 | Tổng quan: | 3600668 |
Sáng 1/1/2010, đại biểu Quốc hội Nguyễn Minh Thuyết khẳng định : Vinashin thực sự đã sụp đổ mặc dù "có thể dùng từ ngữ nhẹ nhàng hơn theo truyền thống tu từ của mình".
Cựu Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và nhóm thân hữu - Ảnh minh họa
Theo ông : Sự sụp đổ đó "đã trút lên vai đồng bào món nợ khổng lồ không dưới 100.000 tỉ đồng. Món nợ mà một tỉnh thu nhập cỡ 1.000 tỉ đồng một năm phải làm quần quật không mua sắm, ăn uống, may mặc gì suốt một thế kỷ mới trả nổi…".
Đại biểu Nguyễn Minh Thuyết đã trân trọng đề nghị : "Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức để Quốc hội biểu quyết thành lập ủy ban lâm thời điều tra trách nhiệm của các thành viên Chính phủ. Trên cơ sở đó, vào thời gian cuối kỳ họp bỏ phiếu tín nhiệm Thủ tướng và một số thành viên Chính phủ có liên quan. Để tạo điều kiện cho công tác điều tra của ủy ban lâm thời, tôi đề nghị Quốc hội tạm đình chỉ chức vụ của các vị cần được điều tra".
Ủy ban thường vụ Quốc hội không những không thành lập Ủy ban Điều tra Độc lập mà còn để cho Chính phủ "tái cơ cấu" Vinashin thay vì để Vinashin phá sản.
Quyết định này chỉ cứu được Nguyễn Tấn Dũng chứ không cứu được Vinashin còn tiền của dân thì không chỉ mất 100.000 tỷ như các đại biểu Quốc hội kêu gào 13 năm trước [nhờ những lợi thế trước chủ nợ quốc tế khi phá sản và không làm phát sinh những khoản nợ mới].
Với một đất nước có bờ biển dài hơn 3.000km, phát triển ngành công nghiệp đóng tàu cũng là một hướng đi, nhưng vấn đề của Nguyễn Tấn Dũng là đã chủ trương để Vinashin cũng như để 19 tập đoàn, tổng công ty lúc ấy kinh doanh đa ngành. Riêng Vinashin đã lập 240 công ty thành viên, kinh doanh mọi ngành nghề và mặc sức chia chác khoản tiền 700 triệu USD từ nguồn bán trái phiếu chính phủ.
Theo ông Trần Xuân Giá : "Ông Nguyễn Tấn Dũng coi doanh nghiệp nhà nước như một động lực phát triển". Cho phép các tập đoàn kinh tế nhà nước kinh doanh đa ngành cũng như tháo khoán các kênh đầu tư mà nguồn vốn cho khu vực này lại thường bắt đầu từ ngân sách. Ông Phan Văn Khải giải thích : "Nguyễn Tấn Dũng muốn tạo ra một thành tích nổi bật ngay trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình. Tấn Dũng muốn hoàn thành kế hoạch 5 năm chỉ sau bốn năm".
Ngay trong năm 2007, ông Dũng đầu tư ồ ạt. Tiền đổ ra từ ngân sách, từ ngân hàng. Thậm chí, để có vốn lớn, dự trữ quốc gia, dự trữ ngoại tệ cũng được đưa ra. Bội chi ngân sách lớn, bất ổn vĩ mô bắt đầu".
Theo ông Trần Xuân Giá : "Thời Thủ tướng Phan Văn Khải, mỗi khi tổng đầu tư lên tới trên 30% GDP là lập tức thủ tướng được báo động. Trước năm 2006, năm có tổng đầu tư lớn nhất cũng chỉ đạt 36%. Trong khi, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, ngay sau khi nhận chức đã đưa tổng mức đầu tư lên 42% và đạt tới 44% GDP trong năm 2007".
Khi ông Đỗ Mười nhận chức Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, để có ngoại tệ, Chính phủ phải cho một nhà đầu tư của Nhật thuê khu nhà khách ven hồ Thiền Quang. Khi ông Nguyễn Tấn Dũng nhận chức thủ tướng, Việt Nam có một khoản dự trữ ngoại tệ lên tới 23 tỷ đôla. Nhưng, di sản lớn hơn mà Thủ tướng Phan Văn Khải trao lại cho ông Dũng là một Việt Nam đã hoàn thành thủ tục để gia nhập WTO và một nền tảng chính sách nội địa đúng hướng.
Trong khoảng thời gian 1996/2000, cho dù chịu mấy năm khủng hoảng kinh tế thế giới, Việt Nam vẫn đạt mức tăng trưởng 7,5% trong khi lạm phát chỉ là 3,5%. Trong khoảng thời gian 2001/2005, lạm phát có cao hơn, 5,1%, nhưng tăng trưởng vẫn dương : 7%.
Chỉ sau mấy tháng nhận chức, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã đưa GDP tăng trưởng tới mức kỷ lục : 8,5% vào tháng 12/2007 ; đồng thời cũng đã đưa lạm phát vào tháng 8/2008 lên tới 28,2%. Tháng 3/2009, tăng trưởng GDP rơi xuống đáy : 3,1%. Trong sáu năm ông Dũng giữ chứ Thủ tướng, mức tăng trưởng kinh tế luôn thấp hơn rất nhiều so với mức lạm phát.
Năm 2007 GDP tăng trưởng ở mức 8,48% trong khi lạm phát lên tới 12,63%. Năm 2008 mức tăng trưởng giảm xuống 6,18% trong khi lạm phát là 19,89%. Năm 2009 GDP chỉ tăng 5,32% lạm phát xuống còn 6,52% do các nguồn đầu tư bị cắt đột ngột. Năm 2010 GDP tăng đạt mức 6,78% nhưng lạm phát tăng lên 11,75%. Năm 2011 tăng trưởng GDP giảm còn 5,89% trong khi lạm phát lên tới 18,13%.
Năm 2012, nền kinh tế gần như ngưng trệ, lạm phát ở mức 6,81% nhưng GDP cũng xuống tới 5,03% thấp kỷ lục kể từ năm 1999. Nền kinh tế rơi vào tình trạng gần như không lối thoát.
Một xe tải Vinashin bị mắc kẹt dưới một cây cầu vì tài xế không lường được độ cao của xe, gây tắc nghẽn giao thông và cây cầu bị hư hại
Di sản tệ hại nhất của Nguyễn Tấn Dũng không phải là tham nhũng, là sự tha hóa của bộ máy mà là sự phản bội lại công cuộc cải cách theo hướng kinh tế thị trường.
Đổi mới của Việt Nam khởi đầu 12/1986 chỉ mới ở mức cho phép "phát triển kinh tế nhiều thành phần". Phải đến Đại hội VII, 1991, mới bắt đầu xuất hiện khái niệm "kinh tế thị trường". Tháng 1-1994, trước lo sợ "chệch hướng", "kinh tế thị trường" được thêm đuôi "có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa".
Mặc dù những người soạn thảo "Cương lĩnh ổn định và phát triển kinh tế xã hội đến năm 2000" tại Đại hội VII đã biết vai trò hạn chế của quốc doanh nhưng, "định hướng xã hội chủ nghĩa" đặt các chính sách không thể nằm ngoài nguyên tắc "quốc doanh là chủ đạo".
Từ 1991, cải cách, bắt đầu trên nền tảng Hiến pháp 1992, Luật Đất đai 1993, Bộ Luật Hình sự, Bộ Luật Dân sự 1995, đặc biệt, Luật Các Tổ chức Tín dụng 1998, Luật Doanh Nghiệp 1999… đều đưa đất nước theo hướng phát triển đúng đắn.
Nếu như Chính phủ Phan Văn Khải đã dùng mọi nỗ lực để bãi bỏ giấy phép con, trên nguyên tắc, nhà nước chỉ can thiệp khi cần thiết và "điều gì dân chúng làm được thì nhà nước không làm". Thì, Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng, một mặt ồ ạt nâng các doanh nghiệp nhà nước lên tập đoàn, một mặt để các bộ ngành mặc sức cài cắm điều kiện kinh doanh, giấy phép [chỉ trong khoảng 2008/2014, xuất hiện mới khoảng 7000 giấy phép con]. Xu hướng này đã được cảnh báo từ 2014 nhưng cho đến nay vẫn chưa được ngăn chặn một cách hữu hiệu.
Mô hình doanh nghiệp nhà nước kinh doanh đa ngành đã chết nhưng những chính sách đi chệch khỏi định hướng kinh tế thị trường thì vẫn còn gây hậu quả sâu sắc và lâu dài. Nó không chỉ khiến cho doanh nghiệp luôn bị nhũng nhiễu mà còn làm cho bộ máy nhà nước càng ngày càng lộng quyền.
Việc thành lập Ủy ban Điều tra Độc lập để hạch tội Nguyễn Tấn Dũng và những người liên quan vẫn còn rất cần thiết. Nhưng, cách tiếp cận từ những vụ như Gang Thép Thái Nguyên hay Vinashin… không phải chỉ là đưa ai đó ra tòa. Chỉ cần so sánh Thép Thái Nguyên với Thép của Hòa Phát là đã đủ để thấy vai trò của nhân dân trong kinh tế thị trường.
"Định hướng xã hội chủ nghĩa" không phải là cản trở lớn nhất của kinh tế thị trường, "quốc doanh chủ đạo" mới là vấn đề của kinh tế thị trường. Nếu không thay "quốc doanh là chủ đạo" bằng nguyên tắc "hiệu quả của nền kinh tế mới là chủ đạo" thì Việt Nam chẳng những không có kinh tế thị trường mà cái "định hướng xã hội chủ nghĩa" Đảng muốn cũng không bao giờ có.
Huy Đức
Nguồn : fb.Osinhuyduc, 26/12/2023
Số kiếp của ‘con tàu đắm’ Vinashin vẫn chưa hết thời mạt vận của nó. Lại thêm vài quan chức lãnh đạo của Tập đoàn công nghiệp tàu thủy Việt Nam đi thẳng từ ‘nhà tù lớn’ vào ‘nhà tù nhỏ’.
Cựu Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Dương Chí Dũng và bộ sậu Đại công ty Vinashin - Ảnh minh họa
Trương Văn Tuyến - cựu Tổng giám đốc Vinashin, và Phạm Thanh Sơn - Phó tổng giám đốc SBIC (tập đoàn được đổi tên từ Vinashin), đã bị Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an khởi tố bị can, các lệnh khám xét, lệnh bắt bị can để tạm giam vào ngày 10/12/2018 để điều tra hành vi lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt hơn 105 tỉ đồng tiền ngoài lãi suất từ Oceanbank (đồng phạm với Trần Đức Chính, Kế toán trưởng Tập đoàn Vinashin).
Một lần nữa, vụ án Ngân hàng Oceanbank và Hà Văn Thắm được khơi lại, nhưng đã chuyển sang giai đoạn 2.
Có thể xem vụ bắt Trương Văn Tuyến và Phạm Thanh Sơn là đợt bắt bớ thứ ba dành cho giới quan chức lãnh đạo ‘con tàu đắm’.
"Mọi nẻo đường đều dẫn đến Nguyễn Tấn Dũng"
Vào tháng Giêng năm 2018, chỉ vài ngày sau khi kết thúc phiên tòa "Thăng - Thanh" và vào lúc một phiên tòa khác xử Trịnh Xuân Thanh tội "tham ô" gần chấm dứt, chiếc xe thùng cảnh sát của Tổng bí thư Trọng lại tiếp tục đỗ xịch trước cửa nhà Nguyễn Ngọc Sự - cựu Chủ tịch Hội đồng Thành viên Vinashin.
Vào thời điểm đó, vụ khởi tố và tống giam đối với cựu quan chức Nguyễn Ngọc Sự đã đặt ra một dấu hỏi lớn về nước đi mới của Nguyễn Phú Trọng trên bàn cờ ‘đốt lò’ : vì sao vụ án Vinashin đã trôi qua đến 7 năm với vụ xử "Phạm Thanh Bình và đồng bọn", nhưng đến lúc đó được "xới lại" ? Việc bắt Nguyễn Ngọc Sự chỉ đơn thuần là phạm trù cá nhân đối với ông Sự hay còn mang ẩn ý muốn nhắm đến một "cái ô" nào đã che chắn cho ông Sự ?
Thêm vào đó, mặc dù vụ án "Phạm Thanh Bình và đồng bọn" đã trôi qua từ lâu và ông Bình đã phải nhận một mức án vài chục năm tù giam, nhưng vào tháng Tám năm 2017, việc Viện Kiểm sát Phú Yên bất ngờ phê chuẩn lệnh khởi tố bị can đối với ông Phạm Thanh Bình đã phát ra tín hiệu về vụ Vinashin chưa kết thúc mà vẫn còn cái hậu của nó.
Tháng Tám năm 2017 cũng là thời điểm mà ông Trọng - khi đó mới chỉ là tổng bí thư chứ chưa giành được chức chủ tịch nước - đã phát ra một quyết tâm để đời : ‘Lò đã nóng thì củi tươi đưa vào cũng phải cháy !’.
Cái hậu nào ? Và củi nào ?
Một chi tiết đáng mổ xẻ là khi đưa tin về vụ bắt Nguyễn Ngọc Sự, bản tin của báo Bảo Vệ Pháp Luật có đoạn "Trước đó, ngày 9/10/2012, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1868/QĐ-TTg, điều động, bổ nhiệm ông Nguyễn Ngọc Sự, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn dầu khí Việt Nam (PVN), giữ chức Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam. Tại PVN, ông Sự là Phó Tổng Giám đốc phụ trách Tài chính của cả tập đoàn. Tháng 8/2017, ông Sự đã nhận quyết định nghỉ hưu, thôi vị trí Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy".
Bảo Vệ Pháp Luật là tờ báo phát ngôn của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao - một cơ quan tư pháp mà trước đó được phụ trách bởi Trần Quốc Vượng - quan chức được xem là ‘đệ ruột’ của Tổng bí thư Trọng, và từ đó tới nay cơ quan này vẫn phát huy truyền thống ‘thân đảng’ chứ không phải ‘thân chính phủ’.
Cách đưa tin và có vẻ nhấn mạnh về "Thủ tướng Chính phủ" của báo Bảo Vệ Pháp Luật là khá đặc biệt, bởi thông thường báo chí Việt Nam khi đưa tin về quá tình của các nhân vật này kia thì chỉ viết ‘ông/bà được bổ nhiệm/trở thành…" mà không cần nêu rõ là ai bổ nhiệm.
Ở Việt Nam, nhiều người cũng biết rằng "Thủ tướng Chính phủ" vào năm 2012 là Nguyễn Tấn Dũng.
Đến khi đó và một lần nữa, "mọi nẻo đường đều dẫn đến Nguyễn Tấn Dũng".
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng lại là quan chức cao cấp bị xem là phải chịu trách nhiệm về "quả đấm thép" mà sau đó đã trở thành "con tàu đắm" Vinashin.
Nguyễn Tấn Dũng đã ‘cứu’ Vinashin như thế nào ?
Vào thời Nguyễn Tấn Dũng, số nợ của Vinashin đã lên tới khoảng 86 ngàn tỷ đồng, tức khoảng 4 tỷ đôla, chiếm đến 2,5% GDP vào thời gian đó. Chẳng có cách gì trả nợ nổi, Vinashin đã trở thành một vụ án mang tầm cỡ quốc gia với thật nhiều quan chức tham nhũng và vô trách nhiệm. Nhưng phán quyết của tòa án đã chỉ dừng ở chính giới lãnh đạo Vinashin mà không có bất kỳ quan chức chính phủ nào phải trả giá.
Vào năm 2005, Nguyễn Tấn Dũng đã chỉ đạo chính phủ Việt Nam tìm cách phát hành trái phiếu quốc tế tại thị trường chứng khoán New York để vay 750 triệu đôla, với kỳ hạn 10 năm và lãi suất 7,125%/năm. Số trái phiếu này đến hạn trả nợ gốc và lãi vào năm 2016. Sau đó chính phủ đã cho Vinashin vay lại toàn bộ số trái phiếu nói trên. Nhưng khoản vay này không hiểu do nguồn cơn nào mà đã tiêu tán hết, để cuối cùng Vinashin hầu như không có khả năng trả nợ cho chính phủ. Tuy thế, hồ sơ vụ này gần như bị đóng lại. Báo chí chỉ dám hé môi rồi sau đó im bặt.
Vào năm 2010, Nguyễn Tấn Dũng lại chỉ đạo chính phủ Việt Nam phát hành 1 tỷ đôla trái phiếu kỳ hạn 10 năm tại Sở Giao Dịch Chứng Khoán Singapore với lãi suất 6,75%/năm. Số tiền này sau đó được chính phủ cho một số tập đoàn kinh tế lớn vay lại. Tuy thế, cũng không thấy tăm hơi nào từ số tiền "tái cơ cấu Vinashin". Doanh nghiệp được mệnh danh là "con tàu đắm" này cứ lần lượt nuốt chửng các khoản tiền khổng lồ.
Đến năm 2014, lần thứ ba chính phủ Việt Nam phải tìm cách phát hành 1 tỷ USD trái phiếu. Tuy nhiên lần này có vẻ không còn "thành công" như hai lần trước đó. Đây cũng là thời gian mà những xung đột chính trị trong chính trường Việt Nam trở nên quyết liệt hơn hẳn trên cung đường "lập thành tích chào mừng đại hội 12 của đảng".
Cuối năm 2015, chính phủ thêm một lần nữa cố gắng tạo ra kế hoạch "phát hành 3 tỷ USD trái phiếu đặc biệt ra quốc tế". Nhưng đến giữa năm 2016 thì kế hoạch này đã hoàn toàn tan vỡ.
Từ ‘quả đấm thép’ đến ‘kẻ đổ vỏ vĩ đại’
Đến cuối quý 1 năm 2017, phía chính phủ của ông Nguyễn Xuân Phúc cùng Bộ Tài Chính lại một lần nữa "tố" : dự phòng ngân sách nhà nước phải ứng trả thay cho Vinashin trong 10 năm tới lên tới 63,2 nghìn tỷ đồng, trong khi ‘con tàu đắm’ này tiếp tục cơn ác mộng lâu năm của nó khi tiếp tục lỗ đến 5.000 tỉ -7.000 tỉ đồng mỗi năm.
Sang năm 2018, Vinashin tiếp tục kéo chìm nền ngân sách đã cạn kiệt của chế độ cầm quyền khi lỗ gần 3.000 tỷ đồng.
Nhưng tình trạng hiểm nghèo ấn tượng hơn cả là tổng công ty này vẫn đang nợ tới 81,7 tỉ đồng tiền lương và 316 tỉ đồng tiền bảo hiểm xã hội.
Sau một con giáp, món nợ khổng lồ của Vinashin vẫn còn gần như nguyên vẹn, và trách nhiệm phải xử lý không ai khác là "tân chính phủ" của người vẫn còn bị một số dư luận xem là "tân thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc".
Lấy đâu ra số tiền 63 ngàn tỷ đồng để trả nợ cho Vinashin trong 10 năm tới ? Hay lại xuất ngân sách để ‘đổ vỏ’ ?
Tình thế hiện thời là vô cùng bế tắc đối với ‘quả đấm thép’ (từ ngữ mà thủ tướng trước đây là Nguyễn Tấn Dũng đã dùng để vinh danh Vinashin). Còn ‘kẻ đổ vỏ vĩ đại’ - một biệt danh mà dân gian đặt cho thủ tướng đương nhiệm Nguyễn Xuân Phúc - hẳn đang không kém bế tắc khi không biết làm cách nào để kiếm tiền trả nợ cho hậu quả để lại bởi thủ tướng Dũng.
Vinashin, Nguyễn Tấn Dũng và con tàu chế độ
Tình cảnh vẫn như cũ, vẫn hoàn cám cảnh. Vẫn không một khoản nợ đáng kể nào của Vinashin được xử lý. Tất cả vẫn nguyên trạng bế tắc.
Hẳn đó là nguồn cơn vừa sâu xa vừa trực tiếp mà đã khiến Nguyễn Phú Trọng không thể bỏ qua một chứng cứ rõ như ban ngày và mang tính lịch sử như Vinashin, để vào lúc này và khi cơ hội mở ra chưa từng có vào thời ‘hậu Trần Đại Quang’ nhằm mở rộng vụ Oceanbank hay bất kỳ một vụ án nào khác có liên đới trách nhiệm của thủ tướng tiền nhiệm, nhưng không phải với hy vọng quá lớn về sẽ làm cho ‘con tàu đắm’ khỏi chìm, mà muốn kiến tạo hình ảnh một con tàu sắp đắm khác - ‘con tàu’ mà vì nó ông Trọng đã phải nuốt lệ căm hận tại Hội nghị trung ương 6 vào cuối năm 2012.
Sau vụ trùm mafia tài phiệt và lưu manh Trần Bắc Hà - kẻ được xem là tay hòm chìa khóa của gia đình Nguyễn Tấn Dũng - bị bắt vào cuối tháng 11 năm 2018, cú đánh bồi vào giới cựu lãnh đạo Vinashin lại tiếp thêm một mồi lửa vào cái lò đang dần nóng lên của ‘Tổng chủ’ Nguyễn Phú Trọng.
Nhưng bất chấp cố gắng truy xét quá khứ lẫn truy thu tài sản tham nhũng của những người phe đảng cùng cái gật đầu của một thủ tướng mà đã quá mệt mỏi với cảnh ‘đổ vỏ’, tương lai của nền ngân sách độc đảng và của cả chế độ đính kèm sẽ là một hình ảnh khá tương đồng với "con tàu đắm" Vinashin hiện hồn cách đây hơn một con giáp.
Vào đầu năm 2017 khi Nguyễn Ngọc Sự phát ngôn đến mức trơ tráo ‘Tất cả các khoản nợ trước đây của Vinashin giờ Bộ Tài chính đứng ra xử lý’ - một cách đổ vấy trách nhiệm lên đầu ngân sách quốc gia và cũng là lên đầu dân đen phải è cổ đóng thuế để nuôi một bộ máy bị xem là ‘ăn tàn phá hại’ chưa từng có, có lẽ quan chức Chủ tịch Hội đồng thành viên Vinashin này không thể hình dung là chỉ một năm sau đó ông ta đã phải tra tay vào còng, để lại một ‘con tàu đắm’ đang kéo chìm rất nhanh nền ngân sách chế độ chỉ còn tính bằng từng năm thoi thóp.
Trang web của Vinashin hồi 2013.
Và để lại ‘kẻ đổ vỏ vĩ đại’ - Nguyễn Xuân Phúc - cho một đời thủ tướng bị xem là ‘phá chưa từng có’ - Nguyễn Tấn Dũng.
Những con số ‘phi thường’
Tại kỳ họp quốc hội đang diễn ra vào tháng Năm năm 2018, nghị trường một lần nữa nóng rẫy bởi vụ việc có tiền sử là vụ án Vinashin : ‘con tàu đắm’ này tiếp tục cơn ác mộng dường như không bao giờ chấm dứt của nó khi tiếp tục lỗ đến 5.000 tỉ -7.000 tỉ đồng mỗi năm – tương đương đến 5% tổng thu ngân sách quốc gia.
Chính đại biểu quốc hội Nguyễn Phi Thường, một trong những giám sát viên của Quốc về kinh tế và tài chính, đã phải nói ra con số lỗ lã ‘phi thường’ trên. Nhưng nguy hiểm nhất vẫn là ‘không có hướng ra’ cho Vinashin.
Đây là lần thứ hai liên tiếp trong hai năm, bộ phận giám sát tài chính doanh nghiệp của Quốc hội phải lôi tuột thảm cảnh của Vinashin ra để kêu cứu, trong bối cảnh ngân sách đang không biết lấy tiền ở đâu để trám vào lỗ thủng toang hoác của ít nhất 30% công chức viên chức ‘không làm gì cả nhưng vẫn đều đều lãnh lương’.
Vào năm ngoái, khi chuẩn bị cho kỳ họp quốc hội mới vào cuối quý 1 năm 2017, phía chính phủ của ông Phúc cũng đã phải một lần nữa kêu than : dự phòng ngân sách nhà nước phải ứng trả thay cho Vinashin trong 10 năm tới lên tới 63,2 nghìn tỷ đồng !
Nhưng từ cái lần Nguyễn Xuân Phúc như muốn chối bỏ trách nhiệm ‘đổ vỏ’ trên cho đến nay, tình cảnh vẫn như cũ, vẫn hoàn cám cảnh. Không một khoản nợ đáng kể nào của Vinashin được xử lý. Tất cả vẫn nguyên trạng bế tắc.
Quả là chưa có một đời thủ tướng cộng sản nào phải "đổ vỏ" ghê gớm như thời ông Nguyễn Xuân Phúc. Chỉ riêng trong khu vực các tập đoàn và doanh nghiệp nhà nước mà con số nợ vay đã lên đến 237 tỷ USD, Chính phủ đã bảo lãnh đến bảo lãnh 21 tỷ USD và phải có trách nhiệm trả nợ cho số tiền mà vào thời buổi này "không biết đào đâu ra".
Trong đó, những cái tên như Vinalines, Vinashin (Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam) vẫn là nỗi ám ảnh thường trực.
Thật trớ trêu, Nguyễn Xuân Phúc lại phải ‘đổ vỏ’ cho thủ trưởng trực tiếp của ông Phúc vào nhiệm kỳ trước là Nguyễn Tấn Dũng.
Nguyễn Tấn Dũng đã ‘sáng tác’ gì ?
Vào thời thủ tướng cũ là Nguyễn Tấn Dũng, số nợ của Vinashin đã lên tới khoảng 86 ngàn tỷ đồng, tức khoảng 4 tỷ USD, chiếm đến 2,5% GDP vào thời gian đó.
Không thể rút rỉa ngân sách để "bù đắp khó khăn" cho Vinashin, vào năm 2005, chính phủ Việt Nam đã tìm cách phát hành trái phiếu quốc tế tại thị trường chứng khoán New York để vay 750 triệu đôla, với kỳ hạn 10 năm và lãi suất 7,125%/năm. Số trái phiếu này đến hạn trả nợ gốc và lãi vào năm 2016. Sau đó chính phủ đã cho Vinashin vay lại toàn bộ số trái phiếu nói trên, nhưng khoản vay này không hiểu do nguồn cơn nào mà đã tiêu tán, để cuối cùng Vinashin hầu như không có khả năng trả nợ cho chính phủ. Tuy thế, hồ sơ vụ này gần như bị đóng lại. Báo chí chỉ dám hé môi rồi sau đó im bặt.
Về sau này, một chuyên gia tài chính là ông Bùi Kiến Thành đã phải nói rằng việc chính phủ giao toàn bộ 750 triệu đôla vào tay Vinashin mà không cần có các dự án cụ thể để giải ngân là "lỗi cực kỳ lớn".
Đến năm 2010, số dư nợ của Vinashin đã lên đến 80 ngàn tỷ đồng và trở nên "vô phương cứu chữa".
Vào năm 2010, chính phủ Việt Nam lại phát hành 1 tỷ đôla trái phiếu kỳ hạn 10 năm tại Sở giao dịch chứng khoán Singapore, với lãi suất 6,75%/năm. Số tiền này sau đó được chính phủ cho một số tập đoàn kinh tế lớn như dầu khí, điện lực, Vinalines… vay lại. Tuy thế, cũng không thấy tăm hơi nào từ số tiền "tái cơ cấu Vinashin". Doanh nghiệp được mệnh danh là "con tàu đắm" này cứ lần lượt nuốt chửng các khoản tiền khổng lồ.
Vào năm 2014, lần thứ ba chính phủ Việt Nam tìm cách phát hành 1 tỷ USD trái phiếu. Tuy nhiên lần này có vẻ không còn "thành công" như hai lần trước đó. Đây cũng là thời gian mà những xung đột chính trị trong chính trường Việt Nam trở nên quyết liệt hơn hẳn trên cung đường "lập thành tích chào mừng đại hội 12 của đảng".
Cuối năm 2015, chính phủ thêm một lần nữa cố gắng tạo ra kế hoạch "phát hành 3 tỷ USD trái phiếu đặc biệt ra quốc tế". Nhưng đến giữa năm 2016 thì kế hoạch này đã hoàn toàn tan vỡ.
Bóp dân để trả nợ cho Vinashin ?
Còn bây giờ là năm 2018. Tình thế hiện thời là vô cùng bế tắc đối với ‘quả đấm thép’ (từ ngữ mà thủ tướng trước đây là Nguyễn Tấn Dũng đã dùng để vinh danh Vinashin).
Món nợ khổng lồ của Vinashin vẫn còn gần như nguyên vẹn, và trách nhiệm phải xử lý không ai khác là "tân chính phủ" của người vẫn còn bị một số dư luận xem là "tân thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc".
Lấy đâu ra số tiền 63 ngàn tỷ đồng để trả nợ cho Vinashin trong 10 năm tới ? Hay lại xuất ngân sách để ‘đổ vỏ’ ?
Nhưng ngân sách lại đang ‘tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc’ vào thai kỳ cuối cùng trước khi xuất ra một quái thai đúng nghĩa.
Vào năm 2017, nếu không tính đến phần bán vốn Tổng công ty Rượu bia – nước giải khát (Sabeco), thu được chẵn 5 tỷ USD, tương đương 110.000 tỷ đồng, kết quả thu ngân sách năm 2017 chỉ là 1.173 ngàn tỷ đồng, tức chỉ đạt 96,8% dự toán thu đầu năm 2017.
Kết quả 96,8% thu ngân sách năm 2017 không những không được xem là thành tích mà còn bị coi là một thất bại, bởi đây là lần đầu tiên sau nhiều năm, thu ngân sách quốc gia không đạt so với dự toán. Cũng là năm thứ ba liên tiếp, thu ngân sách từ khối trung ương không đạt dự toán.
Giờ đây, một phần lớn phần được xem là ‘tăng thu’ của ngân sách chỉ biết dựa vào… thuế đất.
Trong khi dó, toàn bộ ba khối doanh nghiệp đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân đều bạc nhược trong chu kỳ suy thoái kinh tế kéo dài suốt từ năm 2008 đến nay.
Đó chính là nguồn cơn sâu xa và chua chát về việc tại sao trong năm 2018, Chính phủ phải tiếp tục đè dân thu thuế và tìm cách "bán mình" tại một số tập đoàn được xem là "bò sữa" luôn mang lại lợi ích cho chính thể và cầm hơi cho đảng cầm quyền, khiến cho tăng giá và thuế má trở thành một trong những biểu đạt cực đoan nhất trong giai đoạn cuối của một cơ chế cưỡng bức và cưỡng đoạt ở Việt Nam.
Nhưng vẫn còn một giải pháp khác mà Tổng bí thư Trọng đang lấp lóe hy vọng : bắt quan chức để thu hồi tài sản tham nhũng.
Thu hồi từ ai ?
Chỉ vài ngày sau khi kết thúc phiên tòa "Thăng – Thanh" và vào lúc một phiên tòa khác xử Trịnh Xuân Thanh tội "tham ô" gần chấm dứt vào đầu năm 2018, chiếc xe thùng cảnh sát của Tổng bí thư Trọng lại tiếp tục đỗ xịch trước cửa nhà nguyên Chủ tịch Hội đồng Thành viên Vinashin Nguyễn Ngọc Sự.
Vụ khởi tố và tống giam đối với cựu quan chức Nguyễn Ngọc Sự đã khiến bật ra những dấu hỏi lớn về ý đồ mới của Tổng bí thư Trọng : vì sao vụ án Vinashin đã trôi qua đến 7 năm với vụ xử "Phạm Thanh Bình và đồng bọn", nhưng đến gần đây được "xới lại" ? Việc bắt Nguyễn Ngọc Sự là nhắm đến trách nhiệm của quan chức này vào thời còn làm lãnh đạo ở Vinashin hay ở PVN ? Việc bắt Nguyễn Ngọc Sự chỉ đơn thuần là phạm trù cá nhân đối với ông Sự hay còn mang ẩn ý muốn nhắm đến một "cái ô" nào đã che chắn cho ông Sự ?
Một chi tiết đáng mổ xẻ là trong bản tin về bắt Nguyễn Ngọc Sự của báo Bảo vệ pháp luật có đoạn "Trước đó, ngày 9/10/2012, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1868/QĐ-TTg, điều động, bổ nhiệm ông Nguyễn Ngọc Sự, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn dầu khí Việt Nam (PVN), giữ chức Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam. Tại PVN, ông Sự là Phó Tổng Giám đốc phụ trách Tài chính của cả tập đoàn. Tháng 8/2017, ông Sự đã nhận quyết định nghỉ hưu, thôi vị trí Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy".
Cách đưa tin và có vẻ nhấn mạnh về "Thủ tướng Chính phủ" là khá đặc biệt, bởi thông thường báo chí Việt Nam khi đưa tin về quá tình của các nhân vật này kia thì chỉ viết ‘ông/bà được bổ nhiệm/trở thành…" mà không cần nêu rõ là ai bổ nhiệm.
Ở Việt Nam, nhiều người cũng biết rằng "Thủ tướng Chính phủ" vào năm 2012 là Nguyễn Tấn Dũng, cũng là quan chức cao cấp bị xem là phải chịu trách nhiệm về "quá đấm thép" mà sau đó đã trở thành "con tàu đắm" Vinashin.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 31/05/2018
