, như vậy mới có thể huy động thêm nhiều quốc gia khác đứng chung cùng quan điểm của mình, quan trọng nhất đầu tiên là khối Asean.

"Và cái thứ nhì, mặc dù có thể ác cảm với chính quyền Donald Trump là rất 'khật khừng' và ăn nói 'lung tung', [nhưng] thực ra nhìn về lâu về dài, quyền lợi của nước Mỹ vẫn là bảo vệ quyền tự do hàng hải đó và cường quốc duy nhất vẫn có thể kiểm soát được ngần ấy eo biển gọi là sinh tử cho nền kinh tế của Trung Quốc ở trên vùng Đông Nam Á là chính vẫn là Hoa Kỳ.

"Và tôi nhắc lại sau cùng là qua ngần ấy mũi nhọn mà họ [Trung Quốc] thọc ra ngoài, họ đều bọc một cái vỏ dân sự, họ chưa xuất hiện với tư cách là hải quân Trung Quốc để tránh chuyện đụng độ trực tiếp với hải quân của Hoa Kỳ.

"Cái đó tôi nghĩ phía Trung Quốc cũng biết mềm nắn, rắn buông và nếu mà xung quanh, mà nhất là Việt Nam mềm nhất, không có lý do gì mà họ không tiếp tục thọc sâu hơn nữa, cái đó có lẽ một số các nhà chiến lược gia của Hà Nội hay của nơi này, nơi kia đều có thể suy nghĩ, còn tại sao họ không dám làm như vậy [kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế], câu hỏi đó vượt ra khỏi tầm nhìn của tôi".

'Phải sử dụng pháp lý quốc tế'

Phó Giáo sư Tiến sĩ Jonathan London cho rằng Việt Nam nên kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế về vấn đề Biển Đông

Hôm 6/9, bình luận ngay trước Bàn tròn thứ Năm, một học giả người Mỹ từ Đại học Leidon của Hà Lan quan sát diễn biến tập trận của Trung Quốc và phản ứng của Việt Nam nói với BBC Việt ngữ:

"Việc Trung Quốc tập trận quá gần Việt Nam, cụ thể ở Đà Nẵng, rõ ràng là một sự kiện không thể chấp nhận được và rõ ràng nhà nước Việt Nam đang trong một vị trí rất khó… Tôi là một trong những người cho rằng Việt Nam chắc chắn dù gần đây hoặc trong tương lai gần phải kiện Trung Quốc… lên pháp lý quốc tế, bởi vì nếu cứ như thế này sẽ bất lợi cho Việt Nam", Phó Giáo sư Tiến sĩ Jonathan London nói.

"Việt Nam cần gửi một thông điệp cực rõ không phải chỉ với Trung Quốc, mà với khu vực và toàn cầu, là phải có một trật tự dựa vào chuẩn mực quốc tế mới là một cách để giải quyết tranh chấp cho Việt Nam", ông London nêu quan điểm.

Từ Hà Nội, Tiến sỹ Hà Hoàng Hợp, nhà phân tích thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (Iseas -Singapore) nhận xét về quan điểm của học giả người Mỹ, ông nói:

"Ý kiến của ông Jonathan London hoàn toàn trùng hợp với ý kiến của tôi nói cách đây rất lâu rồi, tức là cuối cùng Việt Nam phải dùng biện pháp hòa bình là kiện. Không khác được. Bây giờ làm gì thì làm, nhún nhường thế nào đấy, như những người khác nói là thái độ không rõ, thì cuối cùng đến một thời hạn nào đấy buộc phải kiện.

"Bởi vì về mặt kỹ thuật, nó có thời hiệu, lúc mà quá một thời hiệu nào đó mà không đưa ra kiện ở một Tòa án Quốc tế nào đó, thì anh bị tước quyền chủ quyền và quyền tài phán, chắc chắn việc đó sẽ xảy ra.

Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp cho rằng Việt Nam cần hợp tác với các quốc gia có lợi ích quốc gia trên Biển Đông nhằm phối hợp ngăn chặn chiến lược của Trung Quốc độc chiếm vùng biển này

"Và xảy ra lúc nào thì cách đây hai năm tôi đã nói là tám năm sau có thể xảy ra vụ kiện, đấy là muộn nhất, năm nay, hai năm nữa, tôi nói là khoảng năm, hay sáu năm nữa là hạn cuối cùng xảy ra vụ kiện như vậy, theo nhiều góc độ pháp lý khác nhau, cùng liên quan đến Biển Đông, biển và đảo. Cái đó rất rõ, không ai bàn cãi ở Việt Nam hay ở đâu khác cả.

"Còn thái độ bây giờ có nhận xét ở Việt Nam, ở Hà Nội người ta lừng chừng, hay người ta nói không rõ gì mà bảo đấy rằng người ta không có đối sách gì, thì chắc là không phải thỏa đáng lắm đâu!"

Theo ông Hà Hoàng Hợp, Việt Nam 'có lúc tiến, có lúc lùi', nhưng chắc chắn sẽ 'không bao giờ thỏa hiệp' với Trung Quốc về chủ quyền ở Biển Đông, tuy nhiên ông đề cập biện pháp cụ thể để Việt Nam tham khảo thực hiện, trước điều được cho là quyết tâm và chiến lược lâu dài của Trung Quốc nhằm độc chiếm Biển Đông, nhà phân tích nói:

"Đối với Việt Nam chỉ có một cách là nên hợp tác với tất cả các bên có lợi ích quốc gia ở Biển Đông để cùng nhau cư xử làm sao cho Trung Quốc không thực hiện được việc độc chiếm Biển Đông và bành trướng ra chỗ khác, đấy là mục tiêu của Việt Nam".

Trung Quốc 'bành trướng' và bài học Nhật Bản

Từ Tokyo, nhà báo Đỗ Thông Minh nhân dịp này đưa ra một quan sát đối với sự 'bành trướng' của Trung Quốc và chia sẻ kinh nghiệm ứng phó của Nhật Bản khi bị nước ngoài đe dọa, xâm phạm chủ quyền, ông nói với Bàn tròn:

"Sự bành trướng của Trung Quốc hiện nay làm cho chúng tôi, đặc biệt là người sống ở Nhật lâu năm, chúng tôi cảm tưởng rằng nó giống như là Nhật Bản thời thế chiến thứ hai đã từng đe dọa rất nhiều quốc gia ở vùng Tây Thái Bình Dương như chúng ta biết.

"Khi đó quân đội Nhật Bản có lúc lên cao nhất tới 5 triệu, mà bây giờ chỉ còn có 250 ngàn và tất cả đều là tình nguyện, điều chúng tôi muốn nói là sự bành trướng nào cũng vậy, nó cũng sẽ có một thời kỳ co cụm, nếu Trung Quốc không khéo, sẽ rơi vào trường hợp của Nhật Bản.

Nhà báo Đỗ Thông Minh cảnh báo Trung Quốc có thể tự sụp đổ do chính sách bành trướng quá mức và nên học bài học của Nhật Bản từ Thế chiến II

"Có một lúc thì rất mạnh, nhưng khi sức mạnh bành trướng quá mức, tiềm năng không đi đôi thì nó sẽ bị đổ vỡ, nó sụp đổ từ bên trong, đó là những sự sụp đổ tự nhiên của những hành tinh ở trong vũ trụ, cũng như sụp đổ của các chế độ, hay là của các công ty vận hành v.v..., chúng ta cũng biết sự vận hành quá mức đó.

"Thành ra nếu ngay thời điểm này chúng ta rất e ngại Trung Quốc, nhưng nếu Trung Quốc không khéo thì sẽ rơi vào tình trạng của Nhật Bản và nó sẽ đi tới sự suy sụp, trước khi Trung Quốc mạnh là Trung Quốc yếu và sau khi Trung Quốc mạnh, thì Trung Quốc cũng có thể yếu và biến động hình sin, chúng tôi nghĩ là bất dịch.

"Vấn đề là biên độ và trường độ dài ngắn thế nào, thì cái đó là tùy sự khéo léo của Trung Quốc, cũng như tùy những tương tác của các quốc gia trong vùng".

Về phản ứng của Nhật Bản khi bị đe dọa, xâm phạm chủ quyền, nhà báo Đỗ Thông Minh chia sẻ thêm:

"Khi mà tranh chấp của Trung Quốc với Nhật Bản xảy ra cách đây 5 năm về quần đảo... mà Nhật Bản gọi là Senkaku, Trung Quốc gọi là Điếu Ngư, thì Nhật Bản đã có những phản ứng khá mạnh mẽ và bằng cách cụ thể, tuy quần đảo này không có người, không có căn cứ gì, nhưng trên nguyên tắc chủ quyền kiểm soát vẫn là của Nhật Bản, cho nên tàu chiến và phi cơ từ những đảo, căn cứ gần đó đã tiến tới để bảo vệ.

"Và trong 5 năm qua, có thể nói về số lần, nếu nói trên quan điểm của Nhật Bản tức là Trung Quốc đã có những hành vi khiêu khích, xâm nhập thì lên tới cả vài trăm, thậm chí cả ngàn lần, và trong những lần đó Nhật Bản đều cho tàu chiến và nhất là máy bay, máy bay chủ lực tiêm kích của Nhật Bản là F15 mua của Hoa Kỳ, đã cất cánh... mấy trăm lần.

"Thành ra Nhật Bản tuy không có đụng độ nhau, không bắn nhau gì cả, nhưng Nhật Bản luôn luôn có các lực lượng ứng trực 24/24h, bất cứ lúc nào cũng có thể cất cánh lên để kiểm soát, cũng như ngăn chặn sự xâm nhập của Trung Quốc và ở trên mặt biển cũng vậy, tàu chiến luôn luôn được huy động, mặc dù không có quân đóng ngay trực tiếp.

"Tất nhiên không phải là Trung Quốc mạnh và Nhật Bản có đủ sức đối phó, nhưng Nhật Bản luôn luôn liên kết với Hoa Kỳ, đặc biệt là vấn đề thông tin tình báo và họ có những phản ứng rất nhanh, chứ không phải chỉ có lời nói không thôi", nhà báo Đỗ Thông Minh nói với Bàn tròn của BBC Việt ngữ hôm 07/9 từ Tokyo.

Quốc Phương

Nguồn : BBC, 09/09/2017