 | Tổng quan: | 3708208 |
Chuyển giao quyền lực ở Việt Nam trước vấn đề sức khỏe của ông Trọng hiện nay
Hòa Ái, RFA, 23/04/2019
Chính trường Việt Nam những ngày qua được giới quan sát cho là "nóng lên" liên quan những đồn đoán về tình trạng sức khỏe của Tổng Bí thư kiêm Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tuyên thệ nhậm chức Chủ tịch nước. 23/10/2018. AFP
Đài RFA có cuộc trao đổi với nhà quan sát tình hình Việt Nam, Tiến sĩ Phạm Chí Dũng để tìm hiểu về sự chuyển giao quyền lực ở Việt Nam sẽ ra sao trong bối cảnh sắp diễn ra Hội nghị Trung ương 10 và Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam (cộng sản Việt Nam) XIII vào năm 2021 ?
Trước hết, Tiến sĩ Phạm Chí Dũng nhận định về thông tin Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc sẽ tham dự Diễn đàn "Vành đai-Con đường" lần thứ 2 tại Bắc Kinh, Trung Quốc từ ngày 25 đến ngày 27/4 vừa được Bộ Ngoại giao Việt Nam thông báo vào ngày 22/4 :
Phạm Chí Dũng : Việc cử Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đi dự Diễn đàn "Vành đai-Con đường" ở Trung Quốc thì đã vô hình trung gián tiếp xác nhận những thông tin đồn đoán trước đó, nhưng có cơ sở về chuyện trước khi đi Mỹ thì ông Nguyễn Phú Trọng sẽ đi Trung Quốc và dự diễn đàn này. Và việc cử ông Nguyễn Xuân Phúc đi Trung Quốc cũng là một dấu chỉ gián tiếp xác nhận về tình trạng ông Nguyễn Phú Trọng có vấn đề về sức khỏe, theo rất nhiều những đồn đoán trong những ngày vừa qua. Đồng thời, cũng cho thấy đây chính là thêm một dấu hiệu chuyển giao quyền lực nữa từ Nguyễn Phú Trọng sang những quan chức cấp thấp hơn, chẳng hạn như ông Nguyễn Xuân Phúc, tức là phải ủy quyền cho một quan chức nằm trong "tam trụ" đi dự Diễn đàn "Vành đai-Con đường".
Trước đó đã có một chỉ dấu về chuyện chuyển giao quyền lực của ông Nguyễn Phú Trọng cho những quan chức khác trong việc tiếp đón khách nước ngoài là tiếp một đoàn khách quan trọng của Thượng Nghị Viện Mỹ, do Thượng nghị sĩ Leahy dẫn đầu đến Việt Nam làm việc. Và, người tiếp ông Leahy và đoàn Thượng nghị sĩ Mỹ không phải là ông Nguyễn Phú Trọng mà là Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng.
Do đó có thể nói toàn bộ những dấu chỉ đó cho thấy quả thực ông Nguyễn Phú Trọng có vấn đề về sức khỏe, thậm chí là không nhẹ nhàng một chút nào đối với vấn đề sức khỏe của ông Trọng.
RFA : Sắp tới đây, Đảng cộng sản Việt Nam sẽ tổ chức Hội nghị Trung ương 10. Trong tình huống ông Nguyễn Phú Trọng có vấn đề về sức khỏe và Hội nghị Trung ương 10 tiến hành không có sự tham dự của ông Nguyễn Phú Trọng thì sẽ thế nào ?
Phạm Chí Dũng : Hội nghị Trung ương 10 là hội nghị thường niên tiếp theo Hội nghị Trung ương 9, được tổ chức vào cuối tháng 12/2018. Hiện nay chỉ biết Hội nghị Trung ương 10 theo truyền thống sẽ diễn ra trước kỳ họp Quốc hội giữa năm, bắt đầu từ ngày 20/05/2019 cho nên chưa biết nội dung của nghị trình Hội nghị Trung ương 10 gồm những gì. Nhưng chắc chắn sẽ có những nội dung quan trọng, trong đó sẽ bàn tới vấn đề như cơ cấu cán bộ cấp chiến lược để chuẩn bị cho Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam XIII, diễn ra trong năm 2021.
Tuy nhiên trong tình hình ông Trọng bệnh tật thì có khả năng Hội nghị Trung ương 10 nếu có diễn ra theo lịch trình thì cũng sẽ không tập trung một cách đầy đủ vào những nội dung cần có của nó, chẳng hạn như vấn đề cơ cấu cán bộ cấp chiến lược hay công việc "đót lò" (chống tham nhũng).
Và ngay trước Hội nghị Trung ương 10 thì thân phận của ông Nguyễn Phú Trọng sẽ phải đối mặt với một thách thức rất lớn, là cựu Chủ tịch nước Lê Đức Anh vừa từ trần và theo nguyên tắc của Đảng thì ông Nguyễn Phú Trọng sẽ làm Trưởng ban Lễ tang trong đám tang của cựu Chủ tịch nước Lê Đức Anh. Bây giờ người ta đang trông chờ xem quốc tang của ông Lê Đức Anh sẽ được chủ trì bởi trưởng ban lễ tang nào, là ông Nguyễn Phú Trọng hay là một người khác ? Và nếu không phải là ông Nguyễn Phú Trọng thì lại thêm một chỉ dấu nữa, thêm một bằng chứng nữa cho thấy quả thực vấn đề sức khỏe của ông Trọng đang rất lớn. Nhiều thông tin còn cho rằng ông Trọng đang nằm trong chỗ được gọi là Khoa Tích cực Điều trị, số hiệu là A11 của Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, ở Hà Nội.
RFA : Giả sử có hai tình huống sẽ xảy ra trong Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam XIII diễn ra trong năm 2021. Trong tình huống thứ nhất, sức khỏe ông Nguyễn Phú Trọng được hồi phục, khỏe mạnh và thời điểm đó ông 77 tuổi. Có khả năng nào ông Nguyễn Phú Trọng sẽ được tín nhiệm và được tiếp tục bầu chọn cho vị trí đương nhiệm hiện giờ hay không ?
Phạm Chí Dũng : Có hai khả năng và đều tùy thuộc vào những văn bản do bên phía ông Trọng, cụ thể là Trưởng ban Tổ chức Trung ương, một trong những người được coi là thân tín của ông Trọng soạn thảo ra. Một là, nếu trong Điều lệ Đảng tiếp tục ghi "theo quy định có những trường hợp đặc biệt", nhưng lại không giải thích trường các hợp đặc biệt đó là như thế nào. Những trường hợp đặc biệt như vậy sẽ được coi là trường hợp được đặc cách về mặt tuổi tác, về mặt sức khỏe hay ví dụ như có khái niệm mà ông Trọng đã sáng tác ra trước đây là "không tham vọng quyền lực" hay bảo đảm những yếu tố "người Bắc có lí luận"… Những trường hợp đặc biệt như thế là hoàn toàn có thể sửa đổi Điều lệ Đảng, sửa đổi những quy định dưới Điều lệ Đảng liên quan đến việc bầu cử tại các Đại hội Đảng cao cấp để cho ông Trọng có thể "ngồi" tiếp và "ngồi" mãi. Đây là một cơ sở có thể thay đổi.
Cơ sở thứ hai là làm theo cách của Tập Cận Bình, ở Trung Quốc : Sửa đổi Hiến Pháp. Hồi năm 2018, ông Tập Cận Bình có lẽ có những tác động đủ mạnh mẽ và đủ ma mãnh tới toàn bộ Quốc hội của Trung Quốc để khiến cho toàn bộ Quốc hội Trung Quốc đã phải gật đầu với một quy định chưa có tiền lệ là bỏ Quy định giới hạn 2 nhiệm kỳ đối với vai trò Chủ tịch nước. Do vậy, vô hình trung cho thấy ông Tập Cận Bình nếu muốn thì có thể ngồi tại ghế Chủ tịch nước kiêm Tổng Bí thư suốt đời và trở thành "Hoàng đế Tập Cận Bình".
Ông Nguyễn Phú Trọng, ở Việt Nam cũng có thể giống như vậy. Và nếu không bị thách thức bởi vấn đề sức khỏe thì nhiều khả năng, người ta đang thấy ông Trọng không những giữ chức vụ tới cuối nhiệm kỳ Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam XII, mà còn tiếp tục "ngồi" ở Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam XIII và có thể tiếp tục sau đó nữa như một dạng "Hoàng đế Tập Cận Bình" ở Trung Quốc.
RFA : Như vậy trong tình huống thứ hai ngược lại, tại thời điểm đó mà sức khỏe của ông Nguyễn Phú Trọng không thể đảm đương chức vụ được nữa thì chuyện gì sẽ xảy ra và khi đó các ứng cử viên sáng giá nào có thể thay thế nắm giữ hai chức vụ quan trọng Tổng Bí thư và Chủ tịch nước ?
Phạm Chí Dũng : Cho đến Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam XIII, nếu tình hình lúc đó ông Nguyễn Phú Trọng không thể bảo đảm sức khỏe để cống hiến lâu dài cho Đảng và cho dân tộc thì chắc chắn ông Trọng phải buông rời quyền lực và trở thành một "Thái Thượng hoàng", một dạng cố vấn hay lui về hoàn toàn để cố gắng làm "người tử tế" giống ông Nguyễn Tấn Dũng. Và lúc đó sẽ xuất hiện một số khuôn mặt mới. Cho tới nay đang xuất hiện cho cương vị Tổng Bí thư tại Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam XIII bao gồm :
Người sáng giá nhất được cho là ông Trần Quốc Vượng, Thường trực Ban Bí thư, người được cho là tin cậy và thân tín của ông Nguyễn Phú Trọng.
Thứ hai là Trưởng ban Tổ chức Trung ương Phạm Minh Chính, cũng là người được ông Trọng đưa lên giữ vị trí Thứ trưởng Bộ Công an và Bí thư tỉnh Quảng Ninh.
Thứ ba là Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, có lẽ là một trường hợp đặc biệt vì ông Phúc nắm khối Hành pháp và hiện nay ông Phúc về mặt thực lực, quyền bính cũng như được coi là mạnh mẽ về kinh tài thì Nguyễn Xuân Phúc là người nổi bật hơn cả. Thế nhưng, về mặt nội bộ thì lại có những thông tin cho rằng ông Nguyễn Xuân Phúc không được lòng ông Nguyễn Phú Trọng bằng như hai ông Trần Quốc Vượng và Phạm Minh Chính.
Còn một nhân vật khác phải kể đến, dù chỉ là một nhân vật trung dung nhưng đang giữ chức vụ mà ông Nguyễn Phú Trọng đã từng đảm nhiệm là Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân. Mặc dù, bà Kim Ngân được coi là nhân vật yếu thế nhất trong số những gương mặt ứng cử viên cho Tổng Bí thư ở Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam XIII hiện nay.
Bốn ứng cử viên có thể được chọn thay thế đảm nhiệm chức vụ của ông Nguyễn Phú Trọng. RFA edited
Thế nhưng thật ra sau biến cố xảy ra đối với ông Nguyễn Phú Trọng tại Kiên Giang thì tình hình chuyển giao quyền lực, đột biến quyền lực và khoảng trống quyền lực đã xuất hiện. Khoảng trống quyền lực này là rất lớn. Hai "cái ghế" vừa Tổng Bí thư vừa Chủ tịch nước do Nguyễn Phú Trọng đang để lộ ra, nếu không muốn nói là để lại. Như chúng ta biết theo quy luật vật lý "nước chảy chỗ trũng" thì khoảng trống quyền lực càng lớn, có nghĩa là chỗ trũng sẽ càng lớn và nước chảy càng mạnh. Do đó ngay bây giờ, tôi tin rằng đã bắt đầu một cuộc đua rất mạnh mẽ, rất sôi nổi, rất quyết thắng và có lẽ không kém cạnh gì về các thủ thuật chính trị để tranh giành những vị trí và khoảng trống quyền lưc do ông Nguyễn Phú Trọng để lại ngay tại thời điểm này, chứ không còn chờ cho đến Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam XIII nữa.
RFA : Một số những nhân sĩ trí thức kêu gọi cảnh giác yếu tố Trung Quốc vì họ lo ngại trong tình huống sức khỏe của ông Trọng không tốt, có thể có bàn tay của Trung Quốc nhúng vào trong cuộc đua thay thế cho vị trí của ông Trọng. Tiến sĩ Phạm Chí Dũng nghĩ sao ?
Phạm Chí Dũng : Chắc chắn là sẽ có bàn tay của Trung Quốc. Không chỉ ở Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam XIII mà đã có tiền lệ từ nhiều Đại hội trước đó. Đã có những thông tin rằng thậm chí Trung Quốc có thể can thiệp nhân sự cấp Bộ Chính trị ở Việt Nam. Tuy nhiên, chưa có những bằng chứng có thể kiểm chứng được vấn đề này. Và rất nhiều dư luận đã bực bối về chuyện Bộ Chính trị Việt Nam thiếu bản lĩnh để cho Trung Quốc can thiệp sâu vào công tác nhân sự.
Tại Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam XIII có lẽ trong tình cảnh rối ren về mặt nhân sự ở Việt Nam và ngay lúc này đây, tôi nghĩ rằng Trung Quốc đã đặc biệt quan tâm đến vấn đề sức khỏe của Nguyễn Phú Trọng và quan tâm tới tương lai hậu Nguyễn Phú Trọng sẽ như thế nào đối với Bộ Chính trị Việt Nam và đặc biết đối với vấn đề "tam trụ" hoặc "tứ trụ" của Việt Nam tại Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam XIII.
Chắc chắn là Trung Quốc sẽ có những sự can thiệp tác động nhất định và cũng không loại trừ có những tác động theo dạng răn đe, khủng bố tinh thần và tâm lý, và đe dọa quân sự giống như vụ Giàn khoan Hải Dương 981 đưa vào Biển Đông hồi tháng 5 năm 2014, hoặc là việc điều động một số binh đoàn, sư đoàn, quân đoàn tập trung ở biên giới phía Bắc vào những năm đó. Thế thì chắc chắn sẽ có những tác động và những tác động đó sẽ diễn ra trên nhiều mặt bao gồm ngoại giao, chính trị và cả kinh tế nữa.
RFA : Trong thời gian gần đây, với những kêu gọi Việt Nam cần đẩy mạnh hơn nữa trong cải cách thể chế để tiến bộ và phát triển nhanh hơn và tại Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam XIII cho dù ông Trọng hay những nhân vật khác nắm giữ chức vụ cao nhất là Tổng Bí thư và Chủ tịch nước thì có hy vọng nào cho Việt Nam sẽ thay đổi với tam quyền phân lập được rõ ràng hơn kể từ sau Đại hội Đảng năm 2021 ?
Phạm Chí Dũng : Thực ra hy vọng để Việt Nam cải cách thể chế, trong đó có cải cách thể chế theo yêu cầu của phương Tây đang xuất hiện trong năm 2019 này, phụ thuộc vào các hiệp định thương mại quốc tế mà Việt Nam đang đuổi.
Một là Hiệp định Đối tác Tòa diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) mà đã ký kết và đang triển khai vào đầu năm 2019. Đây là hiệp định đặt nặng về quyền lợi của người lao động và công đoàn độc lập mà Việt Nam phải bảo đảm.
Hiệp định thứ hai là Hiệp định Thương mại Tự do Châu Âu-Việt Nam (EVFTA) và nếu như Việt Nam chịu cam kết cải thiện một số điều kiện nhân quyền theo gói yêu cầu cải thiện nhân quyền mà Nghị viện Châu Âu đã ban hành vào tháng 11/2018 thì có nhiều khả năng Hiệp định khung về EVFTA sẽ được Nghị viện mới của Châu Âu chấp thuận cho kết và phê chuẩn trong mùa hè này. Nhưng tôi muốn nhấn mạnh dù cho ký kết Hiệp định khung EVFTA thì cũng chỉ là hiệp định khung về pháp lý thôi. Còn sau đó, hiệp định được coi là có lợi ích thương mại trực tiếp đối với Việt Nam là Hiệp định Bảo hộ Đấu tư Thương mại Châu Âu-Việt Nam (EVIBA) mới là quan trọng nhất. Cả hai Hiệp định EVFTA và EVIBA đều đề cập tới những vấn đề cải thiện nhân quyền mật thiết tới Việt Nam như là việc ký 3 Công ước Quốc tế còn lại về lao động của Tổ chức Lao động Quốc tế, việc Việt Nam phải ban hành Luật về Hội một cách thực chất và bảo đảm việc thừa nhận, công nhận môi trường cho các tổ chức xã hội dân sự độc lập ở Việt Nam hoạt động, việc Việt Nam phải ban hành Luật Biểu tình và đồng thời phải trả tự do cho tất cả tù nhân lương tâm cũng như phải tôn trọng tự do báo chí và tôn trọng chính sách tham vấn các tổ chức xã hội dân sự cho các chính sách phát triển EVFTA… Nếu như Việt Nam cải thiện vấn đề này thì có hy vọng sẽ có một không gian mở hơn cho dân chủ ở Việt Nam.
Và nếu như trong thời gian tới mà ông Nguyễn Phú Trọng hồi phục sức khỏe hoặc cho dù ông Trọng không hồi phục sức khỏe nhưng vẫn nhận được lời mời của Tổng thống Donald Trump thăm Hoa Kỳ trong năm 2019 đối với một quan chức khác được Nguyễn Phú Trọng cho đầy đủ thẩm quyền để có thể bàn bạc với ông Trump về thương mại và quân sự thì có thể không gian dân chủ ở Việt Nam sẽ còn được mở rộng hơn nữa. Tại vì những yêu cầu của ông Trump không nhấn mạnh về vấn đề nhân quyền nhưng đặc biệt nhấn mạnh vào vấn đề kinh tế thị trường, mà theo đúng nghĩa đen của kinh tế thị trường là một trong những yếu tố hiện nay, những nhu cầu cao nhất mà Việt Nam đang theo đuổi do có kinh tế thị trường thì Việt Nam tiếp cận được những nguồn vốn vay với lãi suất ưu đãi và thời gian ân hạn từ các tổ chức tài chính tín dụng có tiếng của quốc tế như Quỹ IMF, Ngân hàng Thế giới hay Ngân hàng Phát triển Á Châu và một số tổ chức tín dụng tài trợ khác.
Tôi nghĩ rằng đây là một năm có thể thay đổi ở Việt Nam về vấn đề dân chủ và thậm chí đặt ra những tiền đề về cải cách thể chế. Và kịch bản đến năm 2020 và năm 2021 sẽ tùy thuộc phần lớn vào sức khỏe của ông Nguyễn Phú Trọng. Nếu trường hợp ông Trọng hồi phục được sức khỏe thì ông sẽ tiếp tục "ngồi" đến cuối năm 2020 để chuẩn bị cho Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam XIII. Lúc đó tôi cho là độ mở của dân chủ và vấn đề cải cách thể chế tương đối hạn hẹp, không lớn lắm so với một não trạng bảo thủ như của ông Trong. Nhưng trong trường hợp ông Trong không đủ duy trì sức khỏe để "ngồi" tiếp và phải chuyển giao quyền lực cho những nhân vật khác thì tôi tin rằng các nhân vật còn lại trong Bộ Chính trị hiện nay đều mang khuynh hướng rất thực dụng và cũng dễ tránh xa những cạm bẫy của Trung Quốc.
Tôi cho là đa số tập thể Bộ Chính trị hiện nay vì quyền lợi và sinh mạng chính trị của họ và kể cả những tài sản thuộc thân nhân của họ chủ yếu nằm ở phương Tây thì họ sẽ dễ thỏa hiệp hơn với phương Tây về vấn đề cải cách thể chế và cải thiện dân chủ nhân quyền. Và do đó sẽ là cơ hội mở để cho dân chủ nhân quyền và vấn đề tam quyền phân lập, cũng như nhà nước pháp quyền mới của việt Nam chứ không phải nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa được hình thành, ra đời trong khoảng sau năm 2020.
RFA : Chân thành cảm ơn Tiến sĩ Phạm Chí Dũng dành thời gian cho cuộc phỏng vấn này với Đài RFA.
Hòa Ái thực hiện
Nguồn : RFA, 23/04/2019
******************
Tin ‘Trọng bệnh’ trên mạng xã hội có khả tín ?
Phạm Chí Dũng, VOA, 23/04/2019
Bất chấp các ‘trang mạng đứng tên lãnh đạo’ như nguyephutrong.org, tolam.org, nguyenxuanphuc.org… tố cáo ‘các thế lực phản động và thù địch xuyên tạc tình hình sức khỏe lãnh tụ kính yêu Nguyễn Phú Trọng’, trong khi toàn bộ hệ thống tuyên giáo, báo đảng và hơn 800 tờ báo nhà nước vẫn im thin thít về vụ việc nổi đình nổi đám và đượm tính bi hài này, những tin tức nóng rẫy về ‘Trọng bệnh’ xuất hiện trên mạng xã hội kể từ ngày 14/4/2019 - khi ‘Tổng tịch’ đi công du Kiên Giang - cho tới nay, thật trớ trêu, lại có cơ sở.
Năm 2013, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã trao Huy hiệu 75 năm tuổi Đảng cho Đại tướng, nguyên Chủ tịch nước Lê Đức Anh. (Ảnh : TTXVN)
Kịch bản Nguyễn Bá Thanh, Phùng Quang Thanh và Trần Đại Quang
Cơ sở đáng thuyết phục đầu tiên chính là thái độ im hơi lặng tiếng của báo chí nhà nước về vụ ‘Trọng bệnh’ - hiện tượng mà ngay lập tức khiến cho người ta liên tưởng về kịch bản tương tự trong các vụ việc Nguyễn Bá Thanh vào năm 2014, Phùng Quang Thanh vào năm 2015, Trần Đại Quang vào hai năm 2017 và 2018. Khi đó, những tin tức ‘lạ’ đã bất thần hiện ra trên mạng xã hội về số phận được báo trước của những quan chức này. Nếu loại trừ một số tin tức cường điệu thái quá như ‘Nguyễn Bá Thanh đã chết ở bệnh viện Mỹ’, ‘Phùng Quang Thanh bị ám sát ở Paris’, ‘Trần Đại Quang đã chết ở Nhật Bản’, không ít thông tin của mạng xã hội về tình hình bệnh tật, quá trình điều trị và quá trình di chuyển về Việt Nam của những quan chức này đã được xác nhận sau đó.
Trong vụ Trưởng ban nội chính trung ương Nguyễn Bá Thanh, trang mạng Chân Dung Quyền Lực đã làm nên ‘kỳ tích’ khi cuốn hút sự tò mò và quan tâm của cả một đám đông xã hội Việt Nam trong suốt vài tháng trời. Vào cuối năm 2014, trong lúc Ban Bảo vệ và Chăm sóc sức khỏe trung ương cùng các cơ quan đảng lẫn chính phủ Việt Nam vẫn hoặc im thít hoặc cố vớt vát bằng lý lẽ ‘tau khỏe mà, có chi mô’ chẳng cách nào kiểm chứng được, Chân Dung Quyền Lực đã đưa tin rất cụ thể về lịch trình, số chuyến bay, giờ bay và giờ đáp của chuyến máy bay đưa Nguyễn Bá Thanh về Đà Nẵng. Thậm chí còn dự báo cả thời điểm mà ông Thanh sẽ… chết.
Tương tự, một số trang mạng xã hội đã đưa tin về ‘con bệnh’ Bộ trưởng quốc phòng Phùng Quang Thanh sau khi ông ta gặp một sự cốở Paris và giữa năm 2015, về lịch trình, chuyến bay, giờ bay của Thanh về Việt Nam…, đồng thời dự báo về việc Phùng Quang Thanh sẽ chẳng còn tương lai nào ở Đại hội 12. Quả thực, trước và sau Đại hội 12, viên cựu bộtrưởng quốc phòng bị quá nhiều dư luận nghi ngờ về thành tích tham nhũng này đã biến mất, không chỉ biến khỏi Bộ Chính trị và Ban chấp hành trung ương mà ngay trong sinh hoạt thường ngày cũng chẳng thấy bóng dáng y đâu.
Còn với hai lần ‘biến mất’ của Trần Đại Quang - chủ tịch nước - vào hai thời điểm tháng 7 - 8 năm 2017 và tháng 3 - 4 năm 2018, một số trang mạng xã hội cũng đã đưa tin khá chi tiết về tình trạng bệnh tật và việc Quang ‘tái xuất’ ở Việt Nam, đặc biệt là việc Trần Đại Quang bay từ Nhật Bản về Việt Nam để dự hội nghị trung ương 7 vào tháng 5 năm 2018 và ngồi bàn chủ tọa sát bên ‘đối thủ’ là Tổng bí thư Trọng.
Vì sao những tin tức trên mạng xã hội về một số quan chức cao cấp, dù chẳng được bất kỳ một cơ quan ‘có trách nhiệm’ nào của đảng hay chính phủ ra mặt xác nhận, lại được thực tế chứng minh là khá chính xác ?
‘Tay trong nội bộ’
Cho tới nay, có quá ít bằng chứng về việc giới blogger và Facebooker độc lập có được và đã đăng tải những tin tức nội bộ thuộc loại ‘bí mật nhà nước’. Do vậy, chỉ có thể hiểu là những tin tức này xuất phát từ một số Facebooker ‘không độc lập’.
Mà không độc lập lại có thể hiểu là ‘phe phái’ hay ‘phe cánh chính trị’ - những khái niệm đã tồn tại lâu đời trong chính trường đầy những màn đấu đá và xung đột ở Việt Nam, đặc biệt từ năm 2012 khi bùng nổ của chiến quyền lực giữa hai cánh Trọng - Sang và Nguyễn Tấn Dũng. Càng về sau này, càng hình thành một nghề mới : ngày càng nhiều cây viết, chủ yếu xuất xứ từ khối báo chí nhà nước - hoạt động một cách ‘độc lập’ bằng cách đưa tin bài ẩn chứa nhiều thông tin nội bộ và thông tin mật để phục vụ cho các thế lực chính trị và các nhóm lợi ích, tập đoàn tài phiệt. Vũ khí của những người này là các trang blog và facebook. Một số trong giới viết lách này đã khoác tấm áo ngụy trang mang màu sắc dân chủ nhân quyền.
Hầu như không phải bàn cãi, chính những tin tức được xem là có nguồn gốc từ ‘tay trong nội bộ’ như trên mới chi tiết nhất và mang tính tin cậy cao nhất. Động cơ của sự xuất hiện những tin tức này được cho là chủ yếu xuất phát từ mục đích đấu đá và triệt hạ lẫn nhau của những phe phái chính trị trong nội bộ đảng, tương tự việc trang Chân Dung Quyền Lực đã dùng đòn ‘minh bạch hóa’ về tài sản, sân sau và các thủ đoạn chơi nhau để ‘ám sát’ một số quan chức trong Bộ Chính trị.
Thông tin về ‘Trọng bệnh’ cũng khá tương đồng về kịch bản với những tin tức từng ứng với số mạng của Nguyễn Bá Thanh, Phùng Quang Thanh và Trần Đại Quang.
Không phải ngẫu nhiên mà Nguyễn Phú Trọng đã từ lâu trở thành tâm điểm công kích của những đối thủ chính trị và đặc biệt là giới quan tham khi Trọng vận hành tung tóe chiến dịch ‘đốt lò’. Do vậy, bất kỳ tình trạng suy yếu hay nguy biến nào về sức khỏe của Trọng cũng là cơ hội để các nhóm đối thủ tung hê và còn có thể cường điệu tình trạng bệnh tật tồi tệ của ông ta, như một cách khủng bố tâm lý những quan chức thuộc phe Trọng và những người còn ‘tin yêu Minh quân’, làm suy giảm sức mạnh của ‘phe Trọng’ trong cuộc đua tới Đại hội 13 và cả mục đích dội nước vào cái lò vẫn còn âm ỉ của Trọng.
Từ phản công chiến thuật đến phản công chiến lược
Chính trường Việt Nam đang hiện ra một đặc trưng như thời năm 2015 trước Đại hội 12 của đảng cầm quyền : nếu vào năm 2015 đã hiện hình cuộc chiến công khai trên mạng xã hội bằng các đơn thư tố cáo và các bài viết của hai phe cánh chính trị chính là ‘phe Trọng’ và ‘phe Dũng’, năm 2019 cũng đang trở lại cái không khí xốc nổi, quyết thắng và công khai thách thức lẫn nhau ấy.
2019 lại được xem là ‘năm bản lề’ về cơ cấu ‘cán bộ cấp chiến lược’ cho Đại hội 13 - sẽ diễn ra vào năm 2021. Vậy là cùng với biến cố ‘Trọng bệnh’, đã nảy nòi một cuộc sát phạt không tuyên bố giữa các quan chức cấp cao - những người đang nhìn thấy thế độc tôn độc tài của ‘bậc nhân kiệt thế thiên hành đạo’ chẳng còn tồn tại được bao lâu nữa và muốn qua mặt những kẻ khác để giành giật ngay lấy vị trí do khoảng trống quyền lực để lại.
Chẳng có gì khó khăn để dự đoán là Nguyễn Phú Trọng sẽ vấp phải một thách thức khủng khiếp về sức khỏe tự thân của ông ta, đặc biệt là vấn đề tổn thương não bộ, điều có thể kiến ông ta nếu không cẩn trọng sẽ phải sớm từ giã chính trường. Trong bối cảnh đó, ông ta còn phải chịu mũi dùi công kích của các thế lực đối thủ chính trị, ngoài mặt là ‘lo lắng cho sức khỏe của lãnh tụ kính yêu’, nhưng bên trong chỉ muốn Trọng ‘xuôi tay an nghỉ’ càng sớm càng tốt.
Có thể một cách chính thức, phe đối thủ của Nguyễn Phú Trọng đang chuyển sang một giai đoạn mới : phản công chiến thuật để dẫn tới phản công chiến lược.
Phạm Chí Dũng
Nguồn : VOA, 23/04/2019
***********************
Liệu Việt Nam đang lâm vào một cuộc khủng hoảng người kế nhiệm ?
Nguyễn Khắc Giang, VNTB, 22/04/2019
Bên cạnh tin đồn về sức khỏe của ông Trọng, câu hỏi lớn vẫn là ai sẽ là người kế nhiệm Nguyễn Phú Trọng.
Lộ diện 3 ứng viên cho ghế tân Tổng bí thư thay Nguyễn Phú Trọng nghỉ hưu vì lý do sức khỏe - Ảnh minh họa
Một tin đồn về sức khỏe của nhà lãnh đạo tối cao Nguyễn Phú Trọng, đã gây bão trên khắp mạng xã hội sôi động trong những ngày gần đây trong cả nước. Ông Trọng, 75 tuổi, được đồn đoán là đã bị đột quỵ trong chuyến thăm miền nam tỉnh Kiên Giang ngay vào ngày sinh nhật. Sự im lặng khó hiểu của truyền thông nhà nước càng như đổ thêm dầu vô lửa, vì các thuyết âm mưu đã lan đi từ việc ông Trọng bị đối thủ cũ Nguyễn Tấn Dũng ra tay ám sát (Kiên Giang được coi là thành trì của ông Dũng và con trai ông hiện là lãnh đạo tỉnh) cho tơi việc ông Trọng không thể đi tiếp nhiệm kỳ của mình.
Chuyện đồn đoán như vậy đã từng xảy ra. Năm ngoái, cư dân mạng Việt Nam đã chia sẻ những tin đồn liên quan đến sức khỏe của Chủ tịch nước lúc đó là Trần Đại Quang cũng nhận được sự im lặng từ phía chính quyền. Khi truyền thông nhà nước cuối cùng đưa ra thông báo chính thức thì đó là lúc ông Quang qua đời vào tháng Chín.
Tất nhiên, điều đó không có nghĩa là ông Trọng cũng sẽ như ông Quang. Suy cho cùng thì những thông tin như vậy gần như không thể xác minh được trong một chế độ độc đoán được kiểm soát chặt chẽ như Việt Nam, nơi ý kiến của một chuyên gia có thể không đáng tin hơn những tin đồn trong các quán cà phê.
Nhưng mối quan tâm của công chúng đối với sức khỏe của Trọng dù là trên cơ sở nào cũng có ý nghĩa quan trọng đối với nền chính trị Việt Nam, khi Đảng Cộng sản Việt Nam đang chuẩn bị cho Đại hội Đảng 13 vào năm 2021. Ông Trọng tới lúc đó đã 77 tuổi và đã quá tuổi lãnh đạo, chưa kể đến giới hạn hai nhiệm kỳ không chính thức. Vấn đề sức khỏe nếu có sẽ là rào cản để tiếp tục lãnh đạo lâu hơn. Đầu năm 2018, Bộ Chính trị theo hướng dẫn của ông Trọng đã ban hành Quy định số 90 trong đó đề cập đến điều kiện sức khoẻ lãnh đạo để nắm giữ các vị trí chủ chốt. Động thái này sau đó được coi là nỗ lực nhằm dẹp bỏ bớt tầm ảnh hưởng của ông Quang ; nhưng lại trớ trêu là ông Trọng lại sớm bị gậy ông đập lưng ông.
Câu hỏi lớn đặt ra là ai sẽ theo vị trí Tổng Chủ của ông Trọng, nếu tình trạng hiên nay vẫn duy trì như vậy. Hiện tại, thực tế không có ứng cử viên nào phù hợp với các quy định và chuẩn mực của Đảng. Người ta đưa ra những đồn đoán khác nhau từ ông Trần Quốc Vượng cho tới thủ tướng đương nhiệm Nguyễn Xuân Phúc và Phạm Minh Chính, một cựu phó bộ trưởng công an đã trở thành người đứng đầu Ủy ban Tổ chức Trung ương đầy quyền lực. Nhưng cả ba lựa chọn đều được cho là không được. Để đủ điều kiện đảm nhiệm chức vụ thì ứng cử viên phải có ít nhất một nhiệm kỳ là thành viên Bộ Chính trị (mà lý tưởng nhất là hai nhiệm kỳ), dưới 65 tuổi, có kinh nghiệm quản lý và có cở sở lý luận Mác - Lênin (thuật ngữ này được định nghĩa mơ hồ, mặc dù điều này có thể liên kết vùng miền : tất cả các tổng bí thư đều là miền Bắc bảo thủ).
Ông Trần Quốc Vượng chưa bao giờ giữ một chức vụ quản lý nào, dù là chủ tịch tỉnh hay chủ tịch ủy ban nhân dân. Ứng cử viên duy nhất được thăng chức lên Tổng Bí thư mà không có kinh nghiệm quản lý là Lê Khả Phiêu vào năm 1997. Tuy nhiên, ông Phiêu lúc đó đã là một trong số năm thành viên của Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị (hiện đã giải tán), và giữ một vị trí chủ chốt trong quân đội. Ông Vượng không có nền tảng đó, và năm 2021 thì đã vượt quá 65 tuổi, đây là những điều sẽ càng làm suy yếu vị trí của ông Vượng.
Là một người quản lý giàu kinh nghiệm và là thành viên bộ chính trị hai nhiệm kỳ, Nguyễn Xuân Phúc rõ ràng là ứng cử viên sáng giá nhưng không phải là êm xuôi. Năm 2021 Ông Phúc cũng sẽ 66 tuổi, và quan trọng hơn, ông Phúc là người miền Nam (bên kia vĩ tuyến 17). Không có một ai người gốc miền Nam đảm nhiệm vị trí Tổng bí thư. Những đồn đoán dai dẳng về cáo buộc tham nhũng kể từ Đại hội vừa qua cũng có thể làm suy giảm khả năng ứng cử của ông Phúc.
Ông Chính là một ứng cử viên trẻ tuổi với thành tích lớn trong cải cách kinh tế và hành chính khi còn là Bí thư của một trong những tỉnh giàu nhất Việt Nam - Quảng Ninh. Tuy nhiên, ông Chính sẽ chỉ là thành viên Bộ chính trị mới có một nhiệm kỳ vào năm 2021. Vị trí hiện tại của ông Chính cũng có thể là một điểm yếu : Chưa từng có một Tổng Bí thư nào từng làm Trưởng ban Tổ chức Trung ương. Điều này rõ ràng rất logic, vì một người như vậy sẽ được coi là quá quyền lực khi giữ vị trí cao nhất và nắm giữ toàn bộ hồ sơ nhân sự cao cấp. Người có chức vụ như vậy tương tự với một nhân vật Liên Xô khét tiếng Lavrentiy Beria. Bên cạnh đó, uy tín ông Chính cũng bị giảm sút vì không có khả năng thuyết phục và đưa ra Luật Đặc khu đã dẫn đến biểu tình bạo lực ở Việt Nam hồi năm ngoái.
Theo đó, bất kỳ người nào trong số ba ứng cử viên này sẽ buộc Đảng phá vỡ các quy tắc chính thức và không chính thức trong việc lựa chọn người lãnh đạo. Hơn nữa, vì không có sự lựa chọn rõ ràng, sự cân bằng quyền lực giữa ba ứng cử viên nổi bật chưa kể đến những người khác có thể dẫn đến một trò chơi giành giật ngai vàng khốc liệt trước năm 2021. Nếu điều đó xảy ra, một trong tứ trụ cột sẽ sụp đổ. Việt Nam, giống như các chế độ độc tài khác trong quá trình chuyển đổi, sẽ lâm dần vào một cuộc khủng hoảng kế vị.
Để tránh một kịch bản hỗn loạn như vậy đòi hỏi lãnh đạo Đảng phải thể chế hóa hơn nữa quá trình kế nhiệm. Đầu tiên, họ phải ngăn chặn nỗ lực củng cố quyền lực như Trung Quốc đã làm dưới sự cai trị của Tập Cận Bình như có lẽ đã cố trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trọng. Lãnh đạo tập thể và dân chủ tập trung là những đặc điểm đặc biệt góp phần vào sự bền vững của Đảng cộng sản, và ở một mức độ nào đó, làm cho Hà Nội trở thành một chế độ nhân từ hơn Bắc Kinh. Frank Brandenburg giải thích làm thế nào Đảng Cách mạng thể chế Mexico (PRI) tránh được chế độ độc tài cá nhân bằng cách "cho những lãnh đạo độc tài về hưu sau mỗi sáu năm nắm quyền" ; Đảng cộng sản chắc chắn có thể đi theo con đường đó. Những cách kiểm tra và cân bằng cơ chế - như bỏ phiếu tín nhiệm cho lãnh đạo đảng, được đưa ra hồi năm ngoái - cần được thúc đẩy và mở rộng.
Thứ hai, đã đến lúc Đảng phải xem xét phương thức bỏ phiếu trực tiếp giữa các thành viên Đại hội đảng để chọn tổng bí thư. Động thái này đã được áp dụng ở cấp cơ sở từ năm 2009, nhưng chưa được thực hiện ở cấp cao hơn (huyện, tỉnh và quốc hội). Việc thực thi dân chủ khiêm tốn mặc dù có những hạn chế rõ ràng đã có thể giúp thiết lập một quy tắc kế nhiệm rõ ràng, và tạo ra xác suất lựa chọn những người lãnh đạo giỏi trong số những người ưu tú cao hơn.
Cho dù quá trình kế nhiệm cuối cùng diễn ra như thế nào, chính trị Việt Nam sẽ khác với thời ông Trọng. Sự không chắc chắn về thế hệ lãnh đạo tiếp theo sẽ đặt ra nghi ngờ về một loạt các vấn đề, từ chiến dịch chống tham nhũng đang diễn ra đến chiến lược phát triển kinh tế của đất nước, cũng như chính sách đối ngoại trong lúc giằng co siêu cường ở châu Á ngày càng tăng. Quá trình chọn người kế nhiệm càng kéo dài thì Đảng càng có nhiều nguy cơ bất ổn tại thời điểm đang buộc đảng phải ổn định và tập trung hơn.
Nguyễn Khắc Giang
Nguyên tác : Is Vietnam Creeping Into a Succession Crisis ?, The Diplomat, 20/04/2019
‘Trọng bệnh’ và dấu hiệu chuyển giao quyền lực đầu tiên
Thường Sơn, VNTB, 22/04/2019
Cú đổ bệnh đột ngột của ‘Tổng tịch’ Nguyễn Phú Trọng ngay tại vùng ‘căn cứ địa cách mạng gia tộc Nguyễn Tấn Dũng’ vào ngày 14/4/2019 - trùng với ngày sinh nhật của Trọng, cùng với khả năng ông Trọng có thể sẽ phải ‘nằm lâu’, đang dẫn đến một sự xáo trộn không nhỏ về chuyển giao quyền lực, phân bố lại quyền lực và nhân sự phụ trách quyền lực trong hệ thống chóp bu ở Việt Nam.
Trần Quốc Vượng, chứ không phải bởi Nguyễn Phú Trọng, mới là người tiếp Patrick Leahy.
Dấu hiệu đầu tiên về sự chuyển giao quyền lực trên đã xuất hiện ứng với cái tên Trần Quốc Vượng.
4 ngày sau biến cố ở Kiên Giang, đoàn Thượng viện Hoa Kỳ làm việc tại Việt Nam gồm 9 Thượng nghị sỹ của cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa, đại diện cho nhiều tiểu bang khác nhau của Hoa Kỳ do Thượng nghị sỹ Patrick Leahy, Phó Chủ tịch Ủy ban Chuẩn chi làm Trưởng đoàn, đã được tiếp bởi Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng, chứ không phải bởi Tổng bí thư Trọng, tại Trụ sở Trung ương Đảng vào chiều ngày 18/4.
Chuyến thăm Việt Nam của đoàn Thượng viện Hoa Kỳ trên là khá quan trọng - tiền đề cho chuỗi mở rộng quan hệ quốc phòng Mỹ - Việt, cho khả năng một hàng không mẫu hạm của Mỹ sẽ hiện diện ngay tại quân cảng Cam Ranh vào tháng 9 năm 2019 và cho chuyến thăm Hoa Kỳ dự kiến của Nguyễn Phú Trọng vào mùa hè năm nay, nếu Trọng kịp hồi phục sức khỏe.
Tuy nhiên tình trạng vắng mặt của ông Trọng tại cuộc gặp với đoàn Thượng viện Hoa Kỳ, cùng với thông tin ngoài lề về tình trạng sức khỏe của ông ta ‘diễn biến xấu’ trong những ngày gần đây, đang khiến cho chuyến thăm Hoa Kỳ dự kiến có thể bị đình hoãn.
Không những thế, một hội nghị trung ương của đảng cầm quyền - Hội nghị 10 - dự kiến được tổ chức vào tháng 5 năm 2019 ngay trước kỳ họp quốc hội cùng tháng, cũng có thể hoặc không thể diễn ra, hoặc có diễn ra nhưng sẽ vắng Trọng.
Cơn bạo bệnh xảy đến với Nguyễn Phú Trọng - đúng vào lúc ông ta đang ở đỉnh cao quyền lực - xứng đáng là một thách thức khủng khiếp đối với Trọng : có nên hoặc có buộc phải rời bỏ quyền lực để giữ sinh mạng hay là không ?
Giờ đây, ai cũng nhìn thấy ‘Cụ tổng’ không còn cơ hội hồng hào như trước và khó còn có thể đi đây đi đó hô hào về ‘không biết đến cuối thế kỷ này có được chủ nghĩa xã hội hoàn thiện không’, thậm chí ngay cả thói quen tiếp xúc ‘cử tri trung thành’ cũng có thể bị vấn đề sức khỏe của ‘cụ’ khiến cho lơi lỏng không ít.
Và ai cũng nhìn thấy trước là ‘sinh lão bệnh tử’ sẽ chẳng chừa ai, cho dù có là ‘hoàng đế’ chăng nữa. Bất cứ một chính trị gia nào một khi bị cơn đột quỵ quật ngã thì quyền lực sẽ tự nhiên biến mất. Thay vào đó là hình ảnh quyền lực bị phân ly, hoặc tản quyền, hoặc một cái tên mỹ miều nào đó nhưng thực chất phải là chia quyền cho những kẻ khác.
Hẳn nhiều người đang muốn được thừa kế một mảnh quyền lực, hoặc tham vọng hơn hẳn là thay thế ‘cụ’.
Nếu đến một lúc nào đó Nguyễn Phú Trọng không chỉ có ý định mà còn buộc phải tự nguyện nhường lại cái ghế tổng bí thư cho người khác, hai ứng cử viên hàng đầu đã hoặc được sắp sẵn, hoặc cố ngoi lên vị trí sắp sẵn đó : Trần Quốc Vượng và Nguyễn Xuân Phúc.
Nhưng ngay trước mắt, một kịch bản gần nhất và dễ xảy ra nhất là một khi Ban Bảo vệ và Chăm sóc sức khỏe trung ương xác định bệnh tình của Nguyễn Phú Trọng không còn đủ khả năng ‘cống hiến lâu dài’, sẽ xuất hiện những động thái triong đảng về vận động cho quá trình chuyển giao quyền lực dần dần.
Khoảng trống quyền lực mà Nguyễn Phú Trọng đang để lộ ra là quá lớn : có đến hai cái ghế không có người ngồi ở Văn phòng tổng bí thư và Văn phòng chủ tịch nước. Nhiều khả năng quyền lực của ông Trọng sẽ được chuyển gia theo cách về bên đảng, Trần Quốc Vượng - với vai trò là ‘phó tổng bí thư’ - sẽ dần đảm trách phần hành của tổng bí thư ; còn phó chủ tịch nước là Đặng Thị Ngọc Thịnh sẽ dần đảm trách việc tiếp khác quốc tế và những phần việc của chủ tịch nước để lại, trước khi tiến thêm một bước mới trên quan điểm ‘nước không thể một ngày thiếu vua’.
Thường Sơn
Nguồn : VNTB, 22/04/2019
