 | Tổng quan: | 3123773 |
Một trong những luật mới vừa bắt đầu có hiệu lực tại Việt Nam và áp dụng trong năm mới là luật định buộc người thi lấy bằng lái xe sẽ học thêm về đạo đức, văn hóa giao thông, chiếu theo thông tư của Bộ Giao thông và vận tải ban hành trong năm. Các nội dung học sẽ bao gồm "những vấn đề cơ bản về phẩm chất đạo đức", đạo đức nghề nghiệp của người tài xế, văn hóa giao thông và phòng chống tác hại bia rượu...
Người vô tội sẽ còn hứng chịu những cái chết tang thương, nếu vẫn 'dung túng' những kẻ vô đạo đức - Ảnh : Thanh Anh
Học thêm dăm giờ để vượt qua cuộc sát hạch lý thuyết, liệu những giờ học đạo đức cấp thời này sẽ thật sự có ảnh hưởng đến những tài xế mới hay chỉ buộc họ phải qua loa đối phó ? Bởi vấn đề đạo đức không thể là bài học trong mươi giờ hay một đôi ngày, mà nó là một nền tảng và giá trị mà mỗi người được giáo dục, hun đúc từ nhỏ. Để sống và thực hành trong suốt cuộc đời mình, không riêng trong việc lái xe.
Có thể là trùng hợp hoặc cũng có thể giới truyền thông trong nước cùng nhận ra điều hệ trọng gì đó từ vụ xét xử những cán bộ cao cấp liên can trong đại án MobiFone đang diễn ra, nên hầu như các cơ quan báo đài đến những trang mạng chính phủ đều cùng nêu vấn đề đạo đức xã hội như một mục tiêu năm mới trong những ngày cuối năm này.
Điểm qua báo chí quốc nội thì báo Giáo dục và đào tạo tổ chức cuộc trò chuyện trực tuyến chủ đề "Nhà giáo và đạo đức nghề nghiệp", cũng như đưa các tin, bài viết về vấn đề giáo dục đạo đức cho giới trẻ. Trang mạng Thị trường chứng khoán thông báo bản tin sắp có "Bộ Quy tắc đạo đức nghề nghiệp" trong chứng khoán. Báo Kinh tế & Đô thị thì đặt vấn đề "Đạo đức công vụ" với cán bộ, công chức chính phủ. Tòa án nhân dân tối cao thì công bố Bộ Quy tắc đạo đức và ứng xử thẩm phán. Báo Tuổi Trẻ thì trích lời Giám đốc Công an Hà Nội rằng "Đạo đức một bộ phận công dân xuống cấp trầm trọng". Trang mạng Thanh Tra của chính phủ thì kêu gọi "Năm mới, hãy chúc nhau giàu cả đạo đức"... Có thể kể thêm vô số các bản tin tương tự như vậy trong mọi lãnh vực xã hội.
Sự sa sút đạo đức đã là vấn đề được nhắc đến nhiều trong các năm qua tại Việt Nam nhưng khi những vụ án hình sự trở nên thường xuyên hơn với mức độ tàn nhẫn đến khó tưởng tượng, có thể người ta bỗng nhận ra được rằng, trong khi có những phát triển kinh tế nào đó thì vấn đề đạo đức xã hội đã trở nên bức bối và nguy hại gấp bội lần nếu không có giải pháp cho nó. Từ sự gia tăng bạo lực học đường, những vụ sát nhân vô cớ và vô lý trong xã hội cho đến những vụ tham nhũng to lớn của giới lãnh đạo quốc gia xuống đến cấp địa phương đã làm thất thoát tài sản quốc gia, xói mòn niềm tin người dân .
Đạo đức là yếu tố chính yếu để nhìn nhận, đánh giá và đối xử với người khác trên bình diện toàn cầu, bất kể nền văn hóa nào. Các đặc tính và chuẩn mực đạo đức mang những giá trị xã hội. Các giá trị này bao gồm các yếu tố như trung tín, thành thật, công bằng, yêu thương, hòa ái... Chúng không chỉ là phạm trù tinh thần, mà đạo đức xã hội phải được xem như một vấn đề kinh tế quốc gia vì nó ảnh hưởng đến kinh tế, hiệu suất lao động, tài sản cá nhân và quốc gia.
Trong khi đây là vấn đề cần thiết và phải được lưu tâm, những quy tắc, luật định đưa ra trong các lãnh vực, ngành nghề khác nhau chỉ là các biện pháp hành chính mang tính chế tài hơn là việc tìm ra giải pháp cho cội rễ vấn đề. Bởi đạo đức là những nguyên tắc nội tại của mỗi cá nhân, trong khi chuẩn mực đạo đức là những quy tắc ngoại vi, nên các bộ "quy tắc đạo đức" sẽ chẳng hề có tác dụng gì nếu con người thiếu một nền tảng đạo đức.
Có đó những con người và gia đình vẫn còn giữ được nếp nhà với những giá trị cốt lõi. Nhưng liệu họ có là số đông hay là những người chỉ biết bất lực thở dài trước tình trạng xuống dốc của xã hội. Họ không có khả năng và thẩm quyền giải quyết vì nó là trách nhiệm nhiệm của những người điều hành quốc gia. Sách lược để giải quyết và ngăn chận tình trạng này cho những thế hệ trẻ tiếp nối rất cấp thiết khi trẻ nhỏ thụ đắc những giá đạo trị đạo đức từ những điều nghe-thấy trong gia đình, học đường và môi trường xã hội.
Cha mẹ bất chính, con sẽ thiếu lương thiện. Học đường phản giáo dục, học trò sẽ thành người gian lận. Xã hội bạo lực, trẻ nhỏ sẽ trở nên hung dữ. Truyền thông tôn vinh những thành công vật chất và vị thế xã hội, các em không thấy nhu cầu trở thành những người trưởng thành tử tế, có phẩm hạnh.
Khi những thái độ và hành động thực tế ngoài đời trái ngược với những điều giáo huấn đầy tính lý thuyết thì bất cứ những nỗ lực nhồi nhét nào cũng sẽ chẳng vun bồi cho các em được những giá trị thật sự. Không có giải pháp hữu hiệu và toàn diện thì sẽ xã hội cứ vậy mà tạo ra những thế hệ bất lương, bạo lực trong tư tưởng và hành động, mưu lợi cá nhân hơn là lợi ích cộng đồng.
Cha mẹ mất đạo đức thì cơ hội nuôi dạy con cái trở nên người tử tế sẽ là hiếm hoi. Lớp lãnh đạo thiếu liêm chính, không trong sạch sẽ khó kỳ vọng người dân sống ngay thẳng, lương thiện. Việc đầu tiên là vấn đề cải tổ giáo dục không chỉ nhắm đến việc trang bị kiến thức trong học đường mà còn hun đúc, vun bồi cho thế hệ trẻ những giá trị đạo đức cốt lõi. Kế đến là phương cách chấn chỉnh hữu hiệu về ý thức và trách nhiệm trong suy nghĩ và hành xử của người dân. Cuối cùng, và không dừng ở đó, là cần thanh lọc những cấp lãnh đạo tham những, bất chính để tái lập niềm tin trong người dân.
Những miếng băng dán đạo đức trong vài lãnh vực đó đây không chữa được căn bịnh di căn nhiều thế hệ, nó cần một cuộc chấn hưng đạo đức toàn diện trên bình diện quốc gia. Đó là mục tiêu năm mới. Và ắt còn là vấn đề của nhiều năm tới nữa, cho dù đã muộn màng.
Đinh Yên Thảo
Nguồn : VOA, 27/12/2019
Đại biểu Quốc hội-Thiếu tướng Nguyễn Hữu Cầu, Giám đốc Công an tỉnh Nghệ An, bên lề hành lang Quốc hội vào sáng ngày 14/11 nói với báo giới rằng một số bạn trẻ thần tượng nhân vật Khá "bảnh" hay tung hô những thành phần bất hảo khác trên mạng xã hội là sự nhận thức lệch lạc.
Các bạn trẻ nghỉ học, đội mưa đến theo dõi phiên tòa xét xử Khá "bảnh" ngày 13/11/19. Courtesy : infonet.vn
Khá "bảnh", một thanh niên được nhiều người biết đến trên mạng xã hội Youtube và Facebook với những đoạn video về giang hồ, vừa bị tòa án ở Bắc Ninh tuyên phạt tổng cộng 10 năm 6 tháng tù về hai tội đánh bạc và tổ chức đánh bạc, đồng thời tịch thu gần 5 tỷ đồng. Tuy nhiên, truyền thông trong nước cho biết Khá "bảnh" được rất nhiều bạn trẻ ở Việt Nam tung hô, ủng hộ và thậm chí đã nghỉ học, đội mưa đến theo dõi phiên tòa, diễn ra vào hôm 13/11.
Đài RFA ghi nhận không chỉ nhân vật Khá "bảnh" mà đông đảo bạn trẻ ở Việt Nam cũng bày tỏ sự ngưỡng mộ thanh niên xâm trổ Dương Minh Tuyền khi người này cùng một nhóm "anh em ngoài xã hội" đến gia đình nữ sinh bị bạn học đánh hội đồng ở Hưng Yên hồi hạ tuần tháng 3 vừa qua để giúp đỡ về tài chính và dặn dò bất kể khi nào bị bạn học hành hung, thì họ sẽ bảo vệ tuyệt đối.
Nhiều bạn trẻ tại Việt Nam còn thức khuya dậy sớm xếp hàng để chờ gặp mặt những người nổi tiếng là thần tượng yêu quý của họ là những ca sĩ, nghệ sĩ Hàn Quốc… Khi được gặp, không ít bạn trẻ đã gào thét, khóc lóc, hôn chiếc ghế của thần tượng ngồi…
Thiếu tướng Nguyễn Hữu Cầu khẳng định với báo giới rằng nhận thức như thế của giới trẻ Việt Nam, mà theo ông là "lệch lạc", sẽ không tồn tại lâu vì đó là quy luật trong phát triển nhận thức và các bạn trẻ cần được thông cảm trong thời điểm hiện tại. Đồng thời, Thiếu tướng Nguyễn Hữu Cầu cho rằng để chấn chỉnh những lệch lạc trong nhận thức của một bộ phận giới trẻ hiện nay thì cần "một cuộc chấn hưng về đạo đức, giáo dục về các thang giá trị đạo đức chân chính cho giới trẻ".
Bạn trẻ Huy Jos, vào tối ngày 20/11 chia sẻ với RFA với bối cảnh xã hội Việt Nam mà sự thành công được đo lường bằng nổi tiếng và vật chất thì nghiễm nhiên :
"Suy nghĩ của giới trẻ Việt Nam hiện nay là người ta không quan tâm đến vấn đề xã hội và chính trị mà chỉ biết đến những thú vui và những suy nghĩ bồng bột theo chiều hướng xa hoa, hào nhoáng và trở nên những con người vô cảm".
Anh Phạm Minh Vũ, một cựu tù nhân lương tâm, nêu lên nhận xét của anh với RFA :
"Khi chính trị có sự thờ ơ thì hiện tượng Hồ Chí Minh cũng là một nhân vật chính trị và các bạn trẻ đa số là ‘lơ’ đi. Song song đó thì các bạn muốn thể hiện với bên ngoài phải hết sức đẳng cấp và ở ngoài đường hay trên mạng xã hội thì có những hình tượng là đẳng cấp của mình, như Khá ‘bảnh’ hay thậm chí trước đây có ca sĩ phát ngôn những câu rất tục tĩu nhưng lại được sự hâm mộ của phần đông giới trẻ hoặc những lời phát ngôn về các hiện tượng xã hội ở Việt Nam mà tôi cho là vô đạo đức nhất thì lại được các bạn trẻ tôn thờ".
Nhà xã hội học-Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương nói với RFA rằng có 3 yếu tố tác động đến nhận thức về đạo đức của thế hệ trẻ tại Việt Nam, tính từ thời điểm đất nước "mở cửa" về kinh tế theo kinh tế thị trường mà giá trị đạo đức không còn được đặt vào vị trí hàng đầu trong mọi lĩnh vực của xã hội. Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương phân tích :
"Theo kinh tế thị trường, tức là người ta chạy theo những lợi ích về kinh tế và những lợi ích khác trên hết. Những lợi ích xã hội và đạo đức xã hội bị xếp phía sau lợi ích kinh tế. Thứ hai nữa là giáo dục trong nhà trường ở Việt Nam hiện nay thì chỉ chú trọng vào giáo dục những kiến thức sách vở như toán học, vật lý…chứ còn giáo dục về khía cạnh những giá trị xã hội thì rất ít. Người ta chỉ giáo dục một cách rất chung chung là phải đùm bọc, quan tâm đến nhau thế nhưng trên thực tế những sự kiện xã hội xảy ra xung quanh thì người ta không uốn nắn ngay, mặc dù những sự kiện đấy rất ngược lại với những điều được giáo dục. Giữa giáo dục giáo điều và thực tế rất xa nhau".
Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương nhấn mạnh còn một yếu tố thứ 3 rất quan trọng là ở Việt Nam hầu như không có tư duy độc lập, hay còn gọi là phản biện xã hội :
"Thanh niên phải rèn luyện quen với phản biện xã hội để phân biệt đúng sai để từ đó có quan điểm riêng của họ. Thế nhưng ở Việt Nam thì tất cả mọi thứ phải theo người lớn, phải theo cha mẹ, phải theo thầy cô. Kỹ năng để phản biện và biết tư duy để phân biệt đúng sai, đâu là giá trị tốt hay xấu thì Việt Nam không có".
Các vụ bạo lực học đường xảy ra tràn lan ở Việt Nam. File photo
Trong khi đó, nhiều năm trước, qua những dịp trao đổi với giới trí thức tại Việt Nam, Đài RFA ghi nhận các ý kiến như của Nhà văn Nguyên Ngọc, Nhà thơ Trần Mạnh Hảo, Giáo sư Hà Văn Thịnh… đều cho rằng nguyên nhân dẫn đến đạo đức xã hội sa sút bởi do "bệnh giả dối" mà ra, mặc dù nơi nơi tràn ngập khẩu hiệu và phong trào "học tập, làm theo tấm gương Chủ tịch Hồ Chí Minh".
Nhà giáo Hoàng Oanh, ở Hà Nội từng nhận định với RFA :
"Tất cả mọi thứ ở Việt Nam đều ở dạng 'nói vậy nhưng không phải vậy', cho nên bây giờ dạy đạo đức bây giờ học trò nó nghe nó cứ buồn cười".
Kể từ sau ngày 30/04/1975, hệ thống giáo dục của Việt Nam tập trung vào chương trình học tập và noi gương đạo đức Chủ tịch Hồ Chí Minh, thế nhưng Chính phủ Việt Nam vào năm 2015 phải ban hành nghị quyết về chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 33 của Trung ương Đảng với mục tiêu đến năm 2020 sẽ ngăn chặn xong và đến năm 2030 sẽ đẩy lùi được sự xuống cấp của đạo đức xã hội. Bên cạnh đó, Tổng Bí thư kiêm Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, tại phiên họp thứ 16 diễn ra vào hôm 26/07/19, một lần nữa cảnh báo tình trạng cán bộ, đảng viên vi phạm đạo đức về nhiều mặt ngày càng đông.
Theo số liệu báo cáo trong 6 tháng đầu năm 2019 của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng có xấp xỉ 8000 đảng viên vi phạm bị kỷ luật và có đến 70 cán bộ, đảng viên thuộc diện Trung ương quản lý bị kỷ luật và xử lý hình sự. Số liệu thống kê này được ghi nhận là đông nhất so với thời gian gần đây và đa số cán bộ, đảng viên bị kỹ luật do tham nhũng. Thông tin liên quan mới nhất được truyền thông quốc nội vừa loan báo là hai ông cựu bộ trưởng Bộ Thông tin-Truyền thông Nguyễn Bắc Son và Trương Minh Tuấn sẽ ra hầu tòa vào trung tuần tháng 12 tới đây vì đã nhận hối lộ lên hàng triệu đô la Mỹ.
Trao đổi với Đài Á Châu Tự Do, một số bạn trẻ, ở độ tuổi vừa học xong trung học và chập chững bước vào đời, nói rằng trước những thông tin như vừa nêu, họ thật sự hoang mang cũng như không biết nên đặt niềm tin vào giá trị nào trong cuộc sống là chuẩn mực.
Liên quan quan điểm của Đại biểu Quốc hội-Thiếu tướng Nguyễn Hữu Cầu là cần có một cuộc chấn hưng đạo đức cho giới trẻ Việt Nam, dù cuộc chấn hưng này là lâu dài, Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương cho rằng không ít người cũng có cùng quan điểm với ông Tướng Công an Nguyễn Hữu Cầu ; tuy nhiên Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương nêu vấn đề rằng ai sẽ chịu trách nhiệm để thực hiện cuộc chấn hưng đạo đức này ? Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương đưa ra dẫn chứng đã có một số các tổ chức cộng đồng và phi chính phủ (NGOs) tiến hành các chương trình hỗ trợ giáo dục đạo đức cho thanh thiếu niên Việt Nam. Nhưng :
"Tuy nhiên làm không suể được với cả một đội ngũ hùng hậu của nền kinh tế thị trường và người ta làm bất chấp mọi thứ để chạy theo lợi ích. Thế thì rất là khó và tôi cũng không lạc quan về chuyện có thể thay đổi gì cả".
Về vai trò của Bộ Giáo dục, thì các chuyên gia giáo dục không có niềm tin trong vấn đề chấn hưng đạo đức cho các thế hệ trẻ của Việt Nam. Nhà giáo Tô Oanh ở Bắc Giang từng than phiền :
"Tôi cho rằng Bộ Giáo Dục Việt Nam bây giờ bị nát quá rồi. Giáo dục Việt Nam xuống cấp một cách trầm trọng cho nên đạo đức xã hội bây giờ chả ra sao cả".
Và một số không nhỏ bạn trẻ tại Việt Nam chia sẻ rằng nhờ vào internet và truyền thông mạng xã hội, họ có cơ hội nhiều hơn để tìm hiểu và học hỏi về những giá trị xã hội và đạo đức của nhân loại, cũng như họ bày tỏ chính kiến của họ về tình hình đất nước với mong cầu Việt Nam được tốt đẹp và văn minh hơn. Mặc dù vậy, họ đang phải đối diện những nguy cơ với chính quyền, thậm chí là những bản án tù như tù nhân lương tâm Phạm Minh Vũ qua việc làm chính đáng của mình đã được ghi trong Hiến pháp Việt Nam.
Nguồn : RFA tiếng Việt, 20/11/2019
