 | Tổng quan: | 3706864 |
Mưa lũ miền Trung : 62 người chết và mất tích, tìm thấy 2 thi thể công nhân ở Thủy điện Rào Trăng
RFA, 16/10/2020
Mưa lũ và lở đất ở các tỉnh miền Trung Việt Nam những ngày qua đã khiến ít nhất 55 người chết và 7 người mất tích theo thống kê của Ban chỉ đạo Trung ương về Phòng, chống thiên tai, tính đến sáng ngày 16/10.
Trực thăng quân đội cứu người trong lũ lụt ở Cửa Việt, Quảng Trị hôm 11/10/2020 - Reuters
Mưa lũ đã làm sập đổ 649 căn nhà, gần 151.000 nhà bị ngập, hàng trăm ha lúa bị ngập, hơn 3.000 ha thủy sản bị thiệt hại, hơn 445.000 con gia súc, gia cầm bị chết, cuốn trôi.
Mưa lũ và sạt lở đất cũng khiến hơn 33.000 m đường giao thông ở địa phương bị sạt lở, hư hỏng.
Trong khi đó, công tác cứu hộ vẫn đang được gấp rút thực hiện ở Thủy Điện Rào Trăng 3 nới có 17 công nhân mất tích do lở đất hôm 12/10.
Truyền thông nhà nước Việt Nam cho biết, tính đến chiều ngày 16/10, các đội cứu hộ tại Thủy điện Rào Trăng 3 đã tìm thấy thi thể của hai công nhân trong số 17 người mất tích.
Trước đó, vào ngày 15/10, các đội cứu hộ đã tìm thấy thi thể của 13 người bị mất tích trong đội cứu hộ đến Rào Trăng vào tối ngày 12/10.
********************
13 cán bộ chết ở Rào Trăng 3 được truy tặng bằng Tổ quốc ghi công
RFA, 16/10/2020
Thủ tướng Chính phủ Hà Nội vừa có quyết định truy tặng bằng "Tổ quốc ghi công" cho 13 liệt sĩ hi sinh khi đang tìm kiếm cứu nạn ở thủy điện Rào Trăng 3.
Thiếu tướng Nguyễn Văn Man, thị sát tình hình mưa lũ và chỉ đạo công tác cứu hộ, giúp đỡ người dân tại huyện Phong Điền, Thừa Thiên Huế vào ngày 11/10. Nguồn : baochinhphu.vn
Báo Nhà nước Việt Nam dẫn tin từ Văn phòng Ủy ban Nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế đăng tải tối 16/10 như vừa nêu.
Danh sách 13 người trong đội cứu hộ đến Rào Trăng vào tối ngày 12/10 gồm 11 liệt sĩ thuộc Bộ Quốc phòng và 2 liệt sĩ thuộc Ủy ban Nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế.
Trong đó, 2 liệt sĩ thuộc Ủy ban Nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế là Nguyễn Văn Bình, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Phong Điền và Phạm Văn Hướng, Trưởng phòng Thông tin Tuyên truyền, Cổng thông tin điện tử Ủy ban còn được truy tặng danh hiệu Huân chương dũng cảm.
Ngoài bằng "Tổ quốc ghi công", 13 liệt sĩ hi sinh tại trạm kiểm lâm 67 khi đang làm nhiệm vụ cứu hộ cứu nạn ở thủy điện Rào Trăng 3 cũng được Chủ tịch UBND Thừa Thiên Huế truy tặng bằng khen.
Theo thống kê của Ban chỉ đạo Trung ương về Phòng, chống thiên tai, tính đến sáng ngày 16/10, mưa lũ và lở đất ở các tỉnh miền Trung Việt Nam những ngày qua đã khiến ít nhất 55 người chết và 7 người mất tích.
**************************
Bộ Công thương : các dự án thủy điện có cảnh báo về ảnh hưởng môi trường không được đưa vào quy hoạch
RFA, 16/10/2020
Đại diện Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công thương) cho hay từ năm 2016 các dự án thủy điện có những cảnh báo về ảnh hưởng của môi trường (rừng, đất, nguy cơ sạt sở...) đều không được đưa vào quy hoạch.
Những nhân viên đội cứu hộ, cứu nạn vượt hồ thủy điện Hương Điền (Hương Bình, quận Hương Khê) đến khu xảy ra vụ sạt lở ở Thủy điện Rào Trăng 3 hôm 14/10/2020. AFP
Đó là thông tin được nêu ra tại buổi họp báo của Bộ Công thương vào chiều ngày 16/10 xung quanh vụ sạt lở đất ở Thủy điện Rào Trăng 3 khiến khoảng 30 người chết và mất tích. Truyền thông Nhà nước loan tin cùng ngày.
Ông Đỗ Đức Quân, Phó cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, nói nguyên nhân xảy ra sạt lở đất ở Thủy điện Rào Trăng 3 là vì mưa lớn và kéo dài trong nhiều ngày.
Tin nói Bộ Tài nguyên - Môi trường, từ năm 2011 đã có những cảnh báo về tác động của môi trường như bồi lắng, tác động về rừng, dòng chảy đến những dự án thủy điện, trong đó có Rào Trăng 3.
Khu vực Huế được nhận định là nơi có rủi ro về tai biến địa chất lớn vì lượng mưa thuộc diện lớn nhất nước.
Theo lời ông Quân, từ năm 2016, tất cả những dự án thủy điện nhỏ có liên quan đến rừng tự nhiên đều không được bổ sung quy hoạch. Tuy nhiên, ông này nói những dự án khác được bổ sung thì được cơ quan này kiểm soát chặt chẽ các vấn đề đất, rừng.
Ông này cũng khẳng định từ 2016, tất cả những dự án liên quan đến rừng tự nhiên đều phải được báo cáo Chính phủ phê duyệt thì mới được thực hiện.
*****************************
Nguy cơ lũ chồng lũ sẽ xuất hiện tại các tỉnh miền Trung Việt Nam từ nay đến tháng 11
RFA, 16/10/2020
Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế có thể xuất hiện lũ đặc biệt lớn trong những ngày tới, nguy cơ lũ chồng lũ.
Các tỉnh miền Trung sẽ hứng chịu nhiều cơn lũ từ giờ đến tháng 11 - AFP, TT - RFA edited
Đó là dự báo của Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn Việt Nam vào ngày 16/10 và được truyền thông quốc nội loan.
Hiện các tỉnh miền Trung tiếp tục chịu ảnh hưởng của những đợt mưa lớn. Cụ thể ở Quảng Trị vào đêm 15 và rạng sáng 16, mưa lớn đã khiến một trường học ở Thành phố Đông Hà ngập nặng. Công An phải dùng xuồng để đưa các thầy, trò ra khỏi trường.
Nước sông Hiếu cũng đã tràn vào các khu dân cư khiến nhiều nhà dân ngập sâu trên 1 mét.
Tại Quảng Nam, nhiều thủy điện thượng nguồn sông Vu Gia, Thu Bồn tiếp tục xả nước điều tiết. Do đó, Ban chỉ huy phòng chống thiên tai tỉnh Quảng Nam dự báo sẽ có một đợt lũ lớn trong những ngày tới nếu mưa vẫn tiếp tục.
Chiều 16/10, do mưa lớn khiến đường ngập sâu, Sở Giáo dục Đào tạo Thừa Thiên Huế đã có công văn khẩn cho học sinh nghỉ học từ ngày 17/10.
Ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm khí tượng thủy văn Việt Nam trả lời trên Tuổi Trẻ online rằng, Trung tâm dự báo từ nay đến hết năm 2020 vẫn còn khả năng có từ 4-6 áp thấp nhiệt đới, bão xuất hiện trên biển Đông, trong đó có từ 2 đến 4 cơn bão ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền Việt Nam. Ngoài ra, do mưa lớn nên lũ vẫn còn diễn biến phức tạp đến tháng 11.
Ở một diễn biến khác, trên Biển Đông, áp thấp nhiệt đới đang di chuyển rất nhanh. Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, vào 10 giờ sáng ngày 16/10, tâm áp thấp nhiệt đới ngay trên vùng biển phía Tây Nam quần đảo Hoàng Sa, cách bờ biển các tỉnh từ Đà Nẵng đến Bình Định khoảng 290km về phía Đông. Sức gió mạnh nhất vùng gần tâm áp thấp nhiệt đới mạnh cấp 6 (40-50km/giờ), giật cấp 8.
Dự báo đến 22 giờ tối 16/10, trung tâm vùng áp thấp trên khu vực vùng núi Trung Trung Bộ. Sức gió mạnh nhất ở trung tâm vùng áp thấp giảm xuống dưới cấp 6.
Do ảnh hưởng của vùng áp thấp nhiệt đới, cùng với mưa lớn, dự báo các tỉnh từ Quảng Trị đến Quảng Ngãi có gió giật mạnh cấp 6-7.
***************************
Thủy điện Hòa Bình có khả năng mở cửa xả lũ khi mưa lớn
RFA, 15/10/2020
Trong ngày 16/10, Thủy điện Hòa Bình có khả năng bắt buộc phải mở từ 1 tới 4 cửa xả lũ để đảm bảo an toàn công trình nếu lượng lũ đạt 8.500 m3/s cao nhất như dự báo.
Người dân xem Thủy điện Hòa Bình xả lũ ngày 22/7/2006. AFP
Truyền thông Nhà nước loan tin ngày 15/10 theo như lời ông Trần Quang Hoài, Phó Ban chỉ đạo kiêm Chánh văn phòng Ban chỉ đạo trung ương về Phòng chống thiên tai, nói tại buổi họp cùng ngày.
Thường trực Ban chỉ đạo được nói đã có phương án ứng phó, vận hành với rủi ro thiên tai cấp độ 3 đối với diễn biến áp thấp trên Biển Đông sắp diễn ra.
Theo truyền thông nhà nước Việt Nam, tình hình mưa lũ những ngày tới diễn biến rất phức tạp khiến việc vận hành các hồ chứa đang được tính toán. 4 hồ thủy điện cắt lũ cho đồng bằng Sông Hồng đều không còn dung tích cắt lũ.
Người đại diện Ban chỉ đạo trung ương về Phòng chống thiên tai cho hay nguy cơ hai hồ Hòa Bình và Sơn La sẽ phải xả lũ để đảm bảo công trình.
Ông Hoài cũng nhắc lại hồi năm 2017, lũ về hồ Hòa Bình đạt 16.000 m3/s và phải xả 8 cửa cùng một lúc.
Đại diện Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) có mặt tại buổi họp cũng cùng nhận định các hồ thủy điện ở Miền Bắc và Trung cơ bản đã đầy và đang duy trì vận hành giảm mực nước để đón đợt lũ mới.
Dự báo cho biết hoàn lưu Bão số 7 vẫn đang gây mưa ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ từ ngày 16 đến 20.
**********************
Tìm thấy thi thể 13 người mất tích ở Thủy điện Rào Trăng 3
RFA, 15/10/2020
Cập nhật vào lúc 9g00 tối
Theo truyền thông nhà nước Việt Nam, tính đến 7 giờ tối ngày 15/10, các đội cứu hộ ở Thủy điện Rào Trăng 3 thuộc huyện Phong Điền, Thừa Thiên – Huế đã tìm thấy thi thể 13 người trong đội cứu hộ bị mất tích tại đây.
Đội cứu hộ của quân đội đang cứu một thuyền viên của một con tàu gặp nạn ở Cửa Việt, Quảng Trị hôm 11/10/2020 - Reuters
13 người mất tích ở Rào Trăng 3 là những người trong đội cứu nạn, cứu hộ được điều đến Thủy điện Rào Trăng 3 vào hôm 12/10 vừa qua sau khi có tin sạt lở đất chôn vùi 10 công nhân của nhà máy.
Công an và bộ đội đã được huy động để tìm kiếm những người mất tích ở Thủy điện Rào Trăng 3.
Theo truyền thông nhà nước, gần 1.000 người với 189 phương tiện và 3 chó nghiệp vụ đã được huy động để tìm kiếm các nạn nhân.
Mưa lớn từ tuần trước đã gây lũ và sạt lở đất ở nhiều tỉnh miền Trung Việt Nam.
Riêng vụ sạt lở ở Thủy điện Rào Trăng 3 đã khiến 4 công nhân tử nạn và 29 người mất tích trong đó có 13 người thuộc đoàn cứu hộ.
Lũ đột ngột đổ về khiến hàng trăm người dân di tản khẩn cấp
RFA, 24/09/2020
Ủy ban Nhân dân thành phố Đồng Xoài ngày 24/9 thông báo lũ từ thượng nguồn bất ngờ đổ mạnh về thành phố Đồng Xoài, tỉnh Bình Phước khiến người dân không kịp trở tay, buộc phải di tản khẩn cấp đến khu vực an toàn.
Lũ đổ về thành phố Đồng Xoài. RFA Edited
Truyền thông nhà nước Việt Nam loan tin dẫn thông tin từ Ban chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn thành phố Đồng Xoài cho biết, lực lượng chức năng của tỉnh, thành phố đã gấp rút sơ tán hơn 100 người dân thuộc các phường Tân Đồng, Tân Thiện và Tân Xuân đến nơi an toàn vì nước lũ bất ngờ đổ về, nhiều tuyến đường ngập nặng và gây thiệt hại lớn về vật nuôi, cây trồng và hoa màu của người dân.
Theo lãnh đạo Ủy ban Nhân dân thành phố Đồng Xoài, do lũ đổ về đột ngột nên các hộ dân trong vùng đã không kịp trở tay, nhiều người còn mắc kẹt ở một số khu vực để chờ cứu giúp. Ngoài ra, thống kê sơ bộ của UBND TP này còn cho biết, có hơn 137 căn nhà bị ảnh hưởng, khoảng 230 hécta cây trồng và hoa màu bị chìm trong biển nước, đến nay vẫn chưa ghi nhận trường hợp nào bị thương hoặc mất tích do lũ.
Ban chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Bình Phước cho rằng, nguyên nhân dẫn đến lũ đổ về đột ngột là do mưa lớn xuất hiện khiến nước từ thượng nguồn suối Rạt đổ về. Tuy nhiên, theo thông tin từ người dân trong vùng bị ảnh hưởng và loan tin trên mạng xã hội thì cho rằng lũ tràn về là do nhà máy thủy điện Thác Mơ đầu nguồn xã lũ nhưng ban chỉ huy phòng chống thiên tai đã bác bỏ điều này và khẳng định mực nước trong hồ vẫn hụt so với cao tràn cần xả.
Cũng tin liên quan, trong cùng ngày một cơn lốc xoáy xảy ra tại huyện Di Linh, tỉnh Lâm Đồng khiến 38 căn nhà bị tốc mái do trận lốc và kèm theo mưa đá.
Thống kê nhanh của cơ quan chức năng tỉnh này, 38 căn nhà thuộc các thôn 1, 2, 4, 6 thuộc xã Tân Châu bị tốc mái, riêng thông 4 là nơi chịu thiệt hại nặng nề nhất gần 30 căn nhà bị lốc xoáy làm tốc mái, nhiều vật dụng tài sản bị hư hỏng nặng nề. Ngoài ra, lốc xoáy còn làm nhiều vườn sầu riêng của người dân trong kỳ thu hoạch cũng bị rụng sạch.
Ủy ban Nhân dân huyện Di Linh đã huy động lực lượng trợ xuống người dân dọn dẹp nhà cửa,
********************
Công an Đà Nẵng triệt phá đường dây đánh bạc nghìn tỷ
RFA, 24/09/2020
Chính quyền thành phố Đà Nẵng thưởng cho Ban chuyên án của Công an Đà Nẵng 60 triệu đồng do thành tích triệt phá đường dây đánh bạc lớn nhất ở địa phương, với số tiền lên đến 3000 tỷ.
Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng, ông Huỳnh Đức Thơ (áo sơ-mi trắng) khen thưởng số tiền 60 triệu đồng cho Công an Đà Nẵng chiều ngày 24/9/2020. Courtesy : danang.gov.vn
Truyền thông Nhà nước Việt Nam, vào ngày 24/9 loan tin vừa nêu.
Tin cho biết Ban chuyên án của Công an Đà Nẵng được thành lập cách nay 3 tháng và đã huy động khoảng hơn 100 công an phối hợp cùng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, thuộc Bộ Công an để triệt phá đường dây tổ chức đánh bạc qua mạng tại địa phương.
Đường dây đánh bạc này được xác định do Huỳnh Ngọc Anh, cư trú tại thành phố Đà Nẵng cầm đầu, và tổng số giao dịch cờ bạc từ đầu năm 2020 đến thời điểm triệt phá lên đến 3000 tỷ đồng.
Báo giới trong nước cho biết Ban chuyên án của Công an Đà Nẵng thực hiện khám xét 20 địa điểm ở thành phố Đà Nẵng vào đêm 23/9. Đến sáng ngày 24/9, Ban chuyên án của Công an Đà Nẵng thu giữ được nhiều tang vật, như 2 súng quân quân dụng, đao kiếm, bình xịt hơi cay…cùng tài liệu liên quan đến đường dây đánh bạc 3000 tỷ ở Đà Nẵng và Gia Lai.
Thượng tá Trần Nam Hải, Trưởng Phòng Cảnh sát hình sự, thuộc Công an thành phố Đà Nẵng, cho báo giới biết Ban chuyên án đã bắt giữ được 7 người tổ chức đánh bạc và 8 người chơi bạc đều ở Đà Nẵng. Đồng thời, lực lượng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao cũng phối hợp với Công an tỉnh Gia Lai ra quân vào tối 23/9 để kiểm tra 10 địa điểm liên quan đường dây đánh bạc 3000 tỷ và đã bắt giữ nhiều đối tượng được cho là tham gia tổ chức trong đường dây đánh bạc này.
Ủy ban Nhân dân thành phố Đà Nẵng, vào chiều ngày 24/9 tổ chức buổi khen thưởng thành tích của Ban chuyên án của Công an Đà Nẵng trong vụ triệt phá đường dây đánh bạc lớn nhất tại địa phương. Ban chuyên án của Công an Đà Nẵng được nói là nhận số tiền thưởng "nóng" 60 triệu đồng.
Theo thông tin từ Văn phòng Ban chỉ đạo Trung ương về Phòng chống Thiên tai, tính đến ngày 15/10, đợt mưa lũ tuần qua tại Miền Trung và các tỉnh miền núi phía bắc đã khiến 68 người chết và 34 người mất tích, chưa kể hàng chục người bị thương tích nặng khác. Những cái chết đều vô cùng thương tâm, còn thiệt hại về vật chất thì không sao đếm xuể.
Hoàng Trung Hải (trái) và Nguyễn Phú Trọng.
Đâu là nguyên do ?
Trước thảm hoạ kinh hoàng đó, ông Trần Quang Hải, Tổng Cục trưởng Tổng cục Phòng chống Thiên tai, đã phải chua chát thú nhận : "Phá rừng là một trong những nguyên nhân chính gây ra lũ quét, sạt lở. Chúng ta đang phải trả giá và sẽ còn tiếp tục do nhiều đồi, nhiều rừng đã bị ‘cạo trọc’".
Trong một bài viết trên báo Tuổi Trẻ ngày 14/10, Giáo sư Vũ Trọng Hồng, nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, nhận định : "Từ câu chuyện mất rừng đầu nguồn, có lý do chính là chúng ta đã dành diện tích rừng rất lớn cho phát triển thủy điện… Cần xem lại các quy trình vận hành hồ chứa, đặc biệt là các hồ chứa của thủy điện. Nếu chỉ thống kê qua số liệu, với số lượng hồ chứa hiện có, các nước sẽ nghĩ chúng ta yên ổn về phòng lũ, cắt lũ. Hồ chứa không phải là cái ao, phải có nhiệm vụ điều tiết nước theo đúng mục tiêu mùa lũ trữ nước, mùa khô xả nước. Nhưng với các hồ chứa thủy điện thì không làm được hết như vậy, vẫn còn chủ động tích nước từ đầu mùa lũ thay vì phải xả nước đầu mùa. Thậm chí với những thủy điện vừa và nhỏ, hơn 1.000 thủy điện, đa số là không có dung tích phòng lũ".
Và tại hội nghị trực tuyến của Chính phủ bàn về việc "tăng cường quản lý, bảo vệ rừng và các giải pháp thực hiện trong thời gian tới" ngày 14/10 vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã thừa nhận : "Những công trình thủy điện nhỏ nhưng phá rừng rất lớn".
Ai là thủ phạm ?
Như vậy, có thể nói, tác nhân chính của thảm hoạ mưa lũ lịch sử vừa qua là công tác quản lý, bảo vệ rừng và công tác quy hoạch, quản lý thủy điện.
Vậy ai là người chịu trách nhiệm cao nhất về công tác quản lý, bảo vệ rừng và quy hoạch, quản lý thủy điện những năm qua ?
Xin thưa, câu trả lời là ngài cựu Phó Thủ tướng, đương kim Bí thư Thành ủy Hà Nội Hoàng Trung Hải !
Ngoài trọng trách Phó Thủ tướng phụ trách kinh tế do Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề cử và được Quốc hội của Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng phê chuẩn từ ngày 2/8/2007, Hoàng Trung Hải còn được "đồng chí X" tin tưởng giao phó trọng trách Trưởng ban Chỉ đạo Nhà nước về Kế hoạch bảo vệ và phát triển rừng.
Nghĩa là, tất cả các dự án liên quan đến đất rừng, từ việc chuyển đổi đất rừng, giao đất rừng cho các dự án thủy điện, cho đến việc giao hàng trăm ngàn ha rừng đầu nguồn, biên giới cho các công ty Trung Quốc… từ năm 2007 đến 2016 đều phải nhận được sự chuẩn thuận của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, nhân vật quan trọng và quyền uy thứ hai trong chính phủ Nguyễn Tấn Dũng.
Ngoài ra, nếu số liệu báo cáo của các tỉnh thành cũng như của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn về công tác trồng rừng hàng năm là chính xác thì đến nay tỷ lệ che phủ rừng của Việt Nam đã vượt mức 100%, tức là không một m2 nào trên dải đất hình chữ S này chưa được rừng che phủ. Tuy nhiên, thực tế thì như những gì mà chúng ta đã thấy. Và dĩ nhiên, "thành tích" này trước hết phải được "ghi nhận" cho ngài (cựu) Phó Thủ tướng phụ trách kinh tế ngành (trong đó có ngành Lâm nghiệp) kiêm Trưởng ban Chỉ đạo Nhà nước về Kế hoạch bảo vệ và phát triển rừng Hoàng Trung Hải.
Đặc biệt, từ năm 1998, Hoàng Trung Hải đã là Tổng Giám đốc EVN. Ông ta càng có điều kiện khuynh loát ngành điện lực Việt Nam sau khi ngồi lên chiếc ghế Bộ trưởng Công nghiệp (2003-2007) và Phó Thủ tướng phụ trách kinh tế (2007-2016).
Ngày 24/10/2007, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng ký quyết định số 1436/QĐ-TTg về việc thành lập Ban Chỉ đạo Nhà nước về Quy hoạch Điện VI, đồng thời bổ nhiệm Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải làm Trưởng ban. Ngày 26/12/2011, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng lại ký quyết định số 2449/QĐ-TTg về việc thành lập Ban Chỉ đạo Nhà nước về Quy hoạch Phát triển Điện lực Quốc gia, dĩ nhiên Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải lại là Trưởng ban.
Trả lời báo chí bên hành lang Quốc hội ngày 9/11/2009, ngài Phó Thủ tướng đã hùng hồn khẳng định : "Không thủy điện nào không có trong quy hoạch". Nghĩa là, không một công trình thủy điện nào nằm ngoài quyền quyết định của ngài Phó Thủ tướng, bởi không ai khác mà chính ông ta mới là người nắm quyền định đoạt cái gọi là "quy hoạch thủy điện" đó.
Một dự án thủy điện không nằm trong "quy hoạch" mà muốn được triển khai ư ? Chuyện nhỏ, chỉ cần ngài Phó Thủ tướng phù phép bằng cách đưa nó vào "quy hoạch thủy điện" của ông ta là xong. Xin đơn cử, tháng 8/2010, Hoàng Trung Hải đồng ý bổ sung dự án thủy điện Sông Tranh 3, công suất khoảng 62 MW vào danh mục các dự án nguồn điện tại Quy hoạch điện VI ; hay tháng 6/2015, ông ta đồng ý bổ sung dự án nhà máy thủy điện Ialy mở rộng vào Quy hoạch điện VII, v.v và v.v.
Trước sự phản đối đặc biệt gay gắt của công luận, tháng 9/2013, ngài Phó Thủ tướng buộc phải đưa hai dự án thủy điện Đồng Nai 6 và Đồng Nai 6A ra khỏi "quy hoạch". Báo Người Lao Động ngay lập tức đăng bài "Xin cảm ơn Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải !". Bài viết mở đầu bằng câu : "Sao mà vui sướng đến muốn rơi nước mắt !". Chừng đó đủ cho thấy quyền lực của "ông vua không ngai" Hoàng Trung Hải lớn đến nhường nào.
Và một Hà Nội đang "bê-tông hoá"
Không chỉ những thảm cây xanh ở những cánh rừng xa xôi, hẻo lánh, hiếm khi thấy bóng người, mà ngay cả những hàng cổ thụ rợp bóng mát ngay giữa một Hà Nội đông đúc nhộn nhịp mỗi khi nghe đến cái tên Hoàng Trung Hải cũng phải run rẩy, khiếp đảm.
Với tư cách Phó Thủ tướng phụ trách kinh tế, Trưởng ban Chỉ đạo Quy hoạch và đầu tư xây dựng Vùng Thủ đô Hà Nội, Hoàng Trung Hải là nhân vật có tiếng nói quyết định về quy hoạch thủ đô từ năm 2007 đến năm 2016, với sở thích đặc biệt là triệt hạ cây xanh và "bê-tông hoá" Hà Nội. Từ sau Đại hội XII, được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đặc biệt tin tưởng giao phó trọng trách thống lĩnh bộ máy dân sự và quân sự của Thủ đô, ngài Bí thư Thành ủy lại càng thoả sức phát huy sở trường của mình.
Lý lẽ của ngài ư, rất đơn giản : "Chặt cây ai cũng tiếc, nhưng chẳng lẽ không làm gì" (!!!).
Theo Giáo sư Vũ Trọng Hồng, với diện tích rừng đầu nguồn bị phá, dù có đầu tư tiền để tái sinh thì cũng phải 50 năm mới phục hồi, mới ngăn được dòng chảy. Nghĩa là nếu ngay từ bây giờ 90 triệu dân Việt Nam bắt tay vào việc xử lý những "di sản" do "con ngựa thành Troy" Hoàng Trung Hải để lại thì cũng phải mất ít nhất nửa thế kỷ nữa chúng ta mới hoàn toàn khắc phục được hậu quả.
Không chỉ rừng Việt Nam, mà hàng nghìn linh hồn oan nghiệt đang réo gọi tên ngài, thưa ngài Bí thư Thành ủy Hà Nội !
Hậu quả của đợt mưa to kéo dài từ ngày 9 tháng 10 đến cuối tuần vừa qua ở miền Bắc và khu vực phía Bắc miền Trung càng ngày càng nặng nề.
Đường vào thôn bị ngập, đường thông sang thôn khác bị sạt lở - Ảnh minh họa
Theo thống kê do Ban Chỉ đạo Phòng – Chống thiên tai của Việt Nam công bố hôm 16 tháng 10, riêng về nhân mạng đã có 72 người chết, 30 người vẫn còn mất tích. Đối với tài sản, lũ, lụt, sạt lở đất đã làm hư hỏng khoảng 50.000 căn nhà. Chưa có thống kê về thiệt hại đối với nông nghiệp nhưng tổn thất của nông dân chắc chắn rất kinh khủng khi vốn liếng, mồ hôi của họ đổ vào ruộng, vườn, ao, hồ đã bị nước lũ và đất đá xóa sạch.
Ban Chỉ đạo Phòng – Chống thiên tai ước đoán, riêng chăn nuôi, chỉ trong vòng một tuần, chừng 10.000 gia súc và 290.000 gia cầm hoặc bị nước dìm chết, hoặc bị nước cuốn trôi… Con số liên quan đến thiệt hại về tài sản sẽ tăng thêm hàng ngàn tỉ sau khi có thống kê chính thức về sự hư hỏng của hệ thống hạ tầng (đường sá, cầu cống, đê điều, kênh mương, mạng điện, điện thoại).
Năm nay, miền Bắc và khu vực phía Bắc miền Trung Việt Nam có ít nhất bốn đợt mưa to, kéo dài nhiều ngày và theo sau đó là lũ, lụt, sạt lở xảy ra ở khắp nơi, đặc biệt là Tây Bắc, Đông Bắc, vùng đồi núi phía Bắc miền Trung. Trước những thiệt hại càng ngày càng cao về nhân mạng, tài sản, các cơ quan hữu trách ở Việt Nam, bao gồm cả Ban Chỉ đạo Phòng – Chống thiên tai lẫn các trung tâm dự báo về khí tượng – thủy văn có khuynh hướng qui trách nhiệm cho… Trời (biến đổi khí hậu, thời tiết dị thường, cực đoan, khó dự đoán).
Chẳng riêng Việt Nam, thời tiết trên toàn cầu rõ ràng là đang có nhiều diễn biến khác thường, song chẳng lẽ những vụ lũ, lụt, sạt lở đất đã xảy ra và 10.266 địa điểm ở mười tỉnh vùng núi phía Bắc hiện trong tình trạng có thể xảy ra sạt lở bất kỳ lúc nào, 2.110 điểm mà nguy cơ đất chuồi được nhận định là "rất lớn" thậm chí "đặc biệt lớn" hoàn toàn do… Trời ?
Các chuyên gia của nhiều lĩnh vực đã, đang và có lẽ sẽ còn tiếp tục khẳng định không phải, chính xác là không hoàn toàn như thế !
Có thể dùng hội thảo mới nhất do Ủy ban Dân tộc của Quốc hội Việt Nam đứng ra tổ chức tại Hà Nội hôm 14 tháng 10 về lũ quét và sạt lở như một dẫn chứng.
Theo tường thuật của tờ Tuổi Trẻ thì tại hội thảo vừa kể, ông Shinro Abe – một chuyên gia cao cấp về địa kỹ thuật của Công ty Okuyama Boring (Nhật), cho rằng, lũ quét và sạt lở liên quan mật thiết đến phương thức thi công hệ thống hạ tầng giao thông. Không khảo sát kỹ và đào xới từ dưới lên trên (thay vì phải làm ngược lại) khi thi công mặt dốc dễ dẫn tới sạt lở, khó khắc phục hậu quả. Ông Vũ Mạnh Lợi, từng là Viện phó Viện Xã hội học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam thì khẳng định, lũ quét, sạt lở còn do phá rừng đầu nguồn, khai thác khoáng sản vô tội vạ, cho phép đào xới lung tung, không đánh giá tác động tiêu cực đến môi trường…
Ông Lợi không phải người đầu tiên, càng không phải người cuối cùng nhận định như vậy. Hồi đầu tháng 6 năm nay, tại hội nghị về phòng chống thiên tai ở 18 tỉnh miền Bắc, ông Hoàng Văn Thắng, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn từng thú nhận, ngoài tác động của biến đổi khí hậu, hậu quả của thiên tai (lụt, lũ, sạt lở, hạn hán,…) trở thành khốc liệt còn vì "phát triển thiếu bền vững, khai thác quá mức tài nguyên".
***
Vài năm gần đây, "phát triển thiếu bền vững, khai thác quá mức tài nguyên" được giới hữu trách lập đi lập lại khá nhiều khi thảo luận về các vấn nạn kinh tế - xã hội nhưng đáng ngạc nhiên là chưa bao giờ họ phân tích cặn kẽ xem đâu là nguyên nhân.
"Phát triển thiếu bền vững, khai thác tài nguyên quá mức" khởi đầu từ lúc nào ? Phải chăng là từ 1991 khi các đại biểu dự Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam lần thứ bảy thông qua cương lĩnh, xác định "công nghiệp hóa theo hướng hiện đại" và đỉnh của "phát triển thiếu bền vững, khai thác tài nguyên quá mức" có phải từ khi Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam lần thứ chín (2001) đề ra chủ trương "công nghiệp hóa theo kiểu rút ngắn, gắn với hiện đại hóa và phát triển kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa" hay không ?
Trung tuần tháng 11 năm 2016, khi đến thăm Bắc Ninh dự "Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc", ông Nguyễn Phú Trọng, Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam, tỏ ra hết sức phấn chấn, nêu ra một câu hỏi có tính khẳng định : "Nhìn một cách tổng quát, đất nước có bao giờ được thế này không ?".
Ông Trọng hỏi dõng dạc như thế vì "kinh tế Việt Nam phát triển, vị thế Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng cao, Việt Nam có quan hệ với tất cả các nước lớn trên thế giới, tham gia tất cả các tổ chức quốc tế".
Song "nhìn một cách tổng quát", rõ ràng là chưa thế hệ nào ở Việt Nam phải liên tục đọc, nghe, xem nhiều thông tin, hình ảnh thương tâm về hậu quả của thiên tai đổ lên đầu đồng bào của mình dồn dập như vài năm gần đây.
Tháng 1 năm 2015, sau khi "nhìn một cách tổng quát", The Economist – một tạp chí về kinh tế của Anh – từng kể rằng, dẫu thiên hạ luôn xem xét, cân nhắc kỹ lưỡng tác động đến môi trường của từng dự án thủy điện nhưng Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) cho biết, Việt Nam chưa bao giờ công bố những tài liệu kiểu đó đối với các công trình thủy điện mọc lên như nấm trên khắp Việt Nam.
The Economist gọi nỗ lực phát triển thủy điện để thỏa mãn nhu cầu năng lượng cho đến năm 2020 - bất kể nỗ lực đó hủy diệt các cánh rừng già, những dòng sông, biến nông dân thành nạn nhân của lũ, lụt, sạt lở, động đất là thiển cận và dự đoán - giá sẽ rất đắt. Đối tượng thanh toán trực tiếp sẽ là người nghèo, đặc biệt là thành viên các cộng đồng thiều số.
"Nhìn một cách tổng quát", kế hoạch phát triển thủy điện ồ ạt là con đẻ của chủ trương "công nghiệp hóa theo kiểu rút ngắn, gắn với hiện đại hóa và phát triển kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa".
Phải tới năm 2013, sau khi thủy điện đã trở thành đại họa của nhiều vùng, dân chúng liên tục cất tiếng oán thán, Quốc hội Việt Nam mới cử Ủy ban Khoa học - Công nghệ - Môi trường thẩm tra các công trình thủy điện. Theo ủy ban này, việc quản lý chất lượng, an toàn tại các công trình thủy điện, đặc biệt là các công trình thủy điện vừa và nhỏ tiềm ẩn nhiều rủi ro khó lường : khoảng 30% đập chắn nước chưa được kiểm định ; khoảng 66% đập chắn nước chưa được duyệt phương án bảo vệ ; khoảng 55% chủ đập chưa có phương án phòng chống lụt bão. Đáng lưu ý là 160 dự án thủy điện thực hiện từ 2006 đến 2012 đã hủy diệt 19.792 héc ta rừng.
Cũng trong năm 2013, chính phủ Việt Nam tiến hành "rà soát quy hoạch thủy điện" và cho biết đã loại bỏ 424 dự án, không đưa vào quy hoạch 172 "vị trí tiềm năng", tạm dừng có thời hạn 136 dự án, tiếp tục đánh giá 158 dự án khác. Cho đến lúc đó, Việt Nam vẫn còn 815 dự án thủy điện phục vụ công cuộc "công nghiệp hóa theo kiểu rút ngắn, gắn với hiện đại hóa và phát triển kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa".
Năm sau (2014), chính phủ Việt Nam chính thức thú nhận, những dự án thủy điện vừa và nhỏ là nguyên nhân chính tăng thêm đói nghèo, đẩy người thiểu số tới tột đỉnh của sự bần cùng. Từ khi có các dự án thủy điện, vào mùa khô, cả điện lẫn nước ở nhiều khu vực cùng thiếu. Hạn hán đang theo xu hướng năm sau nghiêm trọng hơn năm trước. Chuyện xả lũ vô tội vạ của các nhà máy thủy điện sau những trận bão lớn còn làm chết thêm hàng trăm người, phá hủy nhiều khu dân cư, ruộng vườn, khiến hậu quả thiên tai thêm trầm trọng.
Tháng 3 năm nay, trong một công điện gửi cho nhiều cơ quan hữu trách, Thủ tướng Việt Nam yêu cầu gia tăng kiểm soát việc quy hoạch, đầu tư, xây dựng, vận hành các công trình thủy điện. Bộ Công Thương được yêu cầu phải cương quyết loại bỏ các dự án, công trình thủy điện không hiệu quả, không an toàn, ảnh hưởng bất lợi tới dòng chảy, môi trường và đời sống dân chúng. Đồng thời phải cùng với Bộ Tài nguyên và môi trường hoàn thiện quy trình vận hành các hồ chứa để vừa bảo đảm hiệu quả phát điện, vừa đáp ứng nhu cầu sử dụng nước ở khu vực hạ du trong mùa khô, cắt - giảm lũ và các tác động tiêu cực trong mùa mưa. Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn thì được yêu cầu buộc chủ đầu tư các dự án thủy điện trồng rừng thay thế ngay lập tức. Đến lúc đó, diện tích rừng được trồng để thay thế chỉ chừng 3,7%.
Tới tháng 7, tại một hội thảo do Hiệp hội Năng lượng Việt Nam tổ chức, chính quyền nhiều địa phương khăng khăng xin thực hiện thêm các dự án thủy điện vừa và nhỏ, còn Bộ Công Thương công khai tán thành.
Chẳng hạn, tuy Bộ Công Thương đã loại bỏ 54/123 dự án thủy điện vừa và nhỏ ở Lào Cai nhưng chính quyền tỉnh này vừa xin "bổ sung vào quy hoạch thủy điện" mười dự án khác. Ngoài Lào Cai, chính quyền các tỉnh Quảng Trị, Quảng Nam, Đắk Lắk cũng đang làm như thế. Quảng Trị đang xin "bổ sung bốn dự án thủy điện" sau khi có 10 dự án thủy điện bị loại ra khỏi quy hoạch. Quảng Nam muốn "bổ sung 14 dự án thủy điện". Theo quy hoạch, Đắk Lắk chỉ còn 9 dự án thủy điện nhưng đã thành công trong việc vận động Bộ Công Thương trình chính phủ Việt Nam bổ sung vào quy hoạch thủy điện của tỉnh này sáu dự án thủy điện khác…
***
Thống kê được công bố tại hội thảo về lũ quét và sạt lở diễn ra hôm 14 tháng 10 cho biết, trong mười lăm năm, từ 2000 đến 2015, tại Việt Nam xảy ra 250 vụ lũ quét và sạt lở khiến 646 người chết và mất tích, 351 người bị thương, tổng thiệt hại tài sản khoảng 3.300 tỉ.
Chưa rõ tại sao thống kê chỉ được thực hiện đến năm 2015. Nếu thống kê bao gồm những số liệu của năm 2016 và từ đầu 2017 đến nay, số vụ lũ quét lẫn sạt lở cũng như tổng thiệt hại nhân mạng, tài sản ắt sẽ kinh khủng hơn nhiều (hồi đầu năm nay, Tổng cục Thống kê của Việt Nam từng cho biết, riêng năm 2016, ngoài việc làm 246 người chết và mất tích do lũ quét, sạt lở, lụt, thiên tai nói chung - bao gồm cả các đợt rét đậm, rét hại ở miền Bắc, khô hạn ở Tây Nguyên và nước mặn xâm nhập sâu vào đồng bằng sông Cửu Long - đã làm Việt Nam mất 40.000 tỉ đồng, tương đương 1,8 tỉ Mỹ kim).
Giống như nhiều viên chức điều hành các công trình thủy điện khác, ông Đặng Trần Công, Chánh Văn phòng Nhà máy Thủy điện Hòa Bình, mới khẳng định với báo giới rằng việc mở tám cửa xả của hồ chứa nước cho nhà máy này trong hai ngày 10 và 11 tháng 10 là "đúng qui trình". Việc mở đồng loạt tám cửa xả có thể khiến lũ lụt ở khu vực hạ du thêm trầm trọng, thậm chí gây thêm tổn thất nhân mạng và tài sản nhưng không thể trách ông Công, cũng chẳng thể trách Công ty Thủy điện Hòa Bình.
Khi phê duyệt, ban hành "qui trình", Thủ tướng buộc phải quan tâm đến "bảo đảm an toàn công trình", đập chắn nước của một công trình thủy điện vỡ, hậu quả sẽ thảm khốc hơn nhiều. Biết thế nhưng chẳng ai có thể lắc đầu với thủy điện vì đó là chủ trương!
Trân Văn
Nguồn : VOA, 18/10/2017
Người chết vì lũ lụt, lở đất ở Việt Nam tăng lên 68 (VOA, 15/10/2017)
Số người thiệt mạng vì lũ lụt và lở đất ở Việt Nam do một cơn áp thấp nhiệt đới gây ra đã tăng lên 68 người, trong khi 34 người vẫn còn mất tích, chính phủ trong nước thông báo hôm 15/10.
Một khu vực ngập lụt ở tỉnh Sơn La.
Theo Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng chống Thiên tai, còn có 32 người bị thương, và khoảng hơn 230 nghìn gia cầm, gia súc bị chết trong trận bão lụt này.
Cơn bão ập vào Việt Nam hôm 10/10, theo AP, và từ đó đến nay, chính quyền vẫn đang phải đối phó với các hệ quả.
Tin cho hay, gần một trăm nghìn căn nhà bị ngập, bị sập hoặc hư hỏng trong trận lũ lụt, lở đất tồi tệ nhất ở Việt Nam trong nhiều năm.
heo Ban Chỉ đạo trên, tỉnh Hòa Bình là nơi bị ảnh hưởng nặng nhất với ít nhất 20 người thiệt mạng và lực lượng cứu hộ hàng trăm người vẫn đang tìm kiếm 8 người mất tích vì lở đất ở tỉnh này.
Trong khi đó, cơn bão nhiệt đới Khanun (Việt Nam gọi là bão số 11) đang suy yếu khi nó tiến gần vào Vịnh Bắc Bộ, và dự kiến sẽ gây mưa ở miền bắc và miền trung Việt Nam.
Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng chống Thiên tai đã kêu gọi các địa Phương "tăng cường tuần tra canh gác, kiểm tra, phát hiện và khẩn trương xử lý kịp thời các sự cố hư hỏng về đê điều, hồ đập, giao thông, hệ thống điện, nhất là các trọng điểm xung yếu tại các địa phương đã chịu ảnh hưởng của đợt mưa lũ vừa qua để chuẩn bị ứng phó với bão số 11 và các đợt mưa lũ tiếp theo".
**********************
Bao nhiêu nén nhang cho những cánh rừng đã mất ? (RFA, 15/10/2017)
"Rừng là vàng, chặt một cây cũng phải thắp nhang lạy" (Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc). Chẳng biết, chúng ta phải thắp bao nhiêu nén nhang để lạy cho những cánh rừng đã mất ?
Cùng với phong trào thủy điện, "sáng kiến" đổi rừng nghèo trồng cao su nhiệm kỳ "đồng chí X" là một chủ trương phá rừng tàn khốc. Chưa nhiệm kỳ nào, chính phủ phá rừng tàn khốc như thời của X.
Tôi nhớ, trên hết thảy các diễn đàn ngày đó, người ta hùng hồn tuyên bố "cao su cũng là rừng".
Cao su, không chỉ Tây Nguyên, không chỉ miền Đông Nam Bộ. Các tỉnh miền Trung bão lũ cũng cao su. Cao su tấn công cả những mảng rừng Tây Bắc.
Cựu ủy viên trung ương, nguyên Bí thư tỉnh ủy Đăk Lăk Y Luyện Niêk Đăm từng đau đớn thốt lên "Dốt, thiếu hiểu biết. Cao su không phải là rừng. Cà phê cũng thế. Rừng có con suối róc rách, có chim muông, có hồn cốt. Ấy mới gọi là rừng".
Không chỉ cướp mất chim muông, hồn cốt của núi rừng. Mà giờ đây là sinh mạng con người.
Chỉ vài trận mưa là núi lở lũ trôi. Lũ lụt không chỉ miền Trung, nhà ngập xác trôi ở những nơi tưởng như không bao giờ nghe đến lũ. Có ai không lặng người trước những hình ảnh này ? Xác lợn như xác người. Và xác người, cũng lềnh bềnh như... xác lợn.
Ai thắp nhang đây ? Bao nhiêu nén nhang cho những xác người này ? Và bao nhiêu người biết giật mình hoảng hốt chắp tay lạy cát, như ông cựu Bí thư Hội An Nguyễn Sự ?
Trương Duy Nhất
Chứng kiến nhiều trận lũ lụt tang thương nơi xứ Việt, tôi vẫn hay tự nhắc mình phải viết một bài hát nào đó về những điều đã thấy, về những sinh linh đã tận. Ca hát thì chẳng để làm gì. Nhưng tôi mong mình cất lên được tiếng lòng như bài văn tế nhỏ cho những người cùng màu da, tiếng nói trên quê hương mình hôm nay, sao vẫn mang đầy khổ nạn. Có thể tôi chỉ hát khe khẽ thôi, vừa đủ cho những linh hồn oan khiên về quanh được chút ấm lòng.
Thế nhưng, nhiều năm trôi qua. Lũ lụt hết lần này đến lần khác. Mạng người lại vẫn chìm sâu. Tôi lại chất chồng trong ký ức của mình về ruộng vườn tan hoang, những tiếng khóc trôi dạt buồn tủi, và biết rằng mình sẽ không viết nổi một bài hát như vậy, mà chỉ còn im lặng. Sự im lặng khó tả nằm hoài trên trang giấy và suy nghĩ, như khoảng vô thanh điên loạn giữa rầm rộ ngôn từ.
Thống kê tạm của đài VOV trong ngày 15/10/2017, nói rằng đã có 60 người chết, 37 người mất tích và 31 người bị thương. Bên cạnh đó còn 189 nhà bị sập, 30.827 nhà bị ngập, 1.948 nhà phải di dời khẩn cấp, hàng chục ngàn gia súc, gia cầm chết ngập. Tháng trước, bão số 10 cũng làm 125 người chết và mất tích, thiệt hại tài vật cũng vô số.
Những con số thì vô hồn. Những nếu chỉ một lần nhìn thấy hình ảnh đứa trẻ co ro trần truồng chìm trong nước, bà cụ với đôi tay giơ lên như muốn níu lại phút giây sau cùng, bất kỳ ai cũng có thể cảm nhận khoảng lặng trong lòng mình. Khoảng lặng nhắc chúng ta cũng là con người, và phải biết xót xa cho đồng loại.
Thủ tướng Phúc nói rằng "Rừng là vàng, chặt 1 cây gỗ cũng phải thắp hương lạy cây". Nghe mà rưng rưng cho phận làm người Việt. Phải thắp bao nhiêu nén hương cho những người vừa chết đêm qua ? Bao nhiêu hương thì mới ấm lại thịt da đã xanh tím của đứa bé giữa rong rêu ? Bao nhiêu hương thì tiễn được nỗi niềm của cụ già khỏi dòng tức tưởi ? Lời thủ tướng Phúc nói, vào ngày 14/10, cũng là những ngày tìm thấy từng xác người lây lất. Không nghe ông nghe nói gì về nạn nhân thiên tai và nhân tai, chỉ nghe ông nói bái lạy và vàng.
Ngày 13/10, đáp lại lời hò reo xúc động của cử tri về sức khỏe của mình, ông Trần Đại Quang cũng không nói gì về thảm nạn đang diễn ra suốt nhiều tỉnh miền Bắc và miền Trung, mà chỉ nhấn mạnh về thông tin xấu độc trên mạng. Không biết có liên quan gì, mà đến 15/10, các trang facebook đưa hình ảnh và thông tin đáng lưu ý về thiên tai lũ và nhân tai lụt đột nhiên đồng loạt khóa bài, ẩn các hình ảnh đã đăng, đồng bộ với các bản tin báo nhà nước hết sức chừng mực và tiết kiệm hình ảnh thực tế.
Nơi của ông thủ tướng và chủ tịch thật náo nhiệt. Điều đó thật tương phản khi tôi nhìn vào tấm hình người phụ nữ ngồi thắp một nén nhang vào hư vô. Gương mặt của chị ẩn trong đó ngàn bài ca mà tôi không viết nổi thành lời. Nén hương ân cần gửi vào gió, hát vào khốn cùng mà chỉ có những trái tim Việt Nam còn đủ nhân tính mới chia sớt cùng những số phận Việt Nam.
Cuộc sống hôm nay như một sân khấu hai mặt. Một mặt trình diễn những dị thường và một mặt giới thiệu từng giờ phút của đời thường. Mà phần dị thường, có cả tiếng các quan chức thời tiết, thủy điện… luôn phủi tay và nói mọi thứ đã đúng quy trình, đẩy phần còn lại là may rủi của nhân dân. Loại quy trình thô bỉ ấy vẫn diễn ra hết năm này qua năm khác không hề có kế hoạch đổi thay nào tốt hơn cho đời sống dân lành. Nhưng phần các quan chức thì luôn biết cách dời xa, dời cao để không cùng chung số phận với nhân dân.
Cứ sau những thảm họa, nghe các ngôn từ chải chuốt ngụy biện và lẩn tránh trách nhiệm của họ, không khỏi buồn nôn. Loại ngôn từ trá ngụy mà W. Shakespeare từng mô tả "khi cần thì bọn ác quỷ có thể dùng cả kinh thánh để biện minh cho hành động của chúng".
Thật khó biết còn bao nhiêu người phải chết trong nước lũ từ đây về sau. Và cũng thật nhục nhã cho một quốc gia luôn huênh hoang về bước đại phát triển 4.0 nhưng hàng năm vẫn phải tế sống dân mình cho nước dữ như thời man rợ.
Tôi xếp trang giấy trắng, xếp lại bài hát mà mình ôm ấp. Tôi cũng không nói gì được về những gì mình đã thấy, đã nghe. Không gian đã quá chật chội với những âm thanh chúc tụng và ca ngợi. Tôi chỉ còn đủ sức giữ lại cho mình sự im lặng. Loại im lặng như M. Heidegger từng mô tả rằng "Sự im lặng như sấm sét còn gây nên chấn động cho tâm thức còn hơn cả tiếng sấm sét trong cõi im lặng".
Một ngày nào đó, nếu bạn cũng cùng im lặng với tôi trong ít phút giây, có thể chúng ta sẽ cùng nhận ra đất nước và con người Việt Nam đang huyên náo trên những nỗi đau như thế nào.
Tuấn Khanh
Nguồn : RFA, 15/10/2017 (tuankhanh's blog)
(*) tựa một tác phẩm của Phạm Công Thiện
Mẹ tôi, em có gặp đâu không ?
Những xác già nua ngập cánh đồng
Tôi nhớ một thằng em bé nhỏ
Bao nhiêu rồi xác trẻ trôi sông !
(Mắt người Sơn Tây, Quang Dũng)
Thơ Quang Dũng nói về thảm họa chiến tranh. Nhưng chiến tranh đã dứt, hình ảnh quê hương vẫn vậy.
Lũ đã nhấn chìm hàng trăm ngàn ngôi nhà, ruộng vườn ngập trong nước, vật nuôi bị chết, cuốn trôi, nhà cửa, tải sản đồ dùng bị hỏng hóc
Nước ngập đồng, cuốn trôi nhà cửa, ruộng vườn. Xác người lẫn với xác gia súc trôi lềnh bềnh trên sông… Những hình ảnh bi thảm không dám nhìn lâu. Bao nhiêu người chết ? Có ai đếm xác, làm thống kê những người chết ở Việt Nam. Và thống kê kiểu Việt Nam, ai tin nổi ?
Ở một nước bình thường, nhà nước đã công bố quốc tang và đặt các địa phương bão lụt vào tình trạng khẩn cấp, dồn mọi năng lực quốc gia vào việc cứu trợ và phòng ngừa.
Ở Việt Nam, chuyện đầu tiên của các quan chức là phủi tay, trốn tránh trách nhiệm. Như ông chi cục trưởng Cục đê điều thành phố Hà Nội, Đỗ Đức Thịnh : "Dân mình nói là có vỡ đê Hữu Bùi, nhưng chúng ta có thể nói là có vỡ đê nhưng vỡ đê có kế họach, chứ không phải bất ngờ" (Người Lao Động Online 15/10/2017).
Ông chi cục trưởng không nói, hay không biết, rằng kế hoạch hữu hiệu nhất để vỡ đê là đốn hết cây, phá hết rừng để không còn gì cản nước lũ.
Cũng như cách hữu hiệu nhất để tạo ngập lụt tới cổ trong thành phố, là xây nhà bừa bãi, nhất là các cao ốc, dinh thự, khách sạn lớn không theo một kế hoạch địa ốc nào, ngoài kế hoạch làm giầu.
Nền nhà bằng xi măng cốt sắt, cắm sâu dưới đất, chặn các mạch nước, khiến nước bị ứ đọng, tràn lên mặt đường. Không ngập lụt mới là một phép lạ. Dân lãnh đủ, nhà nước oán trách "trời làm mua lụt mỗi năm".
Còn một kế hoạch khác, dã man hơn : người bạn Trung Quốc xả nước lũ.
Ông Lưu Minh Hải, Giám đốc trung tâm Dự báo khí tượng Lào Cai cho biết : "nguyên nhân lụt lội là do phía thượng, người Trung quốc thông báo có xả lũ do mưa lớn những ngày qua. Vị trí xả lũ cách thành phố Lào Cai khoảng 100 km với lưu lượng xả lũ 25.000 mét khối mỗi giây" khiến nước lũ dâng cao bất ngờ, cuốn trôi nhà cửa, ruộng đồng (Thanh Niên Online, 11/10/2017).
Cứu trợ vô kế hoạch
Tai họa theo kế hoạch, nhưng phòng ngừa vô kế hoạch. Ở những nước khác, người ta thông báo từng giờ, tổ chức di tản để không có người chết, hay số thiệt hại nhân mạng rất nhỏ. Ở Việt Nam, đừng mơ tưởng chuyện phòng ngừa đại quy mô.
Các đài khí tượng làm việc tắc trách, lấy lệ. Chính báo chí "lề phải" than phiền những tin tức khí tượng "nói vậy nhưng không phải vậy", loan báo hết bão nhưng bão gia tăng, nước xuống trong khi nước dâng ngập đồng, cuốn trôi nhà cửa.
Nhiều nơi, dân chúng không tin các đài khí tượng nhà nước nữa, chỉ ngóng cổ trông chờ tin tức các "đài" khí tượng tư nhân, do dân lập ra với những phương thiện thô sơ để giúp nhau, để cứu nhau.
Tai họa có kế hoạch. Cứu trợ là vô kế hoạch. Các bà cán bộ mặc váy, bắt tùy tùng kéo bè đi thăm dân khi nước chỉ tới mắt cá chân, giải thích bởi vì đi gấp quá, không kịp thay quần áo.
Những câu ngớ ngẩn đã nghe hàng trăm lần, có thể cười chơi vài phút, nếu không liên hệ đến tai họa bi thảm của hàng chục, hàng trăm ngàn người.
Phải làm gì, ngoài việc than khóc và phẫn nộ ? Cứu trợ ? Đồng bào trong nước và hải ngoại sẵn sàng… Ai cầm được nước mắt trước cảnh xác trẻ trôi sông ? Nhưng có gì bảo đảm là tiền cứu trợ đến tay đồng bào nạn nhân, hay lại giúp mafia đỏ xây thêm cao ốc, dinh thự ?
Bế tắc. Vấn nạn gì của Việt Nam cũng bế tắc. Như nước cống rãnh trong các thành phố Việt Nam.
Paris, 15/10/2017
Từ Thức
Thiệt hại về người và vật chất do đợt mưa lũ gần nhất tại Việt Nam (RFA, 11/10/2017)
Tính đến 13 giờ ngày 11/10, đã có 20 người thiệt mạng và 12 người mất tích do mưa lũ tại khu vực miền núi phía Bắc và Bắc Trung Bộ trong những ngày qua.
Một gia đình người Hmông đang đi bộ giữa những ngôi nhà bị phá hủy sau trận lũ quét tại Mù Cang Chải, Yên Bái, hôm 4 tháng 8 năm 2017. AFP
Thông tin này được công bố trong cuộc họp khẩn của Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng- Chống thiên tai do Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng chủ trì hôm 11/10.
Tại cuộc họp, Văn phòng thường trực Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống thiên tai cho biết ngoài số người thiệt mạng và mất tích nêu trên, còn có 5 người bị thương, 81 ngôi nhà sập, hơn 3.100 ngôi nhà bị ngập và 135 nhà phải di dời khẩn cấp.
Đây được đánh giá là một trận lũ lớn bất thường trong tháng 10 và là trận lũ lớn nhất trong lịch sử về hồ Hòa Bình trong tháng 10.
Trong suốt 3 ngày qua, lũ khiến khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ mưa rất to, làm nhiều khu dân ở vùng trũng bị ngập.
Cho đến ngày 11/10, một số tỉnh như Hòa Bình, Thanh Hóa vẫn xảy ra mưa lớn. Lũ về hồ Hòa Bình với lưu lượng đỉnh lũ hơn 14.700 m3/giây. Hiện thủy điện Hòa Bình đã phải mở 7 cửa xả nước.
Trong mấy ngày tới mưa lũ dự báo sẽ vẫn diễn ra tại các tỉnh Thanh Hóa, Hòa Bình và miền núi Tây Bắc, khiến mực nước sông Hồng lên nhanh.
Cũng trong ngày 11/10, Chủ tịch UBND tỉnh Hòa Bình đã công bố tình trạng khẩn cấp thiên tai do mưa lũ trên địa bàn tỉnh.
Theo UBND tỉnh Hòa Bình mưa lũ lớn trong mấy ngày qua đã khiến 4-6 hộ gia đình bị cuốn trôi, khoảng 15-20 người bị mất tích.
Mưa lũ cũng làm nhiều hồ chứa có nguy cơ bị tràn, và hư hỏng chẳng hạn như hồ Cháu, hồ Khang, hồ Kem,…
Các tuyến đường giao thông bị ách tắc và ngập úng, cản trở việc tìm kiếm cứu nạn. Nhiều khu vực bị sạt lở đất đá gây nguy hiểm.
Trước tình trạng này, Chủ tịch UBND tỉnh ông Nguyễn Văn Quang kêu gọi các ban ngành thực hiện quyết liệt các giải pháp phòng chống thiệt hại và thường xuyên cập nhật thông tin về diễn biến mưa lũ.
Trong khi nhiều địa phương vẫn đang chống chọi với trận mưa lũ suốt mấy ngày qua, ở Biển Đông lại xuất hiện một đợt áp thấp nhiệt đới quanh vùng biển phía Đông Philippines.
Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn Việt Nam ngày 11/10 cho biết áp thấp nhiệt đới có sức gió mạnh cấp 6-7, giật cấp 9, sẽ di chuyển về hướng Tây với vận tốc 25-30 km/h.
Đến khoảng 1h chiều ngày 12/10, tâm áp thấp nhiệt đới sẽ cách đảo Luzon của Philippine khoảng 240 km về phía Đông.
Trong 24 đến 48 giờ tiếp theo, áp thấp nhiệt đới sẽ tiếp tục di chuyển theo hướng Tây, vẫn giữ nguyên vận tốc nhưng có khả năng cường độ sẽ mạnh lên.
************************
Nhiều nơi tại Việt Nam bị ngập do mưa lớn và vỡ đập, bờ bao (RFA, 10/10/2017)
Đã có 4 người chết và mất tích do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới, mưa lũ tại khu vực các tỉnh Bắc miền Trung, trong hai ngày mùng 9 và 10 tháng 10. Mưa lũ cũng làm nhiều tuyến đường bị lún sụt.
Một người đàn ông đứng trước dãy những cửa hàng đóng cửa trên bãi biển Diễn Châu, Nghệ An khi bão Doksuri chuẩn bị đổ vào miền Trung Việt Nam hôm 15/9/2017. AFP
Vào sáng ngày 10 tháng 10, đâp thủy lợi Cố Châu ở huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh bị vỡ hoàn toàn thân đập, khiến gần 300 héc-ta hoa màu của bà con bị hư hại.
Tại huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh có đến 8 xã bị cô lập về giao thông, nhiều tuyến sông suối bị sạt lở tại tại xã Kim Sơn 2 và xã Sơn Hồng.
Trong cùng sáng ngày 10 tháng 10, tuyến đê hữu sông Hoàng, tại khu vực xã Tế Nông, huyện Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa bị vỡ, làm cho hơn 100 hộ dân bị chìm trong nước lũ.
Tại huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An, trong chiều cùng ngày 10 tháng 10, mực nước đập Gà dâng cao do mưa lớn và tràn qua thân đập khoảng 200 mét dẫn đến gây xói lở. Trong khi đó, tại xã Bắc Sơn, huyện Quỳ Hợp, có gần 2000 m3 đất đá tràn xuống mặt đường, gây ách tắc giao thông.
Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cũng cho biết tại ga Lâm Giang, ở Yên Bái xảy ra sạt lở đất, với khối lượng đất đá lún sụt khỏang 70.000 m3, làm tê liệt tuyến tàu chạy từ Hà Nội đến Lào Cai.
Cùng trong ngày 10 tháng 10, tại Cần Thơ, triều cường trên sông Hậu dâng cao, đã làm vỡ bờ bao chống lũ ở khu vực phường Cái Khế, quận Ninh Kiều, khiến nhiều ao nuôi thủy sản thất thoát và các vườn cây ăn trái có nguy cơ chết vì ngập úng.
Nơi nào lũ lụt quét qua cũng gây nên tổn thất cho người dân. Sau đợt lũ gần đây tại Thái Lan, phóng viên RFA đến ghi nhận thực tế tại khu vực trung tâm tỉnh Sakon Nakhon, vùng Đông Bắc Thái Lan nơi có cộng đồng Việt Nam được cho là có cuộc sống thành công tại đó.
Hình ảnh trận lũ lụt tại một thị trấn của Thái Lan, ngày 28 tháng 7 năm 2017. AFP
Một tuần lễ sau khi nước lũ rút, cảnh mua bán tại khu chợ địa phương vẫn tấp nập, tuy nhiên giới tiểu thương gốc Việt không vui vì họ đang phải bán những mặt hàng ẩm ướt vớt vát lại sau lũ với giá rẻ.
Một cái quần kaki thường ngày có giá 200 baht, nhưng nay chỉ bán với giá 50 baht, chỉ khoảng 30 ngàn Việt Nam đồng.
Ông Nguyễn Văn Cường, 58 tuổi buôn bán đồng hồ ở đường Rath Pattana, trung tâm Sakon Nakhon chia sẻ :
"Hỏng hết, người Việt ở nơi đây hỏng hết mà không biết kêu ai. Người mà đi bán hàng bán rẻ lại 50%. Người nào cũng lỗ hết, chẳng lẽ khóc, mà khóc cho ai nghe, đâu có ai giúp mình đâu.
Lấy đồ cũ mà ăn, có người thất bại không có tiền mà trả cho chủ hàng.
Buổi sáng ngày 28/7 nước vào nhà không làm gì được hết.
Ngày 28, 29 cúp điện hết ở khu vực, sợ bị lụt chết. Tới ngày mùng 2/8 nước mới rút, mà đồ đạc hỏng hết. Mở nước tắm ra thì nước rất bẩn. Thiệt hại hơn 1 triệu baht Thái, có người làm quần áo mất 10 - 20 triệu".
Linh mục Đỗ Bá Hoàng, thuộc dòng Đa Minh có thâm niên thực hiện mục vụ ở tỉnh Sakhon Nakhon cho chúng tôi biết :
"Khi nhìn vào cái cây này vẫn còn thấy được cái dấu hiệu của cái mức độ của nước lên cao như thế nào. Những vùng trắng này là nước ngập lên đến đây, những cái mà xe đậu ở đây thì chắc chắn là ngập gần hết xe rồi.
Vùng này người Việt nhiều và đa số người Việt không làm lúa, mà mở tiệm, buôn bán thì bị thiệt hại rất là nhiều. Đặc biệt là những người buôn bán như máy móc, buôn bán hàng hóa này thì cũng không có chỗ nào để mà di chuyển đi, và máy móc thì cũng không thể nào di chuyển dễ dàng được, nên bị thiệt hại rất là nhiều".
Bà Đinh Thị Tân, năm nay 75 tuổi hiện đang sống 1 mình cho hay, đây là trận lụt lịch sử lớn nhất sau 43 năm. Bà kể lại thời khắc nước lụt vào.
"Ngày 28/7, mưa từ đêm đến sáng. Lúc 7, 8 giờ sáng nước bắt đầu vào, cứ từ từ vào. Bà con thấy lên dần dần thì không nghĩ nước lên cao đến vậy, cho nên cứ đưa đồ lên dần dần cho đến khi nước ập về 1 cái là chuyển đồ không kịp nữa, là ướt hết, hỏng hết chỉ chạy lấy người.
Trong khi chạy lấy người như vậy thì chính quyền họ cho lính mang thuyền vào để cứu người ra, còn đồ thì chuyên chở không được. Họ chở người đến chỗ cao ráo, có nơi ăn chốn ở đàng hoàng".
Bà Phan Thị Lộc thì nói, thiệt hại là như vậy nhưng không thấy Hội người Việt ở đây đi thăm kiều bào :
"Chưa có Hội người Việt đi thăm kiều bào hỏi kiều bào thiệt hại bao nhiêu. Kiều bào thì họ thiệt hại nhiều, không có tiền của rồi cũng không biết làm ăn ra sao. Cái người giàu có thì không sao mà cái người nghèo thì hết vốn, hết tài sản".
Quân đội Thái Lan đang di tản cư dân thị trấn Kalasin, đông bắc Thái Lan, ngày 29 tháng 7 năm 2017. AFP
Linh mục PraJun ở nhà thờ Chính tòa Thái Lan nói rằng, điều làm ông ấn tượng nhất trong và sau thảm họa này là các tôn giáo giúp đỡ nhau không phân biệt :
"Bất kể là tôn giáo nào cũng giúp nhau, chính các sư trụ trì cũng mời Cha đi giúp đỡ những người công giáo, đó là 1 hình ảnh rất đẹp khi các sư Phật giáo đem hàng đến giúp đỡ những người giáo dân, đem thuyền, đem hàng đến, chính bản thân họ đi trao tận tay.
Theo những gì Cha biết được thì tất cả những thiệt hại người Thái gốc Việt khoảng hơn 100 triệu baht. Và đặc biệt là bệnh viện ở Sakon Nakhon đã hơn 10 triệu baht, những hộ dân trồng lúa, cây ăn trái vẫn chưa thống kê được thiệt hại.
Khi mà có trung tâm cứu trợ đặt ở nhà thờ chánh tòa Tha Rae, thì những người khắp nơi trên đất Thái đến giúp đỡ và gửi hàng, gửi tiền đến thì bên các Cha sẽ dùng những khoản đó để phân phát cho những người Công giáo, không Công giáo, Phật giáo… và số tiền mặt họ nhận được là 2,9 triệu baht".
Những người Việt ở đây lý giải rằng, vị vua quá cố trước đây dự trù chống lụt bằng cách cho đào những hồ nước xung quanh tỉnh Sakon Nakhon. Để khi mưa xuống nước sẽ thoát ra những hồ này, rồi thoát ra hồ lớn Nong Han từ đó dẫn ra sông Mekong. Tuy nhiên cơn bão Sơn Ca lần này trút xuống 1 lượng nước cực lớn làm cho nước sông Mekong lại dâng cao hơn, khiến cả tỉnh Sakon Nakhon chìm trong cơn lụt.
Những ngày này, đi đến đâu ở trung tâm tỉnh Sakon Nakhon cũng thấy những bao tải cát còn sót lại, các bao rác to là hàng hóa bị hư hại, những cửa hàng thì đang xây tường cao hơn để phòng ngừa trận lụt sau nếu có. Mất mấy mươi năm để kiều bào ở đây hội nhập vào đời sống Thái Lan, qua giai đoạn vất vả đến lúc làm ăn khấm khá thì vướng vào cơn lũ lịch sử.
Lũ lụt ở huyện Hương Khê.
Theo báo cáo của Văn phòng Ban chỉ đạo phòng chống thiên tai, mưa lũ trong Hội nghị trực tuyến ứng phó, khắc phục hậu quả mưa lũ Miền Trung diễn ra tại Hà Nội ngày 17/12, từ giữa tháng 10/2016 đến nay, mưa lũ ở Miền Trung đã làm 111 người chết và mất tích, 121 người bị thương... Ước tính, tổng thiệt hại tài sản lên đến gần 8.600 tỷ đồng. Nguyên nhân được xác định là do mưa lớn cộng với việc xả lũ của các hồ thủy điện.
Hiện tượng mưa lớn thì xưa nay hầu như năm nào cũng xảy ra, song chỉ những năm gần đây, với sự nở rộ của hàng loạt công trình thủy điện đủ loại, mỗi năm các tỉnh Miền Trung mới phải gồng mình gánh chịu hết trận lũ này đến trận lũ khác như vậy. Lũ trước chưa kịp rút thì lũ sau đã tràn đến, thiệt hại về người và tài sản không sao đong đếm xuể. Rõ ràng, mưa lớn là nguyên nhân khách quan, không tránh được, nhưng việc xả lũ của các hồ thủy điện là nguyên nhân chủ quan, do yếu tố con người gây nên. Vì thế, câu hỏi bức thiết không thể không đặt ra ở đây là : Bao giờ người dân Miền Trung mới thoát khỏi nỗi ám ảnh mang tên "thủy điện xả lũ" này ?
Để đưa ra lời giải đáp cho câu hỏi trên, chúng ta cần trả lời hai câu hỏi quan trọng là (i) các nhà máy thủy điện ở Miền Trung được quy hoạch như thế nào ? và (ii) quy hoạch đó được thực hiện như thế nào ?
Theo số liệu của Bộ Công Thương, hiện nay trên cả nước có 306 dự án thủy điện với tổng công suất lắp máy 15.474,3 MW đang vận hành phát điện ; 193 dự án (5.662,66 MW) đang thi công xây dựng ; 245 dự án (3.006 MW) đang nghiên cứu đầu tư ; còn lại 59 dự án (421,88 MW) có quy mô nhỏ, đang được tiếp tục rà soát. Về quy hoạch bậc thang thủy điện trên các dòng sông lớn : đã vận hành phát điện 61 dự án (13.101,10 MW) ; đang thi công xây dựng 31 dự án (3.580,50 MW) ; đang nghiên cứu đầu tư 15 dự án (730,50 MW) ; có 3 dự án (128 MW) chưa được cho phép nghiên cứu đầu tư. Tức là vẫn còn hàng trăm dự án thủy điện đang trong giai đoạn thi công hay nghiên cứu đầu tư, và điều này đồng nghĩa với việc vấn nạn do thủy điện gây ra sẽ còn nghiêm trọng hơn những gì mà người ta đã được chứng kiến.
Đáng quan ngại hơn, các dự án thủy điện đó lại ra đời trong bối cảnh Bộ Tài nguyên và Môi trường, cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên nước, chưa xây dựng được một quy hoạch tổng hợp lưu vực sông nào, trong khi quy hoạch tổng hợp lưu vực sông lại là căn cứ để hoàn thiện, điều chỉnh quy hoạch khai thác, sử dụng tài nguyên nước của các ngành, trong đó có thủy điện, thủy nông.
Theo VOV ngày 12/9/2013 thì vì chưa có quy hoạch tổng hợp lưu vực sông nên ngưỡng giới hạn khai thác nước đối với các dòng sông chưa được xác định và công bố, dẫn đến "bùng nổ", lạm phát công trình, đặc biệt là những công trình thủy điện trên các lưu vực sông. Trong một năm, có khi có cả chục công trình thủy điện với công suất 30 MW, dung tích hồ chứa trên 500 triệu m3 nước hoặc vài chục công trình thủy điện vừa và nhỏ cùng được khởi công xây dựng. Nhiều nơi có tới 3 đến 5 công trình thủy điện cùng mọc lên trên một lưu vực sông. Căn cứ theo số liệu tổng hợp về số công trình hồ chứa thủy điện, thủy lợi, kể cả các công trình đang vận hành, đang xây dựng và trong quy hoạch thì mật độ trung bình các hồ chứa trên các lưu vực sông ở nước ta là 94 km2/hồ. Nếu chấp nhận chỉ tiêu hợp lý bố trí công trình hồ chứa là khoảng 250-300 km2/hồ của Hội Thủy năng Quốc tế về hướng dẫn thủy điện bền vững thì mật độ công trình hồ chứa ở Việt Nam là thiếu tính bền vững về môi trường và tài nguyên.
Chưa hết, trong quá trình thi công, chủ đầu tư các dự án thủy điện, vì lợi nhuận cùng sự giám sát lỏng lẻo của cơ quan chức năng, đều tìm cách giảm dung tích hồ chứa so với thiết kế ban đầu (vốn dĩ đã không đủ lớn) nhằm giảm chi phí đầu tư. Hậu quả là hầu hết các hồ chứa thủy điện đều không thực hiện được chức năng cắt lũ, giảm lũ, làm chậm lũ vào mùa mưa và bổ sung dòng chảy trên sông vào mùa khô. Chẳng hạn, dung tích phòng lũ các hồ chứa thủy điện bậc thang trên sông Vu Gia - Thu Bồn giảm chỉ còn hơn 145 triệu m3 so với trên 1 tỷ m3 như quy hoạch ban đầu (tức vỏn vẹn hơn 14%). Do vậy, mỗi khi lũ về, thay vì góp phần ngăn lũ thì các nhà máy thủy điện lại (buộc phải) đồng loạt xả lũ ồ ạt, và hậu quả tất yếu là hạ du bị nhấn chìm trong biển lũ.
Như vậy, để khắc phục thảm trạng này người ta không còn cách nào khác là phải giảm mật độ công trình hồ chứa trên các lưu vực sông, nhằm đảm bảo tính bền vững về môi trường và tài nguyên, đồng thời tăng dung tích của các hồ chứa còn lại – một đòi hỏi xem ra là rất khó. Ngoài ra, các dự án thủy điện đang trong quá trình thi công hoặc sắp được khởi công cần phải được giám sát chặt chẽ về cả quy hoạch, thiết kế lẫn thi công. Nếu không đáp ứng được những yêu cầu đó, người dân Miền Trung không chỉ phải tiếp tục gánh chịu "kiếp nạn" mang tên thủy điện, mà mức độ thảm hoạ do nó gây ra sẽ ngày càng lớn, năm sau cao hơn năm trước, đặc biệt là trong bối cảnh biến đổi khí hậu đã trở thành mối đe dọa ngày một cấp bách và mang tính toàn cầu.
Lê Anh Hùng
Nguồn : VOA tiếng Việt, 06/01/2017
