Thông Luận

Tin về chuyện có tới trên 70% người Việt Nam tin rằng đất nước đã có dân chủ vừa đáng ngạc nhiên và vừa là điều hoàn toàn có thể hiểu được.

"Phủ nhận con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam là sai lầm" (Lý luận chính trị) - Bích chương của Cơ quan nghiên cứu và ngôn luận khoa học của Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh - Ảnh minh họa

Điều đáng ngạc nhiên là một tỷ lệ cao tới như vậy cho rằng đất nước đã có dân chủ khi chỉ có duy nhất một đảng được hoạt động. Nó cũng giống như chuyện coi có dân chủ trong một gia đình đông con nhưng chỉ có ông bố quyết tất cả mọi thứ còn bà mẹ và con cái tồn tại cũng như không. Bà mẹ và các con cũng không được phép lập nhóm để bàn về cách chống lại sự gia trưởng của ông bố và họ cũng không được nói cho hàng xóm biết ông quá quắt ra sao. Gia đình đạt được thành công gì thì đó đều là công của bố còn có sai lầm gì thì đó là do các lý do khách quan và không có gì đáng để bàn nhiều. Nếu ai dám chú ý quá nhiều tới các lỗi lầm của ông bố, họ sẽ bị bỏ đói hay thậm chí bị ông thượng cẳng chân hạ cẳng tay.

Quả thực nếu ai hỏi tôi Việt Nam có dân chủ không khi tôi tốt nghiệp đại học hồi đầu thập niên 90 có lẽ tôi cũng sẽ trả lời "có". Lý do đơn giản là khi đó tôi hiểu rất mù mờ về dân chủ. Các sinh viên trường tôi không có cơ hội để tìm hiểu về điều xa xỉ như dân chủ nên khó có thể hiểu tường tận về nó. Nên nhớ khi đó Việt Nam còn giữ thị thực xuất cảnh và kể cả bạn đã có hộ chiếu vẫn phải xin nhà nước cho xuất cảnh mỗi khi cần ra nước ngoài. Mãi tới năm 1997 tôi vẫn không thể sang Liên Hiệp Quốc trong ba tháng như họ mời chỉ vì không có được visa xuất cảnh. Và khi đó Việt Nam cũng chưa có internet. Cũng phải nói thêm chỉ sang năm 1998 cả hai thứ đó đã thay đổi.

Dân chủ, theo cách hiểu của tôi, là người dân thực sự làm chủ trong mọi lĩnh vực trong cuộc sống. Chẳng hạn họ có thể chủ động lập nhà xuất bản nếu họ muốn thay vì phải lập nhà xuất bản chui và trốn chạy công an chỉ vì làm điều Hiến pháp thừa nhận nhưng chính quyền lại không luật hoá điều đó cho người dân. Quan trọng hơn là mỗi người dân đều có thể tự ứng cử và vận động người dân bầu cho mình. Hiện nay nếu bạn không phải là đảng viên, đừng hy vọng có nhiều cơ hội trong chính trường. Còn nếu bạn định lập đảng cạnh tranh với đảng độc nhất hiện nay, người ta sẽ tìm ngay ra cớ để đưa bạn vào tù.

Một xã hội sẽ không thể có dân chủ khi dân trí chưa cao. Nếu dựa vào đóng góp của Việt Nam cho thế giới về tri thức như các đầu sách có trong thư viện tại các trường đại học quốc tế, các bài báo được trích dẫn hay cao hơn như các giải Nobel, mặt bằng kiến thức chung ở Việt Nam vẫn còn thấp. Trình độ dân trí cũng còn phụ thuộc vào mức độ tự do của truyền thông đại chúng. Người dân Việt Nam thường chỉ được biết những gì nhà nước muốn họ biết. Những kênh nói thẳng nói thật như VOA hay BBC bị chính quyền dùng tường lửa chặn. Báo chí trong nước chỉ đưa tin chính trị theo cách nhà nước muốn để báo khỏi bị đóng cửa. Đó là lý do có người hỏi tôi ông Lê Đình Kình là ai mà tôi đóng góp tiền giúp gia đình ông. Khi truyền thông thực sự tự do, chuyện chính quyền vào nhà đảng viên kỳ cựu và hành hình ông tại chỗ vào lúc 3-4 giờ sáng sẽ gây sốc cho toàn xã hội và sẽ là đề tài được truyền thông đưa đủ mọi góc cạnh trong một thời gian dài.

Với sự kiểm soát toàn bộ truyền thông của Đảng cộng sản trong chính sách ngu dân, ít nhất là về hiểu biết chính trị, đa số người dân tin rằng họ đang sống trong nền dân chủ là hiểu được. Đó là còn chưa loại trừ những người không dám nói thật ngay cả khi trả lời các câu hỏi khảo sát vì tâm lý sợ hãi cũng như thói quen nói dối.

Để xác nhận những gì 70% người dân Việt Nam nhận thức về dân chủ chỉ là ngộ nhận, chúng ta chỉ cần nhìn sang nước láng giềng Trung Quốc. Nếu hỏi người Việt Nam rằng Trung Quốc có dân chủ không có lẽ nhiều người sẽ nói rằng không. Nhưng trên 70% người Trung Quốc cũng lại cho rằng họ đang sống trong một nền dân chủ. Và nên chăng chúng ta tập trung vào sự tự do thay vì dân chủ vì như người ta nói trong xã hội có hai con sói và một con cừu thì khả năng cừu bị thịt qua bỏ phiếu là gần như chắc chắn.

Nguyễn Hùng

Nguồn : VOA, 19/06/2020

********************

Khảo sát toàn cầu : Hầu hết người Việt Nam tin rằng quốc gia của họ có dân chủ

VOA, 17/06/2020

Một khảo sát toàn cầu mới cho thấy chính phủ Hà Nội đã đáp ứng được sự kỳ vọng của hầu hết người dân về tự do dân chủ khi có tới hơn 70% người dân trong nước tin là mình đang sống ở một quốc gia dân chủ dù Việt Nam không được Freedom House coi là đất nước có tự do.

Mặc dù nhiều người dân Việt Nam ở hải ngoại luôn tranh đấu cho tự do dân chủ ở quê nhà nhưng theo một khảo sát toàn cầu mới, đại đa số người dân trong nước tin là Việt Nam có dân chủ. (Ảnh Bùi Văn Phú)

Chỉ số Nhận thức Dân chủ (DPI), nghiên cứu hàng năm lớn nhất về dân chủ, vừa được đưa ra cho thấy đại đa số người dân Việt Nam, 81%, coi dân chủ là quan trọng và 71% những người được khảo sát ở Việt Nam nói rằng "đất nước của tôi có dân chủ".

Chỉ có 18% người dân Việt Nam được hỏi nói rằng "không có đủ dân chủ ở đất nước tôi" và chỉ có 12% cho rằng chính phủ của họ "thường hành động vì lợi ích của một nhóm nhỏ", theo khảo sát của Nhóm nghiên cứu Dalia Research, có trụ sở chính ở Berlin của Đức kết hợp với quỹ Liên minh Dân chủ (AoD) có trụ sở ở Copenhagen, Đan Mạch, đưa ra ngay trước khi Hội nghị Thượng đỉnh Dân chủ Copenhagen được tổ chức hôm 18-19/6.

Quốc gia cộng sản láng giềng Trung Quốc cũng có những chỉ số tương tự như Việt Nam khi 83% người dân coi dân chủ là quan trọng và 73% nói đất nước của họ có dân chủ.

Sự tương đồng này còn thể hiện trong các chỉ số khác khi chỉ có 10% người dân Trung Quốc nói họ "không có đủ dân chủ" và 13% nói chính phủ của họ hành động vì lợi ích của các nhóm nhỏ.

Cả Việt Nam và Trung Quốc đều đứng đầu trên bảng chỉ số DPI với 95% người dân của hai nước cho rằng chính phủ của họ làm tốt trong việc đối phó với đại dịch Covid-19.

Việt Nam, cũng như Trung Quốc, bị Freedom House, tổ chức theo dõi tiến trình dân chủ toàn cầu, xếp vào nhóm những nước không có tự do.

Tại Việt Nam, quốc gia độc đảng do Đảng cộng sản thống trị trong nhiều thập kỷ qua, tự do biểu đạt, tự do tôn giáo, và hoạt động xã hội dân sự bị hạn chế nghiêm ngặt ở Việt Nam, theo đánh giá mới nhất của Freedom House, có trụ sở ở Washington DC, Mỹ.

Tuy nhiên báo cáo của Freedom House 2020 ra hồi tháng 3 vừa qua cho biết rằng chính phủ Việt Nam nói chung không hạn chế người dân về các tự do xã hội. Đàn ông và phụ nữ có quyền ngang nhau trong việc quyết định các vấn đề như hôn nhân và ly dị theo luật. Năm 2015, Việt Nam bãi bỏ lệnh cấm hôn nhân đồng giới nhưng chính phủ vẫn chưa công nhận về mặt pháp lý việc hôn nhân giữa những người cùng giới tính.

Mặc dù phần lớn người dân Việt Nam hài lòng với mức độ dân chủ trong nước, nhưng khảo sát của Dalia Research đưa ra hôm 15/6 cũng chỉ ra rằng một lượng thiểu số người Việt Nam, 47%, muốn có nhiều hơn các điều luật quy định các nội dung mà mọi người chia sẻ trên các diễn đàn xã hội. Theo nhận định của Freedom House, giới chức chính quyền đã tăng cường truy quét việc sử dụng mạng xã hội và internet của người dân Việt Nam.

Tháng 11 năm ngoái, Freedom House đã xếp Việt Nam vào danh sách những quốc gia không có tự do Internet. Nhưng người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Việt Nam Ngô Toàn Thắng ngay sau đó đã bác bỏ những đánh giá về internet khi cho rằng "việc bảo đảm quyền tự do ngôn luận và tiếp cận thông tin là chính sách nhất quán của Việt Nam được quy định trong Hiến pháp".

Nguồn : VOA, 17/06/2020