 | Tổng quan: | 3596160 |
Lần đầu tiên Sayragul Sauytbay nghe những tiếng kêu thét lên sau hai hay ba ngày ở trại giam. Chị bị đưa đến làm giáo viên ở một trong những trung tâm nơi Trung Quốc "cải tạo" những người Duy Ngô Nhĩ và những nhóm sắc tộc khác ở tỉnh tây bắc, thuộc Tân Cương.
Bà Sayragul Sauythbay, 44 tuổi, đang ở Thụy Điển. Nguồn: Karlsson Lundgren/Times Magazine
Trước đó, chị đã nhìn thấy những người tù trông như "những tử thi biết đi", với đầu cạo trọc, mắt sưng bầm và những ngón tay bị rút móng. Họ bị xiềng chung lại với nhau trong những xà lim đông nghẹt, hôi hám.
Âm thanh đau đớn tột cùng vang vọng qua khắp các hành lang của cỗ "quan tài bằng bê tông" giam cầm họ. Về sau chị viết : "Tôi suốt đời chưa bao giờ nghe những tiếng như thế. Những tiếng kêu thét lên như thế ta không thể nào quên được. Lúc tôi nghe chúng, tôi biết ngay người ta đang đau đớn xiết bao. Những tiếng kêu thét này vang lên giống như những tiếng kêu thảm thiết của con thú sắp chết".
Chị biết những tiếng kêu thét lên xuất phát từ "phòng đen", một căn phòng có gắn những dây xích trên tường và không có camera, nơi những người tù bị công an lôi vào vì đủ mọi thứ tội mà họ cho là vi phạm. Nhiều người tù ra khỏi phòng máu me đầy mình, nhiều người khác thì ta không bao giờ thấy lại nữa.
Sauytbay biết, nếu chị biểu lộ sự lo lắng thất vọng trước những gì chị nghe, hay chỉ cần sơ sẩy một chút, thì chính chị cuối cùng cũng sẽ vào phòng đấy. Rồi một ngày nọ, một nhóm tù mới đến trại, trong đó có bà cụ 84 tuổi từ một gia đình chăn cừu ở một vùng miền núi. Nhận ra Sauytbay, một đồng hương người Kazakh trong rất đông những khuôn mặt người Trung Quốc, bà cụ run rẩy chợt ôm chầm lấy chị và cầu cứu.
Sauytbay nghĩ chị có thể ôm lại bà chỉ trong giây lát. Bà cụ bị dẫn đi còn Sauytbay, bị nghi ngờ là có âm mưu, bị đưa ngay vào phòng đen.
***
Năm 2018, tên của Sayragul Sauytbay xuất hiện trên báo chí quốc tế khi chị nói công khai về tình trạng trong trại. Trung Quốc đã phủ nhận sự tồn tại của những trung tâm này, bất chấp những báo cáo cho rằng họ đã phát triển thành một mạng lưới rộng khắp trải dài trên hàng trăm địa điểm.
Bây giờ chị kể lại toàn bộ câu chuyện tù của chị, những cuộc tra tấn chị nói chị đã trải qua, những chuyện kinh hoàng chị đã chứng kiến ở trong trại, và cuộc trốn thoát ngoạn mục của chị ra khỏi Trung Quốc.
Liên Hiệp Quốc ước tính rằng, hơn một triệu người Duy Ngô Nhĩ, người Kazakh (nhóm sắc tộc lớn thứ hai trong vùng) và những người thiểu số khác, chủ yếu là người Hồi giáo, đã bị giam cầm. Đã có nhiều báo cáo đáng tin về những tù nhân đang bị bắt lao động như nô lệ và về phụ nữ bị bắt buộc triệt sản. Trung Quốc đã nói, những trại này được thiết lập để dạy nghề nhằm chống lại chủ nghĩa quá khích tôn giáo và họ đã phủ nhận bất kỳ sự ngược đãi nào. Vào năm 2019, một viên chức tuyên bố rằng, tất cả những người bị giam giữ đều đã "tốt nghiệp" và đều đã có công việc ổn định, và trong tương lai việc theo học ở những trung tâm này sẽ là tự nguyện.
Trung Quốc đã nói, những trại này được thiết lập để dạy nghề nhằm chống lại chủ nghĩa quá khích tôn giáo và họ đã phủ nhận bất kỳ sự ngược đãi nào. Vào năm 2019, một viên chức tuyên bố rằng, tất cả những người bị giam giữ đều đã "tốt nghiệp" và đều đã có công việc ổn định, và trong tương lai việc theo học ở những trung tâm này sẽ là tự nguyện.
Tại cuộc họp báo được tổ chức ở Luân Đôn và Urumqi, thủ phủ của Tân Cương, vào đầu năm nay – mà một người tham dự mô tả là "thô thiển một cách mê muội" – các viên chức Trung Quốc khoe khoang về "đất đai tuyệt diệu" của Tân Cương. Những người trẻ trong cuộc họp báo kể về việc họ nhận được sự đối xử rất tốt ở các trung tâm dạy nghề này nơi cuộc đời họ đã thay đổi tốt hơn nhiều.
Một "trung tâm dạy nghề" ở Tân Cương. Nguồn : Reuters
Cùng với Hoa Kỳ và Liên Âu, vào tháng Ba năm nay Anh đã tuyên bố trừng phạt bốn viên chức Trung Quốc về các vi phạm nhân quyền ở Tân Cương. Tuần qua, các nghị sĩ Anh đã bỏ phiếu thông qua kiến nghị tuyên bố rằng, nạn diệt chủng đang diễn ra đối với người Duy Ngô Nhĩ và những người thiểu số khác.
Kiến nghị này không mang tính ràng buộc và lập trường của chính phủ Anh là các tòa án phải quyết định khi nào nạn diệt chủng đã diễn ra. Antony Blinken, ngoại trưởng Hoa Kỳ, nói Trung Quốc đang phạm tội diệt chủng và tội ác chống lại nhân loại ở Tân Cương. Công ước Liên Hiệp Quốc về diệt chủng định nghĩa diệt chủng là "ý định tiêu diệt toàn bộ hay một phần một nhóm quốc gia, dân tộc, chủng tộc hay tôn giáo".
Sauytbay cho rằng, "các trại tập trung" này là chương trình giam giữ lớn nhất kể từ thời Quốc Xã Đức và những dân tộc bản xứ là "thuộc địa nô lệ". Giống như những người khác, chị vẫn gọi Tân Cương là Đông Turkestan và coi đây là "nhà tù lộ thiên lớn nhất thế giới".
Sauytbay 44 tuổi sinh ra trong túp lều trong một gia đình chín người con. Gia đình chị là gia đình chăn nuôi bán du mục ở trong một thung lũng sát biên giới với Kazakhstan. Gia đình theo một môn phái đạo Hồi rất trung dung, cùng với những người khác, đã đến định cư ở dưới chân dãy núi Thiên Sơn và từ đấy dựng nên làng mạc.
Chị đã học xong bác sĩ. Về sau chị học nói tiếng Trung lưu loát và trở thành giáo viên. Chị dạy tiếng Trung cho trẻ em người Kazakh và sau đó phụ trách năm nhà trẻ. Sau khi lập gia đình với Uali, họ có một trai và một gái. Ngoài công việc phụ trách các nhà trẻ ra, chị còn mở các tiệm bán áo quần và lập ra một nông trại.
Từ thập niên 1980, Trung Quốc đã đưa dân đến Tân Cương, khai thác tài nguyên trong vùng, khuyến khích rất nhiều người Hán di dân đến đây và cấm các hoạt động văn hóa của các dân tộc bản xứ.
Không đâu mà sự mở rộng kiểm soát người Duy Ngô Nhĩ và người Kazakh lại thâm hiểm cho bằng nỗ lực của nhà cầm quyền để khiến cho họ phải im lặng. Khi Ulagat, con trai chị lên ba tuổi rưỡi, Sauytbay phát hiện một thầy giáo đã lấy băng keo dán kín miệng con chị lại, chỉ vì con chị bị bắt quả tang đang nói tiếng bản xứ với những đứa bé khác. "Họ thực hiện chính sách tiêu diệt tận gốc này ngay từ nhỏ và chúng tôi là cha mẹ thấy vậy, thật sự đau lòng. Nhưng chúng tôi buộc lòng phải chấp nhận điều này".
Chúng tôi nói chuyện qua cuộc gọi video, với sự giúp đỡ của người thông dịch. Sauytbay hiện ở Thụy Điển, tại đây chị viết cuốn sách, tựa đề "Nhân chứng Chính", về nỗi đoạn trường chị trải qua. Tuy nhiều tình tiết gây sửng sốt nhưng nói chung chị trả lời một cách bình thản và rõ ràng. Chỉ thỉnh thoảng, chẳng hạn lúc chị kể lại những gì con chị đã phải trải qua, mặt chị lúc ấy đanh lại vì căm thù chế độ Bắc Kinh.
Gia đình chị đã tính đến chuyện di cư sang Kazakhstan nhưng rồi đi đến quyết định định mệnh là hoãn lại. Căng thẳng đã đưa đến bao cuộc xung đột giữa người Kazakh và quân đội Trung Quốc và những cuộc đánh bom tự sát, và rồi cuối cùng họ quyết định đi đến Kazakhstan, thì họ gặp phải một trở ngại lớn. Là người làm việc trong khu vực nhà nước, chị bị bắt buộc phải nộp lại hộ chiếu. Vào tháng 7/2016 chồng và con chị đi trước sang Kazakhstan, còn chị cố gắng xin lại hộ chiếu.
Những người bị giam giữ nghe diễn thuyết trong trại cải tạo ở huyện Lop, Tân Cương, tháng 4 năm 2017. Có tới một triệu người Ngô Duy Nhĩ đã bị đưa đến trại tập trung ở Tân Cương. Ảnh : Wikimedia Commons
Vào mùa hè năm ấy nhà cầm quyền Trung Quốc bắt đầu biến Tân Cương thành một nhà nước giám sát cùng với sự xuất hiện của viên bí thư tỉnh ủy mới, Trần Toàn Quốc, là người trước đó đã đưa ra những chính sách cực đoan nhằm kiểm soát Tây Tạng. Theo lời đồn, ông ta đã bảo với cơ quan an ninh ở Tân Cương là "hãy vây bắt tất cả những ai nên bị vây bắt".
Những ai không bị bắt thì bị quay phim và giọng nói họ bị thu âm để nâng cao hệ thống định vị theo dõi, được ủng hộ bởi mạng lưới camera giám sát cực kỳ lớn. Sauytbay phải đến kiểm tra nhà của các nhân viên nhà trẻ mà chị phụ trách, để chắc chắn rằng họ không có bất kỳ cái gì liên quan đến tôn giáo. Nhiều người, đặc biệt là thanh niên trẻ, bị bắt và rồi biến mất vào các trại. Sau khi bị cấm liên lạc với Kazakhstan, chị không thể nào nói chuyện với gia đình được nữa.
Chị tin là chị bị tình nghi kết hôn với gián điệp cho nên chị đã bị bắt cóc vào ban đêm với một cái bao trùm trên đầu và bị hỏi cung về chỗ ở của chồng. Họ nói với chị rằng, chồng chị là kẻ phản quốc và bảo chị nên ly dị chồng. Chị bị đánh trong một lần tra hỏi, từ đó chị nhận thức rằng, chị bị giữ lại ở Trung Quốc để làm con tin.
Theo chính sách mới "trở thành một gia đình", người bản xứ phải đến sống chung với gia đình người Trung Quốc trong nhiều ngày liền, hay chấp nhận họ đến sống với gia đình mình. Điều này có nghĩa là làm công việc nhà cho chủ nhà và nhiều phụ nữ phải ngủ với đàn ông người Trung Quốc. Chị đã hối lộ cho người đàn ông Trung Quốc mà chị có nhiệm vụ sống chung để tránh phải ngủ lại qua đêm trong nhà ông.
"Thật buồn vô cùng. Chuyện đang xảy ra với người bản xứ ở Đông Kazakhstan là thân thể họ, trí óc họ, cuộc đời họ, số phận họ, không thuộc về chính họ, mà thuộc về Đảng Cộng Sản Trung Quốc. Người bản xứ sống giữa sống và chết, và họ sống trong sợ hãi. Họ biết nhà nước sẽ làm chuyện gì đó hại họ, nhưng họ không biết khi nào nó xảy ra, vì vậy họ sống hàng ngày trong nỗi sợ hãi khôn cùng: Khi nào nó sẽ xảy ra ?".
Tháng 11/2017, chị bị trùm bao lên đầu rồi đưa đến trại và được bảo rằng, chị phải dạy tiếng Trung cho những người tù ở trại. Hợp đồng làm việc của chị ghi rằng vi phạm luật lệ sẽ bị phạt tử hình. Chị cũng bị cấm nói chuyện với những tù nhân, và cấm cười, cấm khóc hay trả lời các câu hỏi nếu không được cho phép.
Nhà mới của chị bây giờ là xà lim 6 mét vuông có gắn camera ở mọi góc. Về sau chị biết những người tù trong trại mỗi người chỉ được một mét vuông trong những xà lim bẩn thỉu và khi họ ngủ, họ bị cùm với nhau. Chị ước tính, trại giam giữ khoảng 2.500 tù nhân.
Chị viết, khi chị gặp học viên trong lớp, họ trông giống như một "đạo quân tử thi biết đi, mới đội mồ bước ra". Họ được gọi bằng số tù và bị bắt ngồi thẳng lưng khi hô vang, "Tôi tự hào là người Trung Quốc" và "Tôi yêu mến Tập Cận Bình" – Chủ tịch Trung Quốc.
Tù nhân được bảo là, nếu họ học tập tốt họ sẽ được thả ra sớm, nhưng trong thời gian năm tháng chị ở trong trại, chị chưa từng biết ai được thả ra. Những tù nhân theo đạo Hồi bị bắt phải ăn thịt heo, hát nhạc ca tụng Đảng, trong khi họ bị xiềng tay chân và bị dẫn đi quanh trại và học cách thú nhận sai lầm bằng tiếng Trung Quốc, cho dù họ không làm gì sai. Còn nếu họ cứ khăng khăng cho rằng mình vô tội, thì người nhà họ cũng sẽ bị bắt luôn, vì vậy mọi người đều "thú nhận" là đã đi thăm người thân ở Kazakhstan hay đi nhà thờ Hồi giáo.
Ngày nọ, Sauytbay nhận ra một tù nhân và công an nhận ra phản ứng kinh ngạc của chị. Chị liền bị thẩm vấn, còn người tù ấy biến mất tăm. Những người trẻ khỏe mạnh biến mất và chị tự hỏi phải chăng họ đã bị dùng để lấy nội tạng hay bị bắt lao động khổ sai.
Một ý tá dặn chị đừng uống thuốc của trại đưa, nói thầm với chị rằng chị sẽ không bao giờ có con nữa. Người tù cũng bị tiêm thuốc, mà theo lời chị "đây chỉ là một trong những biện pháp của chính sách diệt chủng tra tấn, tàn bạo, dã man".
Vào ngày chị bị đưa vào phòng đen, chị thấy trong phòng có một cái bàn đầy những công cụ và dụng cụ tra tấn, trong đó có súng điện, dùi cui, và những thanh sắt để đặt tay và chân vào những tư thế đau đớn. Tường treo là liệt những vũ khí như những vũ khí vào thời trung cổ: Dụng cụ rút móng tay; giáo mác; ghế có đai, thanh chắn và những cái lỗ trông đáng sợ. Chị bị bắt ngồi vào ghế điện và hai người tra hỏi chị, trong đó có một người bịt mặt, về bà cụ chăn cừu.
Khi chị không chịu nhận bất kỳ tội gì, họ giật điện vào người chị và đánh tới tấp trên đầu chị. Chị bất tỉnh liên tục và, nhận thức chị phải nói với họ những gì họ muốn nghe, chị thú nhận rằng trước đây chị có quen biết bà ấy.
Những kẻ tra tấn chị cuối cùng không quan tâm nữa và chị được đưa trở lại xà lim. Sauytbay nói, bà cụ chăn cừu bị tố cáo là gián điệp và khi bà không nhận tội, bà bị đưa vào phòng đen và tại đây họ đã rút những móng tay bà.
Một ngày nọ Sauytbay cùng với 100 tù nhân bị gọi đến một căn phòng, nơi một phụ nữ độ 20-21 tuổi bị buộc phải thú nhận là đã gởi tin nhắn chúc may mắn đến một người bạn nhân một ngày lễ tôn giáo. Người phụ nữ ấy bị xô ngã xuống đất rồi ba người đàn ông thay nhau hãm hiếp ngay trước mặt mọi người. Công an trong lúc ấy theo dõi xem những người tù khác phản ứng như thế nào. Những ai có biểu hiện phản đối thì bị bắt đi ngay lập tức. Sauytbay nói, họ làm như vậy để xem ai là người đã hoàn toàn bị khuất phục.
Chị lúc ấy đã cố gắng không biểu lộ phản ứng gì trước cảnh tượng khủng khiếp ngay trước mặt, nhưng chị nói, chị sẽ không bao giờ quên chuyện này và không thể nào chấp nhận được cảnh chị chứng kiến. "Tôi đau lòng khi thấy những người vô tội khác bị tra tấn và những gì họ đã làm với những con người vô tội ấy, đã tác động rất xấu đến tôi".
Những cựu tù nhân khác cũng tuyên bố phụ nữ ở các trại đã bị hãm hiếp tập thể một cách có tổ chức bài bản. Sauytbay tin chắc rằng những gì chị đã chứng kiến không phải chỉ là hành vi của vài người xấu. "Tôi tin điều đó nằm trong chính sách tiêu diệt hoàn toàn dân tộc bản xứ của Đông Turkestan cho nên công an ở trại đó được ban cho quyền lực vô tận và quyền hành vô tận để làm bất kỳ điều gì họ muốn. Họ sẽ không bao giờ chịu trách nhiệm. Mục tiêu chính của họ là tiêu diệt hoàn toàn dân tộc bản xứ đã sống ở đó hàng ngàn năm. Từ Thế Chiến thứ Hai đến nay đã hơn 70 năm. Bây giờ lịch sử đang lặp lại". Mặc dù chị thấy những người tù biến mất, nhưng chưa thấy ai bị giết. Chị nói chị thấy những người gần chết nằm trên mặt đất.
Hai điều giúp chị chịu đựng được. Đó là niềm hy vọng ngày nào đó chị sẽ cùng đi dạo với con ở Kazakhstan và quyết tâm sống để nói với cả thế giới về những gì đang xảy ra với những tù nhân. "Mắt của họ như van xin giúp đỡ. Và họ đặt nhiều hy vọng vào tôi. Mắt của họ như nói với tôi rằng, bằng mọi cách tôi cần phải giúp đỡ họ".
Một tháng sau vụ cưỡng hiếp tập thể ấy, chị được thả ra. Chị nói "Họ muốn bắt tôi phải chịu trách nhiệm và trừng phạt tôi như tội phạm. Vì vậy, đó là lý do họ thả tôi ra".
Rồi đến những cuộc thẩm vấn liên tiếp sau khi ra tù và chị được bảo rằng, chị sẽ trở lại trại với thân phận tù nhân chứ không còn như là một giáo viên. Xác tín rằng, lần này mình sẽ không còn sống để ra khỏi tù, chị trốn đi vào nửa đêm, qua khu vườn của căn hộ chị ở, lẩn tránh công an đang canh bên ngoài và đi nhờ xe đến Khorgos, khu vực tự do thương mại ở biên giới giữa Trung Quốc và Kazakhstan. Chị dùng giấy phép chợ đen để vào khu vực nhưng không có hộ chiếu hay kế hoạch vượt qua biên giới. Khi một công an biên phòng lơ đễnh, chị cúi thụp người xuống bên dưới ô cửa của trạm kiểm tra hộ chiếu và lẻn vào Kazakhstan.
Ở đó, chị đoàn tụ với chồng và các con sau hơn hai năm xa cách. Nhưng mặc dù cảm thấy chị đã trở lại với những đồng bào thật sự của mình, nhưng chị biết Trung Quốc sẽ tạo áp lực lên nhà cầm quyền Kazakhstan.
Chỉ một vài ngày sau, những người mà chị tin là mật vụ Kazakhstan đã đến bắt chị. Họ đánh đập chị và nói chị sẽ bị trục xuất về Trung Quốc, còn chồng chị sẽ đi tù và con chị bị đưa vào trại mồ côi. Tuy nhiên, trong lúc chị ngồi trong xà lim chờ quyết định của tòa án về số phận của mình, một video về tình cảnh của chị đã lan truyền rộng rãi trên mạng, nhờ đó, gây áp lực lên các viên chức và cứu chị thoát khỏi cảnh bị âm thầm trao trả lại cho Trung Quốc.
Sau hơn một tháng ở tù, chị ra tòa và chị dùng tòa án xử chị tội nhập cảnh bất hợp pháp, để kể lại những gì xảy ra trong trại. Lời kể của chị được tường thuật trên khắp thế giới. Những đám đông khen ngợi chị khi chị được thả ra. Chị nói "Tôi được cứu thoát là nhờ cộng đồng quốc tế, các tổ chức quốc tế, các nhà báo và dân chúng Kazakhstan đã yêu cầu cho phép tôi ở lại Kazakhstan và không phải bị trục xuất về Trung Quốc".
Sauytbay tại tòa án ở Kazakhstan. Nguồn : Getty Images
Chị vui mừng chưa được bao lâu thì nghe tin mẹ và chị đã bị bắt trở lại Trung Quốc sau khi tòa tuyên án.
Những người lạ mặt đột nhập vào nhà chị ở Kazakhstan và, sau khi chị trốn đến chỗ ở khác, gia đình chị vẫn bị quấy rầy và mật vụ bảo chị chấm dứt trả lời phỏng vấn của các nhà báo.
Cuối cùng vào tháng 6/2019 chị được đi tị nạn chính trị ở Thụy Điển.
Chị đã ra bộ ngoại giao Thụy Điển và nghị viện châu Âu ở Brussels để làm chứng về thời gian chị ở trong trại. Vào tháng Ba năm ngoái, chị được ngoại trưởng Mỹ lúc đó là Mike Pompeo trao tặng giải thưởng Phụ nữ Can đảm Quốc tế. Ông khen ngợi chị đã "can đảm" nói về các trại tập trung này và khích lệ những người khác cùng lên tiếng.
Một viên chức Trung Quốc nói, giải thưởng này là "sự nhạo báng nhân quyền" và nói chị bị truy nã về tội lừa gạt nợ và vượt biên bất hợp pháp. Viên chức này cũng tuyên bố chị đã thường xuyên bôi nhọ Tân Cương bằng "những lời nói láo" và lừa dối truyền thông quốc tế.
Truyền thông nhà nước Trung Quốc tường thuật rằng, một trong những chị em ruột của Sauytbay đã nói, chị mình chưa bao giờ làm việc ở bất kỳ trại nào. Sauytbay nói, một người chị và một người anh của chị đã bị buộc phải nói xấu chị trong một video. Chị nói : "Họ hoàn toàn bị giám sát. Chính quyền Trung Quốc dùng những người trong gia đình để chống đối lẫn nhau. Nếu họ muốn người ở nước ngoài phải im lặng, họ dùng đến những người thân vẫn còn sống ở Trung Quốc. Họ thúc ép người thân và dùng họ như công cụ để kiểm soát người sống ở bên ngoài Trung Quốc. Không may là người thân của tôi cũng phải nói láo như thế vì nếu họ không làm vậy, họ sẽ bị nguy hiểm".
Bây giờ chị không thể nào nói chuyện với gia đình chị ở Trung Quốc. Chị nói : "Không may là tôi không có bất kỳ sự liên lạc trực tiếp với họ, nhưng qua nhiều người khác, tôi cũng có những thông tin gián tiếp về họ". Tôi nói thật là hoàn cảnh rất buồn. Chị buồn bả đáp : "Vâng, đúng vậy".
Chị nói : "Đảng Cộng sản Trung Quốc là mối nguy hiểm lớn nhất đối với dân chủ và tự do tương lai của thế giới". Nhưng chị cũng phấn khởi là hiện nay nhiều nước đang nhận thức rằng, một cuộc diệt chủng đang diễn ra. "Ta thấy rõ ràng là thế giới dần dần bắt đầu tỉnh thức và bắt đầu lên tiếng về sự ác độc của Trung Quốc". Chị hy vọng người ta sẽ nghĩ đến chuyện không mua hàng hóa Trung Quốc và các nước sẽ quyết định tẩy chay Thế Vận Hội Mùa Đông ở Bắc Kinh vào năm 2022.
Ở Thụy Điển, chị và chồng đang học tiếng Thụy Điển và tiếng Anh, hy vọng bắt đầu đi làm sớm. Con gái họ, Ukilay, 16 tuổi, và Ulagat, con trai 11 tuổi của họ, đang bắt đầu cảm thấy thoải mái với cuộc sống mới. "Cả hai con tôi đều đã hội nhập khá tốt vào xã hội Thụy Điển, chúng học hành và mọi thứ đều tốt. Chúng tôi nhớ quê hương, nhưng sau tất cả bao gian khổ này, cuối cùng gia đình chúng tôi lại đoàn tụ. Và ngay bây giờ, chúng tôi trân quý những giây bên nhau trong thế giới riêng của chúng tôi. Chúng tôi quý mến Thụy Điển và chúng tôi rất hạnh phúc ở đây".
Tuy nhiên chị vẫn còn bị ám ảnh bởi những gì chị đã trải qua và những suy nghĩ về những gì hiện đang xảy ra với gia đình và bạn bè ở quê nhà. "Tôi không thể nào ngủ ngon ; tôi không thể nào ăn ngon. Và khi tôi đi ngủ, tôi thường có những ác mộng là tôi trở lại trại. Tôi đang dùng nhiều thuốc và đang làm việc với một nhà tâm lý".
Đôi khi chị thấy mình thật sự ngoái nhìn lại sau lưng, không biết có gián điệp Trung Quốc nào đang theo dõi chị không. Nhưng bây giờ chị cảm thấy an toàn ở Thụy Điển chăng ? "Tôi không thể nào nói 100 phần an toàn. Họ có nhiều gián điệp ở bên trong châu Âu. Họ dùng nhiều phương cách khác nhau". Sau những cuộc phỏng vấn, chị nhận những cú điện thoại bảo chị : "Hãy câm miệng lại. Hãy nghĩ đến con cái".
Chị nói : "Tôi vẫn còn nhận những lời đe dọa kiểu này, nhưng dù sao tôi cũng đã nghe chúng quen rồi. Nhưng thật ra điều ấy cũng chứng tỏ việc làm của tôi rất có ý nghĩa và tạo ra kết quả tốt. Vì nếu như không tốt, họ sẽ không quan tâm đến tôi. Cho nên sự đe dọa này thật ra lại khích lệ tôi, càng cho tôi nhiều sức lực hơn để tiếp tục đấu tranh".
Một trại tập trung ở Shufu, Tân Cương. Ảnh chụp qua vệ tinh ngày 26/4/2020. Những hình tròn là tháp canh, bức tường chính có hai lớp kẽm gai. Người dịch sưu tầm và chú thích.
‘Bị nhốt trong quan tài bằng bê tông’ : Một ngày trong trại tập trung
Từ 7-9 giờ sáng : Dạy học cho những tử thi biết đi
Tôi vừa đặt chân vào phòng thì 56 học viên của tôi đứng lên, những xiềng chân ở mắt cá chân họ kêu chói tai và họ hô to : "Chúng tôi sẵn sàng !". Tất cả họ đều mặc áo quần màu xanh. Đầu họ bị cạo trọc, da họ trắng bệch như da xác chết.
Tôi đứng nghiêm trước tấm bảng, hai công an mang súng đứng hai bên. Mọi người phải ngồi thẳng lưng trên ghế đẩu, mắt phải nhìn đăm đăm thẳng trước mặt.
Không ai được phép cúi đầu. Bất kỳ ai không làm theo những nội quy này lập tức bị lôi đi. Đến phòng tra tấn.
Chính nhiệm vụ của tôi là dạy những con người bị đối xử tàn tệ và đáng thương này về Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 19 và về phong tục Trung Quốc. Ngày nọ trong "lớp học", tôi được lệnh nói xấu Hoa Kỳ – mà Trung Quốc cho là nước thù địch số một. Đảng đã soạn ra danh sách 21 nước, phân loại theo những nước nào là thù địch nhất với Cộng hòa Nhân dân Trung Quốc.
Số 1: Hoa Kỳ. Số 2 : Nhật Bản. Số 3 và 4 : Đức và Kazakhstan. Bất kỳ ai có quan hệ với những nước này đều bị coi là kẻ thù của nhà nước. Mọi khó khăn ở Trung Quốc đều là hậu quả của những chính sách của Mỹ nhằm chống lại nhân dân Trung Quốc và với ý đồ gây chia rẽ. Tôi giảng giải như thế bằng cách lặp lại những gì quản lý trại tù bảo tôi. Thậm chí, nếu như người Trung Quốc có tra tấn người Hồi giáo chăng nữa, thì Mỹ cuối cùng vẫn đáng trách, vì chính họ là người đã khiến cho những người theo tôn giáo khác suy nghĩ lầm lạc và hành động xấu xa. Theo Bắc Kinh, dân chủ theo kiểu Phương Tây là một mô hình thất bại mà chỉ rơi vào khủng hoảng và hỗn loạn.
Từ 9-11 giờ sáng : Những hình phạt hà khắc
"Đến giờ kiểm tra bài vở !", một công an bảo tôi, và tôi dịch lại cho những tù nhân. Thỉnh thoảng, công an gọi một số tù nhân đứng lên để trả bài. Những ai học tập tiến bộ thì được điểm. Họ được hứa hẹn là "Nếu ai học tốt sẽ được thả ra sớm". Vì thế mọi người đều cố gắng tiếp thu bài vở đầy đủ.
Hầu hết các học viên đều không biết tiếng Trung Quốc hay biết rất ít. Có thể thấy họ đánh vật rất khổ sở với bài vở. Sau đó, nhân viên người Trung Quốc sẽ chấm các câu trả lời của họ để quyết định ai sẽ xuống lớp.
Bất kỳ ai vi phạm luật lệ ở bên ngoài lớp cũng bị mất điểm, mà cuối cùng có thể khiến họ bị đưa đến tầng khác. Theo nội quy trại, những vi phạm sẽ bị phạt càng ngày càng nặng hơn. Những vi phạm này bao gồm, đi không đúng đường, không biết điều gì đó, hay kêu lên vì đau đớn.
Từ 11 giờ sáng đến trưa : ‘Tôi tự hào là người Trung Quốc !’
Vào 11 giờ sáng, công an phát cho mỗi tù nhân một cái hộp các tông cỡ giấy A4, trên mỗi hộp có ghi một câu viết bằng chữ màu. "Số 1" nâng hộp của mình lên trên đầu rồi đọc to câu viết trên hộp, và mọi người lặp lại vài lần liên tiếp. "Tôi tự hào là người Trung Quốc !". Rồi đến người kế tiếp nâng cao hộp của họ lên. "Tôi yêu mến Tập Cận Bình !".
Những ai không phải là người Hán đều bị Đảng và chính quyền Trung Quốc coi không phải là con người. Không chỉ người Kazakh và người Duy Ngô Nhĩ, mà tất cả dân tộc khác trên khắp địa cầu. Những lúc ấy tôi cũng phải nói hùa theo tiếng hô vang của mọi người. "Cuộc đời tôi và những gì tôi có được tất cả đều nhờ ơn Đảng !". Trong khi ấy, ý nghĩ quay cuồng trong đầu tôi là : Toàn bộ thành phần tinh hoa của Đảng đã mất trí. Tất cả họ đều là những người hoàn toàn điên rồ.
Trưa đến 2 giờ chiều : Bắt ăn thịt heo
Công an đưa tất cả những tù nhân về lại xà lim, còn nhân viên trại trở về phòng họ. Tù nhân hầu như bị bỏ đói và họ buộc lòng ăn thịt heo vào mỗi thứ Sáu. Thoạt đầu, một số người Hồi giáo không chịu ăn thịt heo. Đáp lại sự phản kháng của họ là tra tấn. Sau một thời gian, những người này cũng ăn thịt heo luôn.
Từ 2-4 giờ chiều : Hát ca ngợi Đảng
Tất cả những tù nhân đều trở lại lớp học để hát những bản nhạc về Đảng trong hai giờ. Đầu tiên, tất cả họ hát quốc ca trước. Sau đó, có một bài hát "đỏ" khác. "Nếu không có Đảng, những trẻ em mới này sẽ không tồn tại… Đảng ra sức phục vụ tất cả các dân tộc ở trong nước. Đảng đã dùng tất cả sức mạnh của Đảng để cứu nước…". Ngày hôm sau, khi tù nhân lê bước vào nhà bếp, họ phải hát những lời nhạc họ vừa học.
Từ 4-6 giờ chiều : Thú tội
Hai giờ kế tiếp, chủ yếu là ngồi im để suy tư về lỗi lầm của bản thân. Rõ ràng cho rằng tù nhân không biết tại sao họ lại vào trại cho nên các nhân viên trại phải giải thích. Chẳng hạn, tù nhân có thể có tội là cầu nguyện, có những quan điểm tôn giáo rất bình thường, hay có những suy nghĩ tiêu cực về ngôn ngữ Trung Quốc, phong tục Trung Quốc hay người Trung Quốc nói chung.
Khi một nhân viên hỏi một em bé 13 tuổi ở hàng đầu : "Tại sao em ở đây ?", em bé gái vội vàng trả lời. "Tôi đã phạm lỗi lầm rất nặng là đã đi thăm người bà con ở Kazakhstan. Tôi nhất định sẽ không bao giờ làm chuyện như vậy nữa !".
Từ 6 giờ chiều đến 8 giờ tối : Bị xiềng
Để ăn, tù nhân xếp hàng bên ngoài xà lim : nữ một bên, nam một bên. Một vạch đỏ kẻ thẳng ở giữa nền nhà. Họ phải bước đi dọc theo đúng vạch đỏ này. Bị xiềng ở mắt cá chân và bị xiềng ở cổ tay, cho nên họ chỉ có thể lê từng bước nhỏ. Ai vấp ngã sẽ bị tra tấn.
Từ 8-10 giờ tối : ‘Tôi là tội phạm’
Tù nhân được cho về lại xà lim của họ để "nhận tội trong lòng". Điều này có nghĩa là bằng giọng thì thầm họ nói lặp đi lặp lại tội của họ. "Tôi là tội phạm vì tôi đã cầu nguyện. Tôi là tội phạm vì tôi đã cầu nguyện. Tôi là tội phạm…".
Từ 10 giờ tối đến nửa đêm : ‘Tôi không còn là người Hồi giáo’
Từ 10 giờ tối đến nửa đêm, mỗi tù nhân phải gò lưng trên nền xà lim của họ đến hai tiếng đồng hồ để viết bản thú tội. Nếu viết như thế này : "Tôi phạm tội tôn giáo, vì tôi nhịn ăn trong tháng Ramadan. Nhưng hôm nay tôi biết không có Chúa", thì họ có nhiều cơ hội được tăng điểm. Sáng hôm sau họ phải nộp lại bản thú tội.
Một câu đặc biệt quan trọng, và phải luôn luôn ghi trong bản thú tội : "Tôi không còn là người Hồi giáo. Tôi không tin Chúa nữa".
Ngay cả lúc họ cuối cùng được để yên, họ phải ngủ ép sát vào nhau, phải nằm nghiêng về bên phải, và lúc ngủ cũng vẫn bị xiềng ở cổ tay và mắt cá chân. Lật người qua là tuyệt đối cấm và sẽ bị phạt nặng.
Nửa đêm đến 1 giờ sáng : Phận sự cảnh gác
Vào nửa đêm, tôi phải đứng canh gác một giờ đồng hồ. Cầu thang cũng gần "phòng đen", nơi họ tra tấn người. Sau hai hoặc ba ngày ở trại, lần đầu tiên tôi nghe những tiếng kêu thét thất thanh vang vọng khắp đại sảnh rất rộng và thấm qua từng lỗ chân lông trên người tôi. Trong đời mình, tôi chưa từng bao giờ nghe những tiếng kêu thét như thế.
Từ 1-6 giờ sáng : Không thể nào ngủ
Sau khi hết phiên gác, tôi nằm thu mình lại trên tấm đệm nhựa, co hai đầu gối lên và kéo tấm chăn lên đầu. Khí lạnh từ nền xi măng tiết ra thấm vào tận xương. Không thể nào ngủ được. Mùi hôi thối của nhà vệ sinh, những tiếng kêu thất thanh vẫn còn vang vọng bên tai, những chuyện không thể chịu đựng nỗi tôi đã thấy trong ngày.
Rồi đến lúc nào đó tôi dần dần bắt đầu ngủ và hai giờ sau chuông lại vang lên chói tai. Cuộc sống ở trong trại chính xác là như vậy, ngày nào cũng như ngày nào. Ánh sáng nhân tạo 24 giờ mỗi ngày. Bị nhốt trong cỗ quan tài bằng bê tông.
Damian Whitworthy
Nguyên tác : "My escape from a Chinese internment camp", The Times, 30/4/2021. Tựa đề tiếng Việt của người dịch.
Trần Quốc Việt dịch
Bài này được trích từ tác phẩm "The Chief Witness : Escape from China’s Modern-day Concentration Camps" của Sayragul Sauytbay, nhà xuất bản Scribe ấn hành vào ngày 6 tháng Năm 2021.
Truyền thông Nhật cho biết công ty Huawei của Trung Quốc đang nhắm tới việc cung cấp hạ tầng công nghệ mạng không dây thế hệ thứ năm (5G) cho Việt Nam trong khi nhà cung cấp viễn thông này đang bị Hoa Kỳ "tẩy chay" vì nghi làm gián điệp cho Bắc Kinh.
Truyền thông Nhật cho biết công ty Huawei của Trung Quốc đang nhắm tới việc cung cấp hạ tầng công nghệ mạng không dây thế hệ thứ năm (5G) cho Việt Nam.
Trong một cuộc phỏng vấn của tờ Nikkei với ông Fine Fan, Giám đốc Điều hành Huawei Việt Nam, nói rằng công ty ông "tự tin sẽ tăng trưởng tại Việt Nam".
"Thiết bị của chúng tôi không có đối thủ về chất lượng cũng như giá bán tại Việt Nam. Huawei mang lại công nghệ và giải pháp tốt hơn, ngoài ra còn có hỗ trợ về tài chính để các nhà mạng Việt Nam triển khai 5G", ông Fan nói với Nikkei.
Tờ báo Nhật hôm 14/2 còn chưa biết rằng công ty Huawei, đã có mặt tại Việt Nam trong 20 năm qua, đang đàm phán với các đối tác ở Việt Nam để thử nghiệm mạng 5G trong năm nay.
Ông Đặng Kim Long, phụ trách truyền thông của công ty Huawei Việt Nam, xác nhận với trang Zing.vn về hầu hết các thông tin trong bài phỏng vấn của hãng tin Nikkei, nhưng bác bỏ tin Huawei sẽ "hỗ trợ về tài chính để các nhà mạng Việt Nam triển khai 5G".
Trang Zing.vn nói hiện chưa rõ hãng viễn thông nào sẽ "thắng thầu" cung cấp hạ tầng 5G cho các nhà mạng Việt Nam, nhưng Huawei được cho là cái tên "tiềm năng" bên cạnh Ericsson, Nokia hay Samsung.
Ông Fan cho biết hiện Huawei là nhà cung cấp thiết bị mạng 2G và 3G lớn nhất tại Việt Nam, nhưng với mạng 4G thì không còn giữ được vị trí dẫn đầu. Do đó, "chúng tôi sẽ tập trung hơn để làm việc với các nhà mạng và chính phủ nhằm thúc đẩy mạng 5G", ông Fan nói thêm.
Huawei tại một cuộc triển lãm ở Bắc Kinh.
Hiện nay, các nhà mạng Việt Nam đều đang chạy đua để triển khai thử nghiệm mạng 5G, và ông Fan cho biết Bộ trưởng Bộ Thông tin và truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng "chấp nhận mọi nhà cung cấp".
Vào tháng trước, truyền thông trong nước cho biết công ty MobiFone đã ký kết thỏa thuận với Samsung để thử nghiệm mạng 5G, còn VNPT ký kết thỏa thuận với Nokia. Trong khi đó, Viettel cũng cho biết họ đã bắt đầu nghiên cứu về 5G từ năm 2015, nhưng không nêu tên đối tác nước ngoài.
Ngày 22/1, Bộ trưởng Thông tin và truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng đã ký quyết định cấp phép triển khai thử nghiệm mạng và dịch vụ viễn thông 5G cho nhà mạng Viettel.
Trong thời gian qua, thiết bị viễn thông của Huawei đã gặp nhiều sự khó khăn khi bị Mỹ cấm cửa, và nhiều nhà mạng tại các quốc gia tại Châu Âu hay Australia, New Zealand cũng đang cân nhắc không sử dụng thiết bị của công ty này.
Ông Fan thừa nhận với tờ Nikkei : "Những vấn đề này không dễ để giải quyết trong thời gian ngắn".
Tại Hoa Kỳ, Tổng thống Mỹ Donald Trump đang cân nhắc một sắc lệnh hành pháp trong năm nay để tuyên bố tình trạng khẩn cấp tầm quốc gia, cấm các công ty Hoa Kỳ sử dụng thiết bị viễn thông do hai hãng Huawei và ZTE của Trung Quốc sản xuất.
Mỹ lo ngại Trung Quốc có thể sử dụng thiết bị của Huawei cho hoạt động gián điệp - mối lo ngại mà Huawei nói là không có cơ sở.
Trong một cuộc phỏng vấn với Zing vào tháng 1/2019, ông Fine Fan khẳng định hồ sơ bảo mật của công ty này là "sạch sẽ, tại Việt Nam và trên toàn thế giới", và tất cả các sản phẩm mà Huawei cung cấp là "hoàn toàn đáng tin cậy".
Nhiều chuyên gia dự đoán rằng công nghệ mạng 5G sẽ cách mạng hóa toàn bộ nền kinh tế công nghiệp của thế giới. Họ nói rằng mạng 5G nắm giữ chìa khóa cho một thế giới thông minh, hiệu quả, kết nối và giàu sang hơn nhiều.
Tuy nhiên, một báo cáo của Quốc hội Hoa Kỳ gần đây đã chỉ ra cách Trung Quốc dự định sử dụng quá trình chuyển đổi sang 5G và quyền truy cập vào hàng tỷ thiết bị điện tử nối mạng để thu thập thông tin tình báo, phá hoại hay phục vụ cho mục đích kinh doanh.
******************
Kỷ nguyên 5G đến gần : Đe dọa Hoa Vi phủ bóng lên Thụy Sĩ (RFI, 14/02/2019)
Cuộc chạy đua xây dựng mạng điện thoại di động thế hệ 5, thường gọi tắt là mạng 5G, với tốc độ nhanh hơn thế hệ trước cả trăm lần, ngày càng quyết liệt, thì căng thẳng giữa nhiều quốc gia ngày càng gia tăng. Những tháng gần đây, Hoa Kỳ cùng một số đồng minh liên tục lên án các doanh nghiệp viễn thông Trung Quốc, tiêu biểu là Hoa Vi, là nguy cơ lớn với an ninh quốc gia, và đây là lý do để loại Hoa Vi khỏi các dự án 5G. Chính quyền nhiều nước Châu Âu đang tìm một cách đối phó khác.
Logo của tập đoàn Hoa Vi với màu cờ Trung Quốc. Ảnh minh họa Reuters/Dado Ruvic
Nhìn chung, các nước Châu Âu không thể trì hoãn vấn đề nguy cơ của tập đoàn viễn thông Hoa Vi (Huawei) đặt ra đối với an ninh quốc gia, trong bối cảnh chỉ còn ít tháng nữa là mạng 5G sẽ được thương mại hóa tại nhiều thành phố Châu Âu. Mặt khác, đa số các nước cũng không thể chọn giải pháp loại trừ hoàn toàn Hoa Vi, hay các công ty viễn thông Trung Quốc như Hoa Kỳ chủ trương, do các sản phẩm mang tính cạnh tranh của Hoa Vi có lợi cho nền kinh tế, cũng như nguyên tắc thị trường tự do. Tấn công trực diện vào Hoa Vi, các công ty Châu Âu hoạt động tại Trung Quốc chắc chắn cũng sẽ bị trả đũa.
Tại Đức, hồi tuần trước thủ tướng Merkel tuyên bố không loại trừ Hoa Vi khỏi thị trường 5G, nhưng muốn được bảo đảm là công ty này sẽ không chuyển các dữ liệu tại Đức cho chính quyền Trung Quốc. Cùng lúc đó, theo Reuters, cơ quan an ninh mạng Đức (BSI) cũng khởi sự cuộc điều tra để xác định xem tập đoàn công nghệ viễn thông hàng đầu thế giới này có phải là mối đe dọa với an ninh quốc gia hay không.
Về phía nước Pháp, chính phủ cũng đang vận động Quốc hội thông qua một số điều khoản quy định về 5G trong dự luật Pacte (về tăng trưởng và chuyển đổi doanh nghiệp), nhằm kiểm soát chặt chẽ các công ty nước ngoài, như Hoa Vi, trong lĩnh vực các cơ sở hạ tầng thông tin quan trọng đối với an ninh quốc gia. Hôm 12/02, Thượng Viện Pháp tạm hoãn việc bỏ phiếu về các đề nghị nói trên của chính phủ, với lý do đây là một vấn đề "cần được thảo luận sâu rộng".
Còn tại Thụy Sĩ thì sao ? Trong một thời gian dài, Hoa Vi được coi là một nhân tố đóng góp cho tăng trưởng kinh tế của Thụy Sĩ, tuy nhiên các áp lực ngày càng gia tăng buộc chính quyền Thụy Sĩ phải xem xét nguy cơ của tập đoàn Trung Quốc đối với an ninh, đặc biệt do sự phát triển của mạng 5G mở ra một cơ hội chưa từng có cho tấn công tin tặc, hay hoạt động gián điệp.
Các vấn đề mà báo mạng Thụy Sĩ Le Temps tìm cách giải đáp sau đây không chỉ có ý nghĩa riêng với Thụy Sĩ, mà cũng là những vấn đề chung của điều mà Le Temps gọi là "những được mất trong một cuộc đấu toàn cầu". RFI xin giới thiệu bài "Hoa Vi phủ bóng lên Thụy Sĩ", được đăng tải trên Le Temps, ngày 12/02/2019.
Công ty Hoa Vi hiện diện ra sao tại Thụy Sĩ ?
Người Thụy Sĩ chủ yếu biết đến Hoa Vi qua nhãn mác điện thoại di động của tập đoàn này, chiếm khoảng 8% thị trường smartphone Thụy Sĩ. Chất lượng của điện thoại Hoa Vi được coi là có thể cạnh tranh được với các loại smartphone cao cấp của Apple và Samsung. Hoa Vi đã xây dựng, bảo trì và phát triển mạng di động Sunrise và ắt hẳn sẽ là nhà cung cấp thiết bị 5G cho Sunrise, tập đoàn viễn thông lớn hàng đầu Thụy Sĩ, nhà cung cấp dịch vụ điện thoại di động thứ hai sau Swisscom (1). Trong lĩnh vực điện thoại cố định, Hoa Vi cũng là nhà cung cấp quan trọng của Swisscom. Hoa Vi sử dụng 350 nhân viên tại Thụy Sĩ, chủ yếu là ở trụ sở chính của hãng ở Dubendorf.
Liệu có cần thận trọng với Hoa Vi ?
Các chuyên gia tỏ ra thận trọng. Theo ông Philippe Oechslin, giám đốc của công ty chuyên về an ninh mạng Objectif Czechurité ở Gland, thì "bất kể loại thiết bị do công ty này hay công ty khác chế tạo, điều quan trọng là cần phải bảo đảm an toàn cho các bộ phận hạ tầng mang tính nhạy cảm". Cho đến nay, theo chuyên gia về an ninh mạng này, vẫn chưa có trường hợp nào cho thấy có "gián điệp nằm vùng" trong các thiết bị của Hoa Vi. Ngược lại, một điều rõ ràng là chính quyền Trung Quốc giống như chính quyền Mỹ hay bất cứ nước nào khác, cũng khai thác các lỗ hổng trong mọi thiết bị viễn thông, để tiến hành các hoạt động gián điệp.
Đây là một ý kiến mà ông Steven Meyer, giám đốc của công ty an toàn mạng ZENData, ở Genève, chia sẻ. Giám đốc ZENData nhấn mạnh là cần phải thận trọng trước các công nghệ đến từ các quốc gia không đáng tin cậy. Các tiết lộ của cựu nhân viên an ninh Mỹ, nhà tin học Edward Snowden – hiện lưu vong tại Nga – cho thấy Hoa Kỳ tiến hành các hoạt động gián điệp trên quy mô lớn. Điều khác biệt chủ yếu là Trung Quốc là một quốc gia "về cơ bản là độc tài toàn trị".
Nguy cơ phải chăng sẽ gia tăng với sự phát triển của mạng viễn thông thế hệ mới 5G ?
Chuyên gia mạng Steven Mayer khẳng định điều này là đúng về nguyên tắc. Ông giải thích : "Ngược lại với các thế hệ viễn thông trước đó, với mạng 5G, không còn có sự phân biệt thực sự giữa cơ sở hạ tầng viễn thông trung tâm và các vùng ngoại vi. Mỗi yếu tố của hệ thống hạ tầng cơ sở đều có khả năng nối kết với một bộ phận quan trọng của tổng thể cơ sở hạ tầng viễn thông, và có khả năng tiếp cận với các thông tin nhạy cảm và kiểm soát chúng. Điều có nghĩa là chỉ cần một bộ phận bị tổn thương hoặc một "cửa hậu" (hay backdoor - tức các bộ phận trong thiết bị viễn thông mà cơ sở sản xuất sử dụng để thâm nhập vào mạng internet của đối thủ) là đủ để gây tổn hại cho toàn bộ mạng. Điều đó cũng có nghĩa là toàn bộ các thiết bị phải là đáng tin cậy".
Mạng 5G cũng sẽ cho phép nối kết một số lượng rất lớn các loại thiết bị (từ xe hơi, các hệ thống công nghiệp, cho đến đồ dùng cá nhân…). Điều này khiến nguy cơ tăng thêm gấp bội.
Hai tập đoàn lớn của Thụy Sĩ, Sunrise và Swisscom, có quan điểm ra sao ?
Tập đoàn Sunrise nhắc lại là : "kể từ các tuyên bố buộc tội đầu tiên của Mỹ năm 2008 đến nay, chưa có một bằng chứng bất thường nào được ghi nhận trong các thiết bị hay phần mềm của Hoa Vi để chứng minh cho các buộc tội nói trên. Các cáo buộc được đưa ra chỉ dựa trên bối cảnh chính trị", theo một người phát ngôn của tập đoàn. Tập đoàn Sunrise tỏ ra "hoàn toàn thỏa mãn với chất lượng của Hoa Vi và hoàn toàn không có ý định thay đổi nhà cung cấp". Sunrise khẳng định thường xuyên kiểm tra mạng điện thoại di động, và mức độ an toàn của mạng được các chuyên gia bên ngoài thẩm định và xác nhận.
Về phần mình, giám đốc an ninh của Swisscom, ông Philippe Vuilleumier, cho biết thường xuyên trao đổi với các đối tác nước ngoài. Kết luận mà người phụ trách an ninh Swisscom đưa ra là không có lý do gì để nghi ngờ về độ tin cậy của Hoa Vi. Mặt khác, tập đoàn này không được phép tiếp cận với các dữ liệu của Swisscom. Người phụ trách Swisscom cũng cho biết có các tiếp xúc thường xuyên với các cơ quan hữu trách của chính quyền liên bang, nhưng từ chối trả lời câu hỏi của báo Le Temps, là trong những tuần gần đây liệu các tiếp xúc với chính quyền có được tăng cường hay không.
Các nhà cung cấp dịch vụ mạng có khả năng phát hiện các nỗ lực xâm nhập của tin tặc hay không ?
Các nhà cung cấp dịch vụ mạng khẳng định họ đã cố gắng làm tối đa, nhưng không thể đưa ra bảo đảm tuyệt đối. Giám đốc công ty an ninh mạng Objectif Czechurité cũng đánh giá là các nhà mạng Thụy Sĩ làm tốt công việc bảo đảm an toàn các cơ sở hạ tầng viễn thông mà họ phụ trách, để chống lại các mưu toan xâm nhập của một số nhà sản xuất hay một số bên khác, và đây cũng là điều mà luật quy định.
Về phần mình, giám đốc công ty an toàn mạng ZENData thì cho rằng để phát hiện ra được một cuộc tấn công mạng cần phải có các chuyên gia, và trong trường hợp nếu Hoa Vi tiến hành cuộc tấn công "một cách hoàn hảo", thì gần như không có khả năng phát hiện được.
Thụy Sĩ liệu có định loại trừ Hoa Vi ?
Trong hiện tại điều này là không chắc chắn. Tuy nhiên, các dân biểu muốn biết rõ hơn về vấn đề này. Trong hai ngày 1 và 2 tháng Tư, Ủy ban phụ trách về chính sách an ninh mạng của Thượng Viện Thụy Sĩ sẽ xem xét các nguy cơ của Hoa Vi. Các thành viên của Ủy ban này sẽ phải tham khảo ý kiến của cơ quan tình báo Liên bang và bộ Quốc Phòng.
Trọng Thành
Ghi chú :
1. Sunrise - một trong ba công ty hàng đầu của Thụy Sĩ - chọn tiếp tục cộng tác với Hoa Vi trong các dự án xây dựng mạng 5G. Trong khi đó, Swisscom chọn tập đoàn Thụy Điển Ericsson, còn Salt chọn tập đoàn Phần Lan Nokia. Theo "Voici comment la 5G se déploiera en Suisse", Le Temps, 8/2/2019.
*******************
Ách kiểm duyệt ngày càng đè nặng trên phim ảnh Trung Quốc (RFI, 13/02/2019)
Trong năm 2018, bộ phim truyền hình Diên Hy Công Lược của Trung Quốc đã nổi lên thành một tác phẩm thuộc diện được nhiều người tìm kiếm nhiều nhất trên Google toàn cầu, với lượt người xem qua mạng internet lên đến hàng tỷ lần, và nhất là được chiếu trên các kênh truyền hình ở hơn 70 thị trường nước ngoài.
Ảnh minh họa : Một cảnh quây phim cổ trang ở phim trường Hoành Điếm - Hengdian World Studios- tỉnh Chiết Giang. Ảnh ngày 30/01/2019. MATTHEW KNIGHT / AFP
Nổi đình đám như thế, nhưng mới đây, bộ phim Diên Hy Công Lược đã bị chính quyền bất ngờ đả kích dữ dội về nội dung bị cho là xấu, trước khi bị cấm chiếu trên các đài truyền hình Trung Quốc.
Sự cố đối với bộ phim này là bề nổi của một xu thế kiểm duyệt ngày càng mạnh tại Trung Quốc, đã được hãng tin Pháp AFP ngày 11/02/2019 phân tích trong bài "Ngành giải trí Trung Quốc trong cơn ‘nghiêm hàn’ sau những vụ đàn áp".
Đối với AFP, phim ảnh và truyền hình Trung Quốc đang phải oằn mình trong một tình trạng được người trong ngành gọi là "nghiêm hàn", tức là mùa đông giá buốt, dưới sự giám sát nghiêm ngặt hơn của chính phủ, được cho là sẽ dẫn đến việc áp đặt những nội dung mà Đảng đánh giá tốt.
Ngành giải trí Trung Quốc, theo hãng tin Pháp, đã nở rộ trong những năm gần đây nhờ đường lối chính thức là muốn thay thế các nội dung ngoại quốc bằng những yếu tố trong nước, đồng thời phát triển ngành này thành một thứ quyền lực mềm giúp Bắc Kinh chinh phục thế giới.
Thế nhưng một chủ trương cấp toàn quốc yêu cầu phim ảnh, ca nhạc và các hình thức giải trí khác phải có nội dung được Đảng chấp thuận đã bắt đầu phủ mây đen trên khu vực giải trí đang phát triển.
Vu Chính (Yu Zheng), nhà sản xuất kiêm biên kịch của bộ phim truyền hình nhiều tập cực kỳ nổi tiếng "Diên Hy Công Lược" đã không ngần ngại nói rằng "lúc này là một thời kỳ nghiêm hàn", một mùa đông giá buốt.
Cả tỷ lượt người xem
Diên Hy Công Lược cho đến nay, được đánh giá là một bộ phim Trung Quốc đã gặt hái nhiều thành công nhất, không chỉ tại Trung Quốc, mà cả trên thế giới.
Hãng AFP đã nêu bật con số 18 tỷ lượt người xem bộ phim này trên trang iQIYI (một dạng dịch vụ xem phim trực tuyến tương tự như Netflix) của Trung Quốc.
Theo trang thông tin Inkstone, trực thuộc nhật báo Hồng Kông South China Morning Post, ngày 15/08/2018, bộ phim này đã đạt được kỷ lục 530 triệu lượt người xem trong một ngày, một con số đã vượt xa kết quả từng được đánh giá là cực cao của tập cuối, phần 7 bộ phim Mỹ nổi tiếng Games of Thrones, chỉ được 16,5 triệu lượt xem.
Sức hút của bộ phim còn lan tỏa ra khu vực và thế giới. Trong toàn năm 2018, Diên Hy Công Lược là chương trình truyền hình được tìm kiếm nhiều nhất trên Google toàn cầu, một phần do sự phổ biến của cộng đồng người Hoa trên thế giới
Đứng đầu danh sách những nơi có người tìm kiếm về bộ phim về bộ phim này là các nước ở khu vực miền đông Châu Á như Singapore, Malaysia, Brunei và Hồng Kông…
Diên Hy Công Lược là một bộ phim truyền hình nhiều tập tiêu biểu cho loại phim bộ cổ trang của Trung Quốc. Dài 70 tập, bộ phim kể về cuộc đấu đá nơi cung đình giữa các phi tần của hoàng đế Càn Long thời Mãn Thanh vào đầu thế kỷ 18. Nhân vật chính là một cô gái xuất thân bình dân, nhưng đã vươn lên địa vị cao qúy nơi hậu cung, được hoàng đế sủng ái.
Trấn áp mạnh bạo : Nội dung "bất tương thích" ?
Dù có nội dung không có gì là nhạy cảm như kể trên, nhưng vào đầu năm 2019, Diên Hy Công Lược, cùng với một số phim bộ cổ trang tương tự đã bất ngờ bị guồng máy kiểm duyệt của Trung Quốc trấn áp.
Theo ghi nhận của trang thông tin Mothership tại Singapore ngày 07/02, chiến dịch đàn áp khởi đầu bằng một bài xã luận bằng tiếng Hoa trên tờ Bắc Kinh Nhật Báo đề ngày 25/01, phê phán tính chất "bất tương thích" của bộ phim với "giá trị cốt lõi của chủ nghĩa xã hội". Tờ báo cho rằng tác động tiêu cực của bộ phim trên xã hội Trung Quốc không thể xem thường.
Tờ báo không ngần ngại nêu bật 5 tác động tiêu cực của bộ phim, từ việc quyến rũ khán giả chạy theo lối sống đế vương, làm ô uế xã hội ngày nay bằng những mưu mô thủ đoạn đâm sau lưng, đề cao các bậc đế vương, quay lại thời xưa mà làm ngơ trước công lao của những "anh hùng" thời nay, cổ súy lối sống xa xỉ mà coi thường giá trị của lao động và cách sống cần kiệm, chú ý đến lợi ích thương mại mà xem nhẹ các giá trị đạo đức.
Ngay sau khi bài báo được đăng, phim Diên Hy Công Lược và một bộ phim tương tự là Hậu Cung Như Ý Truyện mà tờ báo cũng nêu tên, đã bị ngưng chiếu trên các kênh truyền hình Nhà nước, thay thế bằng những phim có chủ đề hiện đại.
Gọng kềm kiểm duyệt ngày càng siết chặt
Theo nhận định của AFP, trường hợp bộ phim Diên Hy Công Lược chỉ là một ví dụ mới nhất về ách kiểm duyệt đang đè nặng trên ngành công nghiệp giải trí Trung Quốc.
Trong bài phỏng vấn dành cho hãng tin Pháp, chủ tịch phim trường Hoành Điếm (Hengdian World Studios) ở tỉnh Chiết Giang, nơi thực hiện khoảng 70% các chương trình phim và truyền hình của Trung Quốc, đã công nhận rằng ngành phim ảnh đang chuẩn bị gánh chịu một tình trạng phát triển chậm lại, đặc biệt với chiến dịch chống trốn thuế và trả thù lao quá cao cho những ngôi sao tên tuổi. Nạn nhân tiêu biểu trong vụ này là gương mặt số một của điện ảnh Trung Quốc hiện nay là nữ diễn viên Phạm Băng Băng.
Hiện nay một số đoàn làm phim đã hoãn kế hoạch quay phim, hoặc thậm chí đã hủy bỏ hẳn. Hoạt động kinh doanh của các công ty điện ảnh và truyền hình cũng bị việc cải cách thuế ảnh hưởng. Tuy nhiên chủ tịch Hoành Điếm hy vọng tình hình sẽ cải thiện với nhiều bộ phim hoặc chương trình truyền hình tập trung vào cuộc cách mạng đưa Đảng cộng sản lên nắm quyền vào năm 1949, đặc biệt là vào tháng 10 sắp tới với kỷ niệm 70 năm sự kiện.
Krypt Chen, một nhà phân tích truyền thông tại Thượng Hải, cho biết : "Sự giám sát (của chính phủ) đã nghiêm ngặt hơn từ năm 2016 đến nay. Nó đã khá khắc nghiệt vào năm ngoái và thậm chí có thể còn nghiêm ngặt hơn trong năm nay".
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang tiến hành một chiến dịch thanh lọc nội dung truyền thông, dẫn đến việc đàn áp các hình thức nghệ thuật như nhạc rap. Thậm chí hình xăm trên người cũng bị cấm xuất hiện trên truyền hình.
Điều oái oăm là các phim bộ cổ trang đã tưởng lầm là có thể tránh được búa rìu kiểm duyệt khi tránh né các chủ đề đương đại nhạy cảm.
Thất bại cho tham vọng quyền lực mềm của Trung Quốc ?
Theo bài phân tích trên trang Mothership Singapore, các bộ phim truyền hình như Diên Hy Công Lược có khả năng giúp Trung Quốc phát huy sức mạnh mềm ở nước ngoài.
Theo giáo sư Trang Giai Dĩnh (Chuang Chia Yin) thuộc Đại Học Quốc Gia Đài Loan, được nhật báo Hồng Kông South China Morning Post trích dẫn, bộ phim không những đã được dịch ra 14 thứ tiếng, phát hành tại 70 thị trường trên thế giới, mà lại còn gớp phần cải thiện cái nhìn của người Đài Loan về Trung Quốc.
So với nhiều Học Viện Khổng Tử được thành lập trên toàn thế giới, những bộ phim truyền hình nổi tiếng như vậy có thể giúp quảng bá tốt hơn văn hóa Trung Quốc tới khán giả nước ngoài.
Bất kỳ động thái kiểm duyệt nào cũng có thể khiến Trung Quốc thụt lùi trong việc đưa ra một hình ảnh tích cực về đất nước họ để gây ảnh hưởng đến mọi người ở nước ngoài, phục vụ cho mục tiêu của Bắc Kinh.
Vấn đề là hình ảnh về tầng lớp lãnh đạo Trung Quốc đầy mưu mô và sẵn sàng đâm sau lưng trong phim Diên Hy Công Lược không tích cực lắm, và không thể hiện được những giá trị mà Bắc Kinh muốn phô trương. Điều đó có lẽ giải thích được vì sao bộ phim bị ngành kiểm duyệt Trung Quốc đưa vào tầm nhắm.
Mai Vân
*******************
Người Duy Ngô Nhĩ hải ngoại đòi Bắc Kinh thông tin về các thân nhân mất tích (RFI, 13/02/2019)
Kể từ hôm 12/02/2019, nhiều người Duy Ngô Nhĩ sống ở nước ngoài đã phát động trên các mạng xã hội một chiến dịch truyền thông nhằm gây áp lực buộc Bắc Kinh cung cấp các bằng chứng cho thấy người thân bị mất tích vẫn còn sống.
Biểu tình tại New York Hoa Kỳ đòi trả tự do cho người Duy Ngô Nhĩ. Ảnh 05/02/2019. TIMOTHY A. CLARY / AFP
Theo AFP, chiến dịch được khởi sự trên hai mạng Twitter và Facebook với hashtag #MeTooUyghur (tức "Tôi cũng là người Duy Ngô Nhĩ"). Chiến dịch nói trên đã thúc đẩy nhiều người Duy Ngô Nhĩ hải ngoại đưa lên mạng hàng loạt bức ảnh chụp cha mẹ, vợ con hay bạn bè mất tích, và yêu cầu gửi đến chính quyền Trung Quốc, vì nhiều người không liên lạc được với người thân tại Trung Quốc.
AFP tiếp xúc được với ông Halmurat Harri, một người Duy Ngô Nhĩ sống tại Phần Lan. Người khẳng định đã lập ra hashtag nói trên tuyên bố : cộng đồng Duy Ngô Nhĩ hải ngoại muốn biết rõ hàng triệu người thân của họ ở Trung Quốc hiện đang ở đâu.
Sáng kiến nói trên được đưa ra sau khi một phương tiện truyền thông Nhà nước Trung Quốc công bố một đoạn clip 26 giây cho thấy một người đàn ông tự giới thiệu là Abdurehim Heyit, một nghệ sĩ Duy Ngô Nhĩ bị coi là mất tích. Bắc Kinh tung ra clip này sau khi chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ khẳng định, hôm thứ Bảy tuần trước (09/02), là nhà thơ và ca sĩ Abdurehim Heyit đã chết trong trại giam ở Trung Quốc. Cũng trong dịp này, Ankara đã đồng thời lên án chính sách đàn áp tàn bạo của Bắc Kinh đối với cộng đồng thiểu số theo đạo Hồi ở Tân Cương, mà Thổ Nhĩ Kỳ gọi là một "nỗi ô nhục của nhân loại".
Theo các thông tin của giới chuyên gia được Liên Hiệp Quốc và nhiều tổ chức bảo vệ nhân quyền dẫn lại, khoảng một triệu người Duy Ngô Nhĩ có thể đang bị giam giữ tại các trại tập trung. Bắc Kinh bác bỏ điều này, nhưng chấp nhận là có tồn tại "nhiều trung tâm đào tạo nghề" để chống lại nạn Hồi Giáo cực đoan.
Hôm thứ Hai, 11/02, hiệp hội bảo vệ nhân quyền Amnesty international, Human Rights Watch, Đại Hội Duy Ngô Nhĩ Thế Giới và một số tổ chức phi chính phủ khác ra một bản thông cáo chung lên án việc chế độ Bắc Kinh đàn áp người Duy Ngô Nhĩ, và kêu gọi Liên Hiệp Quốc cử một phái đoàn quan sát viên tới vùng Tân Cương.
Trọng Thành
Trấn áp người Duy Ngô Nhĩ, Trung Quốc giấu đầu hở đuôi
Về thời sự Châu Á, vụ Trung Quốc trấn áp người Duy Ngô Nhĩ là đề tài được báo Libération quan tâm. Tờ báo cho biết "Người Duy Ngô Nhĩ : Trung Quốc thừa nhận có các trại giáo dục". Trong nhiều tháng qua, Trung Quốc luôn phủ nhận mạnh mẽ sự tồn tại của các trại bí mật giam giữ người Hồi giáo ở Tân Cương, mặc dù nhiều tổ chức phi chính phủ và phương tiện truyền thông nước ngoài đã thu thập được nhiều chứng cớ. Tuy nhiên, trong tuần qua, Đảng cộng sản Trung Quốc đột nhiên thay đổi thái độ.
Cảnh sát Trung Quốc giám sát an ninh trước cửa một đền thờ Hồi giáo của người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương, Trung Quốc. Ảnh chụp ngày 26/06/2017. Johannes EISELE / AFP
Bắc Kinh tìm cách thanh minh việc giam giữ khoảng 1 triệu người, chủ yếu thuộc sắc tộc Duy Ngô Nhĩ và đề xuất sửa đổi bổ sung luật "chống chủ nghĩa cực đoan". Các văn bản sửa đổi này nhằm hợp pháp hóa việc sử dụng "các trung tâm đào tạo chuyên nghiệp" để "giáo dục và cải đổi" những người bị ảnh hưởng bởi "hệ tư tưởng cực đoan" và để tạo cho họ "cơ hội có việc làm".
Theo nhiều tường thuật và các cuộc điều tra, hiện có khoảng 10% dân số thuộc các sắc tộc thiểu số theo đạo Hồi trong vùng Tân Cương bị cầm giữ trong các trung tâm giam giữ trái phép. Các vệ tinh đã ghi được hình ảnh về các trung tâm này. Lấy cớ là đấu tranh chống khủng bố, chính quyền Trung Quốc tùy tiện bắt giữ công dân ở mọi lứa tuổi và bắt ép họ học "tư tưởng Tập Cận Bình".
Mọi biểu hiện về niềm tin tôn giáo, tôn trọng truyền thống địa phương hoặc có liên hệ với người nước ngoài đều có thể bị coi là dấu hiệu "cực đoan hóa" và "có thiện cảm với khủng bố". Chỉ cần có một hành động kiểu như đặt tên con là Medina, Mohammed, để râu dài, có nhiều dao, không chỉnh đồng hồ theo giờ Bắc Kinh, từ chối nghe đài phát thanh Nhà nước … là đủ để một người Duy Ngô Nhĩ bị bắt giam.
Với luật chống tập tục kiêng cữ được coi là hợp quy theo đạo Hồi, được thông qua hôm thứ Hai tuần trước, danh sách những điều mà chính quyền cấm đoán vốn đã dài nay còn nhiều hơn nữa. Các quan chức đảng viên ở tỉnh Tân Cương còn nhận được lệnh tuyên thệ trên mạng xã hội là tin tưởng vào chủ nghĩa Mác-Lê, giương cao ngọn cờ và đấu tranh đến cùng chống "halal", vì "halal" dễ khiến người ta "sa vào chủ nghĩa cực đoan tôn giáo".
Đúng là trong những năm gần đây, nhiều nhóm người Duy Ngô Nhĩ đã tiến hành nhiều vụ tấn công khủng bố, hàng trăm người Trung Quốc theo đạo Hồi đã gia nhập tổ chức Nhà nước Hồi giáo ở Syria, nhưng phần lớn các vụ bắt giữ ở Tân Cương lại liên quan đến các công dân bình thường. Khi những người này bị bắt đột ngột, con cái họ bị tách ra khỏi cha mẹ và bị gửi vào trại trẻ mồ côi. Từ nhiều ngày nay, có nhiều nguồn tin khẳng định những hàng loạt người Hồi giáo bị giam giữ đã bị đưa đến các nhà tù ở các vùng xa xôi, hẻo lánh khác ở Trung Quốc, bằng tàu lửa hoặc máy bay.
Hôm thứ Bảy vừa qua, một trong những quan chức cấp cao nhất của Đảng cộng sản Trung Quốc, khi tới thăm Tân Cương, đã phát biểu bênh vực tiến trình "Hán hóa" là nhằm "khuyến khích tình đoàn kết giữa các sắc tộc và sự hòa hợp tôn giáo". Tuy nhiên, theo Libération, một trong những mục tiêu của tiến trình này là triệt tiêu ngôn ngữ của người Duy Ngô Nhĩ, vốn gần giống tiếng Thổ Nhĩ Kỳ và có chữ viết theo ký tự Ả Rập.
Về phản ứng của quốc tế, Libération cho biết các nước và các tổ chức quốc tế đã giữ im lặng trong suốt nhiều tháng, nhất là vì các biện pháp kiểm duyệt và răn đe người Duy Ngô Nhĩ khiến các chính phủ và tổ chức không kiểm chứng được thông tin. Lần đầu tiên Liên Hiệp Quốc yêu cầu Bắc Kinh đóng cửa các trại giam nói trên là vào tháng 08/2018. Hôm thứ Sáu tuần trước, các nghị sĩ Hoa Kỳ cũng ra một báo cáo dài về "sự trấn áp chưa từng có" nhắm vào sắc tộc Hồi giáo thiểu số ở Trung Quốc. Theo họ, sự trấn áp này có thể trở thành "tội ác chống nhân loại".
Pháp : Ai là người còn có thể nói sự thật với tổng thống Pháp ?
Về thời sự nước Pháp, báo Le Monde quan tâm đến tổng thống Macron và chơi chữ qua hàng tựa "Macron trên giàn thiêu của tính kiêu ngạo". Trong bài viết này, Le Monde đặt câu hỏi "Giờ đây ai là người còn có thể nói sự thật với tổng thống Pháp ?". Sau 15 tháng bước vào điện Elysée, ông Macron bị nhiều người chỉ trích về sự xa cách, thiếu lắng nghe và cả về phong cách ngạo mạn.
Từ khi có nhiều khó khăn nảy sinh, chẳng hạn tăng trưởng chững lại, vụ tai tiếng Benalla, những phát biểu vụng về bị coi là dấu hiệu của sự ngạo mạn và việc bộ trưởng môi trường và bộ trưởng nội vụ liên tiếp từ chức, người ta liên tục nghe thấy những lời chỉ trích : "Tổng thống không còn nghe ai nữa", "Điện Elysée đã khiến ông ấy trở nên xa cách", "Ai còn dám nói với ông ấy sự thật ?".
Le Monde cho biết những người tiếp xúc hàng ngày với tổng thống Pháp thừa nhận ông Macron, người trước đây không có thói quen nổi nóng, nay lại rất dễ bị kích động. Dường như vị tổng thống trẻ đã mệt mỏi sau một năm rưỡi ở điện Elysée. Tổng thống liên tục công du nước ngoài. Một trong số những người bạn của Macron cho biết tổng thống ngủ rất ít, tới nửa đêm vẫn liên tục gửi tin nhắn và sửa các bài diễn văn. Như vậy là rất mệt mỏi, kể cả với người chưa tới 40 tuổi. Và khi người ta kiệt sức, người ta rất dễ làm những điều ngu ngốc.
Ông Gérard Collomb, một nhân vật vốn thân cận với tổng thống và mới từ chức bộ trưởng nội vụ, cho biết mặc dù trong các cuộc họp, ông Macron vẫn rất tập trung, nhưng đáng tiếc là cuộc tranh luận trong các buổi họp thường bị cắt ngang bởi dàn cố vấn vô cùng đặc biệt của tổng thống, những người đã đưa ông Macron tới chiến thắng trong kỳ bầu cử tổng thống 2017. Họ là những người còn trẻ, rất thông minh, giỏi công nghệ và thạo tiếng Anh, nhưng thiếu kinh nghiệm.
Một chính trị gia lấy làm tiếc là hiện quyền lực tập trung trong tay bốn người là tổng thống Macron, chánh văn phòng điện Elysée, thủ tướng Edouard Philippe và chánh văn phòng phủ thủ tướng. Tổng thống Macron than phiền là thiếu các bộ trưởng "đủ trọng lượng" trong chính phủ, nhưng trên thực tế, hầu như không bộ trưởng nào được quyền tự quyết, tất cả đều do tổng thống quyết định.
Trong chiến dịch tranh cử và trong những tháng đầu sau khi đắc cử, phong cách của ông Macron đã thuyết phục được người Pháp, nhưng những tháng gần đây, phong cách này lại bị công chúng cho là đã biến thành sự ngạo nghễ mang lại nhiều bất lợi cho vị tổng thống trẻ.
Nhà báo Khashoggi mất tích, tiếng tăm của Saudi Arabia bị ảnh hưởng
Về thời sự quốc tế, Les Echos quan tâm đến vụ mất tích của nhà báo đối lập Saudi Arabia, Jamel Khashoggi, sau khi ông tới tòa lãnh sự của Riyadhh tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, để làm giấy tờ hôm 02/10/2018. Les Echos nhận định "Vụ nhà báo Khashoggi mất tích, danh tiếng của Saudi Arabia suy giảm".
Vụ Khashoggi đã gây ra những căng thẳng nghiêm trọng giữa phương Tây với chính quyền Riyadh, vốn đang bị nghi là ra lệnh tra tấn và sát hại nhà báo Khashoggi bên trong tòa lãnh sự. Nhưng theo báo Les Echos, giới doanh nghiệp phản ứng nhanh hơn chính phủ các nước. Nhiều tập đoàn lớn giữ khoảng cách với Riyadh.
Ông Ernest Moniz, cựu bộ trưởng năng lượng Mỹ, từ chối tham gia Neom, một dự án xây dựng một thành phố thông minh của tương lai bên bờ Biển Đỏ, với giá 500 tỉ đô la. Richard Branson, ông chủ của tập đoàn Virgin cũng thông báo ngưng thảo luận với chính quyền Riyadh. Chủ tịch - tổng giám đốc Uber, Dara Khosrowshahi, cũng mới loan báo sẽ không tham gia thượng đỉnh về công nghệ Future Investment Initiative lần thứ 2, dự kiến được tổ chức từ ngày 23 đến ngày 25/10/2018 tại Riyadh. Chính Richard Branson là người đưa ra ý tưởng tổ chức Future Investment Initiative.
Nhiều chủ tịch - tổng giám đốc của các tập đoàn khác như Viacom, HP… cũng từ chối tham gia. Một số lãnh đạo khác nói sẽ "liệu tình hình". Nhiều phương tiện truyền thông danh tiếng của các nước nói tiếng Anh như The Economist, Los Angeles Times, New York Times, Viacom, CNN… tuyên bố tẩy chay hội nghị.
Báo Les Echos dẫn lời một chuyên gia kinh tế cho biết nhiều chủ doanh nghiệp hiện phải cân nhắc nguy cơ danh tiếng của công ty bị ảnh hưởng xấu nếu duy trì liên hệ với một chế độ như Riyadh, so với tầm quan trọng của thị trường Saudi Arabia. Hôm qua, vào đầu phiên sáng, giao dịch trên sàn chứng khoán Riyadh đã sụt giảm 7%.
Tuy nhiên, các nhà đầu tư vẫn thận trọng, chỉ tỏ ra giữ khoảng cách chứ chưa hủy các dự án đầu tư. Sự thận trọng cũng thể hiện trong cả lĩnh vực ngoại giao. Tổng thống Mỹ dù dọa sẽ "trừng phạt nghiêm khắc" đồng minh Saudi Arabia nếu có đủ bằng chứng cho thấy Riyadh đã ra lệnh giết hại nhà báo đối lập, nhưng cũng chần chừ không muốn ngưng thương vụ bán vũ khí với giá 110 tỉ đô la cho Riyadh. Chủ nhân Nhà Trắng muốn ưu tiên các phương án hành động khác, nhưng không nói rõ chi tiết.
Trang nhất các báo Pháp
Báo kinh tế Les Echos nói về "Châu Âu : thời khắc của sự thật", với ba bài viết ở các trang trong về Liên Hiệp Châu Âu : "Brexit : Niềm hy vọng cuối cùng về thỏa thuận với Luân Đôn","Ý dưới áp lực trước khi giới thiệu dự thảo ngân sách" và "Một thất bại lịch sử cho các đồng minh của Merkel ở Bayern".
Le Monde quan tâm đặc biệt tới dự thảo ngân sách của Ý. Cũng giống như các nước khác thuộc khu vực đồng tiền chung Châu Âu, ngày 15/10/2018, Ý phải đệ trình dự thảo ngân sách cho năm 2019 lên Ủy ban Châu Âu. Nếu thiếu hụt ngân sách của Ý vẫn được dự tính ở mức 2,4% GDP, Bruxelles có thể sẽ phải yêu cầu chính phủ của thủ tướng Jiuseppe Conte giải thích. Le Monde cũng dành bài xã luận nói về "Sự trở lại của mối rủi ro Ý". Hiện nợ của Ý chiếm 3,5% GDP, so với tỉ lệ 1,5% cách nay 6 tháng. Tổng nợ của Ý hiện là 2.300 tỉ euro.
Về thời sự nước Pháp, báo Le Figaro đặt câu hỏi : "Cải tổ nội các : Macron sẽ ra quân chủ bài Blanquer ?". Ông Jean-Michel Blanquer là bộ trưởng Giáo Dục Pháp, một trong những bộ trưởng quan trọng đối với Macron. Theo dự kiến, đầu tuần này chính phủ sẽ thông báo nội các mới.
Cũng liên quan đến nước Pháp, báo Libération chú ý đến "Khả năng chi tiêu : một ngân sách cần thay đổi". Bắt đầu từ hôm nay 15/10, dự luật tài chính 2019 bắt đầu được thảo luận tại Hạ Viện theo hướng có lợi hơn cho những người có hoàn cảnh khó khăn nhất.
Thùy Dương
Ân Xá Quốc Tế : Bắc Kinh phải minh bạch vụ đàn áp người Duy Ngô Nhĩ (RFI, 24/09/2018)
Trong một báo cáo công bố hôm 24/09/2018, tổ chức bảo vệ nhân quyền Ân Xá Quốc Tế (AI) đã kêu gọi Trung Quốc làm sáng tỏ vụ "đàn áp hàng loạt" nhắm vào cả triệu người Duy Ngô Nhĩ Hồi giáo ở vùng Tân Cương.
Lực lượng an ninh Trung Quốc trên đường phố Kashgar, Tân Cương, ngày 23/03/2017. Reuters/Thomas Peter
Trong bản báo cáo, với lời chứng của nhiều người bị giam giữ trong các trại "cải tạo", Ân Xá Quốc Tế cáo buộc Bắc Kinh thực hiện "một chiến dịch do chính phủ chủ trương nhằm giam giữ đại trà, giám sát cả đời tư cá nhân, tẩy não chính trị và cưỡng bức đồng hóa văn hóa".
Theo Ân Xá Quốc Tế, người Duy Ngô Nhĩ và các dân tộc thiểu số Hồi giáo khác tại Trung Quốc đang bị trừng phạt vì vi phạm luật cấm để râu và mặc áo trùm burqa, và vì sở hữu kinh Coran Hồi giáo một cách bất hợp pháp.
Theo hãng tin Pháp AFP, ông Nicholas Bequelin, giám đốc phụ trách Đông Á của Ân Xá Quốc Tế, xác định rằng hàng trăm ngàn gia đình người Duy Ngô Nhĩ đã bị chia cắt do chính sách đàn áp đó, và "đang mỏi mòn tìm hiểu xem những gì đã xảy ra với người thân của họ".
Theo ông, đã đến lúc nhà chức trách Trung Quốc cung cấp cho họ câu trả lời. Ân xá Quốc tế đồng thời kêu gọi thế giới gây sức ép buộc Bắc Kinh phải chịu trách nhiệm về "cơn ác mộng" tại Tân Cương.
Tháng Tám vừa qua, Trung Quốc bị cáo buộc trước một ủy ban nhân quyền Liên Hiệp Quốc là đã hoặc đang giam giữ khoảng một triệu người tại các trung tâm cải tạo. Nhiều người bị giam giữ vì tội rất nhỏ như liên lạc với người thân sống ở nước ngoài hoặc chào nhau trên mạng xã hội nhân dịp lễ hội Hồi giáo.
Bắc Kinh phủ nhận tất cả những cáo buộc này, nhưng bằng chứng về sự tồn tại của các trại đang ngày càng nhiều, qua các tài liệu chính thức và lời khai của những người đã trốn thoát khỏi các trại.
Trọng Nghĩa
****************
Hồ sơ người Duy Ngô Nhĩ : Mỹ mở mặt trận mới chống Trung Quốc (RFI, 22/09/2018)
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm qua 21/09/2018 chỉ trích mạnh mẽ chính quyền Bắc Kinh về cách đối xử với sắc tộc thiểu số Duy Ngô Nhĩ tại Trung Quốc.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo (trái) và tổng thống Donald Trump trong cuộc họp ở Nhà Trắng, Washington, ngày 16/08/2018 Reuters
Sau khi Washington ngày 20/09 thông báo trừng phạt một cơ quan quân sự của Trung Quốc vì đã mua vũ khí của Nga, lời chỉ trích của ngoại trưởng Mỹ có thể khiến mối quan hệ song phương, vốn đã xấu, lại càng tồi tệ hơn.
Từ Washington, thông tín viên Anne Corpet giải thích :
"Donald Trump thường xuyên nhắc tới tình bạn của ông với chủ tịch Trung Quốc và luôn luôn ca ngợi Tập Cận Bình. Tuy nhiên, quan hệ giữa Trung Quốc với Mỹ đang trong giai đoạn tồi tệ : Washington liên tục tăng thuế đáp trả đối thủ trong xung đột thương mại ; chỉ tríchBắc Kinh hờ hững trong việc giải quyết khủng hoảng Bắc Triều Tiên, trừng phạt một cơ quan quân sự Trung Quốc... Hoa Kỳ rất cứng giọng. Và loạt chỉ trích của ngoại trưởng Mỹ hôm thứ Sáu 21/09, trong bài diễn văn về tự do tôn giáo, lại đổ thêm dầu vào lửa. Ông nói : Hàng trăm ngàn và rất có thể là hàng triệu người Duy Ngô Nhĩ bị cưỡng chế, giam vào những nơi được gọi là trại cải tạo, ở đó họ nhồi sọ chính trị và bị lạm dụng khủng khiếp. Tín ngưỡng tôn giáo của họ bị hủy hoại. Và chúng tôi cũng rất lo ngại về việc chính quyền Bắc Kinh liên tục trấn áp các tín đồ Thiên Chúa Giáo ở Trung Quốc, qua các hành vi thù hằn như đóng cửa nhà thờ, tiêu hủy kinh thánh và buộc các tín đồ ký giấy xác nhận từ bỏ tín ngưỡng của họ".
Trước đó một hôm, ngoại trưởng Mỹ đã chỉ trích là cách đối xử của Trung Quốc với các cộng đồng người thiểu số rất kinh khủng. Tại Quốc Hội, nhiều dân biểu đảng Dân Chủ và Cộng Hòa kêu gọi chính quyền ban hành lệnh trừng phạt Bắc Kinh vì vi phạm quyền tự do tôn giáo. Tuy nhiên, cho đến nay, các dân biểu vẫn chưa nhận được câu trả lời".
Thùy Dương
Người Duy Ngô Nhĩ sống lưu vong cũng không yên với Bắc Kinh
Cựu tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy bị tạm giữ để thẩm vấn về nghi án nhận 50 triệu euro tài trợ cho chiến dịch tranh cử tổng thống 2007 từ chính phủ Lybia của Kadhafi. Thổ Nhĩ Kỳ làm tới, tấn công lực lượng nổi dậy người Kurdistan trước sự thờ ơ phương Tây. Thế giới phẫn nộ với việc Facebook để lộ dữ liệu thông tin cá nhân người sử dụng, nhà mạng xã hội số 1 thế giới mất cả tỷ đô la trong hai ngày. Đó là những chủ đề lớn của các báo Pháp ra hôm nay.
Các nhà hoạt động biểu tình trước đại sứ quán Trung Quốc ở Vienna ngày 01/08/2011, phản đối chiến dịch đàn áp người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương. AFP PHOTO/DIETER NAGL
Liên quan đến Châu Á, mối quan tâm của các báo vẫn như thường lệ là Trung Quốc. Nhật báo Le Monde dành sự chú ý đến số phận người Duy Ngô Nhĩ, sắc tộc theo Hồi giáo nạn nhân của chính sách truy bức của chính quyền Bắc kinh. Nhưng lần này Le Monde nói về những người Duy Ngô Nhĩ (Uighur) đang sống ở Châu Âu mà vẫn không thoát khỏi sự truy đuổi của Trung Quốc, qua bài viết : "Trung Quốc truy đuổi người Duy Ngô Nhĩ ở Châu Âu như thế nào ?".
Le Monde ghi nhận thực tế là Bắc Kinh đang liên tục làm áp lực đối với cộng đồng sắc tộc này ngay cả khi họ đã phải ra nước ngoài, ở rất xa với Trung Quốc, để sống lưu vong.
Theo Le Monde : "Ở Paris, Berlin hay Istanbul, những người Duy Ngô Nhĩ, dù là đã được nhập quốc tịch của nước đón nhận hay vẫn còn là kiều dân Trung Quốc, tất cả vẫn luôn là mục tiêu của chiến dịch răn đe quy mô chưa từng có của Bắc Kinh".
Le Monde đã tiếp cận được với ít nhất 6 nhân chứng người Duy Ngô Nhĩ cho biết đã bị mật vụ Trung Quốc gây sức ép, buộc họ làm các việc, như theo dõi cộng đồng Duy Ngô Nhĩ lưu vong, buộc họ không biểu tình chống Trung Quốc hay phải cung cấp tài liệu cá nhân. Thậm chí một số người còn bị dọa đưa trở về Trung Quốc.
Vũ khí gây sức ép của mật vụ Trung Quốc là dọa bỏ tù gia đình họ còn ở lại Tân Cương. Mỗi khi sắp có các cuộc biểu tình của người Duy Ngô Nhĩ ở nước ngoài là họ nhận được những tin nhắn đe dọa sẽ xử lý, bắt giam gia đình ở trong nước. Mọi hoạt động của cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ ở nước ngoài đều bị theo dõi rất sát không kém gì ở trong nước.
Abduweli Ayup, một nhà ngôn ngữ học người Duy Ngô Nhĩ sống lưu vong tại Thổ Nhĩ Kỳ cho biết : "Những người Duy Ngô Nhĩ ở nước ngoài cảm thấy lo lắng, bất an, họ không thể liên lạc được với gia đình mình ở trong nước, lúc nào cũng nơm nớp lo sợ người thân của họ bị bỏ tù".
Tương tự, những người Duy Ngô Nhĩ sống ở Pháp hay Đức, dù đã được nhập quốc tịch nhưng cũng không được yên thân, an toàn. Họ thường xuyên nhận được tin nhắn đe dọa bắt về nước nếu không đáp ứng các yêu cầu của mật vụ Bắc Kinh. Như vậy, gia đình bị chính quyền sử dụng là con tin để gây sức ép truy bức những người Duy Ngô Nhĩ sống bên ngoài đất nước.
Cựu tổng thống Pháp bị tạm giữ vì nghi án nhận tài trợ của Kadhafi
Trở lại với sự kiện thời sự trên trang nhất các báo Pháp. Như vậy đã hơn một ngày ông Nicolas Sarkozy bị tạm giữ tại trụ sở của cảnh sát tư pháp, sự kiện đang gây xáo động dư luận Pháp.
Cựu tổng thống Pháp bị triệu tập để thẩm vấn từ sáng hôm qua (20/03) trong khuôn khổ cuộc điều tra nghi vấn nhận tiền tài trợ của chính phủ Libya cho chiến dịch tranh cử tổng thống 2007 mà ông đã giành thắng lợi. Thời hạn tạm giữ kéo dài 48 giờ, sau đó ông có thể phải ra trước tòa để được thông báo lệnh khởi tố. Sau 5 năm điều tra đây là lần đầu tiên ông Sarkozy bị cơ quan điều tra thẩm vấn về hồ sơ này. Hình ảnh của cựu nguyên thủ Pháp xuất hiện trên khắp các trang nhất báo ra hôm nay
Trang báo mạng Mediapart, nơi nắm giữ thông tin và tung ra vụ bê bối, cho hay, trong vụ scandal Libya bị phát giác từ năm 2011 này, "cuộc điều tra dưới sự chỉ đạo của một thẩm phán chuyên về vấn đề tài chính của Paris, giờ nhằm trực tiếp vào Nicolas Sarkozy và những người thân cận nhất của ông. Danh sách các tội trạng được điều tra tư pháp kê ra trong vụ này khá dài : Tham nhũng chủ động và thụ động, hối mại quyền thế, biển thủ công quỹ, lạm dụng tài sản xã hội, giả mạo tài liệu, rửa tiền trốn thuế, oa trữ tài sản bất hợp pháp…".
Le Monde thắc mắc : "Quyết định tạm giữ để thẩm vấn Nicolas Sarkozy phải chăng có nghĩa là các thẩm phán thụ lý vụ án đã tập hợp được những bằng chứng mới về tài trợ bất hợp pháp cho chiến dịch tranh cử tổng thống để có thể trực tiếp cáo buộc ông Sarkozy ? Phải chăng chính quyền Libya cuối cùng đã quyết định hợp tác (với các nhà điều tra Pháp) ? " Theo Le Monde, nhiều cựu quan chức của Libya dước thời Kadhafi có lẽ đã cung cấp những chi tiết mới cho phép khẳng định các nghi vấn. Từ nhiều tuần qua, tư pháp của Pháp đã có được nhiều tài liệu thư giữ trong lần khám nhà nhân vật người Thụy Sĩ Alexandre Djouhri (nhân vật trung gian trong vụ này) hồi 2015". Tuy nhiên từ trước đến giờ, ông Nicolas Sarkozy vẫn phản bác mọi cáo buộc là chiến dịch tranh cử tổng thống 2007 của ông đã được tài trợ bất hợp pháp.
Nhật báo Libération thì nhận thấy diễn tiến mới cho thấy vụ việc này vừa "đáng mừng" vừa"chán nản". Xã luận của Libération viết : "Đúng là chính trị là môn thể thao chiến đấu, nhưng tại sao ta cứ phải làm quen với việc đưa chính trị lên sàn đấu ? Chán nản vì cái cảnh cánh hữu cứ kêu gào tư pháp ngoan cố truy đuổi ông Sarkozy. Còn vui mừng vì không phải thấy cựu tổng thống bị câu lưu, việc này thậm chí còn đáng buồn, mà là việc này cho thấy các cảnh sát, thẩm phán vẫn tiếp tục công việc, theo nhịp độ của họ, một cách hoàn toàn độc lập để cố gắng trả lại công lý".
Phương Tây bỏ mặc đồng minh người Kurdistan
Chuyển sang một chủ đề chiếm trang nhất của tờ Le Figaro : "Tại Syria : Người Kurdistan bị phương Tây bỏ rơi".
Vấn đề liên quan đến sự kiện sau khi chiếm thành phố Afrin từ tay quân nổi dậy người Kurdistan, Thổ Nhĩ Kỳ được đà lấn tới mở rộng cuộc tấn công ở vùng đông bắc Syria, truy quét đến cùng lực lượng người Kurdistan, một đồng minh của các nước phương Tây trong cuộc chiếng chống Daesh, nhưng lại là kẻ thù không đội trời chung của Ankara.
Mặc dù Thổ Nhĩ Kỳ là một thành viên của NATO, nhưng các nước phương Tây dường như bất lực, không ngăn cản được Ankara ngừng tấn công lực lượng người Kurdistan. Xã luận tờ báo mang tựa đề ngắn gọn : "Chối bỏ", để nói lên thái độ của các nước phương Tây trước đồng minh người Kurdistan, "những người đã phục vụ như là những người lính xung kích của phương Tây trên mặt trận chống Daesh. Vậy mà phương Tây lại bỏ rơi họ, hy sinh họ".
Chính những người lính Kurdistan này đã trực diện chiến đấu chống thánh chiến giúp phương Tây, nhưng giờ đây, khi họ bị Thổ Nhĩ Kỳ tấn công thì các nước phương Tây im lặng làm ngơ bỏ rơi họ, thì quả thật đây là một thái độ "hèn kém", Le Figaro tỏ phẫn nộ.
Facebook, bị cáo toàn cầu
Tiếp tục với trang báo Le Figaro, đến với một thời sự đang nóng lên những ngày qua liên quan đến Facebook để lộ thông tin cá nhân của những người sử dụng mạng xã hội.
Vụ công ty Mỹ Cambridge Analytica thu thập bất hợp pháp thông tin cá nhân của hàng triệu người sử dụng Facebook đang gây lo ngại khắp toàn cầu. Facebook, không được cho là vô can, cũng phải hứng chịu nhiều sóng gió từ vụ việc này những ngày qua.
Le Figaro ghi nhận : "Facebook đối mặt với sự giận giữ của chính quyền Mỹ và Châu Âu". Các nhà điều tra Mỹ và Châu Âu đã mở các điều tra, vụ việc không còn chỉ liên quan đến công ty Cambridge Analytica, nữa mà bản thân Facebook cũng phải đối mặt với những cáo buộc nặng nề và sẽ còn phải gặp nhiều rắc rối như có thể sẽ phải chịu những khoản tiền phạt lớn vì không tôn trọng người sử dụng, hướng điều tra của Châu Âu đang nhằm vào nhà cung cấp dịch vụ mạng xã hội số một thế giới.
Theo Le Figaro, vụ việc đã làm tổn hại rất nhiều hình ảnh của Facebook dưới con mắt của công chúng, cũng như của chính quyền nhiều nước trên thế giới. Một viễn ảnh đáng lo ngại cho các nhà đầu tư vào Facebook. Từ thứ hai đến hôm qua, cổ phiếu của tập đoàn Facebook đã mất hơn 11% trên thị trường chứng khoán tương đương 60 tỷ đô la Mỹ. Trong vụ việc này, nội bộ của Facebook cũng đang gặp nhiều rắc rối.
Pháp : Không còn đất lành để chim đậu
Trong lĩnh vực môi trường, Libération lưu ý đến một hiện tượng đáng lo ngại liên quan đến đa dạng sinh học ở Pháp : "Tại những vùng thôn quê, quần thể chim giảm nghiêm trọng".
Hôm thứ Ba (20/03/2018), Viện Bảo tàng Lịch sử Thiên nhiên và Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Pháp công bố một nghiên cứu về các loài chim ở Pháp cho thấy trong vòng 15 năm qua, 1/3 các loài chim ở Pháp đã bị biến mất trong các vùng đất nông nghiệp. Nguyên nhân không khó tìm đó chính là do việc đẩy mạnh hoạt động nông nghiệp và sử dụng ngày càng nhiều thuốc trừ sâu.
Các nhà khoa học Pháp khẳng định các loài chim đang biến mất khỏi các vùng nông thôn Pháp với "tốc độ nhanh chóng mặt", đến mức sự sụt giảm đó đang "đạt tới gần thảm họa sinh thái". Đây là một thực trạng đáng báo động về cách làm nông nghiệp từ vài ba chục năm trở lại đây. Các chuyên gia cho rằng "phải cấp tốc thay đổi mô hình để có một nền nông nghiệp vừa cao sản, vừa tôn trọng cá thể sống. Nếu cá thể sống bị tiêu diệt thì điều này cũng liên quan đến con người và nguy hiểm không kém gì hiện tượng biến đổi khí hậu".
Vẫn liên quan đến môi trường và đa dạng sinh học, Le Figaro cho biết con tê giác trắng Châu Phi vừa chết tại Sudan. Cá thể tê giác trắng đực cuối cùng này đã 45 tuổi bị nhiều biến chứng bệnh vì đã già. Hiện trên thế giới chỉ còn hai con cái cùng loài, khi con đực cuối cùng không còn thì tức là không còn hy vọng gì để duy trì giống loài tế giác quý hiếm này. Nếu như trường hợp của con tê giác trắng trên chết vì già yếu thì các loài tê giác khác ở Châu Phi đang bị đe dọa tuyệt chủng bởi nạn săn bắt trộm để lấy sừng, một mặt hàng rất được giá và được ưa chuộng ở Châu Á.
Anh Vũ
