Thông Luận

Chỉ trong vòng một tháng, chính trường Việt Nam đã diễn ra hai hiện tượng hoàn toàn phản ngược.

Ông Trọng và ông Tập ở Hà Nội.

Phản ngược

Vào những ngày diễn ra Hội nghị thượng đỉnh kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Đà Nẵng, trên các mặt báo nhà nước Việt Nam tràn ngập hình ảnh Trần Đại Quang - Chủ tịch nước - trong các cuộc gặp đa phương lẫn song phương với các nguyên thủ quốc gia, kể cả bộ ba quyền lực mạnh nhất trên thế giới là Donald Trump, Vladimir Putin và Tập Cận Bình.

Trong lúc đó, người ta lại không hề thấy bóng dáng tổng bí thư đảng là ông Nguyễn Phú Trọng tại các cuộc hội đàm cao cấp APEC. Chỉ sau khi Trump lên máy bay và Tập Cận Bình đến Hà Nội, người ta mới nhìn thấy ông Trọng "tay bắt mặt mừng" với họ Tập tại Phủ chủ tịch chứ không phải ở Văn phòng trung ương đảng.

Một tháng trước đó, tại Hội nghị trung ương 6 của đảng cầm quyền, đã gần như chỉ độc tôn hình ảnh của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng trên mặt báo nhà nước, trong khi hình ảnh của ông Trần Đại Quang hầu như "biến mất" - như thể tình trạng bị xem là "mất tích" của ông Quang vào tháng Tám năm 2017 sau vụ "bắt cóc Trịnh Xuân Thanh" theo cách gọi của Nhà nước Đức, hoặc còn được gọi cách khác là "Trịnh Xuân Thanh đầu thú" theo lối đặt câu của công an Việt Nam và rút tít của báo đảng.

"Trọng tiếp - Quang đón, hội đàm - Phúc hội kiến Trăm"

Lẽ đương nhiên, có thể lý giải sự vắng mặt của ông Nguyễn Phú Trọng trong việc đón tiếp và hội đàm với nguyên thủ quốc gia các nước tại APEC Đà Nẵng là bởi ông không phải… nguyên thủ quốc gia.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang, Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cùng một số đại biểu trao đổi ý kiến bên lề phiên khai mạc Hội nghị

Nhưng không ít người vẫn nhớ sự kiện ông Nguyễn Phú Trọng đã được Tổng thống Mỹ Obama đặc cách tiếp như một nguyên thủ quốc gia tại Phòng Bầu Dục vào tháng Bảy năm 2015 như thế nào, lẫn việc ông Trọng đã như một nguyên thủ quốc gia tiếp đón ông Obama tại Hà Nội vào tháng Năm năm 2016 ra sao.

Những sự kiện trên, cùng với nhiều sự kiện tiếp đón và công du quốc tế khác trong vài năm gần đây, đặc biệt từ sau đại hội 12 khi "Nguyễn Tấn Dũng nghỉ", đã cho thấy vai trò của tổng bí thư đảng như một "nguyên thủ quốc gia không chính thức".

Nhưng khoảng ba tuần trước khi diễn ra APEC, Washington đã phát thông cáo báo chí : "Sau khi rời Đà Nẵng, ông Trump sẽ tới Hà Nội trong ngày 11/10, bắt đầu chuyến thăm chính thức. Tại Hà Nội, ông sẽ gặp Chủ tịch nước Trần Đại Quang và các lãnh đạo cấp cao khác của Việt Nam".

Sau đó, Nhà Trắng phát tiếp thông báo rằng Tổng thống Trump sẽ "chào xã giao" Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.

Nghĩa là cuộc gặp giữa Trump với Nguyễn Phú Trọng có thể được xem là "bổ sung", hoặc "phụ".

Vài ngày sau khi APEC kết thúc, Nhân Dân - "cơ quan ngôn luận của đảng cộng sản Việt Nam" - đã đăng bản tin với tựa đề kỳ quặc "Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp ; Chủ tịch nước Trần Đại Quang đón, hội đàm ; Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc hội kiến Tổng thống Hoa Kỳ Đ. Trăm".

Bản tin trên mở đầu bằng "Sáng 12/11, tại Trụ sở trung ương Ðảng, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp Tổng thống Hoa Kỳ Ð.Trăm". Sau đó mới đến "Sáng cùng ngày, tại Phủ Chủ tịch, Chủ tịch nước Trần Ðại Quang chủ trì lễ đón chính thức Tổng thống Hoa Kỳ Ð.Trăm", mà không nêu rõ "kẻ trước, người sau".

Tuy nhiên như nhiều tờ báo tường thuật trực tiếp, cuộc gặp Quang - "Trăm" đã diễn ra đầu tiên, để sau đó mới là cuộc gặp Trọng - "Trăm".

Cũng tờ Nhân Dân đã đăng một bản tin khác với tựa đề ít lục đục kèn cựa hơn : "Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đón, hội đàm ; Chủ tịch quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân hội kiến Tổng bí thư, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình".

Nhân Dân được xem là "báo ruột" của Tổng bí thư Trọng.

Trước đây, Nhân Dân được phụ trách trực tiếp ; bởi Đinh Thế Huynh. Sau đó ông Huynh được nhấc lên vị trí Thường trực Ban bí thư, để từ đầu năm 2017 đến nay nhân vật này đã "biến mất" trên chính trường Việt Nam, cũng xem như không còn cơ hội để trở thành tổng bí thư nếu một ngày nào đó ông Nguyễn Phú Trọng "nghỉ".

Ông Trọng bị "trục trặc kỹ thuật" ?

Dường như đã có một "trục trặc kỹ thuật" nào đó xảy đến với ông Nguyễn Phú Trọng tại APEC Đà Nẵng, hay chính xác hơn là có thể bắt đầu từ những ngày ngay trước khi Hội nghị trung ương 6 diễn ra vào đầu tháng 10/2017.

Tại hội nghị trên, ông Trọng đã không thể kỷ luật theo cách đưa ra khỏi Ban chấp hành trung ương đối với cựu ủy viên bộ chính trị Đinh La Thăng.

Sau Hội nghị trung ương 6 và dù hình ảnh của mình được thượng tôn trong hội nghị này, ông Trọng lại có vẻ "xìu" trong những phát ngôn chống tham nhũng. Trong một cuộc tiếp xúc cử tri Hà Nội ngay sau hội nghị trung ương 6, khẩu khí của ông Trọng bỗng dưng "hiền" hẳn, chứ không còn "lò đã nóng lên rồi thì củi tươi đưa vào cũng phải cháy" như trước đó không lâu.

Từ đó đến nay, mật độ "củi - lửa - lò" của Nguyễn Phú Trọng đã vơi đi một cách đáng kể. Mà không hiểu vì sao…

Trong khi đó, nhiều hình ảnh xuất hiện dày đặc của Trần Đại Quang tại APEC Đà Nẵng có vẻ cho thấy đà "phục hồi sức khỏe" đáng kể của nhân vật này.

Từ sau khi có dấu hiệu "khỏe lại" vào đầu tháng Chín, ông Quang đã có vài cuộc làm việc với Bộ Quốc phòng và kể cả "dự và chỉ đạo Quân ủy trung ương" - một cơ quan mà Tổng bí thư Trọng là Chủ tịch quân ủy và rất thường đóng vai trò chỉ đạo cho cơ quan này.

Lần gần đây nhất, vào cuối tháng Tám năm 2017, Tổng bí thư Trọng đã chủ trì một hội nghị Quân ủy trung ương "với sự tham gia của Chủ tịch nước Trần Đại Quang".

Sau đại hội 12 vào đầu năm 2016 của đảng cầm quyền, Quân ủy trung ương được cơ cấu lại theo chỉ định của Bộ Chính trị, với Bí thư quân ủy trung ương vẫn là ông Nguyễn Phú Trọng, Phó bí thư là Bộ trưởng quốc phòng Ngô Xuân Lịch. Còn ông Trần Đại Quang chỉ là ủy viên thường vụ của Quân ủy trung ương, được hiểu như "cấp dưới" của ông Ngô Xuân Lịch.

Lẽ ra để có thể chỉ đạo Quân ủy trung ương, ông Trần Đại Quang cần có chức vụ Phó bí thư thường trực của cơ quan quân ủy này.

Như vậy, sau thời gian "bị bệnh nặng" và thậm chí còn bị blogger Huy Đức đòi "bàn giao chức vụ chủ tịch nước", đến nay ông Trần Đại Quang đã có tới 3 cuộc tiếp xúc với quân đội.

Đặc biệt vào ngày 17/10/2017, khi lần đầu tiên kể từ khi trở thành chủ tịch nước, cựu đại tướng công an Trần Đại Quang đã hiện ra trong bộ quân phục rằn ri đặc trưng của lực lượng đặc công quân đội trong một cuộc "đến thăm, làm việc với Bộ Quốc phòng tại Trung tâm Huấn luyện Quốc gia Miếu Môn, Hà Nội".

"Sẽ có kịch hay"

Có vẻ Quân ủy trung ương không còn do ông Trọng "độc quyền" nữa.

Cũng có vẻ một lần nữa trong nhiều lần thăng trầm, chính trường Việt Nam tạm trở về thế giằng co, với tương quan lực lượng đang có chiều hướng tiến tới quân bình.

Nhưng một số nhà quan sát dự báo rằng sau APEC Đà Nẵng, bầu không khí chính trường sẽ nóng lên, quyết liệt hơn trên cung đường "hướng tới Hội nghị trung ương 7" - có thể diễn ra vào đầu năm 2018, và đặc biệt là đại hội giữa nhiệm kỳ của đảng - một sự kiện có thể diễn ra vào giữa năm 2018 và có thể sẽ phá vỡ thế cân bằng giả tạo để quyết định "ai ở, ai về".

Sau APEC Đà Nẵng, một nữ viên chức chính trị nước ngoài mỉm cười và nói với tôi rằng bà trông đợi "sẽ có kịch hay".

Phạm Chí Dũng

Nguồn : VOA, 20/11/2017

Cái tết Nguyên đán lê thê mệt đứ đừ cuối cùng cũng đã "hoàn thành nhiệm vụ". Những màn hiếu hỉ quan chức ở đủ mọi cấp trước Tết và trong Tết rốt cuộc cũng "hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ".

Ai sẽ trở thành tổng bí thư, nếu ông Nguyễn Phú Trọng ‘giữ đúng cam kết ngồi 2 năm’ ?

Bây giờ thì còn lại cái gì ?

Ai sẽ xử lý ít nhất 25 tỷ USD nợ xấu trong hệ thống ngân hàng mà nhiều năm qua đã hầu như không bán được nợ cho ai ?

Ai sẽ xử lý số nợ công quốc gia lên đến 210 phần trăm GDP mà mỗi năm ngân sách phải xuất ra hàng chục tỷ USD để trả nợ quốc tế ?

Ai sẽ bảo đảm cho ngân sách hai năm 2017 và 2018 không đến nỗi kiệt quệ để không còn tiền trả lương cho một đội ngũ công chức có đến 30% "không làm gì cả" ?

Ai sẽ chống đỡ cho vị thế chính trị của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc để ngân sách Việt Nam khỏi rơi vào cảnh "sụp đổ tài khóa quốc gia" như ông cảnh báo vào đầu năm 2017 ?

Ai sẽ trở thành tổng bí thư, nếu ông Nguyễn Phú Trọng "giữ đúng cam kết ngồi 2 năm" ?

Ai hoặc những ai mang khuynh hướng "muốn thay đổi" để ít nhất tiến hành cải cách thể chế một cách thực chất chứ không phải chỉ nhằm mị dân, trong một đường hầm hun hút chưa lóe ra tia sáng nào ?

Hoặc ai sẽ xuất hiện như một "minh quân" để cứu vãn dân tộc khỏi sụp đổ kinh tế và rơi vào móng vuốt Trung Quốc ?

Quá nhiều câu hỏi đang bám chặt lấy cơ thể tàn tạ của đất nước và những gì còn lại của chân đứng chế độ.

Nhưng tuyệt nhiên chưa có câu trả lời.

Chẳng lẽ ngồi trơ mắt nhìn nhau ?

Trong lúc đó, "kênh Mỹ" lại biến động đến đáng kinh ngạc. Những người hài hước nhất mô tả rằng giới lãnh đạo Việt Nam từ cao xuống thấp đều "ngơ ngác" vì đã mất "mối" Hillary, người mà họ còn có thể phần nào đoán được và phần nào tái diễn chính sách đu dây cũ. Còn với Trump thì mọi việc gần như phải làm lại từ đầu…

Làm lại từ đầu… trong bối cảnh quá nhiều câu hỏi vẫn nguyên trạng khủng hoảng trong tâm não chính khách. Tìm ra lối thoát tập thể nhưng tối hậu là lối thoát cá nhân vào lúc này xem ra đau đầu tương đương với chuyện xử lý nợ xấu và nợ công.

Trong khi đó, Tổng Bí thư Trọng vẫn tiếp tục kiên định "định hướng xã hội chủ nghĩa", dù từ năm 2015 một quan chức chính phủ là ông Bùi Quang Vinh đã nói toạc ra rằng "có thứ đó đâu mà tìm". Ông Trọng vẫn hô hào "chống tự diễn biến, tự chuyển hóa", bất chấp cho tới giờ ông ta còn chưa thấy tăm hơi "tử thù" Trịnh Xuân Thanh ở đâu, còn những kẻ khác như Vũ Đình Duy và Lê Chung Dũng của Tập đoàn Dầu khí PViệt Nam lại đã theo chân Thanh biệt xứ.

Rõ ràng mọi thứ đã bế tắc, hoàn toàn bế tắc. Bế tắc toàn diện.

Chẳng lẽ không thể tìm được nút tháo ?

Ăn tết xong rồi thì làm gì ?

Làm gì để có tiền trả lương, trả nợ và để "đầu tư phát triển" ?

Làm gì để duy trì được quyền lực chính trị, lợi ích nhóm ? Kể cả một tương lai được bảo đảm sẽ không bị "hồi tố" trong hoàn cảnh chẳng ai thật sự an toàn ?

Làm gì để một bộ phận dân chúng khốn quẫn nhất khỏi vùng lên nổi loạn ?

Nếu không có một tia lửa phát ra, mọi chuyện sẽ vẫn như cũ trong năm 2017, để đến cuối năm nay vẫn tiếp tục bài ca bế tắc. Khi đó, chắc chắn sẽ còn những quan chức khác dám nói công khai đến chuyện "sụp đổ", sau lời cảnh báo của Thủ tướng Phúc.

Vài ba khuôn mặt mới nổi hoặc có vẻ mới nổi, chẳng hạn như "chính phủ liêm chính - kiến tạo - hành động" của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, gương mặt thâm trầm nhưng khó mà yên tĩnh nổi của Chủ tịch nước Trần Đại Quang, vẻ từ tốn đều đều như đang cân nhắc tình thế của Bộ trưởng Công an Tô Lâm. Chưa kể "nhóm quân đội" và những nhân sự chính ở thủ đô lẫn "thành đô"…

Nhưng nói gì thì nói, cái tết Nguyên đán vừa trôi qua đã chưa thể tạo ra được "tia lửa" nào.

Nói gì thì nói, vẫn chưa có gì được coi là "Làm gì ?" như một trước tác của Vladimir Ilich Lenin đã dạy họ.

Hay mọi chuyện phải chờ đến sau Tết - Hội nghị trung ương 5 và cả Hội nghị trung ương 6 ?

Sau những màn hiếu hỉ bất tận và cực kỳ đãi bôi ? Sau những nụ cười giễu cợt mà có thể ngầm hiểu như động tác sẵn lòng "rút súng sau lưng" ?

Nhưng hình như không ai biết được khi nào sẽ là quá muộn để hành động.

Hình như tất cả đều chờ nhau. Còn lớp dân đen lại ngóng cổ chờ "ơn mưa móc" hoặc những cú giáng từ trên trời xuống kiểu "cá chết Formosa".

Việt Nam năm thứ 72 của triều đại cộng sản tính từ 1945, kém thua đúng một năm của chiều dài 73 năm đảng cộng sản Liên Xô tính từ 1917. Ai muốn tồn tại, kẻ đó phải dựa vào dân, phải mở dân chủ, và phải quên đi thời hoàng kim chỉ hùng hục một đảng.

Hãy coi chừng : bài học lịch sử lớn nhất là chẳng có kẻ nào rút ra được gì từ lịch sử. Muôn đời vẫn thế.

Chẳng cần nói cũng biết, bất cứ ai muốn "kiến tạo" và "hành động" đều cần phải phát ra ít nhất vài ba tín hiệu nào đấy, dù chỉ là tín hiệu gián tiếp.

Những tín hiệu ấy, dù có thể chưa đến mức can đảm lộ diện công khai, tối thiểu cũng phải được phát lộ một cách âm thầm, nhưng lại không thể kín lặng đến mức chẳng ai hiểu được đó là cái gì.

Cũng không còn cái thời chỉ rặt một thứ dân chủ giả hiệu. Bây giờ, vào buổi hoàng hôn chân tường, giả hiệu phải biến thành thực chất.

Chẳng hạn, có xét lại Luật về Hội với những nội dung phải cởi mở hơn hẳn so với chế độ siết bức trong bản dự thảo gần nhất vào cuối năm 2016 ?

Hay rộng hơn nữa, thỏa mãn phần nào quyền tự do biểu tình, tự do báo chí của người dân như những gì mà Hiến pháp từ tận năm 1992 đã hứa nhưng trắng trợn nuốt lời ?

Và chẳng hạn, có đưa đảng cộng sản trở về tên cũ - đảng Lao Động ?

Hay những kịch bản khác cho một thể chế hỗn hợp ?

Để liệu sẽ có một làn sóng cựu quan chức cao cấp "tái xuất giang hồ" trong những vai trò mới nào đó ?...

Một phương trình quá nhiều ẩn số.

Nhưng tệ hại nhất là thói quen lâu năm cung cúc trong thế nín thở qua sông và kiểm điểm đảng viên đã khiến chữ DŨNG của những kẻ muốn làm việc lớn đã mất sạch từ bao giờ.

Mơ mộng thì nhiều nhưng có lẽ chẳng ai dám trở thành "ngọn cờ" mà có thể sẽ bị gió quật gãy.

Thôi thì đành thế.

Tất cả cùng chết.

Phạm Chí Dũng 

Nguồn : VOA tiếng Việt, 17/02/2017