Thông Luận

Báo chí tự phong "cách mạng" của cộng sản ở Việt Nam đã hiện nguyên hình là cái loa tuyên truyền cho Đảng để phủ nhận quyền tự do ngôn luận và tự do báo chí của dân.

Báo chí cách mạng đã hiện nguyên hình là cái loa tuyên truyền cho Đảng để phủ nhận quyền tự do ngôn luận và tự do báo chí của dân.

Việc này đã, một lần nữa, được chứng minh vào dịp kỷ niệm 96 năm của điều gọi là "ngày báo chí cách mạng Việt Nam" (21/6/1925 – 21/6/2021). Ngày 21/6 được chọn để đánh dấu việc ông Hồ Chí Minh đã một mình thành lập và biên tập Báo Thanh niên - cơ quan của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên - tại Quảng Châu (Trung Quốc) để truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin vào Việt Nam.

Vì vậy trong nhiều văn kiện, nghị quyết, Đảng cộng sản Việt Nam đã đặc biệt nhấn mạnh : "Nhiệm vụ của báo chí là bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng ; làm cho hệ tư tưởng của Đảng, của giai cấp công nhân, lý tưởng xã hội chủ nghĩa… đồng thời tích cực đấu tranh, góp phần ngăn chặn và từng bước đẩy lùi tham nhũng, lãng phí, quan liêu, các tiêu cực và tệ nạn xã hội ; phản bác có hiệu quả những thông tin, quan điểm sai trái, phản động, thù địch, bảo vệ vững chắc trận địa tư tưởng của Đảng" (Tạp chí Cộng sản, 17/06/2021).

Tiêu biểu, công tác này đã được quy định trong Nghị quyết 5 khóa X năm 2007 thời Tổng bí thư Nông Đức Mạnh, theo đó : "Đối với báo chí, cần nhấn mạnh, báo chí là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, của tổ chức chính trị - xã hội và là diễn đàn của nhân dân, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, sự quản lí của Nhà nước và hoạt động trong khuôn khổ pháp luật…".

Quyết định báo chí phải làm theo lệnh đảng và tuyên truyền chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là nhiệm vụ bắt buộc, vì tất cả báo, đài đều của đảng, quân đội, công an và các Tổ chức, cơ quan đảng. Không có báo tư nhân ở Việt Nam, vì theo lời nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Võ Văn Thưởng thì : "Việt Nam không có báo chí tư nhân, đây là vấn đề có tính nguyên tắc" (Diễn văn ngày 31/12/2020).

Vì vậy, theo quy định thì những gì ghi trong Nghị quyết là "phải làm", không ai được từ chối thi hành.

Theo thống kê của Bộ Thông tin và Truyền thông thì : "Hiện cả nước có 868 cơ quan báo chí, tổng số lao động trong các cơ quan báo chí là 41.600 người (trong đó có 19.166 người được cấp thẻ nhà báo), có 72 đài phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử. Tổng số lao động trong các đài/đơn vị hoạt động truyền hình là 18.481 người (trong đó có 7.594 người được cấp thẻ nhà báo)" (Zing.vn, 16/6/2021).

Như vậy, ngân sách nhà nước, lấy từ tiền lao động của dân đã phải nuôi ăn 60.081 người chỉ để phục vụ đảng và làm công tác báo chí và tuyên truyền, thay vì phục vụ quyền được thông tin trung thực của dân như quy định trong Điều 25 Hiến pháp, theo đó : "Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình…". Ngoài ra, tiền lao động và đóng thuế của dân còn phải trả lương cho 10.000 quân nhân thuộc Lực lượng 47 (Chỉ thị 47) được huấn luyện theo tiêu chuẩn "vừa hồng vừa chuyên" để đấu tranh trên không gian mạng. Đảng nói lý do thành lập lực lượng này là để bảo vệ chế độ, và "bảo vệ an ninh tư tưởng trong quân đội" nhưng thực tế là chống lại quyền tự do tư tưởng và tự do ngôn luận của dân trên Internet (mạng xã hội).

Thượng tướng Nguyễn Trọng Nghĩa, khi còn là Phó chủ nhiệm Tổng cục chính trị cho biết : "Quân ủy trung ương xác định bảo vệ Tổ quốc thì quân đội vẫn là nòng cốt, tác chiến bây giờ không chỉ trên bộ, trên biển, trên không nữa mà có tác chiến trên cả không gian mạng, thậm chí tác chiến trên vũ trụ".

Nhà nước Việt Nam xác nhận có 62,7% người dân sử dụng internet, nhưng Tướng nghĩa nói : "Sự phát triển này có hai mặt. Ở mặt trái, các thế lực lợi dụng internet để chống phá. Nội dung chống phá không thay đổi, nhưng lực lượng, phương tiện, thủ đoạn, công nghệ thì rất mới" (Tuổi Trẻ, ngày 25/12/2017).

Ông Nguyễn Trọng Nghĩa cho biết hiện lực lượng này đang hoạt động rất tích cực, hiện có ở tất cả các đơn vị cơ sở, mọi miền mọi lĩnh vực của quân đội.

Ngoài Quân đội, lực lượng Công an cũng có một bộ phận chuyên theo dõi hoạt động trên mạng xã hội dưới chiêu bài "bảo vệ an ninh nội bộ" để kiểm soát tư tưởng cán bộ, đảng viên và người dân.

Kết quả ra sao ?

Nhưng khi đảng càng tìm cách kiêm soát, càng muốn cột cổ, bịt mắt người làm báo lôi đi theo định hướng độc tài đảng trị thì đó đây trong làng báo đã phát sinh hiện tượng phá rào muốn thoát khỏi sự kìm kẹp của nhà nước.

Bằng chứng như Tạp chí cộng sản đã tiết lộ trong bài viết ngày 17/6 (2021) : "Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi và kết quả đã đạt được thì hiện nay, báo chí nước ta cũng đang phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Trước những tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường, của quá trình toàn cầu hóa, một số cơ quan báo chí có xu hướng thương mại hóa, chạy theo lợi nhuận, đề cao vật chất, rời xa tôn chỉ, mục tiêu, sứ mệnh cao cả mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó. Một số cơ quan báo chí còn thiếu nhạy bén chính trị, chưa làm tốt chức năng tư tưởng, văn hóa, có biểu hiện xa rời sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, xa rời tôn chỉ, mục đích, thông tin không trung thực, thiếu chính xác, ít tuyên truyền các điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt"…

Bài viết còn lên án : "Một số nhà báo do chưa được đào tạo bài bản, thiếu bản lĩnh chính trị, thiếu kinh nghiệm nghề nghiệp và vốn sống, còn dao động về lập trường tư tưởng, đề cao danh vị, đồng tiền ; có trường hợp bị một số thế lực xấu dụ dỗ, lôi kéo, nên đã có những bài viết vi phạm đạo đức, pháp luật ; gây khó dễ cho các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp" (Tạp chí Cộng sản, ngày 17/06/2021).

Trong khi đó, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, Thượng tướng Nguyễn trọng Nghĩa cũng than phiền những yếu kém và chệch hướng của báo chí vẫn tiếp tục trong tình hình hiện nay (2021). Ông nói : "Bên cạnh kết quả tích cực, việc quản lý báo chí nửa đầu năm 2021 còn bộc lộ hạn chế, thiếu sót".

Theo ông Nghĩa : "Chất lượng tham mưu, định hướng hoạt động báo chí, xuất bản chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra. Công tác định hướng chính trị, tư tưởng có lúc chưa kịp thời, thiếu chiều sâu. Sự nhạy cảm chính trị của lãnh đạo, người làm báo tại một số cơ quan còn hạn chế. Thông tin phiến diện, cách khai thác vấn đề mang tính tiêu cực của một số cơ quan báo chí còn xảy ra" (Zing.vn, 16/06/2021).

Do đó, tướng Nghĩa yêu cầu : "Các cơ quan chủ quản cần tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động cơ quan trực thuộc, rà soát, chấn chỉnh công tác tổ chức, điều hành, phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm ; chú trọng quản lý hoạt động của phóng viên, cộng tác viên, phóng viên thường trú".

Chuyện cũ còn nguyên

Chuyện báo đảng sai phạm, xuống cấp, vi phạm đạo đức nghề nghiệp như sách nhiễu Doanh nghiệp tư nhân và nhà nước để có tiền bỏ túi không mới mà là chuyện được coi như bình thường trong làng từ năm này qua năm khác.

Bằng chứng như khi ông Bí thư Thường trực Trung ương đảng, Võ Văn Thưởng, còn là Trưởng ban Tuyên giáo, đã nói : "Chúng ta cần cầu thị để thấy rằng, công tác báo chí năm 2020 vẫn còn một số hạn chế, khuyết điểm cần được nghiêm túc khắc phục. Điều dễ nhận thấy đó là một số cơ quan báo chí chưa theo kịp, chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của đất nước trong tình hình hiện nay. Sự phối hợp trong công tác chỉ đạo, định hướng, cung cấp thông tin cho báo chí trong một số trường hợp còn thiếu nhịp nhàng. Chưa kịp thời sửa đổi, bổ sung quy định của Đảng, Nhà nước để điều chỉnh hoạt động báo chí cho phù hợp với sự phát triển của thực tiễn. Các cấp hội nhà báo chưa phát huy hết trách nhiệm trong việc giáo dục đạo đức nghề nghiệp đối với hội viên, còn duy tình, vị nể, có biểu hiện trông chờ trong xử lý các sai phạm, vi phạm đạo đức nghề nghiệp đối với hội viên. Công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, chấn chỉnh tình trạng vi phạm trong hoạt động báo chí chưa thường xuyên, liên tục, kết quả xử lý chưa tương xứng với tính chất, mức độ hành vi sai phạm, việc giám sát thực hiện kết luận thanh tra, kiểm tra còn hạn chế…" (Diễn văn ngày 31/12/2020).

Đã có thời ông Thưởng còn công khai nêu lên tình trạng "phóng viên đếm tầng", "sáng đăng, trưa gặp, chiều gỡ" và "đăng cùng đăng, gỡ cùng gỡ" để vạch ra tình trạng tham nhũng vả những tính hư tật xấu của làng báo Việt Nam. Nhưng quan trọng hơn là hiện tượng báo chí tự ý xa rời nhiệm vụ tuyên truyền và không còn tuân theo chỉ đạo của đảng khi hành nghề.

Ông Thưởng 51 tuổi, người bây giờ chỉ đứng sau Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, còn nói : "Tình trạng xa rời tôn chỉ mục đích, chức năng, nhiệm vụ của một số cơ quan báo chí vẫn tiếp diễn, mặc dù đã được lưu ý, nhắc nhở ; tình trạng tư nhân lợi dụng liên kết để chi phối nội dung, hoạt động báo chí đã được nhận diện, chỉ ra nhưng khắc phục chưa hiệu quả. Xuất hiện một số biểu hiện thông tin không phù hợp tư tưởng chỉ đạo, định hướng báo chí, xa rời nhiệm vụ chính trị, hạ thấp chức năng tuyên truyền, giáo dục. Việc quản lý phóng viên, văn phòng đại diện, phóng viên thường trú, cộng tác viên còn lỏng lẻo, thậm chí có cơ quan báo chí giao khoán nguồn thu, đặt nặng kinh tế báo chí dẫn đến việc cấp giấy giới thiệu không đúng quy định, không phù hợp tôn chỉ mục đích. Tình trạng phóng viên, cộng tác viên bị cơ quan chức năng xem xét, xử lý kỷ luật, thậm chí là bị khởi tố, bắt tạm giam, truy tố, xét xử vì vi phạm pháp luật, lợi dụng hoạt động nghề nghiệp để trục lợi ngày càng tăng".

Ngoài ra ông Thưởng còn nói thẳng : "Một bộ phận lãnh đạo, phóng viên cơ quan báo chí thiếu bản lĩnh chính trị, thiếu tu dưỡng, rèn luyện về đạo đức, mơ hồ, ngộ nhận trong nhận thức về vị trí, vai trò và nhiệm vụ của báo chí dẫn đến coi thường nguyên tắc, vi phạm quy tắc đạo đức nghề nghiệp, quy trình tác nghiệp, bị chi phối, cám dỗ bởi vật chất, mà bỏ qua sứ mệnh của người làm báo chân chính".

Do đó, ông bảo : "Công tác xây dựng Đảng trong cơ quan báo chí chưa được coi trọng đúng mức ; việc khiếu nại, tố cáo kéo dài trong nội bộ một số cơ quan báo chí cũng tăng lên ; việc xử lý vi phạm đảng viên, tổ chức đảng cơ quan báo chí chưa đủ sức răn đe".

Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22/10/2018, của Bộ Chính trị khóa XII "Về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới" đã quy định "vai trò quan trọng của báo chí trong công tác xây dựng, bảo vệ Đảng". Nhưng nay chính Báo chí cũng lơ là công tác này trong hàng ngũ mình thì như vậy đã hỏng toàn diện chưa ?

Đó là lý do tại sao Tạp chí Cộng sản đã nhìn nhận đang có tình trạng báo đi ngược chiều với đảng : "Để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, đòi hỏi người làm báo phải am hiểu và nắm vững chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Song hiện nay, không ít nhà báo chưa tích cực học tập lý luận chính trị, chưa trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ, ngại va chạm thực tiễn, né tránh những vấn đề gai góc. Một số nhà báo đưa tin thiếu sự kiểm chứng, chạy theo tâm lý nhất thời của đám đông ; vội vàng, cẩu thả trong cách giật tít, câu view, câu like, làm mất đi sự trong sáng của tiếng Việt, gây bức xúc dư luận, làm tổn hại đến uy tín, danh dự, hình ảnh của cơ quan, tổ chức, cá nhân" (Tạp chí Cộng sản, 17/06/2021).

Các cơ quan báo chí quan trọng của Đảng, Nhà nước chậm đổi mới, nội dung và hình thức chưa hấp dẫn, chất lượng và hiệu quả tuyên truyền không cao, chưa chi phối, làm chủ thông tin và định hướng được dư luận xã hội.

Nên biết 14 năm trước, Nghị quyết trung ương 5, Khóa X, ngày 1/8/2007 đã thừa nhận : "Trong hoạt động báo chí, một số yếu kém, khuyết điểm được nhắc nhở nhiều lần nhưng chậm khắc phục, có mặt, có lúc, có nơi còn trầm trọng hơn. Một số cơ quan báo chí thiếu nhạy bén chính trị, chưa làm tốt chức năng tư tưởng, văn hóa, có biểu hiện xa rời sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lí của Nhà nước, xa rời tôn chỉ, mục đích, thông tin không trung thực, thiếu chính xác, phản ánh nhiều về tiêu cực và tệ nạn xã hội, ít tuyên truyền các điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt, cổ vũ phong trào thi đua yêu nước".

Hồi đó (2007), Đảng đã than phiền y như ngày nay (2021) về hiện tượng có : "Khuynh hướng tư nhân h    óa, thương mại hóa báo chí, tư nhân núp bóng để ra báo, kinh doanh báo chí ngày càng tăng. Các cơ quan báo chí quan trọng của Đảng, Nhà nước chậm đổi mới, nội dung và hình thức chưa hấp dẫn, chất lượng và hiệu quả tuyên truyền không cao, chưa chi phối, làm chủ thông tin và định hướng được dư luận xã hội. Công tác chỉ đạo, quản lí báo chí còn nhiều hạn chế. Hệ thống đài phát thanh, truyền hình phát triển thiếu quy hoạch, gây lãng phí, tốn kém lớn".

Ngoài ra, 14 năm trước, đảng còn cảnh giác : "Công tác quản lí báo chí còn buông lỏng, bị động, xử lí sai phạm thiếu kiên quyết, nể nang, né tránh kéo dài. Đội ngũ cán bộ và công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác tư tưởng, lí luận, báo chí còn nhiều hạn chế, yếu kém. Công tác tổng kết thực tiễn, nghiên cứu về tư tưởng, lí luận và báo chí chưa theo kịp sự phát triển của tình hình".

Như vậy trong 14 năm qua, đồng thời với công tác "xây dựng, chỉnh đốn đảng" của 3 khóa đảng, việc sửa đổi những sai phạm của báo chí vẫn không tiến thêm bước nào. Tuy đảng không dám nhìn nhận đã có hiện tượng "tự diễn biến" và "tự chuyển hóa" trong làng báo như trong cán bộ, đảng viên, nhưng những nhìn nhận chậm đổi mới, chậm thay đổi trong công tác quản lý báo chí và tình trạng suy đồi đạo đức và xuống cấp của đội ngũ làm báo mỗi ngày một nghiêm trọng đã cho thấy trong toàn thể hệ thống cai trị, đảng đã không làm chủ được tình hình.

Vì vậy, nhân dịp kỷ niệm 96 năm ngày được gọi là "báo chí cách mạng" (21/06/1925 – 21/06/2021), Đảng cộng sản Việt Nam đã chỉ thị làng báo phải tăng cường tuyên truyền chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh để bảo vệ Đảng, đồng thời tiếp tay Đảng chống đòi hỏi tự do báo chí và tự do ngôn luận trong dân. Nhưng khi báo chí bênh vực độc tài thì xã hội suy thoái.

Phạm Trần

(23/06/2021)

Sau 95 năm gào cùng một giọng nền báo chí gọi là "cách mạng" của Đảng cộng sản Việt Nam vẫn trơn tru uốn lưỡi phóng ra câu giả dối rằng : "Tự do ngôn luận, tự do báo chí là những quyền cơ bản của con người đã được Việt Nam cam kết thực hiện theo những nguyên tắc chung của Tuyên ngôn quốc tế về nhân quyền" (Quân đội nhân dân, 15/6/2020).

Đây là nền tảng của "Báo chí cách mạng Việt Nam" ?

Điều không thật này đã được Ban Tuyên giáo, tổ chức tuyên truyền và chỉ huy báo chí-truyền thông sử dụng từ lâu, nay được lập lại để kỷ niệm 95 năm ngày gọi là "Báo chí cách mạng Việt Nam" (21/6/1925-21/6/2020).

Lịch sử trắng - đen

Nhưng tại sao đã có ngày gọi là "Báo chí cách mạng" ?

Câu chuyện bắt đầu từ : "Báo Thanh niên là tờ báo bí mật đầu tiên của những người cộng sản Việt Nam hoạt động ở nước ngoài, viết bằng chữ quốc ngữ. Báo là cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, trụ sở tại nhà số 13A đường Văn Minh, Quảng Châu (Trung Quốc), do Nguyễn Ái Quốc sáng lập và trực tiếp chỉ đạo.

Tuần báo Thanh niên xuất bản cho đến tháng 8/1929, khi Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên giải thể, kết thúc vai trò lịch sử của mình. Thanh niên ra hàng tuần vào ngày Chủ nhật, số 1 ra ngày 21/6/1925, in tại Quảng Châu.

Về nhân sự, Nguyễn Ái Quốc vừa là người chỉ huy điều khiển đồng thời là cây viết chính".

Báo Thanh Niên "lấy chủ nghĩa Mác - Lênin làm ánh sáng chỉ đường đấu tranh thực hiện mục đích giải phóng dân tộc, giành chính quyền" (zing.vn, 20/6/2020).

Báo nhà nước cộng sản Việt Nam viết rõ như thế để phân biệt với tờ Gia Định báo, không có gốc rễ cộng sản, là tờ báo quốc ngữ đầu tiên, ra mắt vào ngày 15/4/1865 tại Sài Gòn.

Theo tài liệu Bách khoa toàn thư mở thì : "Sau khi Trương Vĩnh Ký trở về nước vào năm 1865, Chuẩn đô đốc Roze, khi ấy đang tạm quyền Thống đốc Nam Kỳ, đã mời ông ra làm quan. Petrus Ký từ chối và xin lập một tờ báo quốc ngữ mang tên là Gia Định báo. Lời yêu cầu của ông được chấp thuận và Nghị định cho phép xuất bản được ký ngày 1 tháng 4 năm 1865, nhưng không phải ký cho ông mà lại ký cho một người Pháp tên là Ernest Potteaux, một viên thông ngôn làm việc tại Soái phủ Nam Kỳ. Và phải đến ngày 16 tháng 9 năm 1869 mới có Nghị định của Chuẩn Đô đốc Ohier ký giao Gia Định báo cho Trương Vĩnh Ký làm "chánh tổng tài" (tiếng Pháp : rédacteur en chef), nay gọi là giám đốc ; Huỳnh Tịnh Của làm chủ bút. Đến năm 1897, Gia Định báo chấm dứt hoạt động.

Trương Vĩnh Ký và tờ Gia Dịnh báo - Ảnh minh họa

Tuy nhiên, theo nhà nghiên cứu Lê Nguyễn thì một cứ liệu xác định Gia Định báo (ra hàng tuần) vẫn còn tồn tại đến ngày 31 tháng 12 năm 1909 (44 năm), và chính thức đình bản vào 1 tháng 1 năm 1910.

Sau Gia Định báo, nhà cầm quyền Pháp cũng cho phép phát hành một số báo tư nhân khác ở Nam Kỳ thuộc địa như Phan Yên báo (1868), Nông Cổ mín đàm (1900), Lục Tỉnh tân văn (1910)".

Tài liệu của Bách khoa toàn thư mở cũng cho biết dưới thời Pháp thuộc, ở miền Bắc (Bắc kỳ) tuần tự có các báo :

1. Đại Nam Đồng văn Nhật báo : ra mắt năm 1892 nhưng là báo in chữ Nho

2. Đại Việt Tân báo : tờ báo bằng chữ Quốc ngữ đầu tiên ở miền Bắc, phát hành năm 1905. Đúng ra đây là tờ báo song ngữ, có phần Quốc ngữ và phần Hán văn

3. Ðăng cổ Tùng báo : số ra mắt ngày 28 tháng 3 năm 1907 do Nguyễn Văn Vĩnh làm chủ bút.

Như vậy rõ ràng lịch sử đã chứng minh Việt Nam có hai nền báo chí : Tiên khởi là nền báo chí do các nhân sĩ, trí thức không cộng sản thành lập. Nền báo chí này hoạt động tự do và tồn tại cho đến năm 1954 ở miền Bắc. Và, đến ngày 30/4/1975 ở miền Nam thời Đệ nhị Việt Nam Cộng Hòa.

Báo chí tự do ở miền Bắc chấm dứt hoạt động sau khi Hiệp định Genève chia đôi Việt Nam được ký ngày 21/7/1954 tại Thụy Sĩ. Chế độ mới ở miền Bắc, do Đảng cộng sản Việt Nam độc quyền cai trị, đặt tên là Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Cũng kể từ đây, báo chí và mọi phương tiện truyền thông ở miền Bắc đều do Đảng, hay các tổ chức vệ tinh của Đảng cộng sản thành lập và chỉ huy cho đến ngày nay.

Do đó, hàng năm, nhà nước cộng sản Việt Nam đã chọn ngày ra đời của báo Thanh Niên (21/6/1925) làm "ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam".

Trong khi đó ở miền Nam, dưới thời Đệ nhất và Đệ nhị Việt Nam Cộng Hòa từ 1954 đến 1975, đã có một nền báo chí tự do "trong hoàn cảnh chiến tranh" chống quân cộng sản nhưng nhân bản được thành hình. Nền báo chí này đã không ngừng phát triển hài hòa liên tục và được Hiến pháp và luật pháp bảo vệ cho đến ngày 30/4/1975, khi miền Nam bị Quân đội cộng sản miền Bắc chiếm đóng và cai trị cả nước.

Như thế, ngày gọi là "Báo chí cách mạng Việt Nam" chỉ là "một nửa sự thật" của toàn diện Lịch sử Báo chí Việt Nam. Nhưng một nửa này, rất tiếc, lại là một nửa không có tự do, do đảng chỉ huy và phải làm theo chỉ thị của Ban Tuyên giáo, cơ quan tuyên truyền của Đảng. Những người được gọi là làm báo, phóng viên, biên tập viện là cán bộ hay viên chức đảng và của các tổ chức chính trị, xã hội do đảng thành lập và chỉ huy.

Báo của ai và viết cho ai ?

Với thành phần nhân sự như thế thì họ làm báo cho ai và vì ai ?

Luật Báo chí 103/2016/QH13, ban hành ngày 5/4/2016 đã trả lời rõ ở Điều 4 :

"1. Báo chí ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là phương tiện thông tin thiết yếu đối với đời sống xã hội ; là cơ quan ngôn luận của cơ quan Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp ; là diễn đàn của Nhân dân.

2. Báo chí có nhiệm vụ, quyền hạn sau đây :

a) Thông tin trung thực về tình hình đất nước và thế giới phù hợp với lợi ích của đất nước và của Nhân dân ;

b) Tuyên truyền, phổ biến, góp phần xây dựng và bảo vệ đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thành tựu của đất nước và thế giới theo tôn chỉ, Mục đích của cơ quan báo chí ; góp phần ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu văn hóa lành mạnh của Nhân dân, bảo vệ và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, xây dựng và phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trong khi đó, nghĩa vụ của nhà báo được quy định trong Điều 25, là phải : "Bảo vệ quan Điểm, đường lối, chủ trương của Đảng ; chính sách, pháp luật của Nhà nước ; phát hiện, tuyên truyền và bảo vệ nhân tố tích cực ; đấu tranh phòng, chống các tư tưởng, hành vi sai phạm…".

Như vậy, có phải "Báo chí cách mạng" chỉ là những tờ truyền đơn được đảng sử dụng để tuyên truyền bằng tiền của dân ? Trong khi đội ngũ 22.000 người làm báo, đang phục vụ trong 868 cơ quan báo chí in, 66 đài phát thanh, truyền hình và một hãng thông tấn quốc gia (Thông tấn xã Việt Nam-TTXVN), tuy một phần được đào tạo bài bản, nhưng tất cả đều là công cụ của đảng.

Sợ báo tư nhân, sợ đảng đối lập

Đó là lý do tại sao Đảng cộng sản Việt Nam đã không dám cho tư nhân ra báo để dành độc quyền thông tin, nhưng mặt khác lại sợ báo tư nhân sẽ qua mặt báo đảng, và lo báo đảng và người làm báo cũng "tự diễn biến" và "tự chuyển hóa" để thoát gông cùm của Đảng.

Việc này, cũng giống như Đảng đã chỉ thị cho Công an phải làm tốt "công tác bảo vệ an ninh chính trị" và "không để hình thành, công khai các tổ chức chính trị đối lập trong nội địa" để bảo đảm quyền cai trị độc tôn cho Đảng.

Cả hai việc này đều phản dân chủ, nhưng cả làng "Báo chí cách mạng" đã không dám hé răng phản biện, dù chỉ khiêm tốn hay nhẹ nhàng bóng gió, hoặc nửa đùa nửa thật để không mất nồi cơm.

Lý do vì Ban Tuyên giáo đã chỉ thị : "Báo chí có trách nhiệm góp phần làm cho thế giới quan Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội, động viên toàn Đảng, toàn dân vượt qua khó khăn, thử thách, năng động, sáng tạo trong thực hiện Nghị quyết Đại hội VII của Đảng, giữ vững ổn định chính trị, tiếp tục đẩy mạnh công cuộc đổi mới, đưa đất nước ra khỏi tình trạng khủng hoảng kinh tế - xã hội, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa" (Tạp chí Tuyên Giáo, 9/6/2020).

Tại Đại hội đảng VII, họp từ ngày 24/6/1991 đến ngày 27/6/991, Văn kiện quan trọng nhất được chấp thuận là

"Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội" (được bổ sung, phát triển năm 2011 tại kỳ Đại hội đảng XI).

Cương lĩnh đã khẳng định 2 điều cốt lõi :

1. Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam ; đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của dân tộc. Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động, lấy tập trung dân chủ làm nguyên tắc tổ chức cơ bản.

2. Đảng Cộng sản Việt Nam là Đảng cầm quyền, lãnh đạo Nhà nước và xã hội.

Sau Cương lĩnh, bản Hiến pháp sửa đổi năm 2013 cũng lập lại trong khoản 1, Điều 4 :

"Đảng Cộng sản Việt Nam - Đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của Nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam, đại biểu trung thành lợi ích của giai cấp công nhân, Nhân dân lao động và của cả dân tộc, lấy chủ nghĩa Mác – Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội".

Rõ ràng là đảng đã "ăn của dân không từ một cái gì" (lời bà Nguyễn Thị Doan, khi còn giữ chức Phó Chủ tịch nước năm 2013). Vì ai cũng thấy Đảng đã áp đặt chủ nghĩa ngoại lai Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh lên đầu dân. Đảng cũng tự phong cho mình quyền lãnh đạo, dù chưa bao giờ được dân bỏ phiếu ủy quyền bằng bất kỳ hình thức nào.

Ngoài ra Đảng còn nhét chữ vào miệng dân khi viết bịa đặt rằng : "Đi lên chủ nghĩa xã hội là khát vọng của nhân dân ta, là sự lựa chọn đúng đắn của Đảng cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử".

Thế rồi, Đảng lại nói dối mà không sợ bị Thánh Thần cắt lưỡi, khi phô diễn trong Cương lĩnh rằng : "Đảng không có lợi ích nào khác ngoài việc phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân".

Dân xa Đảng, không đọc và nghe báo đài cách mạng

Chuyện Đảng cộng sản Việt Nam nói những điều không thật lúc nào cũng có và đây rẫy trong đời sống hàng ngày, năm sau cao hơn năm trước, nhưng báo đài "cách mạng" chỉ biết hùa theo cho đẹp lòng Đảng để được nuôi ăn.

Bằng chứng là chuyện Quân đội và Công an tấn công vào Đồng Tâm giết cụ Lê Đình Kình sáng ngày 9/1/2020 đã bị báo Công an Nhân dân bóp méo, xuyên tạc và bịa đặt đổ tội cho dân làng. Thế nhưng, tất cả hệ thống báo-đài phải đăng bản tin duy nhất của Công an đưa ra để đánh lừa dư luận. Rất may, một số nhà báo tự do (bloggers) và hoạt động xã hội dân sự đã nhanh chóng đưa được những thông tin chính xác về cuộc tấn công dã man này để giúp dự luận trong và ngoài nước có được những thông tin trung thực hơn.

Trong quá khứ, báo-đài nhà nước đã từng : Ngoảnh mật làm ngơ trước các vụ người dân xuống đường biểu tình chống Tầu xâm lược, đàn áp ngư dân Việt Nam ở Biển Đông ; Tưởng niệm các chiền sĩ của hai miền đất nước đã hy sinh trong cuộc chiến chống Tầu bảo vệ Hoàng Sa (1974), Trường Sa (1988) và cuộc chiến chống Tầu xâm lược biên giới trong 10 năm (1979-1989).

Bên cạnh thái độ về hùa với nhà nước, báo đài cũng không bênh vực dân oan đi khiếu kiện đòi công bằng, đền bù và công lý từ Nam ra Bắc.

Do đó, số người đọc báo đảng đã sa sút thê thảm trong diện rộng. Thậm chí Đảng đã phải ra chỉ thị cho các cấp đảng bộ địa phương xuất quỹ mua báo, đặc biệt đối với các báo "chính thống" như Nhân Dân, Quân đội Nhân dân, Sài Gòn Giải Phóng và các Tạp chí Cộng sản, Xây Dựng Đảng, Tuyên giáo, Quốc phòng Toàn dân v.v…

Liên hệ giữa đảng và dân cũng mỗi ngày một mờ nhạt. Hàng ngũ đảng viên trí thức, đặc biệt nhiều người đã nghỉ hưu và cựu chiến binh đã bỏ sinh hoạt đảng, không thèm báo cáo cho Chị bộ khi đến địa chỉ mới.

Ngược lại, tập thể cán bộ báo chí, dưới sự lãnh đạo của Ðảng, đã ngoan ngoãn làm những việc Đảng chỉ đạo nên được khen :

- Đưa tin kịp thời, cập nhật, chính xác, khách quan và đầy đủ các thông tin về công tác xây dựng, chỉnh đốn Ðảng… đã chủ động, tích cực tham gia vào công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Ðảng.

- Là lực lượng tiên phong bảo vệ nền tảng tư tưởng, chủ trương, đường lối của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước... tích cực trong đấu tranh phản bác, chống lại các quan điểm sai trái, phản động, luận điệu xuyên tạc, chống phá cách mạng của các thế lực thù địch, cơ hội chính trị, ngăn chặn các thông tin xấu độc hại...

- Thành công trong tuyên truyền đường lối, chủ trương, các nghị quyết, chỉ thị, quy định... của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, về xây dựng, chỉnh đốn Ðảng, cũng như ý kiến chỉ đạo của các đồng chí lãnh đạo Ðảng và Nhà nước về công tác xây dựng, chỉnh đốn Ðảng.

(Theo Phó Giáo sư Tiến sĩ Vũ Văn Phúc, Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học các cơ quan Ðảng Trung ương, báo Nhân Dân, ngày 20/6/2020)

Ông Phúc, nguyên Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, kết luận :

"Tóm lại, trong tình hình hiện nay, báo chí không chỉ tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, đường lối của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước nói chung, công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, đảng viên và nhân dân nói riêng, mà báo chí còn tích cực, chủ động tham gia góp phần tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Ðảng, phản ánh những vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện để kịp thời điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp ; góp phần ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ là một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong Nghị quyết Ðại hội XII, Nghị quyết Trung ương 4, khóa XII của Ðảng. Vì vậy, thông tin, tuyên truyền về công tác xây dựng Ðảng sâu rộng, kịp thời, chính xác là trách nhiệm và nghĩa vụ của các cơ quan thông tấn, báo chí".

Tính "công bộc" của Báo chí cách mạng, một lần nữa, còn được minh thị trong phát biểu của Uỷ viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng tại Hội nghị "Gặp mặt, tuyên dương Người làm báo tiêu biểu" nhân kỷ niệm 95 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam sáng 13/6 (2020).

Ông Vượng nói :

"Gần một thế kỷ qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, báo chí cách mạng Việt Nam đã không ngừng lớn mạnh, vị thế của báo chí và người làm báo được tiếp tục khẳng định. Đây là bước phát triển rất đáng tự hào của báo chí cách mạng - đội quân xung kích trên mặt trận tư tưởng - văn hóa của Đảng ta".

Ông Vượng, 67 tuổi được coi là ứng viên sáng giá nhất thay Tổng Bí thứ, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng tại Đại hội đảng XIII (đấu năm 2021).

Mắng mỏ báo chí

Đó là mặt Đảng thì làng báo "cách mạng" đã "cách miệng" chu toàn nhiệm vụ, nhưng bên cạnh, cũng có lúc không làm vừa ý Đảng nên bị quở trách.

Phó Giáo sư Tiến sĩ Vũ Văn Phúc, Phó Chủ tịch Hội đồng Khoa học các cơ quan Ðảng Trung ương đã vạch lá tìm sâu như thế này : "Công tác tuyên truyền phổ biến chủ trương, đường lối, quan điểm của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước nói chung, về công tác xây dựng, chỉnh đốn Ðảng nói riêng, nhìn chung còn khô cứng, sáo mòn, không sáng tạo, thiếu phong phú, hấp dẫn"...

Ông nói : "Không ít cơ quan báo chí còn thiếu nhạy bén chính trị, chưa làm tốt chức năng về công tác tư tưởng, văn hóa ; thậm chí có biểu hiện xa rời sự lãnh đạo của Ðảng, sự quản lý của Nhà nước, xa rời tôn chỉ mục đích ; một số bài báo có thông tin không trung thực, thiếu chính xác. Một số cơ quan báo chí phản ánh nhiều về tiêu cực và tệ nạn xã hội, ít tuyên truyền các điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt... Việc lợi dụng danh nghĩa báo chí để trục lợi, vi phạm pháp luật vẫn xảy ra, đã tác động tiêu cực, bức xúc trong xã hội"...

Ông Phúc, từng một thời là Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, cơ quan lý luận hàng đầu của đảng còn phê bình : "Bản lĩnh nghề nghiệp, tính trung thực, phẩm chất đạo đức nghề nghiệp của một số nhà báo thời gian qua cũng là vấn đề đáng quan tâm. Do bản lĩnh nghề nghiệp kém, phẩm chất đạo đức nghề nghiệp không được thường xuyên trau dồi, rèn luyện nên đã có không ít nhà báo lợi dụng nghề nghiệp để trục lợi, đưa và nhận hối lộ, bị đồng tiền bẻ cong ngòi bút, đưa tin sai sự thật… Vấn đề cần báo động về đạo đức nghề nghiệp của báo giới ; đồng thời, cũng cho thấy những khó khăn của công tác xây dựng, chỉnh đốn Ðảng hiện nay" (Nhân Dân, 20/6/2020).

Lạ chưa ? Báo đảng từng được khen "đã chủ động, tích cực tham gia vào công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Ðảng" rồi lại bị chỉ trích ngay đã "sa sút đạo đức nghề nghiêp, trục lợi và nhận hối lộ" thì cái làng "báo chí cách mạng" cũng nham nhở không thua gì các ban, ngành khác của chế độ. Cho nên tình trạng nhiều báo điện tử đã giăng ra cái bẫy làm tiền bẳng chiêu trò "sáng đăng, trưa gặp, chiều gỡ" và "ra giá" với các doanh nghiệp để lấy quảng cáo hoặc nhận "phong bì" cũng đã được thảo luận ở Quốc hội từ năm 2019.

Do đó, Giáo sư triết học Nguyễn Khắc Mai, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Minh Triết Việt Nam, nguyên Vụ trưởng Vụ Nghiên cứu, Ban Dân vận Trung ương Đảng cộng sản mới phê bình : "Tôi cho rằng báo chí của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam không hề là "cách mạng". Họ đã đánh tráo khái niêm để lừa mị. Có chăng chỉ có thể gọi là Báo chí của Đảng cộng sản mà thôi. Gọi ngày báo chí cách mạng thật giả dối" (Nguyễn Khắc Mai, 20/6/2020).

Giả dối vì chưa bao giờ những cán bộ báo chí của Đảng cộng sản Việt Nam dám sống và phục vụ người đọc và Tổ quốc như những chiên sĩ cách mạng muốn thăng tiến xã hội và con người bằng lòng ngay, ý thẳng.

Lý do họ không dám đứng thẳng và ngẩng mặt lên vì trong 95 năm qua, họ đã bằng lòng với thân phận cá mè một lứa để cho Đảng xỏ mũi dẫn đường.

Phạm Trần

(24/06/2020)

Tại hội nghị báo chí toàn quốc tổng kết năm 2018, triển khai nhiệm vụ năm 2019 chiều nay 28/12, Trưởng ban Tuyên giáo trung ương Võ Văn Thưởng tuyên bố : "Sự chậm trễ của báo chí trao lợi thế cho mạng xã hội".

Tại sao báo chí cách mạng lại chậm trễ so với mạng xã hội ?

Thế nhưng bằng cách nào đó, ông Thưởng quên rằng, chính sự kiểm duyệt là nguyên nhân gốc của mọi sự chậm trễ, thậm chí gây hiện tượng "đuối hơi" trong phản ánh thông tin, so với mạng xã hội.

Sự kiện cưỡng chế vườn rau Lộc Hưng (Tân Bình), trong khi mạng xã hội phủ sóng thông tin với video, audio, hình ảnh,… thì báo chí nhà nước lại hoàn toàn im bặt. Và khi một tờ báo (Tuổi Trẻ) thông tin, thì thông tin lại chỉ phản ánh ý chí của nhà nước (ở đây cụ thể là chính quyền quận Tân Bình), hoàn toàn không phản ánh ý chí – nguyện vọng và tâm tư của những người dân sống tại đây, thậm chí là không làm rõ quá trình chuyển đổi vườn rau này qua các giai đoạn.

Trong khi đó, quan điểm mà chính quyền hay rao giảng lại là "không có vùng cấm trong báo chí". Vậy tại sao các cuộc cưỡng chế đất đai lớn báo chí nhà nước lại hoàn toàn vắng mặt ?.

Tiếp đó, hãy bàn chút về đạo đức báo chí, đó là phụng sự bạn đọc bằng sự tôn trọng sự thật khách quan của sự kiện. Báo chí không thể và không nên là công cụ của bất kỳ ai, kể cả nhà nước. Thế nhưng, khi báo chí đã không còn đảm đương được chức năng như vậy, thì đạo đức báo chí và nghề nghiệp bị suy thoái, sự suy thoái này chịu sự tác động phần lớn từ những tiêu chí mang tính áp đặt trong quản lý cứng từ Bộ Thông tin và truyền thông và Ban Tuyên giáo trung ương. 

Người dân không thể kỳ vọng một trang báo mà suốt ngày chỉ phát đi thông điệp của Nhà nước, và được nhà nước sử dụng như mũi giáo để "hạ nhục và giết chết" bất cứ chủ thể có ý kiến, hành vi phản ứng trước các quyết định, chủ trương của Nhà nước. Hay nói cách khác, báo chí sẽ chẳng thể là cái gì đó được nhân dân tín nhiệm khi mà báo chí là công cụ không hơn không kém, một thứ "nối dài" để hiện thực hóa cái gọi là "độc tôn ý chí, độc tôn thông tin, độc tôn chân lý".

Chính vì vậy, báo chí nhà nước tăng vọt về số lượng, nhưng bản chất vẫn là nông cụ của Nhà nước. 

Trong những ngày cưỡng chế vườn rau Lộc Hưng, rất nhiều người sử dụng mạng xã hội đã đặt câu hỏi : tại sao báo chí nhà nước lại đứng ngoài lề sự kiện xã hội như vậy. Và khi ngài Bộ trưởng Bộ Công thương điều xe ra đón phu nhân, nhiều facebooker đã phải ngạc nhiên với sự "nhiệt tình" của cánh báo chí, nhưng ngòi nổ của thông tin đó lại là sự định hướng có chủ ý… Nó gợi nhớ Lexus biển xanh của ông Phó Chủ tịch tỉnh Hậu Giang, ông Trịnh Xuân Thanh, người mở đường dài cho một loạt đường dây của ngài X bị bắt giam và truy tố vì tội tham nhũng, dưới cái tên "chiến dịch đốt lò".

Trong một xã hội kín như Việt Nam, sứ mạng của báo chí cần và nên trở thành một quyền lực thứ tư để người dân giám sát và kiềm soát quyền lực. Nhưng nếu chỉ cần vòng tròn định hướng, lập tức quyền lực thứ tư này trở thành một nô lệ thuộc ông chủ và phản bội là sự kiểm soát và kiềm soát của nhân dân. Trước sự bị động đó của nền báo chí cách mạng, mạng xã hội nổi lên như một quy luật tất yếu, để đảm nhiệm vai trò giám sát của người dân. Chính vì vậy mà vào ngày 5/1/2019 – khi cơ quan nhà nước Việt Nam lên tiếng kết tội Facebook (một mạng xã hội chủ lực và được nhiều người Việt Nam sử dụng), thì đó cũng là kết tội và giam hãm diễn đàn tự do ngôn luận lớn nhất và đích thực nhất của nhân dân. Thể hiện một sự tỵ ganh và đố kỵ đầy đủ của cơ quan nhà nước trước sự thách thức độc tôn thông tin ; thể hiện sự yếu nhược trong quản lý, và thể hiện một tự duy mang tính kém cỏi trước thực tiễn của xã hội thông tin. Sự xơ cứng khiến cho việc kết tội Facebook và cùng với quyết định cấm livestream của người đứng đầu Thành phố Hà Nội, đã tạo lập ra một giọng điệu mang tính lạc lõng trong một xã hội mà hệ thông tin luôn được đối chiếu và thay đổi không ngừng.

Rõ ràng, không có một nền báo chí tồi tệ và chậm trễ, chỉ có một nền quản lý với tư duy chậm trễ và tồi tệ. Một nền báo chí cách mạng một thời hô hào và sôi nổi, với sâu sắc về chính luận và xã luận nay ngày càng què quặt và yếu đuối. Một nền báo chí xoay quanh hai chủ đề quyền và tiền, nền báo chí phục vụ cho một nguồn sống lâm thời đầy chắp vá và sa hoa của một bộ phận suy thoái đạo đức, một nền báo chí nịnh bợ của một bộ phận lãnh đạo và cán bộ giáo điều với quyền lực. 

Rõ ràng, khi đặt câu hỏi làm sao để chấn hung lại nền báo chí Việt Nam, ông Trưởng Ban tuyên giáo Trung ương nên tự đặt câu hỏi, làm thế nào để cởi trói cho báo chí và khiến báo chí tự do ngôn luận giống như mạng xã hội. Nhưng liệu ông Võ Văn Thưởng có hiểu rõ điều này ?.

Hoa Nghi

Nguồn : VNTB, 11/01/2019

Trong không gian nền báo chí cách mạng, đang phát sinh những nhà báo thuộc một nền báo chí cách mạng rất khác. 

Những cây bút máu - Ảnh minh họa

Báo chí cách mạng Việt nam vẫn là một cụm từ đẹp đẽ và đáng trân trọng, ít nhất nó đã có những giai đoạn mà những người kiên cường, dũng cảm tiến thẳng ra chiến trường, viết những bài luận đanh thép phê phán chế độ thực dân ; lên án hành động tàn ác của chủ nghĩa bá quyền Trung Quốc ; và ngày nay là những bài viết phản ánh nạn cơm tù, BOT, nạn tham nhũng, chạy chức quyền,...

Mới đây nhất, hai phóng viên thuộc chuyên trang Phapluatnet.vn và tạp chí điện tử Luật sư đã bị hành hung khi xác minh thông tin về đề xuất mua 300 áo mưa không rõ thương hiệu giá 1 triệu đồng/bộ... cho lãnh đạo phòng chống thiên tai tỉnh Thái Bình.

Nếu có thể đề cập gì đến trong ngày 21.06, thì đó là lời chúc mừng đến những nhà báo thực sự dấn thân như vậy, và mong mỏng tinh thần 'dấn thân' ấy tiếp tục phát huy trong thời gian sắp tới, khi mà những biến động trong và ngoài nước, ở nhiều lĩnh vực đang ngày càng phức tạp hơn.

Nhưng cũng trong thời gian qua, hệ thống nền báo chí cách mạng đó cũng tồn tại những câu chuyện chưa bao giờ gọi là 'dấn thân' (hay cách mạng) đúng nghĩa. Đó là hiện tượng bẻ cong ngòi bút, điếm bút, bút máu.

Có hiện tượng nhà báo, phóng viên 'sáng đăng, trưa gặp, chiều gỡ' diễn ra nhiều đến mức, đến mức ông Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc phải lên tiếng, Hay câu chuyện 'người cầm bút viết bài không bắt nguồn từ sứ mệnh của những người làm báo mà vì tiền, vì lợi, vì danh, vì sự tác động của nhóm này nhóm kia' như cách ông Trưởng ban Tuyên giáo trung ương đề cập trong một Hội nghị toàn quốc về báo chí.

Tại sao lại có hiện tượng như vậy ở báo chí Việt nam ? Có lẽ nó xuất phát từ sự 'kiềm cặp' thái quá từ phía chính quyền nói chung và Ban tuyên giáo T.Ư nói riêng.

Có hiện tượng không phản ánh đúng và sự thật về những nguyện vọng, nhu cầu của người dân. Nhiều lần mất hút trong các sự kiện mang tính thể hiện quyền dân như trong cuộc biểu tình 10.06 - 11.06, và 17.06 vừa qua ; thậm chí nếu có phản ánh thì bẻ cong câu chữ với cụm từ 'tụ tập đông người'.

Mới đây nhất, báo Tuổi Trẻ vừa đăng bài tường thuật Chủ tịch nước gặp gỡ cử tri với tiêu đề 'Chủ tịch nước đồng ý cần ban hành Luật biểu tình' thì ngay sau đó đổi thành 'Chủ tịch nước : Vụ việc tại Bình Thuận, Thành phố Hồ Chí Minh là do bị kích động'. 

Không chỉ đổi tiêu đề mà toàn bộ nội dung liên quan đến phần cử tri và Chủ tịch nước nói về Luật Biểu tình (như có đoạn nói không nên để Bộ Công An soạn thảo vì Bộ này là cơ quan có trách nhiệm thực thi) thì bị xóa bỏ hết, theo diễn giả Nguyễn Thiện chía sẻ trên trang Facebook cá nhân. 

Và một lần nữa quyền được thông tin của người dân cũng bị chính 'báo chí cách mạng' xóa bỏ.

Đấy ! Thân phận của Chủ tịch nước còn bị báo chí 'cách mạng' ứng xử một cách tàn tệ ; quyền được phản ánh thông tin đời sống xã hội còn bị bẻ cong như vậy thì hỏi làm sao nhà báo quốc doanh không chán chường, không 'học tập' theo gương lãnh đạo cho được.

Ngoài ra, hiện tượng 'bút máu' tức là sử dụng ngoài bút để vu khống người dân, phản bội lợi quyền nhân dân vẫn đang diễn ra trên nhiều nhà báo có tiếng. Từ nhà báo Hoàng Hải Vân (Thư ký tòa soạn Thanh Niên) - người tấn công vào những ngườu dân Phan Rí, đến nhà báo Mai Thanh Hải (báo Thanh Niên) - người tung tin có 2 Cảnh sát cơ động bị người dân Bình Thuận tấn công đến chết.

Mặc dù những nhà báo 'có tiếng' trên khiến cho cái sự phẫn nộ trong dân lên cao, làm hoen ố cái tính chất báo chí và cả cơ quan báo chí mà họ đang công tác. Nhưng dù sao đi chăng nữa, thì 'tội ác là ở lũ vua quan. Tên danh sĩ kia chỉ là cái cớ để chúng vun vào mà che lấp sự thực. Đừng oán hờn tên danh sĩ. Đáng thương cho nó, đáng thương cho nó !' [trích từ Bút Máu - nhà văn Vũ Hạnh].

Cần nhấn mạnh lại rằng, hiện tượng 'bút máu' nêu trên không phải là đại diện cho hầu hết làng báo, bởi bên cạnh đó là sự can đảm và dũng cảm thoát ra khỏi lối mòn và kiềm kẹp, định hướng của Ban Tuyên giáo là điều mà không phải nhà báo nào cũng làm được. Trong không khí căng thẳng của những đợt biểu tình và bị trấn áp biểu tình, nhà báo Đỗ Cao Cường, phóng viên Báo Pháp Luật đã viết trên trang cá nhân : 'Chúng mày mới là lũ bán nước. Tao ũng rất muốn ôn hòa, nhưng chính chúng mày dồn người khác vào bước đường cùng.'

Câu chuyện của nhà báo Đỗ Cao Cường nhắc lại câu chuyện về nhà báo Nguyễn Đắc Kiên - người đã bị cho nghỉ việc vì phản đối quan điểm của ông Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng vào năm 2013 liên quan đến 'Hiến pháp'.

Trong không gian nền báo chí cách mạng, đang phát sinh những nhà báo thuộc một nền báo chí cách mạng rất khác. 

Nền báo chí nhân dân.

Còn chúc gì trong ngày báo chí cách mạng Việt nam, có lẽ là lời chúc đến từ blogger Phuong Mai Nguyen : lời chúc có ý nghĩa nhất với người cầm bút ở VN là chúc họ quyền được viết. Tất nhiên, kèm theo đó là điều kiện đủ : sự dũng cảm khi cầm bút.

Ánh Liên

Nguồn : VNTB, 21/06/2018