 | Tổng quan: | 3708290 |
Thanh Hà, RFI, 10/10/2021
Phát biểu nhân lễ Quốc Khánh 10/10/2021, tổng thống Thái Anh Văn khẳng định "Đài Loan không nhượng bộ trước áp lực của Trung Quốc" và quyết tâm bảo vệ "mô hình dân chủ" của đất nước. Một lần nữa, tổng thống Đài Loan bác bỏ nguyên tắc "một nước Trung Hoa duy nhất".
Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn phát biểu nhân ngày lễ quốc khánh tại Đài Bắc mồng 10/10/2021. AP - Chiang Ying-ying
Trong bài phát biểu hôm nay, bà Thái Anh Văn tuyên bố sẽ làm "tất cả để duy trì nguyên trạng" trong bối cảnh Bắc Kinh liên tục gia tăng sức ép đòi thống nhất Đài Loan và xem quốc đảo này là một phần lãnh thổ của Trung Quốc.
Tổng thống Đài Loan khẳng định "tiếp tục tăng cường khả năng phòng thủ quốc gia và chứng minh quyết tâm tự vệ để không một ai có thể cưỡng ép Đài Loan đi theo con đường mà Trung Quốc đã vạch ra cho chúng ta". Bởi vì con đường đó, theo bà "không đem lại tự do và dân chủ cho Đài Loan và cũng không bảo đảm chủ quyền cho 23 triệu dân của hòn đảo này".
Hãng tin Mỹ AP nhắc lại, những tuyên bố nói trên được đưa ra trong bối cảnh Trung Quốc dồn dập điều chiến đấu cơ bay vào vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan gây căng thẳng trong khu vực. Cùng lúc chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình xem việc thống nhất Đài Loan là một "nghĩa vụ phải hoàn thành".
Lễ diễu binh mừng Quốc khánh Đài Loan ngày 10/10/2021. AFP - SAM YEH
Thông tín viên Adrien Simorre từ Đài Bắc ghi nhận, Đài Loan mừng Quốc Khánh vào thời điểm căng tăng giữa Đài Bắc và Bắc Kinh gia tăng tột độ :
"Nào là nhạc rap, nào là những màn trình diễn khiêu vũ, nào là hoa giấy trên bầu trời Đài Bắc. Đó là những hình ảnh của một đất nước đoàn kết trước những thách thức, ít ra đây là điều mà bà Xu muốn trông thấy trong ngày Quốc Khánh hôm nay.
Cùng chồng đến dự sự kiện này, bà nói : "Tôi hoàn toàn ủng hộ Đài Loan và chính phủ của chúng tôi. Tôi nghĩ là họ đã làm việc tốt để bảo vệ đất nước. Mô hình tự do và dân chủ của chúng tôi sẽ không bao giờ thay đổi".
Lễ mừng Quốc Khánh lần này diễn ra trong bối cảnh đặc biệt căng thẳng với Bắc Kinh. Đầu tuần qua, Đài Bắc nhận diện số máy bay quân sự của Trung Quốc ngay cửa ngõ cao kỷ lục. Hôm qua, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhắc lại ý định thôn tính Đài Loan và ông xem đó là một nghĩa vụ lịch sử.
Trong bối cảnh sóng gió này, tổng thống Thái Anh Văn đã dành hẳn một thông điệp cho Bắc Kinh. Bà tuyên bố : "Hy vọng quan hệ với Bắc Kinh hòa dịu nhưng chắc chắn là Đài Loan không nhượng bộ trước những áp lực. Bởi vì con đường mà Trung Quốc đề ra đòi Đài Loan phải từ bỏ chủ quyền, đòi chúng tôi phải từ bỏ mô hình dân chủ".
Chương trình mừng quốc khánh kết thúc bằng một cuộc diễu binh ở quy mô vừa phải. Đài Loan phô trương xe tăng, hệ thống phóng tên lửa và trực thăng như để nhắc lại thông điệp mà chính quyền Đài Loan không ngừng lặp lại. Đó là "chúng tôi không muốn chiến tranh, nhưng sẽ tự vệ trong trường hợp bị xâm lược"."
Thanh Hà
*********************
BBC, 10/10/2021
Đài Loan sẽ không cúi đầu trước áp lực từ phía Trung Quốc và sẽ bảo vệ lối sống dân chủ của mình, Tổng thống Thái Anh Văn phát biểu trong một diễn văn cứng rắn, giữa lúc căng thẳng đang dâng cao.
Bà Thái Anh Văn phát biểu tại thủ đô Đài Bắc trong lễ kỷ niệm Quốc Khánh Đài Loan 10/10
"Chúng ta càng đạt được nhiều thành tựu, áp lực chúng ta phải đối diện từ phía Trung Quốc càng lớn", bà nói.
Bà có bài diễn văn trong ngày Quốc Khánh Đài Loan, sau khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tuyên bố sẽ "hoàn thành việc thống nhất".
Đài Loan coi mình là một quốc gia độc lập, trong lúc Bắc Kinh coi đây là một tỉnh ly khai của Trung Quốc.
Bắc Kinh không bác bỏ khả năng dùng vũ lực để thống nhất Đài Loan với Trung Quốc.
Trung Quốc trong những ngày gần đây đã đưa một số lượng cao kỷ lục các phi cơ quân sự bay vào vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan.
Một số nhà phân tích nói rằng các chuyến bay có thể coi như tín hiệu cảnh báo đối với Tổng thống Thái Anh Văn trước ngày Quốc Khánh Đài Loan hôm Chủ Nhật.
Bà Thái Anh Văn tái đắc cử trong chiến thắng vang dội ở kỳ bầu cử năm ngoái, với cam kết cương quyết đứng lên chống lại Bắc Kinh.
Trong bài diễn văn hôm Chủ Nhật, bà nói Đài Loan "đang đứng trên tuyến đầu bảo vệ nền dân chủ".
Bà nói hòn đảo sẽ không "hành động hấp tấp" nhưng sẽ tăng cường quốc phòng "để đảm bảo rằng không ai có thể buộc Đài Loan phải đi theo con đường mà Trung Quốc đã đặt ra cho chúng ta".
Con đường đó, bà nói, đem lại "không phải là cách sống tự do dân chủ cho Đài Loan, cũng không đem lại chủ quyền" cho 23 triệu người dân Đài Loan.
Lễ kỷ niệm Quốc Khánh của Đài Loan năm nay gồm cả lễ diễu hành các phương tiện quân sự và màn trình diễn trên không
Các máy bay quân sự Trung Quốc bay vào vùng nhận dạng phòng không Đài Loan đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới an ninh quốc gia và an toàn hàng không, bà nói, và tình thế "phức tạp, dễ thay đổi hơn so với bất kỳ thời điểm nào trong vòng 72 năm qua".
Bà Thái Anh Văn cũng lặp lại đề xuất đàm phán với các lãnh đạo Trung Quốc trên cơ sở bình đẳng, điều mà Bắc Kinh - vốn coi bà là một "kẻ ly khai" - cho đến nay đã khước từ.
Sau bài phát biểu của bà Thái Anh Văn, đã có một màn trình diễn của các chiến đấu cơ Đài Loan bay trên bầu trời.
Một người theo dõi bài phát biểu của bà Thái nói với hãng tin AFP rằng người dân Đài Loan không thể chấp nhận việc thống nhất với Trung Quốc.
"Trung Quốc hiện nay là một chế độ khá là độc tài toàn trị. Đặc biệt là dưới thời ông Tập Cận Bình, nơi này đã trở nên tệ hại hơn. Việc thống nhất không phải là điều thích hợp vào thời điểm này", một người khác nói.
Hôm thứ Bảy, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói rằng việc thống nhất có thể cần đạt được một cách hòa bình, nhưng cảnh báo rằng nhân dân Trung Quốc có "truyền thống vinh quang" trong việc trấn áp chủ nghĩa ly khai.
"Cuộc đàm phán lịch sử về việc thống nhất hoàn toàn với đất mẹ... chắc chắn sẽ được thực hiện", ông nói thêm.
Bất chấp những căng thẳng dâng cao trong thời gian gần đây, quan hệ giữa Trung Quốc và Đài Loan đã không xấu tới mức từng xảy ra hồi năm 1996, khi Trung Quốc tìm cách cách gây gián đoạn kỳ bầu cử quốc hội Đài Loan bằng việc tiến hành các cuộc thử tên lửa, còn Hoa Kỳ đưa hàng không mẫu hạm tới khu vực để ngăn cản.
Hoa Kỳ theo đuổi chính sách "Một Trung Quốc", theo đó Washington công nhận Trung Quốc thay vì Đài Loan.
Nhưng thỏa thuận này cũng cho phép Washington duy trì mối quan hệ "không chính thức mạnh mẽ" với Đài Loan.
Hoa Kỳ bán vũ khí cho Đài Loan như một phần trong Đạo luật Quan hệ với Đài Loan, theo đó quy định Hoa Kỳ phải giúp Đài Loan phòng vệ.
Trong một cuộc phỏng vấn với BBC tuần rồi, cố vấn an ninh quốc gia Hoa Kỳ Jake Sullivan nói rằng Hoa Kỳ sẽ "sát cánh và lên tiếng" đối với bất kỳ hành động nào có thể làm xói mòn hòa bình và ổn định ở Eo biển Đài Loan.
Nguồn : BBC, 10/10/2021
***************************
Chủ tịch Trung Quốc tuyên bố ‘thống nhất’ với Đài Loan, không nói tới đe dọa vũ lực
VOA, 10/10/2021
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ngày thứ Bảy tuyên bố sẽ đạt được "thống nhất hòa bình" với Đài Loan, và không đề cập trực tiếp đến việc sử dụng vũ lực sau một tuần căng thẳng với hòn đảo mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền khiến quốc tế lo ngại.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình phát biểu nhân kỉ niệm 110 năm Cách mạng Tân Hợi tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 9 tháng 10, 2021.
Đài Loan phản ứng ngay sau đó bằng việc kêu gọi Bắc Kinh từ bỏ sự cưỡng ép, nhắc lại rằng chỉ người dân Đài Loan mới có thể quyết định tương lai của họ.
Đảo Đài Loan được cai trị dân chủ đã chịu áp lực quân sự và chính trị gia tăng từ Bắc Kinh đòi chấp chận chủ quyền, nhưng Đài Bắc tuyên bố sẽ bảo vệ nền tự do của mình.
Phát biểu tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh, ông Tập nói người dân Trung Quốc có "truyền thống vẻ vang" là phản đối chủ nghĩa ly khai.
"Chủ nghĩa ly khai độc lập Đài Loan là trở ngại lớn nhất để đạt được sự thống nhất tổ quốc, và là mối nguy tiềm ẩn nghiêm trọng nhất đối với chấn hưng quốc gia", ông nói vào dịp kỉ niệm cuộc cách mạng lật đổ triều đại phong kiến cuối cùng vào năm 1911.
"Thống nhất" hòa bình sẽ thỏa mãn lợi ích tổng thể của người dân Đài Loan, nhưng Trung Quốc sẽ bảo vệ chủ quyền và sự thống nhất của mình, ông nói thêm.
"Không ai được đánh giá thấp quyết tâm sắt son, ý chí kiên định và khả năng mạnh mẽ của nhân dân Trung Quốc trong việc bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia", ông Tập nói. "Nhiệm vụ lịch sử thống nhất hoàn toàn tổ quốc phải hoàn thành, và chắc chắn sẽ hoàn thành".
Giọng điệu của ông nhẹ nhàng hơn một chút so với hồi tháng 7, bài phát biểu quan trọng gần đây nhất của ông nhắc đến Đài Loan, trong đó ông thề sẽ "đập tan" bất kì nỗ lực nào giành độc lập chính thức. Năm 2019, ông trực tiếp đe dọa sử dụng vũ lực để buộc hòn đảo này quy phục dưới sự kiểm soát của Bắc Kinh.
Nhưng bài phát biểu gây nên phản ứng tiêu cực ở Đài Loan.
Văn phòng tổng thống nói Đài Loan là một quốc gia độc lập có chủ quyền, không thuộc Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, và đã rõ ràng khước từ đề nghị của Trung Quốc cai trị theo hình thức "một quốc gia, hai hệ thống".
"Tương lai của đất nước nằm trong tay người dân Đài Loan", văn phòng tổng thống nói.
Trong một phát biểu riêng rẽ, Ủy hội Đại lục, cơ quan hoạch định chính sách Trung Quốc của Đài Loan, kêu gọi Bắc Kinh "từ bỏ các hành động xâm nhập khiêu khích, quấy rối và phá hoại" và quay trở lại đàm phán.
Lực lượng không quân của Trung Quốc đã tiến hành các cuộc xâm nhập vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan trong bốn ngày liên tiếp từ ngày 1 tháng 10, với gần 150 máy bay, mặc dù các phi vụ đó đã kết thúc. Ông Tập không nhắc tới những chuyến bay đó trong bài diễn văn của mình.
Đài Loan chính thức gọi mình là Trung Hoa Dân Quốc, tên của nước được thành lập vào năm 1912 sau khi triều đại nhà Thanh sụp đổ. Chính phủ đó chạy đến Đài Loan vào năm 1949 sau khi thua trong cuộc nội chiến với những người Cộng sản, những người lập nên nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ngày nay.
Đài Loan đánh dấu ngày 10 tháng 10, ngày mà cuộc cách mạng lật đổ chế độ phong kiến bắt đầu ở Trung Quốc, là ngày quốc khánh của mình, và Tổng thống Thái Anh Văn sẽ có bài phát biểu quan trọng tại Đài Bắc vào Chủ nhật.
Theo Reuters
*********************
BBC, 09/10/2021
Đài Loan với chế độ dân chủ đã phải chịu áp lực quân sự và chính trị gia tăng từ Bắc Kinh, nhưng Đài Bắc đã cam kết bảo vệ tự do của họ và chỉ người dân Đài Loan mới có thể quyết định tương lai của họ, theo Reuters.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã nói trong một bài phát biểu rằng "việc thống nhất" với Đài Loan "phải được thực hiện".
Phát biểu tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh, ông Tập cho biết người dân Trung Quốc có "truyền thống vẻ vang" là phản đối chủ nghĩa ly khai.
"Chủ nghĩa ly khai độc lập Đài Loan là trở ngại lớn nhất để đạt được sự thống nhất của đất nước mẹ và là mối nguy hiểm tiềm ẩn nghiêm trọng nhất đối với sự trẻ hóa quốc gia", ông Tập nói vào dịp kỷ niệm cuộc cách mạng lật đổ triều đại cuối cùng vào năm 1911.
Ông nói thêm : "Tái thống nhất" trong hòa bình đáp ứng tốt nhất lợi ích chung của người dân Đài Loan, nhưng Trung Quốc sẽ bảo vệ chủ quyền và sự thống nhất của mình.
Ông Tập nói : "Không ai được đánh giá thấp quyết tâm kiên cường, ý chí kiên định và khả năng mạnh mẽ của nhân dân Trung Quốc trong việc bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia. Phải hoàn thành nhiệm vụ lịch sử thống nhất hoàn toàn Tổ quốc, nhất định sẽ hoàn thành".
Ông nói nhẹ nhàng hơn một chút so với hồi tháng Bảy. Khi đó, trong bài phát biểu quan trọng cuối cùng của ông đề cập đến Đài Loan,ông thề sẽ "đập tan" bất kỳ nỗ lực nào nhằm giành độc lập chính thức cho Đài Loan. Năm 2019, ông trực tiếp đe dọa sử dụng vũ lực để đưa hòn đảo này vào tầm kiểm soát của Bắc Kinh.
Lực lượng không quân của Trung Quốc trong bốn ngày liên tiếp đã bay vào vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan từ ngày 1/10, với gần 150 máy bay. Ông Tập không đề cập đến những chuyến bay đó.
Đài Loan cho biết họ là một quốc gia độc lập được có tên gọi chính thức là Trung Hoa Dân Quốc,
Trung Hoa Dân Quốc được thành lập vào năm 1912. Chính phủ của họ chạy sang Đài Loan vào năm 1949 sau khi thua trong một cuộc nội chiến với những người Cộng sản, những người đã thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ngày nay.
Phát biểu trước ông Tập không lâu, Thủ tướng Đài Loan Tô Trinh Xương lưu ý rằng Trung Quốc đã "uốn nắn cơ bắp của mình" và gây ra căng thẳng trong khu vực.
"Đây là lý do tại sao các quốc gia tin tưởng vào tự do, dân chủ và nhân quyền, và dựa trên các giá trị chung, đều đang làm việc cùng nhau và đã nhiều lần cảnh báo rằng Trung Quốc không nên xâm lược Đài Loan".
Đài Loan đánh dấu ngày 10/10, khi cuộc cách mạng chống đế quốc bắt đầu ở Trung Quốc, là ngày quốc khánh của nước này, và Tổng thống Thái Anh Văn sẽ có bài phát biểu quan trọng tại Đài Bắc vào Chủ nhật.
Nguồn : BBC, 08/10/2021
Sau khi Hồng Kông và Macao được trao trả, Đài Loan là mảnh đất cuối cùng được Bắc Kinh coi là còn "đánh mất". Dưới thời tổng thống Mã Anh Cửu, 19 thỏa thuận được ký kết với Bắc Kinh, con đường "thống nhất hòa bình" chừng như đang trở thành xa lộ thênh thang. Nhưng "giấc mơ Trung Hoa" chợt tắt vào năm 2014.
Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn (giữa) nói chuyện với các phi công ở Giai Đông (Jiadong) thuộc Bình Đông (Pingtung), ngày 15/09/2021. Bốn phi cơ do họ điều khiển sẽ tham gia cuộc tập trận Hán Quang (Han Guang) chống Trung Quốc đổ bộ. AP
Hồ sơ Courrier Internationaltuần này được dành cho chủ đề "Trung Quốc - Hoa Kỳ : Sự leo thang". L’Express đăng ảnh một chiếc tàu ngầm mang cờ Pháp trên mặt biển xanh mênh mông, chạy tựa "Mỹ chơi xỏ và Trung Quốc nghi ngờ chúng ta : Nước Pháp nhẹ ký". The Economistphân tích "Thực tế mới của Trung Quốc". Le Point chạy tựa "Sự thật về nước Pháp", từ việc làm, nhà ở, tiêu dùng cho đến chính trị, đức tin… L’Obs nói về đối thoại giữa hai nhân vật có quan điểm trái ngược là cây bút tiểu luận Alain Finkielkraut và nhà đấu tranh nữ quyền Alice Coffin.
Về Châu Á, Le Monde Diplomatique có bài "Đài Loan, mảng còn thiếu của giấc mơ Trung Hoa".
Tuần báo The Economist hồi tháng Năm đã chạy tựa "Nơi nguy hiểm nhất trên Trái Đất", với hình bìa là Đài Loan trong tâm ngắm radar. Tháng 3/2021, cơ quan tư vấn Council on Foreign Relation nhận định Đài Loan "đang trở thành điểm nóng nhất thế giới, có thể dẫn đến một cuộc chiến giữa Hoa Kỳ, Trung Quốc và có thể các cường quốc khác". Đô đốc Philip Davidson, tư lệnh lực lượng Mỹ tại Ấn Độ-Thái Bình Dương trong cuộc điều trần trước Thượng Viện, nhận xét một cuộc chiến tại eo biển Đài Loan có thể xảy ra "trong thập niên này".
Áp lực quân sự Trung Quốc ngày càng tăng đối với các nước láng giềng và đặc biệt với Đài Loan. Bắc Kinh cắt mọi kênh liên lạc với chính quyền của bà Thái Anh Văn, và riêng trong năm 2020 đã cho chiến đấu cơ xâm nhập vùng nhận diện phòng không Đài Loan 380 lần. Theo Le Monde Diplomatique, căng thẳng mới đây có hai nguyên nhân : vấn đề lịch sử và vai trò của Đài Loan trong xung đột Mỹ - Trung.
Sau khi Hồng Kông và Macao được trao trả, Đài Loan là mảnh đất cuối cùng còn "đánh mất". Dưới thời tổng thống Mã Anh Cửu, 19 thỏa thuận được ký kết với Bắc Kinh, đặt nền móng cho "thị trường chung giữa hai bờ eo biển". Trung Quốc chiếm 40% hàng xuất khẩu của Đài Loan, con đường do Bắc Kinh vạch ra trước đó 30 năm để thống nhất một cách hòa bình chừng như đang trở thành xa lộ. Nhưng "giấc mơ Trung Hoa" chợt tắt vào năm 2014.
Chính quyền Quốc dân đảng lúc đó vận động để Quốc hội thông qua luật cho phép Bắc Kinh đầu tư vào xuất bản, truyền thông, văn hóa, và mở cửa cả thị trường lao động cho người Trung Quốc, khiến người dân hết sức lo ngại. Việc chiếm đóng Quốc hội và những con đường xung quanh trong hơn ba tuần lễ với "Phong trào hoa hướng dương", đánh dấu một bước ngoặt. Lớp người dưới 40 tuổi vốn chỉ biết có chế độ dân chủ đã thức tỉnh : 90% người Đài Loan bác bỏ công thức "nhất quốc lưỡng chế". Còn đối với các thanh niên tuổi dưới 30, "giấc mơ Trung Hoa" đã hoàn toàn kết thúc. Hơn 4/5 trong số họ tự coi là "người Đài Loan", 2/3 muốn quốc hiệu phải là "Đài Loan" thay vì "Trung Hoa Dân Quốc", và cũng 2/3 ủng hộ độc lập.
Thấy không thể dẫn dụ được bằng mối lợi kinh tế, Bắc Kinh gia tăng đe dọa quân sự với chính phủ Thái Anh Văn, nhưng bị vấp phải sự thay đổi nhanh chóng trong quan hệ Mỹ - Trung. Dưới mắt Hoa Kỳ, Đài Loan là một con cờ mà giá trị đã tăng lên trong những năm gần đây. Về địa chính trị, Đài Loan là một mắt xích chính trong chuỗi đảo thứ nhất chạy từ Nhật Bản đến Indonesia, chận ngõ vào Tây Thái Bình Dương của hải quân Trung Quốc. Về kinh tế, Đài Loan thống trị về sản xuất chip bán dẫn thế hệ mới nhất, và Hoa Kỳ muốn ưu thế này ở luôn ở phía liên minh "công nghệ-dân chủ".
Về quan hệ Mỹ - Trung, hồ sơ của Courrier International nhận định AUKUS là một cơn sấm động về địa chính trị. Với sự hình thành liên minh Mỹ - Anh - Úc, thế giới từ nay phải tổ chức lại trước thế đối địch Washington - Bắc Kinh, và các nước trong khu vực buộc lòng phải chọn phe.
Tuần báo Pháp dịch bài viết của Financial Times: "Chúng ta bước vào một cuộc chiến tranh lạnh 2.0". Viễn cảnh một kỷ nguyên hợp tác giữa hai cường quốc ngày càng xa vời. Đầu tháng Chín, Vương Nghị chỉ chịu trao đổi với đặc phái viên về khí hậu Mỹ qua video, dù ông John Kerry đã chịu khó đến tận Thiên Tân gần Bắc Kinh. Theo ngoại trưởng Trung Quốc, vấn đề khí hậu "không thể tách rời" với tổng thể.
Có nghĩa là Bắc Kinh ngưng hợp tác cho đến khi Joe Biden không còn chỉ trích về nhân quyền, bỏ rơi Đài Loan, bỏ tuần tra trên Biển Đông, bỏ cấm vận Hoa Vi… ? Tập Cận Bình mới đây còn bác đề nghị của Biden về một cuộc họp thượng đỉnh song phương. AUKUS cùng với Quad (Bộ Tứ) chứng tỏ trọng tâm xung đột nay là Ấn Độ - Thái Bình Dương chứ không còn là Địa Trung Hải. Một thăm dò của Gallup hồi tháng 3/2021 cho thấy 45% người Mỹ coi Trung Quốc là "kẻ thù lớn nhất", tăng gấp đôi so với năm 2020.
Tờ Asia Times ở Hồng Kông ghi nhận các đồng minh của Mỹ cũng phải lâm trận, trước các hành động hiếu chiến của Bắc Kinh tại Ấn Độ - Thái Bình Dương. Sau loạt đại pháo kinh tế trong cuộc thương chiến thời Donald Trump, nay cuộc đối đầu ngả sang quân sự trong thời Biden. Các tàu ngầm nguyên tử bán cho Úc sẽ thay đổi tương quan chiến lược ở khu vực, khiến Trung Quốc có thể phải tập trung cho khu vực xung quanh mình hơn là những vùng xa biển hơn theo như tham vọng.
Bắc Kinh vừa xây xong một cầu cảng dài 330 mét tại căn cứ Djibouti, có thể tiếp nhận hàng không mẫu hạm. Đây là căn cứ duy nhất của Trung Quốc ở nước ngoài, nằm ngay ngõ vào Biển Đỏ. Từ đó hải quân Trung Quốc dễ dàng quan sát việc lưu thông cả hai chiều trên kênh đào Suez, thu thập tin tình báo toàn vùng. Có ít nhất 2.000 lính thủy Trung Quốc đóng tại căn cứ chiến lược này.
Trước đó hôm 30/07, Hoa Kỳ và Ấn Độ ký một hợp đồng mới cùng triển khai các thiết bị không người lái phóng đi từ máy bay. Lực lượng phòng vệ Nhật Bản tiến hành tập trận quy mô nhất kể từ 1993, đồng thời Đài Loan tổ chức tập trận Hán Quang chống Trung Quốc đổ bộ. Về phía đồng minh Anh đã biểu dương sức mạnh chưa từng thấy kể từ nhiều thập niên qua. Hàng không mẫu hạm Anh HMS Queen Elizabeth đi qua Biển Đông khiến Hoàn cầu Thời báo tức tối nói rằng "Anh quốc vẫn còn sống trong thời thực dân".
Rõ ràng Hoa Kỳ đã có thay đổi chiến lược, từ đấu tranh chống khủng bố sang đối đầu với Trung Quốc. Phó tổng thống Kamala Harris trong chuyến thăm Singapore và Việt Nam cuối tháng Tám đã nhấn mạnh về "Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và rộng mở", đả kích việc "Bắc Kinh tiếp tục cưỡng bức, đe dọa, yêu sách" chủ quyền phần lớn Biển Đông.
Hồ sơ của L’Expressdành cho vụ Pháp bị cướp mất hợp đồng tàu ngầm, phân tích "cái tát" Úc có thể làm Paris ngộ ra những gì, và trọng lượng của Pháp tại Ấn Độ - Thái Bình Dương ra sao. Foreign Policy ghi nhận sự giận dữ của Paris, thậm chí còn hủy bỏ cả gala mừng 240 năm hữu nghị Pháp - Mỹ, và lưu ý rằng khi người Pháp quyết định hủy một lễ hội, có nghĩa là sự việc đã hết sức trầm trọng !
Từ vài tuần qua, ai nấy đều hiểu rằng tiếng nói của Pháp đã "nhẹ ký" hơn. Chiến lược của Pháp dựa vào Ấn Độ ở Ấn Độ Dương và Úc ở Nam Thái Bình Dương, nay còn lại gì ? Paris vốn chủ trương một "giải pháp thứ ba", liệu khả năng có tương xứng với tham vọng ? Pháp chỉ có 12 chiến hạm thường trực trong khu vực, trong khi đội tàu chiến Trung Quốc có đến 350 chiếc, nhiều hơn cả Hải quân Mỹ (293). Tương lai Paris tại Ấn Độ - Thái Bình Dương tùy thuộc vào sự ủng hộ của các đối tác Châu Âu, và thái độ của các nước trong khu vực - như Ấn Độ, Indonesia, Malaysia, Việt Nam - cũng muốn tránh bị lôi vào cuộc xung đột Mỹ - Trung.
Ấn Độ đã mua 36 chiến đấu cơ Rafale Pháp, liệu có quan tâm đến những chiếc tàu ngầm ban đầu định bán cho Úc ? New Delhi có thể tiếp tục chính sách không liên kết, như vậy có lợi cho Pháp, nhưng cũng có khả năng đứng về phe Mỹ - một giả thiết khó thể thành hiện thực nhưng cũng không nên loại bỏ.
Một vấn đề khác : tại Thái Bình Dương, Paris phải đối mặt với ảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc, đang ra sức ve vãn các tiểu quốc như Vanuatu hay Fidji. Chưa kể Bắc Kinh đang xúi giục phong trào đòi độc lập Kanak. Trong cuộc trưng cầu dân ý tháng 12 tới, nếu Tân Calédonie tách khỏi Pháp sẽ trở thành chìa khóa cho chiến lược chống bao vây của Trung Quốc đồng thời cô lập Úc, và như vậy sẽ là một thất bại mới của ý tưởng Pháp tại Ấn Độ - Thái Bình Dương.
Châu Âu đứng ở đâu trong cuộc xung đột Mỹ - Trung ? Đó là câu hỏi cùng được Courrier International và L’Obs đặt ra. Courrier Internationalcho rằng "Châu Âu phải biết mình muốn gì", còn tác giả Pierre Haski trên L’Obs phân tích về "Cuộc chiến tranh lạnh thứ hai".
Trên diễn đàn Liên Hiệp Quốc hôm 21/09, Joe Biden nhấn mạnh Hoa Kỳ không muốn một cuộc chiến tranh lạnh mới. Tuy nhiên từ ba năm qua hơi hướm xung đột đã thấy rõ trong quan hệ Mỹ - Trung. Khác với Liên Xô cũ, thế giới toàn cầu hóa ngày nay tương tác lẫn nhau về kinh tế. Và Trung Quốc không xuất khẩu ý thức hệ mà chỉ hàng hóa và tư bản, theo mô hình toàn trị được tự cho là hiệu quả hơn dân chủ, không cần đến Đệ ngũ hay Đệ lục quốc tế.
Nhưng toàn cảnh chiến lược thế giới ngày càng giống chiến tranh lạnh mới. Liên minh AUKUS vừa thành lập cộng với việc kích hoạt lại Bộ Tứ, làm nhớ lại các liên minh quân sự thời trước như CenTO, SEATO, ANZUS do Hoa Kỳ lập ra để ngăn chặn cộng sản Liên Xô. Về phía Bắc Kinh vừa kết nạp Iran vào Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (OCS) gồm Trung Quốc, Nga và bốn nước Trung Á. Một lãnh vực đối đầu khác là cuộc chiến công nghệ Mỹ-Trung với các đòn cấm vận, gây ảnh hưởng.
Vấn đề là Châu Âu đứng ở đâu trong cuộc chiến tranh lạnh này, liệu có chỗ cho "giải pháp thứ ba" mà Pháp và một số nước Châu Âu mong muốn, trước sự thúc giục phải chọn phe ? Và nếu phải chọn giữa "thiện" và "ác", thì phải chăng tình trạng thảm hại về nhân quyền ở Trung Quốc khiến không thể nào giữ thái độ trung lập ? Thế giới sẽ lưỡng cực hay đa cực, và như vậy liệu Châu Âu có khả năng là một cực riêng ? Bao nhiêu là câu hỏi quan trọng, nhưng lạ thay lại hoàn toàn vắng bóng trong tranh cử tại Đức, và mờ nhạt tại Pháp.
Về vụ bà Mạnh Vãn Châu của tập đoàn Hoa Vi vừa được thả về Trung Quốc, Wall Street JournalđượcCourrier International dịch lại, cho rằng đây là một chiến thắng của "ngoại giao con tin" do Bắc Kinh tiến hành.
Những người phương Tây làm việc tại Hoa lục cần nhớ rõ, họ có thể bị bắt vì những cáo buộc hoàn toàn được dàn dựng, và trở thành con tin, nhân danh bảo vệ lợi ích của Đảng cộng sản Trung Quốc. Việc Bắc Kinh phóng thích lập tức doanh nhân Michael Spavor và nhà cựu ngoại giao Michael Kovrig chứng tỏ hai công dân Canada này chỉ là con tin nhằm gây áp lực lên Canada và Mỹ.
Tờ báo cho rằng khó thể tin được các công tố viên trong vụ này hài lòng với kết quả, ảnh hưởng đến sự nghiêm cẩn của luật pháp và phương hại đến nỗ lực áp dụng việc trừng phạt Iran. Dù mừng cho "hai Michael", nhưng Trung Quốc và thế giới nhận ra thông điệp : ngoại giao cưỡng bức qua việc bắt con tin đã mang lại kết quả. Tuy nhiên đây là con dao hai lưỡi đối với Bắc Kinh, vì các nhà đầu tư sẽ càng e ngại.
Liên quan đến nội tình Trung Quốc, The Economist nhận định Alibaba, Didi… và nay đến lượt Evergrande (Hằng Đại) đang phải trả giá cho việc Tập Cận Bình siết chặt chính sách. Thực tế mới tại Hoa lục đầy dẫy nguy hiểm, và chiến dịch của Tập Cận Bình là mối đe dọa cho nền kinh tế.
Kinh tế Trung Quốc sau 40 năm cất cánh, nay phải đối phó với việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng sinh lợi thấp, thiếu lao động do dân số lão hóa. Về chính trị, Tập Cận Bình xúc tiến sùng bái lãnh tụ, người dân ngày càng ít được tự do về tư tưởng và ngôn luận. Quan chức, lo sợ trước các vụ thanh trừng, ít có sáng kiến. Một trong những lý do của nạn cúp điện tại hơn một nửa nước gần đây là do các viên chức địa phương sợ không đạt được chỉ tiêu giảm khí thải carbone do ông Tập đặt ra trước đại hội đảng 2022. Hiểm nguy cuối cùng từ chính bản thân Tập Cận Bình : bám chặt lấy quyền lực, ông ta phải ra sức đàn áp.
Cứ cho rằng Tập tiếp tục là người lãnh đạo tối cao Trung Quốc ít nhất đến 2027 hoặc hơn nữa, kiểm soát sẽ là khẩu hiệu hàng đầu của ông ta. "Đông, Tây, Nam, Bắc, đảng lãnh đạo tất cả" - Tập Cận Bình nhấn mạnh. Nếu không duy trì kỷ luật về ý thức hệ, đế quốc của ông sẽ suy yếu đi một cách nguy hiểm. Nhưng đó là "tư tưởng Tập Cận Bình" chứ không phải Mao hay Marx, Tập tùy nghi diễn đạt theo kiểu của ông ta.
Thụy My
