 | Tổng quan: | 3126276 |
"Huệ Vương" chỉ là đảo cách viết, tên trước họ sau, nhưng cách đảo ngược ấy muốn gợi lên sự hanh thông cho con đường phía trước của vị đứng đầu nhánh lập pháp ? Sau năm ngày thăm Trung Quốc của ông Huệ (từ 7 đến 12/4), người Việt Nam vẫn chờ đợi sự tương hợp giữa lời nói và việc làm của Bắc Kinh.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Chủ tịch huốc hội Việt Nam Vương Đình Huệ bắt tay tại Hà Nội hôm 13/12/2023 - AFP
----------------------------
Tại cuộc gặp gỡ hữu nghị nhân dân Việt – Trung chiều 9/4, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ phát biểu, Việt Nam và Trung Quốc là hai nước "núi liền núi, sông liền sông, sớm sớm nghe tiếng gà gáy cùng"... Nhiều người lo lắng khi ông Huệ trích đoạn từ bài ca "đi cùng năm tháng" ấy ; may mà ông dừng lại, không "hát" tiếp "…chung một Biển Đông, mối tình hữu nghị sáng như rạng đông…" (1). Chắc là ông Huệ đã tiếp thu lời khuyên của Tập Chủ tịch nói với ông trước đấy một hôm tại Đại lễ đường, "người anh em Việt Nam nên sử dụng ‘trí tuệ chính trị’ trong việc quản lý các mối quan hệ với Bắc Kinh" (2). Ông Huệ đã dừng lại thật đúng lúc. Tuy nhiên, theo logic thông thường, đối với đợt công du dài ngày như vừa qua, ít nhất, phải chờ đến thời điểm gần cuối chuyến đi, mới có thể lấy cảm hứng để chia sẻ các trải nghiệm. Đằng này, chỉ mới một ngày sau khi đến Bắc Kinh, ông Huệ đã hồ hởi : "…hai bên đã xác lập định vị mới, nâng tầm quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện, nhất trí xây dựng Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam – Trung Quốc có ý nghĩa chiến lược với nội hàm "6 hơn" (3).
Đáng chú ý, trong buổi tiếp ông Huệ ngày đầu tiên, trước cả khi lễ đón chính thức được bắt đầu tại Đại lễ đường nhân dân, Tổng bí thư, Chủ tịch nước Tập Cận Bình đã nhắc lại việc lãnh đạo cao nhất hai đảng, hai nước đã nhất trí xây dựng "cộng đồng chia sẻ tương lai" có ý nghĩa chiến lược, rộng mở cho quan hệ song phương với sáu phương hướng lớn (Việt Nam gọi là "sáu hơn", Trung Quốc gọi là "Lục cá canh") : tin cậy chính trị cao hơn, hợp tác quốc phòng - an ninh thực chất hơn, hợp tác thực chất sâu sắc hơn, nền tảng xã hội vững chắc hơn, phối hợp đa phương chặt chẽ hơn, bất đồng được kiểm soát và giải quyết tốt hơn, đóng góp tích cực cho hòa bình, phát triển của khu vực và thế giới. Ông Tập cam kết, sẵn sàng tăng cường trao đổi kinh nghiệm có được trong quản lý đảng và đất nước, tạo điều kiện để phối hợp giữa "Sáng kiến Vành đai và Con đường" với chiến lược "Hai hành lang và Một vành đai kinh tế", đồng thời tăng cường giao lưu giữa giới trẻ, giữa các địa phương và thành phố kết nghĩa (4).
Theo truyền thông quốc tế, báo chí Việt Nam và Trung Quốc thuật lại các cuộc tiếp xúc giữa lãnh đạo Trung Quốc với ông Huệ với các chi tiết khác nhau khá cơ bản. Bình luận của VOA ngày 12/4 cho hay, truyền thông chính thống của Việt Nam nói chung, đặc biệt, trang điện tử "Người đại biểu Nhân dân", tờ báo chính thức của Quốc hội Việt Nam nói riêng, đã bỏ qua một cách cố ý các phát biểu mang tính "huấn thị" của Tập Chủ tịch về "minh triết chính trị", về "hệ thống xã hội chủ nghĩa" cũng như về "sự nghiệp xã hội chủ nghĩa toàn cầu" mà hai Đảng và hai nước cần đóng góp. Ngay cả trước đó, báo chí Việt Nam cũng "đánh bài lờ" các thâm ý mà Ngoại trưởng Vương Nghị truyền đạt cho Ngoại trưởng Bùi Thanh Sơn và Trưởng ban Đối ngoại Lê Hoài Trung rằng, Việt Nam "cần cảnh giác trước các âm mưu ‘kết bè kéo cánh’ và không nên tham gia ‘các khối’ để chống lại nước khác [ở đây được hiểu là Trung Quốc] trong khu vực" (5). Và theo dư luận báo lề trái, có vẻ như chuyến đi của ông Vương Đình Huệ đến Trung Quốc dù là để thắt chặt các mối quan hệ giữa hai Đảng cộng sản, nhưng thực sự số phận chính trị của ông cũng nằm trong cuộc đối thoại ngoại giao được cho là mang tính "sống còn" trong giai đoạn tới đây đối với ông.
Nhân chuyến công du của ông Huệ, tờ Global Times, phó bản của tờ Nhân dân Nhật báo, đã gộp chuyến thăm của Chủ tịch Quốc hội Việt Nam với sự có mặt của Ngoại trưởng Nga Lavrov và một số đoàn quốc tế khác trong một xã luận. Sự giao lưu quốc tế này, theo xã luận của Ban biên tập, "tức là việc hợp tác với Trung Quốc bao gồm nhiều cuộc thảo luận, hiểu biết lẫn nhau và kết quả rõ ràng. Người Trung Quốc rất thực dụng trong cách tiếp cận khách đến nhà, và nếu ủng hộ hay phản đối điều gì đó, chúng tôi luôn hướng đến những hành động và tâm lý nhất định, chứ không bao giờ nhắm mục tiêu vào bất kỳ quốc gia cụ thể nào, hoặc gán cho họ là kẻ thù. Vì vậy, vòng bạn bè của chúng tôi ngày càng lớn mạnh và "ai đến [Trung Quốc] đều là khách" (6). Phải chăng đây là triết lý đối ngoại mới "Thân, Thành, Huệ, Dung" (thân thiện, chân thành, cùng có lợi, bao dung) để thay thế "ngoại giao chiến lang" khét tiếng một thời ? Hãy chờ hành động trên thực địa của Trung Quốc ở Biển Đông và trong giao lưu với các tỉnh biên giới phía Bắc, người Việt Nam sẽ có dịp trải nghiệm sự tương hợp giữa lời nói và việc làm của Bắc Kinh.
Đón ông Huệ trở lại Hà Nội hôm 12/4 là bản Thông cáo báo chí về việc "Huệ Vương" – đảo cách viết, tên trước họ sau để gợi lên sự hanh thông cho con đường phía trước của vị đứng đầu nhánh lập pháp – "kết thúc tốt đẹp" chuyến thăm chính thức Trung Quốc (7). Nhưng rõ ràng, văn bản ngoại giao sáo rỗng từ đầu đến cuối ấy có lẽ chẳng mấy ai quan tâm. Ngược lại cư dân mạng đang lên "cơn sốt" về bài thơ "Lặng lẽ hoa Tràm" xuất hiện từ mấy ngày trước trên tờ VietnamNet vừa được ai đó ra lệnh dỡ xuống đúng ngày Vương Chủ tịch về đến sân bay Nội Bài. Thật ra, như Thoibao.de bình luận, đây chỉ là một bài thơ vô thưởng vô phạt, không ám chỉ ai, và lại càng không liên quan đến chính trị. Nhưng chính vì nó bị gỡ, nên mới được cộng đồng mạng thổi bùng lên như một đám cháy ! Tin đồn không rõ nguồn và khó kiểm chứng. Tuy nhiên, việc tin đồn nổi lên cùng lúc với "người bị dính tin đồn" đang trong vòng đấu quyền lực ở cung đình, thì lại trở thành "tin khả tín". Bởi người dân đã quá rành khi các phe cánh ở Ba Đình lợi dụng mạng xã hội để hạ uy tín lẫn nhau, của các "đại thần" trong triều đình Cộng sản lâu nay (8).
Trần Hiếu Chân
Nguồn : RFA, 14/04/2024
Tham khảo :
(1) https://bcdcnt.net/bai-hat/viet-nam-trung-hoa-5756.html
(2) https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c3gv6199j7eo
(4) https://www.bbc.com/vietnamese/articles/c3gv6199j7eo
(6) https://www.globaltimes.cn/page/202404/1310378.shtml
(7) https://quochoi.vn/tintuc/Pages/tin-hoat-dong-cua-quoc-hoi.aspx?ItemID=86190
(8) https://thoibao.de/blog/2024/04/12/hoa-hue-duc-da-tu-thu-hoa-tram-la-hoa-cua-chu-tich-quoc-hoi
Không ai chọn được láng giềng, nhưng ai cũng có quyền chọn cách chơi với láng giềng của mình.
Ông Trọng tiếp ông Tập tại Hà Nội.
"Quan hệ hữu nghị" Toracanxi - Hopantomola
Những ai hâm mộ Aziz Nesin, nhà văn trào phúng nổi tiếng thế giới người Thổ Nhĩ Kỳ, hẳn đều biết đến câu chuyện "Quan hệ hữu nghị" của ông. Nội dung câu chuyện là về mối quan hệ giữa Toracanxi và Hopantomola, hai quốc gia láng giềng có mối thâm thù với nhau và luôn trong tình trạng sẵn sàng chiến tranh.
Căm ghét và thù địch là cảm xúc chi phối những gì mà thủ tướng Toracanxi và quốc vương Hopantomola cùng nội các của họ dành cho nhau. Thủ tướng Phoxica thì chỉ ước ao làm sao tóm được "thằng súc sinh khốn nạn" Madragan IV để "moi gan hắn ra", còn vua Madragan IV thì thề sẽ lột da kẻ thù ngay lập tức nếu cái "thằng Phoxica khốn kiếp" ấy rơi vào tay ông.
Tuy nhiên, đó là thái độ mà cả hai bên đều che dấu kỹ bên trong, và chỉ thoải mái bộc lộ giữa bốn bức tường của phòng họp nội các tại thủ đô mỗi nước. Còn bên ngoài, bộ ngoại giao hai nước vẫn dùng những mỹ từ cao đẹp nhất trên thế gian khi mô tả mối quan hệ của họ.
Hai bên đều tận dụng mọi cơ hội, từ dịp sinh nhật đứa cháu nội quốc vương Hopantomola cho đến sự kiện con trai út thủ tướng Toracanxi mọc răng, để trao cho nhau những thông điệp ngoại giao thắm tình hữu nghị nhất có thể.
Tuy nhiên, cứ sau mỗi bức điện, guồng máy chiến tranh của mỗi bên lại được nhấn thêm một bước.
Và cơn mưa những lời chúc tụng qua lại đó chỉ chấm dứt vào đúng "điểm nút" của câu chuyện : lệnh tấn công kẻ thù của quốc vương Hopantomola chưa kịp triển khai thì thủ tướng Phoxica đã chơi bài "tiên thủ hạ vi cường", cho quân đội Toracanxi khai hoả trước !
"Mối tình hữu nghị" Việt - Trung
Bề ngoài thì mối quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc cũng không khác "quan hệ hữu nghị" giữa hai quốc gia Toracanxi và Hopantomola là mấy.
Trong khi hàng ngàn năm qua, Trung Quốc chưa bao giờ từ bỏ dã tâm thôn tính dải đất phương Nam hình chữ S thì hầu hết người Việt cũng coi quốc gia láng giềng phương Bắc "vừa to xác, vừa xấu bụng" là kẻ thù truyền kiếp của dân tộc. (Không chỉ những lãnh tụ như Mao Trạch Đông hay Tập Cận Bình mới mang cuồng vọng bá chủ thiên hạ, mà ngay cả đám du khách Tàu lếch thếch đến Việt Nam cũng đã coi dải đất phương Nam này như là phần lãnh thổ mở rộng của họ.)
Tuy nhiên, trên phương diện ngoại giao thì mọi chuyện lại khác.
"Sắc thái chủ đạo" trong những "thông điệp ngoại giao" mà Toracanxi và Hopantomola gửi cho nhau cũng được thể hiện trong các bản tuyên bố chung giữa Việt Nam và Trung Quốc mỗi khi lãnh đạo cấp cao bên này sang thăm bên kia. Quan trọng hơn, bên cạnh việc vạch ra phương hướng cho mối quan hệ giữa hai nước, các bản tuyên bố chung Việt - Trung còn nêu lên những nội dung hợp tác cụ thể, nhằm hiện thực hoá phương hướng quan hệ đó.
Cả Toracanxi lẫn Hopantomola đều coi các thông điệp ngoại giao của đối phương là vô giá trị, bởi không những hai bên đều "đi guốc trong bụng" nhau, mà điều cốt yếu là nội các mỗi bên đều luôn đồng lòng coi phía bên kia là kẻ thù của dân tộc mình.
Tương tự, Bắc Kinh chưa bao giờ coi trọng những gì họ đã ký kết với Hà Nội, bởi cho dù trong nội bộ họ có thể đấu đá tranh giành quyền lực một cách quyết liệt, thậm chí một mất một còn, song một khi vấn đề Việt Nam được nêu ra thì giữa họ hầu như không có sự khác biệt nào. Lý do thật đơn giản : họ cùng chia sẻ dòng máu "họ Bành" vốn đã chảy trong huyết quản Hán tộc từ ngàn xưa đến nay.
Tuy nhiên, về phần mình, Hà Nội lại không được như vậy. Trong khi hầu hết người Việt đều nhìn về phương Bắc với ánh mắt đầy ngờ vực, cảnh giác thì trong ban lãnh đạo cộng sản Việt Nam lại luôn có những kẻ hoặc đã bị Trung Nam Hải kiểm soát, thao túng, hoặc đã bị đồng Yuan làm cho mờ mắt. Vì thế, Hà Nội luôn bị chia rẽ trong chính sách đối phó với Trung Quốc, kẻ luôn chực chờ cơ hội để nuốt chửng không chỉ toàn bộ Biển Đông mà cả Việt Nam.
Trong bối cảnh đó, các bản tuyên bố chung Việt - Trung không những hoàn toàn không phải là mớ giấy lộn, mà ngược lại, còn tiềm ẩn những hiểm hoạ khôn lường với vận mệnh dân tộc. Nó vốn dĩ đã nguy hiểm nếu người ký kết bị Bắc Kinh dắt mũi thì lại càng nguy hiểm nếu người thực hiện bị đối phương khống chế, thao túng.
Và tình thế Việt Nam hiện nay
Kể từ khi Nguyễn Văn Linh đưa Việt Nam vào quỹ đạo Đại Hán với câu phát ngôn bất hủ "Dù bành trướng thế nào Trung Quốc cũng là một nước xã hội chủ nghĩa", các đời Tổng bí thư của Đảng cộng sản Việt Nam đều hoặc tự nguyện làm tay sai cho Bắc Kinh (Nguyễn Văn Linh và Đỗ Mười) hoặc bị Trung Nam Hải khống chế, thao túng rồi biến thành tay sai theo cách này hay cách khác (Lê Khả Phiêu, Nông Đức Mạnh và Nguyễn Phú Trọng).
Trong hệ thống chính trị Việt Nam, mặc dù Tổng bí thư là nhà lãnh đạo tối cao, nhưng quyền hành pháp lại gần như nằm trọn trong tay Thủ tướng Chính phủ. Nghĩa là, tuy trong mối quan hệ với Trung Quốc, Tổng bí thư là người có tiếng nói quyết định về đường lối, phương hướng, song việc triển khai đường lối, phương hướng đó, cũng như việc hiện thực hoá những thoả thuận hợp tác cụ thể trong các bản tuyên bố chung giữa lãnh đạo hai nước, lại chịu ảnh hưởng rất lớn, thậm chí trong nhiều trường hợp là quyết định, bởi lập trường của người đứng đầu bộ máy hành pháp.
Nếu các bản tuyên bố chung Việt - Trung xưa nay luôn được Hà Nội thực hiện đúng thì có thể nói Việt Nam đã trở thành "một bộ phận không thể chối cãi của Trung Quốc" từ lâu. Tuy nhiên trên thực tế, điều đó đã không xẩy ra, mà lý do chủ yếu là : ngoài một số người trong ban lãnh đạo Việt Nam (Bộ Chính trị) không bị Bắc Kinh dắt mũi, trong các đời thủ tướng kể từ sau Hội nghị Thành Đô đến nay (Võ Văn Kiệt, Phan Văn Khải, Nguyễn Tấn Dũng và Nguyễn Xuân Phúc – ít nhất là tới thời điểm này) thì chỉ duy nhất Nguyễn Tấn Dũng là bị Trung Nam Hải khống chế, thao túng. (Giai đoạn Nguyễn Tấn Dũng làm Thủ tướng cũng là giai đoạn mà Việt Nam bị "Hán hoá" nặng nề nhất, đặc biệt là trên phương diện kinh tế.)
Điều này giải thích tại sao mặc dù trong bản Tuyên bố chung Việt - Trung ngày 3/12/2001 nhân chuyến thăm Trung Quốc của Nông Đức Mạnh đã nêu rõ là hai bên "nhất trí sẽ tích cực thúc đẩy các doanh nghiệp hợp tác lâu dài trên dự án bauxite nhôm Đắc Nông", nhưng cũng phải đến khi "đồng chí X" lên thay Phan Văn Khải thì người đứng đầu chính phủ Việt Nam mới quả quyết rằng việc khai thác bauxite tại Tây Nguyên là "chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước", trong khi Nông Đức Mạnh vẫn là Tổng bí thư.
Sau khi Chủ tịch nước Trần Đại Quang (thủ lĩnh nhóm chống Tàu trong bộ máy kể từ giữa năm 2013 đến nay) bị thất thế vì dính líu đến vụ Trịnh Xuân Thanh đào thoát khỏi Việt Nam, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã rộng đường hơn trong cuộc chạy đua đến ngôi vị số 1, song đồng thời ông cũng chông chênh hơn trong cuộc chiến chống lại "nhóm lợi ích Tàu" trong bộ máy do cặp bài trùng Hoàng Trung Hải - Nguyễn Phú Trọng cầm đầu, với sự hậu thuẫn hết mình của Bắc Kinh.
Hy vọng là người đứng đầu chính phủ Việt Nam hiện nay sẽ không "sập bẫy" vì tham vọng quyền lực của mình, để rồi chưa kịp hiện thực hoá giấc mơ Tổng bí thư thì đã trở thành con rối trong tay các ông chủ Trung Nam Hải, những kẻ vốn là "bậc thầy" thiên hạ về mưu ma chước quỷ. Nếu điều đó xẩy ra, đất nước sẽ lại đứng trước những hiểm hoạ khôn lường.
Lê Anh Hùng
Nguồn : VOA, 15/11/2017
