 | Tổng quan: | 3708060 |
Đảng cộng sản Việt Nam trước ba lựa chọn xử lý căng thẳng Bãi Tư Chính với Trung Quốc
Carl Thayer, RFA, 30/09/2019
Ban Chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam sẽ có kỳ họp thứ 11 từ ngày 7 đến 13 tháng 10 tới. Theo điều lệ đảng, Ban chấp hành Trung ương phải họp 2 lần mỗi năm. Kỳ họp thứ hai của năm thường được tổ chức vào tháng 10, và vì vậy thời điểm của cuộc họp lần này là hoàn toàn bình thường.
Hình minh họa. Một hội nghị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam vào ngày 1/10/2012 - AFP
Dù thời điểm của cuộc họp là bình thường, lãnh đạo Việt Nam lại phải đối mặt với một thách thức lớn liên quan tới sự lãnh đạo của họ trong vấn đề chủ quyền của Việt Nam. Vào đầu tháng 7, Trung Quốc đã điều tàu khảo sát Hải Dương 8 đến vùng nước rõ ràng nằm trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) và thềm lục địa của Việt Nam, để tiến hành các khảo sát trái phép.
Tàu Hải Dương 8 của Trung Quốc được hộ tống bởi môt số các tàu hải cảnh cùng dân binh và tàu cá. Tàu hải cảnh của Trung Quốc ngăn chặn các tàu cảnh sát biển của Việt Nam bằng cách đi qua đầu tàu ở tốc độ cao và sử dụng vòi rồng từ phía xa để cảnh báo các tàu cảnh sát biển của Việt Nam thay vì đối đầu trực tiếp như hồi năm 2014, khi Trung Quốc cho triển khai giàn khoan dầu khí HD 981 vào vùng biển của Việt Nam.
Hải Dương 8 thực hiện chuyến khảo sát ở vùng nước có các lô dầu khí được Công ty Dầu khí quốc gia Trung Quốc (CNOOC) xác lập vào năm 2012. Trong suốt 7 năm qua, không có bất cứ công ty dầu khí nước ngoài nào nhận lời mời khai thác các lô này của CNOOC.
Hình minh họa. Đường đi của tàu Hải Dương 8 ở vùng nước của Việt Nam vào tháng 7 vừa qua - Courtesy of Twitter Ryan Martinson
Vào ngày 12 tháng 5, giàn khoan của công ty Nhật Bản có tên Hakuryu-5, do công ty liên doanh giữa Việt Nam và Rosneft của Nga thuê, bắt đầu khoan dầu ở lô 06-01 thuộc bồn trũng Nam Côn Sơn. Sau đó, Trung Quốc đã điều một trong số những tàu hải cảnh của mình đến quấy nhiễu hoạt động trợ giúp hậu cần cho Rosneft ở lô này.
Vào giữa tháng 8, Hải Dương 8 tạm rút khỏi khu vực và về đá Chữ Thập trước khi quay lại và tiến gần hơn về phía bờ biển của Việt Nam. Ngày 23/9, Hải Dương 8 một lần nữa lại rời khỏi khu vực và đi về đá Chữ Thập.
Vào đầu tháng 9, Trung Quốc triển khai tàu cần cẩu lớn nhất thế giới là Lam Kình của công ty CNOOC đến cách khu vực bờ biển tỉnh Quảng Ngãi khoảng 90 km.
Việc rút đi của tàu Hải Dương 8 hiện tại không hoàn toàn vì lý do thương mại. Trung Quốc đã nói rõ trong bản thảo bộ quy tắc về ứng xử giữa ASEAN và Trung Quốc (COC) do nước này đệ trình để thảo luận, là Bắc Kinh chống lại việc để bất cứ công ty nước ngoài nào hoạt động ở Biển Đông. Giới chức Trung Quốc đã yêu cầu, cả chính thức lẫn không chính thức, với phía Việt Nam phải ngưng các hoạt động khai thác của Rosneft.
Ngoài ra, Trung Quốc dường như cũng đang cố gắng gây ảnh hưởng lên kỳ họp Hội nghị ban chấp hàng Trung ương Đảng 11 sắp tới.
Hình minh họa. Hình chụp hôm 1/6/2014 từ tàu cảnh sát biển của Việt Nam : tàu hải cảnh của Trung Quốc đang đuổi tàu cảnh sát biển của Việt Nam khỏi khu vực giàn khoan HD 981 AFP
Cũng phải nhắc lại là vào năm 2014, việc Trung Quốc cho triển khai giàn khoan HD 981 đã làm dấy lên làn sóng biểu tình chống Trung Quốc lan rộng ở Việt Nam. Một nhóm những đảng viên và quan chức nhà nước, quốc phòng về hưu đã ký một bức thư ngỏ kêu gọi Việt Nam phải thoát Trung. Ngoài ra, lúc đó đã có sức ép cần phải triệu tập một cuộc họp Ban chấp hành Trung ương để lên án Trung quốc và tiến gần hơn về phía Mỹ.
Khi giới chức Trung Quốc biết được điều này, họ đã tuyên bố là HD 981 đã hoàn tất nhiệm vụ và sẽ rút giàn khoan do bão. Hành động của Trung Quốc đã làm giảm tác động lên sức ép từ những ủy viên Ban chấp hành Trung ương, những người muốn có hành động kiên quyết với Trung Quốc. Đã không có một cuộc họp đặc biệt nào được triệu tập.
Cuộc họp Ban chấp hành Trung ương 11 rơi đúng vào lúc có những tin đồn ngoại giao là Tổng bí thư kiêm Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng có thể sẽ gặp Tổng thống Donald Trump ở Nhà Trắng vào tháng 10. Cũng phải cần nhắc lại là khi ông Trọng gặp Tổng thống Trump ở Hà Nội vào tháng 2 vừa qua nhân Thượng đỉnh Mỹ - Bắc Hàn, Tổng thống Mỹ đã đích thân mời đối tác Việt Nam sang thăm và thảo luận việc "gia tăng quan hệ đối tác toàn diện".
Không khí xung quanh chuyến thăm của Chủ tịch Nguyễn Phú Trọng lúc này là khá phức tạp. Một mặt, Tổng thống Trump và đại diện thương mại của ông đã chỉ trích Việt Nam vì những thặng dư thương mại giữa Việt Nam với Mỹ, một phần là do việc dán nhãn lại và tái xuất các hàng hóa làm từ Trung Quốc.
Hình minh họa. Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt tay Chủ tịch Nguyễn Phú Trọng ở Hà Nội hôm 27/2/2019 AFP
Mặt khác, Bộ Ngoại giao Mỹ đã lên tiếng chỉ trích hành động bắt nạt và đe dọa của Trung Quốc đối với các chương trình khai thác dầu khí lâu dài của Việt Nam. Bản thân Việt Nam cũng đã kiên quyết công khai kêu gọi sự ủng hộ từ cộng đồng quốc tế. Thêm nữa là chiến lược Ấn Độ Thái Bình Dương của Mỹ đã xác định Việt Nam là một đối tác chiến lược tiềm năng. Tóm lại, Chủ tịch Nguyễn Phú Trọng có thể tìm được những người nghe thông cảm nếu ông đến Washington.
Lịch trình của hội nghị Ban chấp hành Trung ương 11 không còn nghi ngờ gì nữa sẽ cân nhắc đề nghị của Bộ Chính trị về cách xử lý tình trạng bế tắc hiện nay ở vùng nước gần Bãi Tư Chính, và nhìn chung là các chính sách trong quan hệ với Mỹ và Trung Quốc tại thời điểm hiện tại.
Cho đến lúc này, Việt Nam đã đáp lại những đe dọa từ phía Trung Quốc theo cách hết sức nhẹ nhàng. Việt Nam đã gửi một loạt các phản đối qua đường ngoại giao và qua các kênh khác, yêu cầu Trung Quốc rút tàu khỏi vùng biển của Việt Nam. Tàu cảnh sát biển của Việt Nam đã áp dụng chính sách theo dõi tàu Hải Dương 8, các tàu hải cảnh và dân binh theo cách không gây hấn. Việt Nam cũng giữ không để truyền thông quốc tế đưa tin như hồi năm 2014 khi các phóng viên nước ngoài được phép lên các tàu cảnh sát biển. Việt Nam cũng khá kín kẽ trong việc đưa tin trên phương tiện truyền thông trong nước để đề phòng các cuộc biểu tình chống Trung Quốc có thể chuyển thành bạo lực.
Nhiều nguồn tin ở Hà Nội cho biết lãnh đạo Việt Nam, những người chịu trách nhiệm về an ninh quốc gia, vẫn chưa đạt được một đồng thuận về những vấn đề bức bối này. Nhìn chung, Ban chấp hành Trung ương sẽ phải đối mặt với 3 lựa chọn lớn : (1) tiếp tục lặn ngụp trong "vừa hợp tác, vừa đấu tranh" với Trung Quốc, (2) lùi lại để giảm sức ép liên tục từ Trung quốc, như trường hợp trước đó với Repsol hồi tháng 7 năm 2017 và tháng 3 năm 2018, và (3) đối đầu với sức ép từ Trung Quốc bằng cách gia tăng hợp tác an ninh và quốc phòng với Mỹ, bằng cách đồng ý nâng quan hệ hai nước lên thành đối tác chiến lược trong thời gian tới.
Carl Thayer
Nguồn : RFA, 30/09/2019
______________
*Carl Thayer là giáo sư thuộc trường Đại học New South Wales, Canberra, Australia. Ông là người đóng góp cho RFA các bài phân tích về ảnh hưởng của Trung Quốc tới Việt Nam.
********************
Chuyến thăm Mỹ sắp tới của ông Trọng và vấn đề căng thẳng với Trung Quốc tại Biển Đông
RFA, 30/09/2019
Tác giả David Hutt vừa có một bài xã luận đăng tải trên tờ The Diplomat hôm 27 tháng 9 liên quan đến vai trò của ông Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng trong thời gian tới, tùy thuộc vào sức khỏe của ông ấy ra sao ?
Ngày 23/10/18, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã được Quốc hội Việt Nam bỏ phiếu và chính thức trở thành Chủ tịch nước Việt Nam.
Ông Nguyễn Phú Trọng khỏe hay yếu ?
Trong bài viết có nhan đề ‘Is Vietnam’s Trong still going strong ?’ (tạm dịch ‘Tổng Trọng của Việt Nam sẽ tiếp tục mạnh mẽ ?’), tác giả David Hutt đề cập đến tình trạng sức khỏe của ông Trọng mà dư luận trong và ngoài nước đang đặc biệt chú ý, trong bối cảnh Hội nghị Trung ương 11 dự kiến diễn ra trong tháng 10 này.
Ông David Hutt nhắc lại mặc dù truyền thông Nhà nước loan báo sức khỏe của Tổng bí thư kiêm Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, 75 tuổi được hồi phục sau cơn bạo bệnh xảy ra hồi tháng 4 vừa qua ; tuy nhiên vẫn có những hoài nghi rằng sức khỏe của ông Trọng đang bị suy yếu qua các lần xuất hiện của ông trong những sự kiện gần đây. Một viện dẫn như hồi đầu tháng 8, ông Trọng tiếp đón Chủ tịch nước Lào Bounnhang Volachith. Ông chỉ gặp gỡ chóng vánh Chủ tịch Lào và sau đó dành vỏn vẹn 25 phút tiếp xúc với Thủ tướng Malaysia -Mahathir Mohamad trong chuyến viếng thăm 3 ngày của Thủ tướng Malaysia đến Việt Nam vào cuối tháng 8. Ông Trọng cũng đã chưa hề có chuyến đi công du nước ngoài nào kể từ tháng 5 đến nay.
Một trong những sự kiện mà dư luận đặc biệt quan tâm là chuyến thăm Hoa Kỳ của ông Trọng dự kiến sẽ diễn ra trong tháng 10, theo lời mời của Tổng thống Donald Trump. Chuyến đi này được giới quan sát chính trị thế giới theo dõi vì căng thẳng leo thang tại bãi Tư Chính ở Biển Đông giữa Việt Nam và Trung Quốc có nhiều diễn biến phức tạp, mà theo đánh giá của tác giả David Hutt là "thái độ của Bắc Kinh càng trở nên công kích và hiếu chiến hơn kể từ lần xảy ra xung đột tệ hại nhất ở Biển Đông hồi năm 2014", đồng thời cũng trong bối cảnh Tổng thống Trump yêu cầu Hà Nội cần phải có biện pháp để giảm thâm hụt thương mại giữa hai nước.
Tác giả David Hutt nhấn mạnh trong bài xã luận của ông rằng không ít ý kiến cho rằng có thể Mỹ và Việt Nam sẽ nâng tầm lên cấp quan hệ "đối tác chiến lược" qua chuyến thăm của ông Nguyễn Phú Trọng trong tháng 10 ; thế nhưng cho đến thời điểm này (cuối tháng 9, sắp bước sang đầu tháng 10) cả hai phía Việt Nam lẫn Hoa Kỳ vẫn kín tiếng về chuyến thăm đang được trông đợi này.
Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, nhà nghiên cứu cao cấp về lợi ích chiến lược và chiến lược quốc tế từ Viện Nghiên cứu Đông Nam Á vào tối ngày 30 tháng 9 nhận định với RFA rằng dù sức khỏe của ông Tổng Trọng thế nào đi nữa thì chuyến thăm Hoa Kỳ theo lời mời của Tổng thống Trump sẽ diễn ra và có thể là sau Hội nghị Trung ương 11.
Theo lập luận của Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp thì chuyến thăm này sẽ dự kiến trước thời điểm Hoa Kỳ tập trung cho các hoạt động vận động bầu cử trong những ngày cuối năm 2019.
Trong khi đó, tác gỉa David Hutt nêu lên rằng cả Mỹ và Việt Nam chưa bên nào xác nhận về chuyến thăm Hoa Kỳ sắp tới của ông Trọng. Đây có thể là do phía Việt Nam chưa chắc chắn về sức khỏe của ông Trọng. Ngoài ra, còn có những đồn đoán rằng, nếu sức khỏe không cho phép thì người thay ông Trọng sang Mỹ có thể là Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc - người đã từng vài lần gặp gỡ và làm việc trực tiếp với Thổng thống Trump, đồng thời là người được cho là năng động và ngoại giao linh hoạt hơn so với ông Trọng.
Mặc dù vậy, tác giả David Hutt nhận định nếu như ông Nguyễn Phú Trọng đích thân công du đến Mỹ thì sẽ gửi một thông điệp rõ ràng cho Bắc Kinh rằng mối quan hệ Việt-Mỹ là hệ trọng.
Còn Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp thì lại nhấn mạnh rằng dù ông Trọng hay một nhân vật khác thay mặt ông Trọng đến thăm Hoa Kỳ thì mối quan hệ Việt-Mỹ vẫn dựa trên nền tảng là đối tác, đồng thời là "một người bạn". Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp phân tích :
"Nền tảng để coi đối tác và bạn là Việt Nam là một nước nhỏ đang bị nước lớn là Trung Quốc bắt nạt và nền tảng quan trọng nhất giữa Việt Nam và Mỹ là cùng thượng tôn pháp luật quốc tế, tức là đảm bảo hòa bình, đảm bảo an ninh, chống lại các vi phạm về vi phạm luật pháp quốc tế và chống lại sự thay đổi hay các mưu toan thay đổi trật tự quốc tế dựa trên các luật lệ đang có."
Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp cũng khẳng định không nhất thiết phải quan trọng mối quan hệ Việt-Mỹ dưới hình thức nào, mà điều cần thiết là phải nhận biết Việt Nam có được những lợi ích gì trong chính sách của Hoa Kỳ ở khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương :
"Những cái cụ thể thì các bên đã nói với nhau rồi. Đặc biệt bây giờ Mỹ có một chính sách rất quan trọng và rất rõ ràng là đặt Biển Đông trong khuôn khổ của Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (gọi là Indo-Pacific). Trong chính sách này có các điểm quan trọng nhất ; bao gồm Mỹ cùng các nước trong khu vực Indo-Pacific, đặc biệt là 4 nước trụ cột (Mỹ, Nhật, Ấn Độ và Australia) phải cố gắng làm sao đảm bảo được hòa bình, an ninh và tự do hàng hải ở trong khu vực này, đặc biệt tại Biển Đông. Thứ hai nữa, nước Mỹ trong chiến lược đó tiến đến công nhận các chủ quyền theo luật pháp quốc tế của các nước ở trong khu vực đấy. Thế thì công nhận đó đối với Việt Nam là như Mỹ đã nói dựa theo luật pháp quốc tế về biển, trong đó có ‘Công ước về Luật biển’ thì Trung Quốc không có chủ quyền gì ở Biển Đông hết, chỉ có những nước như Việt Nam hiện nay có thềm lục địa kéo dài 350 hải lý và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam được xác định rất rõ theo đúng nền tảng về ‘Công ước về Luật biển’. Mỹ trong khi không đứng về phía bên nào trong vấn đề tranh chấp về mặt chủ quyền cả thì Mỹ vẫn công nhận chủ quyền của Việt Nam theo Luật biển."
Khi Tổng Trọng không còn khỏe mạnh
Trong tình huống mà tác giả David Hutt đặt ra ông Tổng Trọng không đủ khỏe mạnh để công du thăm Mỹ sắp tới đây thì đó cũng là một vấn đề quan trọng cho thấy dấu hiệu rằng ông Trọng không còn đủ sức khỏe để tiếp tục vị trí lãnh đạo của mình nữa và câu hỏi đặt ra là ai sẽ thay thế ông Trọng sau Đại hội Đảng XIII vào năm 2021 ? Tác giả David Hutt nhắc đến 3 nhân vật "tam trụ" còn lại bao gồm Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân.
Nhận định về ứng cử viên sáng giá nào có thể thay thế ông Trọng, trong tình huống ông Trọng không còn tiếp tục tại vị được nữa, Nhà quan sát tình hình Việt Nam-Tiến sĩ Phạm Chí Dũng từng khẳng định "Truyền nhân được nhìn thấy rõ ràng nhất của ông Trọng là ông Trần Quốc Vượng."
Theo quan điểm của ông Nguyễn Khắc Giang, nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Victoria Wellington, New Zealand, khi đề cập đến ông Trần Quốc Vượng, qua email gửi đến RFA nhận định rằng :
"Chiếu theo Quy định 90 thì ông Trần Quốc Vượng hoàn toàn đủ tiêu chuẩn làm tổng bí thư, nhưng các thành viên cộm cán khác của Bộ Chính trị cũng đáp ứng được yêu cầu. Sự ủng hộ của Tổng bí thư Trọng sẽ là lợi thế lớn nếu ông Vượng muốn giữ chức tổng bí thư nhiệm kỳ tới, nhưng ông Vượng cũng có những hạn chế về kinh nghiệm quản trị và tuổi tác. Tiếng nói của ông Trọng có trọng lượng lớn, nhưng là không đủ để lấn át toàn bộ tiếng nói của Bộ Chính trị và đặc biệt là Ban chấp hành Trung ương."
Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp thì lại có quan điểm trái ngược :
"Ông Vượng quá tuổi rồi, không được tính vào đây nữa. Mặc dù ông ấy là ‘Thường trực Ban bí thư’ nhưng nếu như nhìn kỹ lại thì từ trước đến nay rất ít người làm ‘Thường trực Ban bí thư’ lại lên ‘Tổng bí thư’. Ít lắm ! Trong lịch sử hơn 80 của Đảng cộng sản Việt Nam chỉ có một người từ ‘Bộ Chính trị’ hay ‘Thường trực Ban bí thư’ lên ‘Tổng bí thư’ là ông Lê Khả Phiêu. Chứ còn những người khác có lên được đâu. Kể cả ông Trọng khi làm ‘Thường trực Ban bí thư’ nhưng khóa đấy ông không lên được. Với lại, ông Vượng thì một là quá tuổi và hai là quá trình công tác thì chưa qua nhiều chỗ, chưa làm ở nhiều chỗ khác nhau : chưa bao giờ làm bí thư tỉnh ủy hay thành ủy ; chưa làm gì ở bên chính quyền cả mà chỉ mới làm ở hệ thống tư pháp là ở Viện Kiểm sát thôi và làm bên công tác Đảng. Thế thôi."
Còn tiến sĩ Phạm Chí Dũng lại cho rằng mặc dù nhiều chính khách mong muốn ông Trọng sẽ rút lui khỏi chính trường không vì lý do tuổi tác thì cũng vì lý do sức khỏe ; tuy nhiên vẫn còn một ẩn số rất lớn, không loại trừ rằng ông Tổng Trọng tiếp tục tự cho mình là "trường hợp đặc biệt".
Trong khi đó, Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp lập luận rằng có khả năng lớn là ông Trọng sẽ thôi chức vì tuổi cao, cũng như sức khỏe không được tốt. Và dù cho Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc hay Chủ tịch Quốc Hội Nguyễn Thị Kim Ngân khóa sau được chọn làm ‘Tổng bí thư’ thì đều "có thể cán đán được công việc vì cả hai người đều trẻ hơn, năng động hơn và làm được nhiều việc hơn ông Trọng".
Tác giả David Hutt đặt lời kết trong bài ghi nhận của mình rằng nếu như tình huống xấu nhất mà ông Trọng không tiếp tục tại vị trong vai trò Tổng bí thư kiêm Chủ tịch nước Việt Nam, thì Đảng cộng sản Việt Nam sẽ gặp khó khăn trong việc lựa chọn một người để nắm quyền hành lãnh đạo tối cao và sẽ có một sự chạy đua ở chính trường Việt Nam để thay thế vai trò không còn năng động của Tổng Trọng trong vòng 15 tháng nữa.
Nguồn : RFA, 30/09/2019
Chuyến đi Hoa Kỳ của Nguyễn Phú Trọng có ích gì cho chuyện Biển Đông ?
Đinh Xuân Quân, VOA, 31/08/2019
Mỹ mong chờ chuyến thăm của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng tới Hoa Kỳ ?
Chủ Tịch Nước Việt Nam kiêm Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng sắp chính thức công du Hoa Kỳ. Việc này có giúp Việt Nam ngăn cản được bước tiến của Trung Quốc tại Biển Đông hay không ? Nga là bạn thân nhất của Việt Nam, nhưng từ thời còn Liên Sô tới giờ chưa từng động binh giúp Việt Nam khi Trung Quốc tấn công quân sự, để dẫn tới tình hình Việt Nam chấp nhận vào vòng kim cô của Trung Quốc với "4 tốt, 16 chữ vàng" – một cam kết giữa hai đảng Cộng sản Trung Quốc-Việt Nam mà chưa từng hội ý Quốc hội Việt Nam và là một cam kết liên tục bị Hải Quân và Hải Cảnh Trung Quốc vi phạm trên Biển Đông.
Bây giờ, câu hỏi là ông Nguyễn Phú Trọng có thể tìm được hỗ trợ từ Hoa Kỳ trên Biển Đông hay không ? Bài này sẽ cố gắng tìm câu trả lời khả dĩ.
Nhân vụ tàu Hải Dương 8 Trung Quốc xâm phạm lãnh hải Việt Nam, ngày 19/7, Bộ Ngoại giao Việt Nam lên tiếng yêu cầu tàu Trung Quốc rời khỏi lãnh hải Việt Nam.
Trong tuyên bố ngày 22/8, Mỹ "quan ngại sâu sắc về việc Trung Quốc tiếp tục can thiệp vào những hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí lâu nay của Việt Nam trong khu vực Việt Nam tuyên bố là vùng đặc quyền kinh tế".
Đây là lần thứ 2 Mỹ lên tiếng về hành xử của Trung Quốc trên Biển Đông kể từ khi Bắc Kinh đưa tàu thăm dò địa chấn Hải Dương 8 vào khu vực mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền và gây ra vụ đối đầu giữa các tàu hải cảnh của hai bên trong gần 2 tháng qua.
Sau đó, cố vấn an ninh Quốc gia Hoa Kỳ J. Bolton lên tiếng. Ngày 26/8 Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ liên tiếp lên tiếng phản đối Bắc Kinh uy hiếp hoạt động dầu khí của Việt Nam trên Biển Đông. Các vụ cãi nhau liên tiếp xảy ra từ ngày 3/7/2019 đến nay, tàu "Hải Dương Địa Chất 8" của Trung Quốc rời vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam (EEZ) nhưng sau đó lại trở lại gây nhiều lời to tiếng giữa Việt Nam và Trung Quốc.
Tranh chấp giữa tàu Việt Nam và tàu Trung Quốc trong khu vực đặc quyền kinh tế Việt Nam còn dính dáng đến hãng Rosneft của Nga, nhưng cho đến nay Nga vẫn im lặng.
Việc Trung Quốc gây hấn và muốn độc quyền khai thác Biển Đông đã bắt đầu và kéo dài từ 1974 khi Trung Quốc chiếm Hoàng Sa của Việt Nam Cộng Hòa, 1988 chiếm đảo Gạc Ma của Việt Nam, rồi gây hấn tại vùng biển Việt Nam có chủ quyền hiện nay. Điều này cho thấy chính sách thân thiện với Trung Quốc của lãnh đạo Việt Nam đã không thành công.
Lịch sử Việt Nam, từ Hai bà Trưng đến Ngô Quyền, đến Trần Hưng Đạo, rồi đến Tự Đức cầu cứu Trung Quốc khi Pháp muốn đánh chiếm Việt Nam, cho thấy chưa bao giờ Trung Quốc để yên Việt Nam. Họ chỉ để yên Việt Nam khi chính họ bị họa hay suy yếu, khi bị giặc Mông hay Mán đe dọa hay khi bị các nước Tây Phương xâm chiếm.
Dân Việt Nam đã có cả ngàn năm hiểu về "gene đế quốc của Trung Quốc" !
Trong nhiều năm qua, Việt Nam mở ra ngoài, kết bạn với nhiều nước cho nên vấn đề Biển Đông đã được quốc tế hóa, nhất là tranh chấp Biển Đông. Việt Nam đã thành công phần nào. Nhiều nước đã lên tiếng bênh vực, như Hoa kỳ, Úc, Âu châu, Nhật, Ấn, vv.
Nay Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng kiêm chủ tịch nước sắp đi thăm Hoa Kỳ, Việt Nam có thể làm gì để giảm bớt sức ép của Trung Quốc vì các chính sách "trấn an" của Việt Nam đối với Trung Quốc không làm giảm lòng tham vọng độc quyền của Trung Quốc tại Biển Đông.
Chính sách Trung Quốc đối với Việt Nam
Sau khi Hoa Kỳ liên kết với Trung Quốc chống Liên Xô, chính sách Việt Nam "thân thiện với Liên Xô không mấy thành công". Việt Nam đã tham gia vào COMECON. Trước khi Đặng Tiểu Bình "muốn dạy cho Việt Nam một bài học", Đặng Tiểu Bình đã đàm phán với Tổng thống Jimmy Carter. Nhờ Mỹ, Trung Quốc biết Liên Xô không động binh. Khi Trung Quốc đánh Gạc Ma thì Liên Xô còn ở Cam Ranh cũng không động binh. Hiện nay Rofsnef bị hăm dọa mà Nga cũng chưa lên tiếng.
Từ Hội nghị Thành Đô vào tháng 9/1990, Đảng Cộng sản Việt Nam đã chịu phục tùng Trung Quốc, đã tự đặt kim cô trên đầu. Hậu quả là quyền lợi của Việt Nam tại Biển Đông bị lấn áp ngày càng trắng trợn. Tại sao ?
Chính sách Trung Quốc
Trong một thời gian rất lâu, Trung Quốc dùng "chính sách tầm ăn dâu" chiếm Biển Đông. Họ không khi nào gây quá khó khăn để các nước bên ngoài Biển Đông phải can thiệp.
- Bộ máy tuyên truyền Trung Quốc lúc nào cũng rêu rao, "…đừng tin và ngả theo Hoa Kỳ vì họ đã bỏ Việt Nam Cộng Hòa…", "…Làm sao tin được Hoa Kỳ ? Nói theo bây giờ là toàn là "Trung Quốc fake news". Nên nhớ là trong chuyến đi 2016 thăm Việt Nam, Tổng thống Obama đã hứa không dính vào thay đổi chế độ Việt Nam ;
- Trung Quốc đã dùng một chính sách "mềm - soft power", dùng tiền, tham nhũng, dùng người trung gian chiếm đất, chiếm các dự án kinh tế thay mặt họ. Tại Biển Đông, hết việc cấm đánh cá, đâm tàu cá Việt Nam, tới việc tập trận bắn đạn thật, xây dựng đảo nhân tạo đến việc cho các tàu dân quân dọa nạt, đánh cá, phá rối Philippines, hay các quốc gia trong vùng Biển Đông ;
- Đối với các nước ASEAN, Trung Quốc cố chia rẽ, mua chuộc nhiều nước như Campuchia, Lào, không lấy được đồng thuận, hay đối với Malaysia và Indonesia thì qua đầu tư (mà họ tham nhũng các chính trị gia địa phương)… Trung Quốc còn dùng các thế "vùng độc quyền", lũng đoạn. Như vậy Trung Quốc cần gì phải chiếm Việt Nam ? Họ đã mua Manilla mặc dù Manilla thắng kiện về Biển Đông ;
- Trung Quốc dùng mọi yêu sách để ép Việt Nam. Các mối liên lạc kinh tế như việc mua gạo Việt Nam, mua trái cây Việt Nam, Đồng Bằng Sông Cửu Long bị khô vì Trung Quốc đóng các đập thượng nguồn Sông Cửu Long, các đầu tư nhà đất tại Việt Nam qua trung gian người Việt, qua vợ con người Việt hay qua du lịch, Trung Quốc đều dùng để ép các nước nhỏ hơn. Chính sách "tằm ăn dâu" của Trung Quốc càng ngày càng dồn Việt Nam vào chân tường. Chính sách "Kim Cô" của Trung Quốc dùng mọi thủ đoạn để chiếm tài nguyên dầu khí vùng Biển Đông từ một nơi không có tranh cãi đến chỗ tranh cãi qua mọi thủ đoạn ;
- Trả lời Đài Tiếng Nói Hoa Kỳ, James Kraska, Chủ tịch Trung tâm Stockton về Luật hàng hải Quốc tế thuộc Trường Hải Quân Hoa Kỳ, cho rằng Trung Quốc có hành động "bất hợp pháp" trên Biển Đông và vi phạm "nghiêm trọng" Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS 1982)".
Nói tóm, qua tiền, hứa đầu tư, dọa nạt quân sự, Trung Quốc đã và đang hoành hành Đông Nam Á.
Thế giới nghĩ sao ?
Trung Quốc đang dùng các tàu khảo sát để gây chú ý cho thấy là họ có chủ quyền trong vùng "lưỡi bò" đối với Việt Nam, Philippines và Malaysia. Về Biển Đông, Tòa Trọng Tài Quốc Tế (PCA) không công nhận chủ quyền dựa trên lịch sử do đó không công nhận đường "lưỡi bò". Việc Trung Quốc dùng đường lưỡi bò để phá rối việc khai thác dầu khí Việt Nam, gởi tàu vào khu vực độc quyền Việt Nam là bất hợp pháp. Trung Quốc không công nhận phán quyết tòa trọng tài nhưng các nước khác đều công nhận. Hoa Kỳ còn hứa sẽ bảo vệ giàn khoan ExxonMobil gần Hoàng sa.
Trung Quốc và Hoa Kỳ đã liên tục đấu khẩu về điều mà Washington nói về việc Bắc Kinh quân sự hóa Biển Đông. Mới đây, Trung Quốc từ chối cho tàu Mỹ ghé vào Hong Kong và cảng Thanh Đảo. Việc khu trục hạm Mỹ vào 12 hải lý đảo nhân tạo tại Vành Khăn (Mischief Reef) và Chữ Thập (Fiery Cross Reef), theo phát ngôn viên Hạm đội 7 của hải quân Hoa kỳ nói, là nhằm "thách thức các yêu sách quá quắt trên biển và bảo toàn quyền tiếp cận vào tuyến đường biển theo quy định của luật quốc tế".
Theo Giáo sư Thayer thì Mỹ sẽ không đơn phương bảo vệ Việt Nam chống lại Trung Quốc vì Việt Nam không phải là đồng minh cũng không phải đối tác chiến lược của Washington.
Ngoài ra còn vấn đề làm thế nào để có được sự ủng hộ của các quốc gia Châu Âu (EU), Úc, Nhật và các thành viên ASEAN. Trong khu Thái Bình Dương, Nhật, Úc là những nước rất chú ý đến Biển Đông. Thủ Tướng Úc vừa ghé Hà Nội đã lên tiếng về tình hình Biển Đông. Nhật cũng viện trợ tàu cảnh sát biển cho Việt Nam và Philippines và hợp tác kinh tế và quân sự. Nhật còn cố cứu TPP mà Tổng thống Trump đã bỏ. Các nước NATO qua ông Tổng thư ký Stoltenberg cũng đã nhắc về cuộc trỗi dậy của Trung Quốc. EU cũng đã ký với Việt Nam là đối tác chiến lược. Ấn Độ cũng hợp tác quân sự với Việt Nam.
Nhân việc Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm Hoa kỳ, Việt Nam có thể làm gì để thay đổi đánh giá của GS Thayer về việc Hoa kỳ và thế giới giúp Việt Nam ?
Trong tình huống có nhiều thuận lợi sao Việt Nam không dám ?
Hiện nay tình hình có lợi cho Việt Nam. Tại sao Việt Nam không dám "nhúc nhích" ? Đó chỉ là vì Việt Nam bị "yểm bùa" như Tề Thiên trong chuyện Tây Du Ký.
Lúc nào Trung Quốc cũng dùng chiêu bài "Đại sự", "4 tốt 16 chữ vàng" đế kiềm chế, hiếp ức Việt Nam. Người Việt đều đọc chuyện "Tây Du Ký" và biết về Tề thiên Đại Thánh". Tề thiên vừa nghịch vừa khôn ngoan bị Kim cô trên đầu kiểm soát. Khi quá quắt thì thầy Đường Tăng cầu kinh, xiết vòng kim cô, Tề Thiên lại mất bình an. "Đại sự - 4 tốt 16 chữ vàng" là một thứ "Kim Cô" mà Trung Quốc đặt lên Đảng cộng sản Việt Nam với ý đồ kiềm chế Đảng cộng sản Việt Nam. "Diễn tiến Hòa bình" cũng là một thứ kim cô khác mà Trung Quốc đặt lên đầu Đảng cộng sản Việt Nam, mà các đảng viên Việt Nam lập đi lập lại một cách thiếu suy nghĩ, rơi sâu thêm vào mưu đồ Trung Quốc.
Hậu quả của chính sách bùa "Kim cô" : Trung Quốc "yểm" các lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam. Hậu quả họ không dám kêu gọi dân chúng xuống đường chống yêu sách Trung Quốc tại Biển Đông.
Vì kim cô, nhà cầm quyền Việt Nam lại cho bắt bớ, bỏ tù, ruồng bắt các người bất đồng ý kiến chỉ vì họ muốn yêu nước, muốn một nước Việt Nam độc lập, không phụ thuộc Trung Quốc, không muốn rơi vào một thời kỳ Bắc thuộc như cựu Đại sứ Nguyễn Cơ Thạch đã từng than.
Hậu quả của bùa kim cô là Việt Nam đang bị yểm bùa trên đầu mình. Không dám nhúc nhích, chinh sách "3 không" sẽ không cho phép các nước bạn của Việt Nam, kể cả Hoa Kỳ, giúp một cách tận tình chỉ vì "Việt Nam không dám gỡ bùa kim cô".
Thể gỡ ?
Trước hết, cái vòng Kim cô này do chính Đảng cộng sản Việt Nam tự chọn làm đàn em của Đảng cộng sản Trung Quốc. Lúc đó, Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh và Thủ tướng Đỗ Mười thay mặt Đảng cộng sản Việt Nam. Có Đảng nhưng không có ai thay mặt dân Việt Nam !
Cái vòng "Kim cô - bùa yểm của Trung Quốc" không có tính pháp lý quốc tế mà chỉ giữa hai đảng cộng sản mà thôi, không thể ngồi trên Hiến Pháp Việt Nam, không có tính cách pháp lý. Như vậy, trên mọi mặt về tính luật Pháp, không có gì mà Việt Nam phải giữ lời hứa vì nay Trung Quốc càng ngày càng quyết đoán, càng muốn thu tính dầu khí của Việt Nam.
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng là thế hệ lãnh đạo thứ ba. Vậy tại sao còn phải giữ cam kết này đối với Trung Quốc khi họ đang "ăn cướp" tại bãi Tư chính, chỉ cách Phan Thiết chưa tới 200 km.
Phải nhắc lại là Trung Quốc là một nước lớn, vừa tham vừa hiểm, hơn nữa không tuân theo luật quốc tế mà lúc nào cũng dùng "thịt đè người" (khi mình tư cho phép).
Trung Quốc luôn luôn muốn trở lại Việt Nam (Trung Hoa Dân Quốc sau đệ nhị thế chiến đã gởi tướng Lư Hán vào 1946, chỉ rút sau khi Pháp khôn khéo thương thuyết với Tưởng Giới Thạch hay Trung Quốc khi Mao Trạch Đông công nhận Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa vào 1950). Trung Quốc muốn tiếp tục đưa Việt Nam vào tròng của họ, dưới ảnh hưởng của họ. Ví dụ tại Hội Nghị Genève năm 1954, khi biết là bị Trung Quốc bán đứng cho Pháp, Tổng thống Phạm văn Đồng - trưởng phái đoàn Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa - đã điện thoại cho Ngoại Trưởng Quốc gia Việt Nam là Trần văn Đỗ để tìm giải pháp giữa người Việt Nam với nhau, vì ông ta nói là miền Bắc đã bị Trung Quốc, Nga và Pháp áp đặt vĩ tuyến 17 chia cắt Việt Nam.
Theo lời Tổng bí thư Lê Duẩn, "…chúng ta đánh cho Trung Quốc và cho Liên xô", thì nay Việt Nam đã bị ê chề trên bàn cờ quốc tế khi Trung Quốc và Hoa Kỳ đi nước cờ chống Liên Xô và bắt tay với nhau (không phải chỉ có Việt Nam Cộng Hòa bị bỏ rơi mà chính Trung Quốc cũng dùng lá bài này đối với Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa. Lá bài Trung Quốc còn độc ngàn lần vì Trung Quốc muốn một thời Bắc thuộc thêm lần thứ 3. Cuộc đi đêm Mỹ -Trung nay đã trở thành cuộc cạnh tranh Mỹ - Trung, chưa kể thương chiến Mỹ -Trung trong khi Nga không lên tiếng hay chỉ ngồi bán vũ khí cho Việt Nam ?
Muốn "thoát Trung", điều cần và ắt là phải vứt bỏ cái "Kim cô, cái bùa yểm" của Trung Quốc mà Đảng cộng sản Việt Nam tự đặt lên đầu. Muốn vậy Việt Nam cần phải có một chính sách lâu dài dần dần dãn ra khỏi Trung Quốc. Việt Nam đang ở thế lợi vào 2019 vì nay mọi nước trên thế giới đều thấy Trung Quốc quyết đoán, muốn cướp Biển Đông một mình và muốn là số 1 thế giới.
Chuyến đi Hoa Kỳ vào tháng 10 tới của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, Việt Nam trong một hoàn cảnh có nhiều thuận lợi. Liệu Tổng bí thư kiêm chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng có giám vứt cái "kim cô" ? Có giám nói là nhận định của Giáo sư Thayer là sai vì ông Nguyễn Phú Trọng có đủ quyền làm chuyện này. Nếu không ông chỉ lại là một thứ như Hun Sen của Campuchia, sau khi tuyên bố ủng hộ Trung Quốc lại đi thăm, vuốt ve Việt Nam. Sau Hoa Kỳ, liệu Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng có lại đi thăm Trung Quốc ?
Lịch sử Việt Nam cho thấy nhiều người đã hèn hạ bán nước để lấy vài chức "phù du" do các triều đình Trung Quốc phong. Họ có biết là nhiều triều đại Trung Quốc không phải là lúc nào cũng của người Hán mà còn của người Mãn Thanh, người Mông cổ… Vậy tại sao Việt Nam lại phải sợ ? Kinh nghiệm và lịch sử Triều Tiên cho ta nhiều ví dụ hay nhất là họ dám đứng thẳng với Trung Quốc, hơn người Việt Nam. Việt Nam có thể học nhiều từ Triều Tiên cách đứng thẳng, nhất là trong lịch sử cận đại.
Muốn giải quyết tình trạng Biển Đông, cần có hậu thuẫn của toàn dân và nếu có sức mạnh toàn dân sẽ được thế giới ủng hộ thì Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng phải vứt cái "kim cô" trên đầu Đảng cộng sản Việt Nam. Vứt một cách khéo léo và luật quốc tế sẽ giúp Việt Nam lấy lại thăng bằng trong quan hệ với Trung Quốc, không phải quan hệ anh - em mà là quan hệ giữa hai quốc gia.
Bỏ bùa kim cô này chỉ là bước đầu trong cuộc đương đầu với người khổng lồ Trung Quốc trong lịch sử Việt Nam nhiều ngàn năm. Liệu chuyến viếng thăm Hoa kỳ lần này sẽ giúp Việt Nam làm chuyện đó không ? Liệu có dám đứng thẳng, hay tiếp tục luồn cúi ?
Tiến sĩ Đinh Xuân Quân
Nguồn : VOA, 31/08/2019
*********************
Nguyễn Phú Trọng thăm Mỹ - Quan hệ hai nước sẽ cải thiện ?
Diễm Thi, RFA, 30/08/2019
Mục đích chuyến đi
Trong cuộc hội đàm tại Hà Nội hôm 27/2/2019, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã mời Tổng bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Hoa Kỳ trong năm nay để tiếp tục trao đổi về những biện pháp tăng cường quan hệ Đối tác Toàn diện giữa hai nước.
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và Tổng bí thư, CTN Việt Nam Nguyễn Phú Trọng trong cuộc họp tại Hà Nội hôm 27/2/2019. Reuters
Nhà báo độc lập Phạm Chí Dũng nêu điểm khác biệt lớn nhất giữa lần dự kiến đi Mỹ vào giữa năm 2019 của Nguyễn Phú Trọng và lần dự kiến thứ hai vào tháng 10 cùng năm là hội chứng "Tàu Trung Quốc".
Ông phân tích rằng trước tháng 5 năm 2019 chưa có vụ tàu Trung Quốc gây hấn ở khu vực Bãi Tư Chính, do đó quan hệ Việt - Mỹ có cần thiết được đẩy lên tầm ‘đối tác chiến lược’ hay không cũng không quá khẩn thiết đối với ông Trọng và giới chóp bu trong Bộ Chính trị đảng cộng sản Việt Nam, dù trước đó đã liên tiếp xảy ra hai vụ Trung Quốc gây hấn đều ở Bãi Tư Chính vào tháng 7 năm 2017 và tháng 3 năm 2018.
Nhưng kể từ đầu tháng 7 năm 2019, khi Trung Quốc ngang nhiên đem tàu thăm dò dầu khí vào khu vực Bãi Tư Chính, thì tình hình đã khác hẳn, kéo theo cán cân đàm phán Việt - Mỹ đã nghiêng hẳn về phía Mỹ, xét trên phương diện ‘ai cần ai hơn’ vào lúc này ?
"Bài toán đặt ra với Nguyễn Phú Trọng hiện thời là trong khi ông ta vẫn tuyệt đối ‘cấm khẩu’ về vụ tàu Hải Dương và giới quan chức cấp dưới của ông ta cũng ‘sao y bản chánh’, ông ta phải gấp rút thời gian để lôi kéo được người Mỹ tham gia bảo vệ không chỉ vùng biển mà cả vùng trời của Việt Nam ở Biển Đông".
Nhà báo tự do Nguyễn Ngọc Già, cũng là một người theo dõi sát thời cuộc, nhận định chuyến đi dự kiến vào tháng 10, nếu diễn ra, thì đó là một tín hiệu tốt cho Đảng cộng sản Việt Nam nói chung và cho Bộ chính trị nói riêng, trong tình thế hiện nay mà ông ví với thành ngữ "thù trong giặc ngoài".
Ông nêu điểm tương đồng không thay đổi trong mối quan hệ Việt - Mỹ từ năm 1946 cho đến nay :
"Đặt trong bối cảnh tình hình hiện nay, tôi nhớ tới năm 2013, ông Trương Tấn Sang, đương kim Chủ tịch nước lúc bấy giờ, sang thăm chính thức Hoa Kỳ và có mang bức thư của ông Hồ Chí Minh năm 1946 gửi Tổng thống Harry Truman (dù không nhận được hồi âm), gọi là tặng lại cho Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là Barack Obama.
Nội dung bức thư đó chúng ta thấy rất rõ ở điểm : Việt Nam đang cầu viện Hoa Kỳ can thiệp vào tình hình Việt Nam lúc bấy giờ. Đó là một thông điệp quá rõ để thấy nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam đang rất cần Hoa Kỳ".
Trong khi đó, nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc lại cho rằng mục đích chuyến đi của Tổng Bí Thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng sang Mỹ, mà theo Giáo sư Carl Thayer là khoảng tháng 10, là để mở rộng quan hệ Việt - Mỹ và giải quyết những vấn đề nóng bỏng hiện nay trên Biển Đông. Trong đó, Mỹ với vai trò và tính cách là một cường quốc có quyền lợi ở khu vực này. Tuy nhiên ông không đánh giá cao chuyến đi sắp tới bởi một số lý do sau :
"Thứ nhất, sức khỏe của ông Trọng chưa thể bảo đảm cho một chuyến đi dài ngày ; Thứ hai là trong quan hệ Việt - Mỹ, không thể một sớm một chiều mà có thể thay đổi từ quan hệ đối tác chiến lược sang đối tác chiến lược toàn diện.
Một điểm nữa, Tổng thống Donald Trump là một ông "sáng nắng chiều mưa", và Việt Nam không phải là trọng điểm chiến lược của Mỹ ở Châu Á- Thái Bình Dương. Do đó mối quan hệ Việt - Mỹ trong thời gian trước mắt chưa có gì bảo đảm để khắng khít theo mong muốn của Việt Nam với chính sách "ba không"".
Ông Đinh Kim Phúc cho rằng nếu muốn đẩy mối quan hệ Việt - Mỹ hiện nay thêm một bước thì chỉ cần cấp Bộ trưởng ngoại giao là đủ chứ không cần tới nguyên thủ quốc gia.
Liên quan đến quan hệ quốc phòng Việt - Mỹ, Luật sư Vũ Đức Khanh, một người luôn theo dõi tình hình chính trị Việt Nam từ Canada thì cho rằng ông Trọng không có khả năng "tăng tốc" mối quan hệ này vì hạn chế về tuổi tác và ý thức hệ. Tuy vậy ông nhận xét :
"Với những gì chúng ta có thể quan sát được về mặt nổi trong quan hệ Việt - Trung và những căng thẳng đang có trên Biển Đông, khả năng một quan hệ tầm chiến lược toàn diện sẽ được nâng cấp trong chuyến thăm Nhà Trắng kỳ này của ông Trọng".
Việt Nam kỳ vọng điều gì ?
Tại cuộc họp báo thường kỳ vào chiều ngày 14/3/2019, phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Việt Nam, bà Lê Thị Thu Hằng cho biết, Tổng Bí thư kiêm Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng sẽ sang thăm Hoa Kỳ theo lời mời của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Thời gian chuyến thăm sẽ được thu xếp vào thời điểm thích hợp.
Vào cuối tháng 4/2019, Bộ Trưởng Công An cộng sản Việt Nam Tô Lâm dẫn đầu một phái đoàn cấp cao của Việt Nam thăm Mỹ theo lời mời của các cơ quan thực thi pháp luật Hoa Kỳ.
Tổng thống Donald Trump và Tổng bí thư, Chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Phú Trọng tại Hà Nội ngày 12 tháng 11 năm 2017. AFP
Trong cuộc gặp với Thứ trưởng Ngoại giao Hoa Kỳ David Hale, ông Tô Lâm nói : "Việt Nam luôn coi Hoa Kỳ là một trong những đối tác quan trọng hàng đầu và mong muốn tiếp tục thúc đẩy quan hệ đối tác toàn diện trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, thể chế chính trị của nhau".
Đó là cách nói của ông Tô Lâm, còn với nhận định của giới chuyên gia về tình hình chính trị thì theo ông Phạm Chí Dũng, với tình hình Biển Đông như hiện nay, Việt Nam phải làm sao đạt được quan hệ ‘đối tác chiến lược’ với Mỹ, để bảo đảm rằng quốc gia đối trọng duy nhất với Trung Quốc ở Biển Đông sẽ hỗ trợ chế độ cộng sản Việt Nam khai thác dầu khí. Ông nêu ra giải pháp :
"Nhưng muốn đạt được ý đồ trên, chính thể độc đảng ở Việt Nam lại phải tính đến việc từ bỏ một phần hoặc toàn bộ chính sách ‘ba không’ giáo điều và vô bổ của nó, nhất là hai nguyên tắc không liên kết với nước này để chống lại nước khác và không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự ở Việt Nam đã tự lấy đá ghè chân mình".
Chính sách "3 không" của Việt Nam bao gồm : không tham gia các liên minh quân sự, không là đồng minh quân sự của bất kỳ nước nào, không cho bất cứ nước nào đặt căn cứ quân sự ở Việt Nam và không dựa vào nước này để chống nước kia.
Việt Nam cho rằng chính sách này thể hiện Việt Nam giữ trạng thái cân bằng trong quan hệ với các cường quốc.
Ở một nhìn nhận khác, ông Nguyễn Ngọc Già khẳng định rằng, trong chuyến thăm Mỹ lần này, phía Việt Nam phải đáp ứng được yêu cầu của Hoa Kỳ về mặt kinh tế với hai vấn đề quan trọng là thâm thủng mậu dịch và thao túng tiền tệ. Việt Nam không nên để Hoa Kỳ đưa Việt Nam vào danh sách các quốc gia thao túng tiền tệ như Donald Trump đã từng cảnh báo.
Ngoài vấn đề kinh tế, một vấn đề nữa mà theo ông Việt Nam cần phải nắm lấy cơ hội ngay, đó là quốc phòng :
"Bây giờ họ không chần chừ được nữa, không có đường lui nữa với tình hình Bãi Tư Chính nói riêng và tình hình Biển Đông kết hợp với tình hình Hong Kong, Đài Loan…"
Ông Nguyễn Ngọc Già cũng nhận định thêm rằng, Việt Nam có thể thực hiện hay nhượng bộ một số điều để làm vừa lòng Hoa Kỳ, trừ nhân quyền và thể chế độc đảng :
"Một điểm duy nhất xuyên suốt mà theo tôi, những ai có quan tâm thời cuộc đều thấy rất rõ từ thời Trần Đại Quang làm Chủ tịch nước, đó là họ sẵn sàng đáp ứng tất cả những yêu cầu của Hoa kỳ, nhưng họ chỉ mong muốn phía Hoa Kỳ phải tôn trọng thể chế độc đảng. Tôi nghĩ rằng trong thời điểm hiện nay, có thể Hoa Kỳ vẫn sẽ chấp nhận điều đó.
Nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc nhận xét rằng dù có "chiều" lòng Hoa Kỳ tới đâu, dù có thể hiện quan điểm mới của Việt Nam trong chính sách mà Việt Nam hay gọi là "đa dạng hóa, đa phương hóa" thì cũng không giải quyết được tình hình hiện nay cho Việt Nam, vì Việt Nam hiện vẫn là một nước nhỏ, kinh tế thì vẫn còn nghèo, quân sự thì hạn chế bên cạnh một cường quốc hung hãn như Trung Quốc :
"Chính vì vậy mà hơn một tháng qua, ông Nguyễn Phú Trọng không hề lên tiếng trong vấn đề biển đảo. Tôi nghĩ rằng đó là thế thủ, chừa đường lui để tiếp tục quan hệ với Trung Quốc trong tương lai nếu Trung Quốc tạm chấm dứt, tạm đình chỉ hoặc thay đổi phương hướng của mình về tình hình Biển Đông".
Hôm 26/8/2019, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ lên tiếng chỉ trích Trung Quốc có những hành động xâm lấn cưỡng bức đối với các hoạt động khai thác dầu khí ở vùng nước mà Việt Nam đòi chủ quyền. Bộ Quốc phòng Mỹ gọi các hành động của Trung Quốc là chiến thuật bắt nạt các nước, đồng thời khẳng định cam kết của Mỹ trong việc tiếp tục bảo vệ các đồng minh và đối tác để đảm bảo tự do hàng hải và các hoạt động kinh tế ở khu vực Ấn Độ Thái Bình Dương.
Diễm Thi
Nguồn : RFA, 30/09/2019
