 | Tổng quan: | 3636753 |
Tokyo hôm nay 27/08/2024 tố cáo một máy bay quân sự của Trung Quốc đã xâm nhập không phận Nhật Bản. Tokyo lên án " một vụ vi phạm nghiêm trọng" chủ quyền quốc gia.
Một máy bay "trinh sát loại Y-9" của quân đội Trung Quốc đã bay vào không phận của Nhật vào hôm 26/08 trong vòng 2 phút, trên vùng trời các đảo Danjo, thuộc tỉnh Nagasaki, ở biển Hoa Đông.
Bộ Quốc phòng Nhật Bản cho biết một máy bay "trinh sát loại Y-9" của quân đội Trung Quốc đã bay vào không phận của Nhật vào hôm thứ Hai 26/08 lúc 11g29, giờ địa phương (02g29 giờ quốc tế) trong vòng 2 phút, trên vùng trời các đảo Danjo, thuộc tỉnh Nagasaki, ở biển Hoa Đông.
Theo AFP, phát ngôn viên chính phủ Nhật Yoshimasa Hayashi, hôm nay 27/08 nhấn mạnh : " Việc một máy bay quân sự Trung Quốc vi phạm không phận của chúng tôi không chỉ là sự vi phạm nghiêm trọng chủ quyền quốc gia, mà còn là một mối đe dọa đối với an ninh của chúng tôi, và điều này là hoàn toàn không thể chấp nhận được". Trong cuộc họp báo thường nhật, phát ngôn viên chính phủ Hayashi cũng nói thêm đây là lần đầu tiên Tokyo xác nhận và thông báo một vụ xâm nhập của một máy bay quân sự Trung Quốc vào không phận Nhật kể từ khi Tokyo triển khai các biện pháp đối phó với những hành vi xâm nhập kiểu như vậy.
Cho dù Tokyo chưa nắm được cụ thể mục đích hành động của máy bay quân sự Trung Quốc, nhưng phát ngôn viên của chính phủ Nhật lưu ý là " các hoạt động quân sự gần đây của Trung Quốc gần Nhật Bản có xu hướng mở rộng và ngày càng mạnh hơn" và khẳng định, Tokyo sẽ " tiếp tục giám sát chặt chẽ các hoạt động quân sự của Trung Quốc" và sẽ thực hiện mọi biện pháp cảnh giác cao độ.
Ngay từ hôm qua 26/08, vụ trưởng Ngoại Giao Nhật Bản, Masataka Okano, đã triệu đại sứ lâm thời Trung Quốc đến để bày tỏ sự " phản đối cứng rắn" của Tokyo, kêu gọi Bắc Kinh có các biện pháp để tránh việc tương tự lặp lại.
Phản ứng của Bắc Kinh
Vài giờ sau phản ứng của Tokyo, phát ngôn viên Bộ Ngoại giaoTrung Quốc Lâm Kiếm (Lin Jian), thông báo Bắc Kinh đang cho tìm hiểu và " xác minh" vụ việc và nhấn mạnh là Trung Quốc " không hề có ý định xâm nhập không phận của bất kỳ quốc gia nào". Vẫn theo ông Lâm Kiếm, Bắc Kinh và Tokyo vẫn duy trì thông tin qua các kênh liên lạc đã có sẵn.
Thùy Dương
Trà xanh đóng chai là mục tiêu mới nhất của những người chỉ trích Nhật Bản trên mạng xã hội Trung Quốc.
Ở Trung Quốc thời Tập Cận Bình, tấn công Nhật Bản đã trở thành cách an toàn nhất về mặt chính trị để người dân trút nỗi thất vọng. (Nikkei/Ảnh Yusuke Hinata)
Gã khổng lồ nước giải khát Nông Phu Sơn Tuyền (Nongfu Spring) đang bị buộc tội "tâng bốc Nhật Bản" vì hình ảnh ngôi chùa trên nhãn chai đã gợi nhớ đến kiến trúc Nhật Bản. Dòng chữ trên nhãn cũng bị chỉ trích vì "quảng bá văn hóa Nhật" khi giải thích quá trình một nhà sư Nhật Bản mang phong tục trà đạo từ Trung Quốc về nước mình vào thế kỷ 13.
Nhưng rất ít cư dân mạng biết rằng tâm điểm trong cuộc tranh luận của họ chính là ngôi chùa mà Chủ tịch Tập Cận Bình từng thường xuyên lui tới cách đây hơn một thập kỷ, với hy vọng điều đó sẽ mang lại may mắn cho sự nghiệp của ông.
Chung Thiểm Thiểm, được xếp hạng là người giàu nhất Trung Quốc trong 4 năm liên tiếp bắt đầu từ năm 2021, đã thành lập Nông Phu Sơn Tuyền vào năm 1996. Và về câu chuyện chống Nhật, có một điều trớ trêu là nhà sản xuất đồ uống này có trụ sở chính tại tỉnh Chiết Giang.
Chiết Giang được xem là một phước lành của Tập. Tỉnh này đóng vai trò như một bước đệm trên con đường dẫn đến đỉnh cao quyền lực của ông. Sau khi giữ chức Bí thư Tỉnh ủy Chiết Giang, ông tiếp tục với chức Bí thư Thành uỷ Thượng Hải, rồi chuyển đến Bắc Kinh để tham gia Ban Thường vụ Bộ Chính trị, cơ quan ra quyết định hàng đầu của Đảng cộng sản Trung Quốc.
Chung Thiểm Thiểm ở Bắc Kinh vào năm 2013. Người giàu nhất Trung Quốc bán loại nước đóng chai có nắp mà một số nhân vật có ảnh hưởng trên mạng xã hội cho rằng gợi nhớ đến lá cờ của Nhật Bản. (Ảnh chụp bởi Getty Images)
Trên chai trà xanh của Nông Phu Sơn Tuyền có dòng chữ giải thích rằng : vào năm 1267, nhà sư người Nhật Bản Nam Phố Thiệu Minh (Nampo Jomyo) đã theo học Phật giáo và trà đạo tại Chùa Cảnh Sơn ở Chiết Giang. Khi trở về Nhật Bản, ông đã giới thiệu cách hấp trà xanh cho người dân quê mình, từ đó tạo nên loại trà xanh bột matcha của Nhật Bản.
Nam Phố Thiệu Minh sinh ra ở vùng đất mà ngày nay là Tỉnh Shizuoka, nằm phía tây nam Tokyo, vốn là vùng sản xuất trà hàng đầu Nhật Bản. Ông đến Trung Quốc vào thời nhà Tống (960 – 1279) để tu tập Phật giáo, rồi sau đó mang các loại ấm chén trà đạo và sách vở liên quan từ Chùa Cảnh Sơn, cũng như các phong tục liên quan đến trà của Trung Quốc đại lục, như các cuộc thi thưởng trà và tiệc trà, về giới thiệu tại Nhật Bản.
Những chai trà xanh này đã gây tranh cãi ở Trung Quốc khi một số người dùng mạng xã hội chế giễu phần nhãn hoặc nắp chai, cho rằng chúng là cách tỏ lòng tôn trọng Nhật Bản. (Ảnh của Katsuji Nakazawa)
Sản phẩm trà này sao có thể là "tâng bốc" Nhật Bản ? Bởi lời văn trên nhãn chai nghe giống như lời ngợi ca văn hóa Trung Quốc hơn.
Sử dụng Chùa Cảnh Sơn và Nông Phu Sơn Tuyền để bài Nhật quả là cách làm hẹp hòi và kỳ quái, đặc biệt là khi xét đến ý nghĩa chính trị của ngôi chùa.
Một bài báo trực tuyến mà Nikkei đăng cách đây 12 năm sẽ giúp giải thích lý do. Cụ thể, nó viết rằng người dân địa phương đã nói về việc Tập Cận Bình thường xuyên đến ngôi chùa nằm ở khu vực miền núi ngoại ô Hàng Châu, thủ phủ Chiết Giang.
"Ông ấy thích đến thăm [Chùa Cảnh Sơn] và nói rằng làm như vậy sẽ giúp mình được thăng chức", một cư dân địa phương nói. "Tôi chắc chắn rằng khu vực xung quanh đây sẽ phát triển hơn trong tương lai".
Sau khi giữ chức Tỉnh trưởng Phúc Kiến, Tập chuyển đến Chiết Giang vào năm 2002 để đảm nhiệm chức Bí thư Tỉnh ủy, chức vụ cao nhất của địa phương, trong khoảng sáu năm. Bài báo được viết trước khi Tập trở thành Tổng bí thư vào năm 2012.
Vào thời điểm đó, người dân Hàng Châu đã nói về tham vọng của Tập một cách trân trọng, qua đó thể hiện quyền tự do mà ngày nay không thể tưởng tượng được. Với quyền lực tuyệt đối hiện nằm trong tay Tập, chẳng còn ai dám hé răng nói về những câu chuyện trong giai đoạn đầu sự nghiệp của ông, bởi làm vậy có thể dẫn tới sự trừng phạt ngay lập tức.
Là một vị khách thường xuyên đến viếng Chùa Cảnh Sơn để cầu may, Tập có lẽ cũng biết về mối liên hệ lịch sử giữa ngôi chùa Trung Quốc và Nhật Bản. Do đó, những cư dân mạng Trung Quốc coi thường món trà của Nông Phu Sơn Tuyền cũng đang coi thường những lời mà Tập đã cầu xin ở ngôi chùa và sau đó đã được toại nguyện.
Trong bài phát biểu tại sự kiện trao đổi văn hóa Trung-Nhật ở Bắc Kinh vào năm 2015, Tập đã đề cập đến một câu chuyện tương tự – và không kém phần thú vị – liên quan đến lịch sử trao đổi văn hóa giữa hai nước.
"Khi tôi đang làm việc ở Phúc Kiến", Tập nói vào thời điểm đó, "tôi đã từng nghe về hành trình đến Nhật Bản của vị thiền sư nổi tiếng Ẩn Nguyên Long Kì (Ingen) vào thế kỷ 17. Ông ấy đã mang những giá trị văn hóa và công nghệ tiên tiến [đến Nhật Bản] và đóng góp cho sự phát triển kinh tế và xã hội của đất nước mặt trời mọc dưới thời Edo. Khi đến thăm Nhật Bản vào năm 2009, tôi đã ghé thăm Kitakyushu và nhiều nơi khác, tự mình cảm nhận được mối liên kết văn hóa và lịch sử khăng khít giữa nhân dân hai nước chúng ta".
Theo các nguồn tin ở Phúc Kiến, Tập thường đến thăm Chùa Vạn Phúc ở Phúc Thanh trong suốt 17 năm ông sống ở tỉnh này. Vạn Phúc là ngôi chùa nơi Ẩn Nguyên Long Kì từng làm trụ trì trước khi đến Nhật Bản. Điều này cho thấy Tập rất tự hào về ảnh hưởng của Trung Quốc đối với văn hóa ẩm thực Nhật Bản.
Khi còn là Tỉnh trưởng Phúc Kiến, Tập Cận Bình (giữa) đã đến thăm một ngôi chùa có lịch sử chung với Nhật Bản. (Ảnh từ một cuộc triển lãm ở Phúc Kiến).
Ẩn Nguyên Long Kì sinh năm 1592 và mất năm 1673. Ông được cho là người đã giới thiệu đậu thận ingen mame, được đặt theo tên ông, đến Nhật Bản.
Vị thiền sư cũng giới thiệu sencha, một loại trà xanh, đến Nhật Bản, tác động đáng kể đến phong tục uống trà của người Nhật được phát triển trong thời Edo.
Dù Tập là lãnh đạo cao nhất của một đảng ủng hộ chủ nghĩa vô thần nhưng ông đã thể hiện sự hiểu biết về Phật giáo, vốn gắn bó chặt chẽ với lịch sử Trung Quốc. Ông đã thể hiện sự tôn trọng đối với hai ngôi chùa Trung Quốc có ảnh hưởng mạnh mẽ đến Nhật Bản.
Cư dân mạng Trung Quốc còn chỉ trích sản phẩm nước đóng chai của Nông Phu Sơn Tuyền vì nắp chai màu đỏ trông giống biểu tượng mặt trời đỏ trên lá cờ Nhật Bản khi nhìn từ trên cao.
Thật ngớ ngẩn. Bất kỳ chai nước nào có nắp màu đỏ đều trông giống như quốc kỳ Nhật Bản khi nhìn từ trên xuống. Mao Đài, loại rượu trắng (bạch tửu) cao cấp được quân đội Giải phóng Nhân dân ưa chuộng, cũng được đóng trong chai có nắp màu đỏ. Nhưng chưa bao giờ có lời chỉ trích rằng Mao Đài đang nịnh bợ Nhật Bản.
Một số người dùng mạng xã hội ở Trung Quốc tỏ ý phẫn nộ vì chiếc nắp chai này gợi nhớ đến lá cờ Nhật Bản. (Ảnh của Katsuji Nakazawa)
Tại sao một số cư dân mạng Trung Quốc lại dễ dàng cáo buộc các công ty của họ thân Nhật Bản và tham gia tích cực vào những đợt bài Nhật ?
Một lý do là môi trường chính trị, vốn đã không thay đổi trong nhiều năm. Tháng 09/2012, các cuộc biểu tình chống Nhật dữ dội đã xảy ra khắp Trung Quốc, khiến cơ sở của một số công ty Nhật Bản trở thành mục tiêu bị phá hoại. Chính phủ Trung Quốc đã giật dây đằng sau hậu trường.
Những cuộc biểu tình chống Nhật đó diễn ra chỉ vài tháng trước khi Tập trở thành Tổng bí thư tại đại hội toàn quốc của đảng vào tháng 11/2012.
Mười hai năm trôi qua, tình cảm chống Nhật vẫn được duy trì mạnh mẽ, và việc tấn công Nhật Bản trở thành cách an toàn nhất về mặt chính trị để mọi người trút bỏ nỗi thất vọng của mình.
Ngoài ra, những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội Trung Quốc thường xuyên đăng tải các bài viết, hình ảnh, và video liên quan đến việc chỉ trích Nhật Bản để tăng mức độ nổi tiếng của họ. Càng thu hút được nhiều người hâm mộ, họ càng nhận được nhiều quảng cáo và doanh thu khác.
Đợt chỉ trích gần đây diễn ra trong thời kỳ hoàng kim của thương mại điện tử qua kênh phát trực tiếp ở Trung Quốc, và việc chỉ trích Nhật Bản có thể dễ dàng chuyển thành lợi ích thương mại.
Hành động chỉ trích Nhật Bản khó có thể bị trừng phạt về mặt chính trị ở Trung Quốc. Nếu chính quyền thẳng tay trấn áp việc chỉ trích Nhật Bản trên mạng, chính họ có thể trở thành mục tiêu chỉ trích của cư dân mạng Trung Quốc.
"Việc bất ngờ vùi dập Nông Phu Sơn Tuyền và Nhật Bản, vốn không nhất thiết dựa trên sự thật, đều có mục đích thương mại", một chuyên gia truyền thông đã phân tích cấu trúc xã hội Trung Quốc suốt nhiều năm cho biết. "Những người nhận [thông tin trên mạng xã hội] xem việc chỉ trích Nhật Bản như một hình thức giải trí. Điều này phản ánh thực tế về xã hội internet phức tạp của Trung Quốc".
Tình hình có vẻ khá vô vọng.
Tuy nhiên, giữa làn sóng chỉ trích, một số người Trung Quốc đang bắt đầu đánh giá lại Nhật Bản theo hướng tích cực. Trong những năm gần đây, số lượng trí thức và doanh nhân Trung Quốc đến thăm và định cư tại Nhật Bản đã tăng lên đáng kể. Dù thông tin hiếm khi được công bố, nhưng các doanh nhân nổi tiếng đều nằm trong nhóm này.
Điều quan trọng là xu hướng này cuối cùng sẽ ảnh hưởng như thế nào đến mối quan hệ Trung-Nhật ?
Katsuji Nakazawa là nhà báo và biên tập viên cấp cao của Nikkei, hiện sinh sống tại Tokyo. Ông đã dành bảy năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở thành trưởng văn phòng Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.
Katsuji Nakazawa
Nguyên tác : "Japan-bashing Chinese unwittingly target Xi’s lucky temple", Nikkei Asia, 28/03/2024
Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch
Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 01/04/2024
Quân đội Trung Quốc đã chuẩn bị các phương án thay thế vào phút chót để tránh gây tranh cãi.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã có một lựa chọn là tránh bắn tên lửa vào vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản nhưng thay vào đó lại cố gắng dằn mặt Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida. (Nikkei dựng phim / AP / Reuters)
Khi Trung Quốc phóng 5 tên lửa đạn đạo vào vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Nhật Bản sau chuyến thăm Đài Loan của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi, đã chẳng có nghi ngờ gì về người đưa ra mệnh lệnh đó.
Quân đội Trung Quốc, với tên gọi Quân Giải phóng Nhân dân (PLA), phục vụ Đảng cộng sản Trung Quốc. Tất cả các hành động quân sự đều do Quân ủy Trung ương của đảng quyết định. Và chủ tịch Quân ủy hiện nay chính là Chủ tịch nước kiêm Tổng bí thư Đảng cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình.
Ban lãnh đạo của Quân ủy Trung ương bao gồm bảy thành viên. Hai phó chủ tịch và 4 ủy viên đều là sĩ quan quân đội. Riêng Tập Cận Bình là thành viên dân sự duy nhất.
Đối với Trung Quốc, quy tắc sắt đá luôn luôn là "Đảng cộng sản kiểm soát ngọn súng [tức nắm giữ quân đội]". Tập đã đưa quy tắc này lên hàng đầu.
Rõ ràng, người ra quyết định cuối cùng về phản ứng của PLA trước chuyến thăm của Pelosi phải là Tập Cận Bình. Nếu ông không gật đầu chấp nhận quyết định phóng tên lửa, điều đó có nghĩa là quy tắc sắt đá đã bị bỏ qua, và quân đội hiện đang mất kiểm soát. Tuy nhiên, không có dấu hiệu nào xác nhận giả thuyết ấy.
Tập Cận Bình muốn chứng tỏ mình khác với những người tiền nhiệm như Đặng Tiểu Bình, Giang Trạch Dân, và Hồ Cẩm Đào. © Reuters
Điều đáng chú ý là có thể Quân ủy Trung ương và PLA đã do dự về việc phóng tên lửa vào EEZ của Nhật Bản. Các thông báo liên tiếp về địa điểm diễn ra các cuộc tập trận quân sự chính là bằng chứng cho sự do dự đó.
Hãng thông tấn nhà nước Trung Quốc Tân Hoa Xã đưa tin vào khuya ngày 02/08 – ngay sau khi máy bay của Pelosi hạ cánh xuống sân bay Tùng Sơn, Đài Bắc – rằng PLA đã xác định tập trận ở sáu khu vực xung quanh Đài Loan, bắt đầu kể từ trưa ngày 4/8. Vùng nước phía đông Đài Loan, chồng lấn một phần với EEZ của Nhật Bản, được liệt kê là một trong những khu vực tập trận.
Nhưng điều kỳ lạ là các nhà chức trách Trung Quốc đã bổ sung thêm một khu vực khác vào rạng sáng ngày 04/08. Thông báo này được truyền đi qua các kênh như Mạng Thông tin Cố định Hàng không (Aeronautical Fixed Telecommunications Network, AFTN), một hệ thống thông tin liên lạc trên toàn thế giới được các chuyên gia hàng không sử dụng.
Các khu vực được chỉ định diễn ra tập trận quân sự của Trung Quốc ở phía đông Đài Loan (1. Khu vực ban đầu được xác nhận vào ngày 2/8 ; 2. Khu vực được bổ sung vào ngày 4/8). Nguồn : Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc.
Bộ Giao thông và Truyền thông Đài Loan, cơ quan giám sát những khu vực mà đại lục dự kiến tập trận, đã ban hành vị trí chính xác của địa điểm tập trận vào sáng ngày 04/08. Bộ cũng khuyến cáo các tàu thuyền nên tránh xa các khu vực này và điều hướng cẩn thận trong thời gian đó.
Việc chỉ định khu vực diễn tập quân sự thứ bảy cũng đã được một số hãng truyền thông Trung Quốc đưa tin.
Khu vực tập trận mới chồng lấn một phần với khu vực phía đông Đài Loan được công bố vào ngày 02/08. Tuy nhiên, nó dịch chuyển về gần đảo chính của Đài Loan – và quan trọng nhất – tránh xa EEZ của Nhật Bản.
Tóm lại, khu vực mới được thêm vào ít có tính khiêu khích hơn. Bất kỳ tên lửa nào phóng xuống đây sẽ không bị coi là mối đe dọa trực tiếp đến Nhật Bản.
Nhận thức được mức độ nghiêm trọng của vấn đề, Quân ủy Trung ương đã chuẩn bị nhiều phương án. Lựa chọn "nhẹ tay" – không nhắm vào EEZ của Nhật Bản – vẫn được duy trì cho đến phút cuối cùng.
Trung Quốc chính thức bắt đầu phóng tên lửa vào chiều ngày 04/08. Năm tên lửa của nước này đã rơi xuống EEZ của Nhật Bản ở phía tây nam đảo Hateruma, một phần của tỉnh Okinawa, khoảng 4 giờ chiều cùng ngày.
Theo Bộ Quốc phòng Nhật Bản, bốn trong số năm tên lửa đã được phóng từ bờ biển tỉnh Phúc Kiến và bay qua vùng trời phía trên Đài Bắc trước khi rơi xuống EEZ của Nhật. Đường bay của chúng dài khoảng 500 đến 550 km, cùng lúc đe dọa cả Đài Loan và Okinawa.
Tên lửa còn lại được phóng từ bờ biển tỉnh Chiết Giang và đã di chuyển khoảng 650 km. Theo phía Nhật, nó đã rơi xuống EEZ của nước này mà không bay qua Đài Loan.
Tên lửa được phóng đi từ Chiết Giang có thể được hiểu là lời đe dọa trực tiếp nhắm vào quần đảo Nansei, nơi đóng quân của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản, đồng thời là nơi lắp đặt hệ thống radar.
Nhật Bản sử dụng hệ thống radar lắp đặt trên đảo Yonaguni để theo dõi hành động của Trung Quốc gần Đài Loan.
Đã không có tên lửa nào đáp xuống khu vực tập trận thứ 7. Tất cả năm tên lửa đều rơi xuống khu vực được công bố ban đầu, vào ngày 02/08.
Thật ra, ngay cả trong kế hoạch ngày 02/08, vẫn có một lựa chọn để tránh EEZ của Nhật Bản. Nhưng Trung Quốc, hay cụ thể hơn là Tập Cận Bình, đã không chọn phương án này.
Nếu chỉ có một tên lửa rơi xuống EEZ của Nhật, Trung Quốc có thể nói rằng điều đó đã "vô tình" xảy ra. Nhưng việc cả 5 tên lửa đều rơi xuống EEZ của Nhật cho thấy Trung Quốc rõ ràng có ý định muốn gửi một thông điệp cứng rắn tới Nhật Bản.
Sau vụ phóng tên lửa, một người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết : "Vì Trung Quốc và Nhật Bản vẫn chưa tiến hành phân định ranh giới trên biển ở các vùng biển liên quan [phía đông Đài Loan], nên Trung Quốc không chấp nhận khái niệm về cái gọi là EEZ của Nhật Bản".
Về mặt kỹ thuật, tập trận quân sự trong EEZ của một quốc gia khác là việc không bị cấm. Nhưng chắc chắn hành động lần này của Trung Quốc là một sự khiêu khích trắng trợn.
Nó có thể trở thành một bước ngoặt trong quan hệ Trung-Nhật, 50 năm sau khi hai nước láng giềng bình thường hóa quan hệ ngoại giao vào năm 1972. Trung Quốc không hề ngần ngại cố gắng xâm phạm EEZ của Nhật Bản ở Thái Bình Dương.
Các vấn đề liên quan đến biển giữa Nhật Bản và Trung Quốc cho đến nay chủ yếu xoay quanh Biển Hoa Đông, nhưng giờ đây, nhiều khả năng tranh chấp sẽ được mở rộng sang Thái Bình Dương.
Các động thái quyết liệt như vậy không thể được thực hiện nếu không có sự chấp thuận của Tập.
Những động thái này đã khiến nhiều người ngạc nhiên – không chỉ ở Nhật Bản mà còn ở Trung Quốc.
Vào ngày 04/08, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã có mặt tại Campuchia để tham dự cuộc họp cùng với các ngoại trưởng ASEAN. Các nhân chứng cho biết Vương trông rất ngạc nhiên khi nghe tin tên lửa Trung Quốc rơi xuống EEZ của Nhật Bản.
Các nhân chứng cho biết Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị – trong lúc tham dự cuộc họp ngày 04/08 ở Phnom Penh, Campuchia – đã rất ngạc nhiên trước thông tin Trung Quốc phóng tên lửa vào EEZ của Nhật Bản. © Reuters
Ở Trung Quốc, ngay cả Bộ Ngoại giao cũng không nhất thiết nắm được thông tin về mọi quyết định của quân đội.
Sau khi nghe tin về vụ phóng tên lửa, và nhận ra trong muộn màng rằng phản ứng của mình có thể chưa đủ mạnh mẽ, Vương cùng các cấp phó đã nhanh chóng cứng rắn hơn trước người Nhật.
Cuộc họp dự kiến giữa ngoại trưởng Nhật Bản và Trung Quốc tại Campuchia đã bị hủy đột ngột, ngay cả khi phía Trung Quốc từng tỏ ra tích cực bất thường và đã tự nguyện tiết lộ rằng cuộc họp sẽ diễn ra.
Trung Quốc hủy cuộc họp với lý do tuyên bố của các ngoại trưởng G-7 có chứa "những cáo buộc vô căn cứ chống lại Trung Quốc".
Hơn nữa, Bộ Ngoại giao Trung Quốc còn triệu tập Hideo Tarumi, Đại sứ Nhật Bản tại Bắc Kinh, để phản đối tuyên bố của các ngoại trưởng G-7.
Tuy nhiên, Đức, nước đang giữ chức chủ tịch G-7, mới là nước soạn thảo tuyên bố cuối cùng của nhóm này. Nhật Bản có lẽ không phải là một động lực đằng sau tuyên bố.
Trên thực tế, Nhật Bản đã rất thận trọng trong quan hệ với Trung Quốc, trước lễ kỷ niệm 50 năm bình thường hóa quan hệ ngoại giao vào ngày 29/09.
Phản ứng trước vụ phóng tên lửa của Trung Quốc vào EEZ của Nhật Bản, Takeo Mori, Thứ trưởng Ngoại giao Nhật Bản, đã lên tiếng phản đối với Khổng Huyễn Hựu (Kong Xuanyou), Đại sứ Trung Quốc tại Tokyo, vào đêm 4/8.
Nhưng Mori đã phản đối qua điện thoại, với lý do khẩn cấp.
Trong khi Bộ Quốc phòng Nhật Bản ngay lập tức công khai việc tên lửa Trung Quốc đã rơi xuống EEZ của Nhật Bản, thì Thủ tướng Fumio Kishida lại không ngay lập tức triệu tập Hội đồng An ninh Quốc gia.
Kishida đã kết luận rằng đó không phải là một vấn đề gây tổn hại đến an ninh của Nhật Bản. Điều này rõ ràng khác với phản ứng trước đây của Nhật, đối với các vụ phóng tên lửa đạn đạo của Triều Tiên.
Mãi cho đến ngày 12/08, sau khi Kishida cải tổ nội các của mình, Hội đồng An ninh Quốc gia Nhật Bản mới tổ chức một cuộc họp gồm bốn bộ trưởng chủ chốt để thảo luận về vấn đề Đài Loan. Cuộc họp diễn ra 8 ngày sau khi tên lửa của Trung Quốc được phóng đi.
Một phần động lực khiến Tập quyết định phô trương sức mạnh của Trung Quốc là để chứng minh ông khác với các nhà lãnh đạo trước đây, là Đặng Tiểu Bình, Giang Trạch Dân, và Hồ Cẩm Đào.
Ý thức cá nhân của ông đối với nhiệm vụ vượt qua các thành tích của Đặng sẽ có tác động to lớn đến Nhật Bản.
Takeo Akiba (trái), Cố vấn An ninh Quốc gia Nhật Bản, và Dương Khiết Trì, nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc, đã nói chuyện trong bảy giờ tại Thiên Tân, Trung Quốc, vào ngày 17/08.
Tình hình dần chuyển biến theo hướng khác vào cuối tháng. Ngày 17/08, Takeo Akiba, Cố vấn An ninh Quốc gia của Kishida, đã có một cuộc hội đàm kéo dài bảy giờ với nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc Dương Khiết Trì tại Thiên Tân.
Akiba và Dương nhất trí rằng hai bên sẽ tiếp tục tổ chức các cuộc đối thoại hướng tới thiết lập một mối quan hệ mang tính xây dựng và ổn định.
Lập trường của Trung Quốc được cho là phản ánh các cuộc thảo luận tại Mật nghị Bắc Đới Hà, vốn thường diễn ra vào mùa hè, giữa các nhà lãnh đạo đương nhiệm của đất nước và các nhân vật lão thành đã nghỉ hưu tại khu nghỉ mát ven biển Bắc Đới Hà, tỉnh Hà Bắc. Cuộc họp năm nay có lẽ đã diễn ra vào đầu tháng 8, trong bối cảnh tranh cãi về chuyến thăm của Pelosi.
Có nhiều dấu hiệu cho thấy Nhật Bản và Trung Quốc đang sắp xếp một cuộc gặp thượng đỉnh giữa Kishida và Tập.
Hôm thứ Hai (22/08/2022), cả Tập và Thủ tướng Lý Khắc Cường đã gửi những bức điện riêng để thăm hỏi Kishida, người vừa có kết quả xét nghiệm dương tính với Covid-19.
Liệu chúng ta sẽ chứng kiến một cuộc họp ngoại giao hay một cuộc khẩu chiến giữa các nước láng giềng sau khi Kishida hồi phục ?
Katsuji Nakazawa
Nguyên tác : "Xi ditched milder options in sending missiles toward Japan", Nikkei Asia, 25/08/2022
Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch
Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 05/09/2022
Katsuji Nakazawa là nhà báo và biên tập viên cao cấp của Nikkei, hiện sinh sống tại Tokyo. Ông đã dành bảy năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở thành trưởng văn phòng Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.
