 | Tổng quan: | 3636746 |
Kiểm soát quyền lực ở Việt Nam là kiểm soát quyền lực của hệ thống chính trị đơn nguyên ; tức không chịu sự cạnh tranh của đa đảng phái trên nghị trường.
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng muốn "nhốt quyền lực trong lồng cơ chế", điều này cho thấy cơ chế đang là vấn đề cần sửa đổi.
Nhìn từ những vụ việc được gọi là "đốt lò", người ta có thể thấy việc kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ vẫn còn nhiều hạn chế. Đó là một bộ phận cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp – được gọi là suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện. Nôm na là tham nhũng ở hình thức này hoặc hình thức khác kéo dài hàng chục năm mà nhà chức trách đã chọn sự im lặng, hay lặng lẽ cho việc "hạ cánh an toàn".
Tham nhũng trong công tác cán bộ vẫn là dạng tham nhũng khá phổ biến và cũng khó chống nhất. Trong thể chế một đảng duy nhất cầm quyền thì dạng tham nhũng này lại cực kỳ nguy hiểm, vì nó hoàn toàn lệ thuộc vào người đứng đầu đảng đó trong việc đưa ra chủ trương, đường lối, chiến lược quản trị quốc gia.
Ở đây cũng không vấp chuyện cạnh tranh trong phụng sự quốc dân nếu như có nhiều đảng phái chính trị cùng nỗ lực, khi ấy việc thiếu vắng biện pháp phòng, chống hữu hiệu thì hệ quả để lại rất nghiêm trọng, sẽ tạo ra một đội ngũ cán bộ, công chức yếu kém, thậm chí sẽ làm cho hệ thống chính trị đó bị mục ruỗng và khó tránh khỏi khủng hoảng chính trị, đe dọa sự tồn vong của chế độ.
Ví von phải nhốt quyền lực vào trong cái "lồng cơ chế" của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, đã cho thấy cái "lồng cơ chế" đó chính là kỷ luật của Đảng, hệ thống pháp luật của Nhà nước ; tức trong Đảng, thì Cương lĩnh, đường lối, điều lệ Đảng ; ngoài xã hội thì quốc pháp với hệ thống luật pháp cũng được xây dựng trên nền tảng của Cương lĩnh – Đường lối Đảng. Cả hai "lồng cơ chế" đó vẫn là sự tập trung quyền lực duy nhất vào độc đảng cầm quyền.
Giới góc nhìn của lý thuyết quản trị quốc gia, người ta tin rằng phân tán quyền lực là cách tốt nhất để kiểm soát quyền lực mà điển hình nhất là mô hình nước Mỹ. Theo đó, trước hết quyền lực Nhà nước được tách bạch rạch ròi thành 3 nhánh là Lập pháp – Hành pháp – Tư pháp. Cùng với đó, nguyên tắc "cân bằng và kiểm soát" cho phép 3 trụ cột quyền lực nhà nước có thể hoạt động riêng rẽ, giám sát và trừng phạt lẫn nhau mỗi khi xuất hiện biểu hiện lạm quyền.
Thứ hai, hệ thống chính quyền của nước Mỹ được tổ chức theo mô hình liên bang, với thẩm quyền, chức năng và nhiệm vụ riêng. Nếu chính quyền liên bang chịu trách nhiệm về các vấn đề quốc gia thì các chính quyền bang chủ yếu giải quyết các vấn đề dân sinh hàng ngày. Quyền lực của chính quyền bang và liên bang đều bắt nguồn từ Hiến pháp, qua đó giảm thiểu khả năng thao túng hệ thống của chính quyền liên bang.
Thứ ba là khả năng kiểm soát quyền lực nhà nước của các lực lượng xã hội thông qua các kỳ bầu cử cũng như các phương tiện truyền thông đại chúng. Sức ép từ dư luận xã hội thể hiện trên truyền thông đại chúng và lá phiếu của cử tri có thể loại bỏ những cá nhân có biểu hiện lạm quyền vì các mục tiêu vị kỷ, xâm phạm lợi ích công, hay trái với mong đợi của số đông người dân.
Một ưu điểm nữa là trong bất kỳ tình huống nào có vấn đề nghiêm trọng xảy ra với một trong 3 nhánh quyền lực nhà nước, với chính quyền liên bang, hay chính quyền địa phương thì cũng không ảnh hưởng quá mức đến hoạt động chung của hệ thống quản trị quốc gia. Tức là người ta có thể sửa chữa vấn đề với một nhánh hoặc một cấp quyền lực nào đó trong khi cấu trúc quản trị nói chung vẫn có thể vận hành, chứ không đến mức rối loạn hay đổ vỡ cả hệ thống.
Và trên hết là chỉ có thể thực hiện phân tán quyền lực hiệu quả khi có sự cạnh tranh công khai của các đảng phái trong nhiệm kỳ cầm quyền, cũng như đời sống chính trị ở chính quốc gia đó.
Thạch Hãn
Nguồn : VNTB, 25/03/2024
Có thể nói, tham nhũng đối với chế độ cộng sản là bất trị. Việc ông Nguyễn Phú Trọng lập ra cái lò đã lâu và hiện nay ông vẫn đang đốt, nhưng thực tế là, không hề có sự trong sạch nào sau chiến dịch đốt lò. Càng đốt, tham nhũng càng bùng. Và cứ vụ án sau lại nghiêm trọng hơn vụ án trước. Lớp lãnh đạo thay thế, tham nhũng không thua gì lớp đã thành củi.
Không thay đổi thể chế thì không thể kiểm soát được quyền lực
Như vụ chuyến bay giải cứu, việc chạy án vẫn cứ diễn ra một cách trắng trợn, có trong sạch được đâu ? Rồi vụ Việt Á cũng vậy.
Tưởng rằng, bắt bớ tràn lan đồng nghĩa với việc ông Nguyễn Phú Trọng chống tham nhũng quyết liệt. Nhưng không, bắt nhiều để rồi nó đẻ ra thị trường chạy án. Mà thị trường chạy án lại là một tiêu cực đáng sợ hơn tham nhũng. Có chạy án thì công lý bị bóp méo, kẻ gây tội ác sẽ bị phán quyết nhẹ tội, người vô tội thì bị đẩy vào vòng lao lý.
Quyền lực không bị kiểm soát thì dẫn tới tha hóa, đó là điều quá rõ ràng. Việc quan chức nhúng chàm cho thấy, quyền lực các cấp không được kiểm soát. Ngay cả ông Nguyễn Phú Trọng đang muốn dùng cái lò của ông để kiểm soát quyền lực ở những cấp thấp hơn, nhưng cũng thất bại. Quyền lực ngoài ánh sáng có thể ông kiểm soát được, nhưng có những hoạt động trong bóng tối, làm sao ông kiểm soát ? Ông tạo ra những vụ án lớn, rồi trên nền những vụ án đấy, những kẻ có quyền đã buôn bán các bản án với nhau. Cuối cùng, những thanh củi lớn bị ông đốn hạ được gỡ tội, và chỉ nhận những mức án không tương xứng.
Ngày 17/10/2016, trong một lần tiếp xúc cử tri quận Hoàn Kiếm, trước kỳ họp thứ hai Quốc hội khóa XIV, ông Nguyễn Phú Trọng nói nói về kiểm soát quyền lực như sau : "Phải nhốt quyền lực vào trong lồng cơ chế". Từ đó đến nay, không biết, ông Trọng đã nhốt được những gì, mà quan chức cứ ngày một tha hóa.
Ngày 21/8 vừa qua, báo Tuổi Trẻ có viết bài về vấn đề cần kiểm soát quyền lực nhiều hơn, nhân vụ án Việt Á. Đây là đề tài cũ được nhắc lại, nhưng cũng chẳng có cách nào để kiểm soát quyền lực, với thể chế chính trị Cộng sản hiện nay. Muốn kiểm soát quyền lực, thì phải phân quyền, phải tam quyền phân lập, không còn cách nào khác. Tuy nhiên, Đảng cộng sản Việt Nam luôn bác bỏ về sự đòi hỏi đa nguyên, đa đảng, tam quyền phân lập.
Hiện nay, các nền chính trị đa nguyên đa đảng đã quá tiến bộ. Việc lãnh đạo đất nước được dân đưa lên, rồi có thể bị dân hạ bệ, là rất chuyện bình thường. Ai có năng lực lãnh đạo đất nước thì được tiếp tục, ai không có khả năng lãnh đạo thì bị hạ bệ. Một chính phủ không làm được việc bị giải tán, là chuyện nhẹ nhàng, không phải đổ máu gì cả. Khi nào Việt Nam làm được như vậy, thì xem như, đã kiểm soát được quyền lực. Khi đó, việc giành lấy quyền lực được thực hiện một cách công khai, minh bạch.
Người cộng sản một mực phủ nhận dân chủ, từ chối cạnh tranh chính trị giữa nhiều đảng phái, là họ đã từ chối sự an toàn cho chính họ. Nhà nước Cộng sản hiện nay cạnh tranh quyền lực rất thiếu lành mạnh. Những năm gần đây, các đồng chí thuốc nhau đến chết là chuyện không còn hiếm nữa. Nguyễn Bá Thanh, Trần Đại Quang, và giờ đây là Lê Văn Thành v.v… rồi sẽ còn nhiều người nữa nối tiếp. Nếu những người này ở trong một bộ máy nhà nước đa đảng, thì họ đã không bị đồng chí của họ ra tay hạ sát một cách tàn nhẫn như vậy.
Một khi Đảng cộng sản đã dùng luật pháp như công cụ, thì sự công bằng không còn nữa. Cuộc chơi giữa chính quyền và dân, đã không dùng luật pháp phân xử công bằng, thì cuộc chơi giữa các đồng chí với nhau làm sao có sự phân xử công bằng được ? Một khi cái tham càng lớn, thì cái ác cũng càng lớn theo. Với đà này, thì chuyện đồng chí thịt đồng chí sẽ ngày một phổ biến hơn. Hôm nay ông Lê Văn Thành, ngày mai ông Nguyễn Chí Vịnh vv… và rồi sẽ còn nhiều người nữa. Trong bóng tối, chẳng ai kiểm soát được.
Thu Phương (Tổng hợp)
Nguồn : Thoibao.de, 26/08/2023
Tham khảo :
Cuốn "Cẩm nang của nhà độc tài : Tại sao hành vi xấu hầu như luôn luôn là chính trị tốt" ("The Dictator’s Handbook : Why Bad Behavior is Almost Always Good Politics") nhận được sự quan tâm rộng rãi của các nhà khoa học chính trị và các chuyên gia về quan hệ quốc tế. Là một cuốn sách phi hư cấu, non fiction, xuất bản năm 2012 của 2 nhà khoa học chính trị, giáo sư tại Đại học New York, trong đó, các tác giả khám phá các chứng bệnh của chính trị.
Bruce Bueno de Mesquita và Alastair Smith chứng minh cách các nhà lãnh đạo của tất cả các hệ thống, bao gồm chính phủ, doanh nghiệp tuân theo cùng một số quy tắc gọi là quy tắc để cai trị hoặc Sổ Tay của Nhà Độc Tài. Họ tuân theo các quy tắc này vì một lý do : Phải trả giá bằng việc quản trị tốt để duy trì quyền lực. Cuốn sách đề cập đến xu hướng của các nhà lãnh đạo chính trị đã đặt ưu tiên lợi ích cá nhân và lợi ích của những người ủng hộ trên lợi ích của đất nước. Điều này thể hiện theo nhiều cách khác nhau, chẳng hạn như đưa ra quyết định có lợi cho những người thân cận hoặc đồng minh chính trị hơn là người dân, bỏ qua các vấn đề dài hạn để đạt được lợi ích ngắn hạn hoặc tham gia vào các hành vi tham nhũng để duy trì quyền lực.
"Chính trị tốt", good politics, hiểu là các hành động hoặc hành vi của các chính trị gia đúng với mục tiêu giành và duy trì quyền lực, bất kể chuẩn mực đạo đức hay pháp luật. Trong cuốn sách này, tác giả lập luận rằng các chính trị gia độc đoán thường tập trung vào việc duy trì và tăng cường quyền lực của mình bằng cách tối đa hóa lợi ích cá nhân và của những người quan trọng giúp duy trì sự vững mạnh quyền lực của họ. Những mưu kế, hành động này thường bị coi là "xấu" đối với chuẩn mực đạo đức và pháp luật của xã hội, nhưng lại mang lại lợi ích lớn cho những người đang giữ quyền lực.
Sử dụng những hiểu biết sâu sắc từ lịch sử, doanh nghiệp và chính trị ngày nay, các tác giả giúp người đọc hiểu được những điều cốt yếu của việc cai trị. Một khi chúng ta hiểu thế giới chính trị [độc tài, đảng trị, phi đạo đức], chúng ta có thể bắt đầu đánh giá cách sử dụng các quy tắc để cai trị tốt hơn.
Hai tác giả cho biết quyền lực trong các chế độ độc tài đến từ việc kiểm soát các nguồn tài nguyên quan trọng như quân đội, cảnh sát và những cơ quan chính phủ và các nhóm lợi ích khác ngay cả như tôn giáo. Các nhà lãnh đạo độc tài cần phải duy trì sự kiểm soát và sức mạnh của các cơ quan này. Đồng thời, họ cũng phải đối mặt với những thách thức và mối đe dọa từ các nhóm lợi ích khác trong xã hội, như những người giàu có, các doanh nghiệp, hay các nhóm tôn giáo họ không kiểm soát được.
Sách cũng trình bày rằng, tham nhũng là một phần không thể thiếu của chế độ độc tài, và các nhà lãnh đạo sử dụng tham nhũng để duy trì sự kiểm soát và quyền lực. Những quan chức tham nhũng được ưu tiên và được thưởng nhiều hơn những quan chức trung thực, vì họ là người đáp ứng các yêu cầu của nhà lãnh đạo và giúp duy trì sự ổn định của chế độ, ví dụ như các lãnh đạo độc tài Mao Trạch Đông của Trung Quốc, Fidel Castro của Cuba và Robert Mugabe của Zimbabwe. Ngoài ra, sách cũng đưa ra một số giải pháp để cải thiện tình trạng chính trị trong các chế độ độc tài, bao gồm cải cách chính trị và tăng cường quyền lực của những người dân.
Tác giả khẳng định rằng hầu hết các chính trị gia đều muốn giữ và tăng cường quyền lực. Họ đưa ra một khung lý thuyết để giải thích cách các chính trị gia đạt được quyền lực và giữ nó bằng cách tận dụng các hệ thống quyền lực hiện có và tập trung vào việc tăng cường sự ủng hộ của các nhóm quyền lực quan trọng để giữ vững vị thế của họ. Thảo luận về cách các chính trị gia sử dụng kinh tế, quân sự, hỗn loạn và các yếu tố khác để giữ quyền lực. Nhưng cũng cho thấy rằng đôi khi các chính trị gia phải đối mặt với những trở ngại trong việc giữ quyền lực, và họ có thể phải thay đổi chiến lược để đảm bảo tồn tại trong thời gian dài.
"The Dictator’s Handbook" không chỉ áp dụng cho các chế độ độc tài, mà còn cho bất kỳ hệ thống chính trị nào như các chế độ dân chủ.
Trong các chế độ độc tài, những người đứng đầu phải duy trì và tăng cường quyền lực của mình bằng cách đưa ra những quyết định tối ưu cho sự tồn tại và phát triển của của đảng, phe nhóm và của họ. Tác giả cho rằng để đạt được điều này, các chính trị gia phải làm hài lòng nhóm môi giới quyền lực cốt lõi bên trong, thường là những người có quyền lực và tiền bạc, và phải tham gia vào hành vi tư lợi để duy trì quyền lực của mình. Cuốn sách cũng đưa ra nhiều ví dụ và nghiên cứu để minh họa cho lập luận của tác giả.
Những ví dụ và nghiên cứu này cùng với lập luận của tác giả cho thấy rằng để duy trì quyền lực chính trị, các chính trị gia thường phải sử dụng các chiến thuật như làm hài lòng các nhóm môi giới quyền lực.
Tác giả trích dẫn nghiên cứu của nhà kinh tế người Mỹ, Mancur Olson, về tình trạng khó khăn của hình thức tổ chức đại chúng trong The Logic of Collective Action, minh họa những nhóm quyền lực nhỏ hơn thường có lợi thế trong việc chiếm giữ và duy trì quyền lực chính trị. Một nhóm lớn người dân thường khó có thể đoàn kết và tập trung để đánh bại một nhóm ít người có lợi ích riêng.
Một nghiên cứu khác được trích dẫn bởi tác giả để minh họa rằng các chính trị gia có thể sử dụng việc tạo ra các hệ thống tham nhũng để giữ vững quyền lực. Nghiên cứu này được thực hiện bởi các nhà kinh tế người Ý, Gianmarco Daniele và Benny Geys, và chỉ ra rằng các quan chức công quyền thường sử dụng các khoản chi tiêu không rõ ràng để tạo ra một mạng lưới tham nhũng, cho phép họ kiểm soát các quyết định chính trị và đảm bảo sự ủng hộ của các nhóm quyền lực khác.
Trong một nghiên cứu khác, tác giả dẫn ví dụ về tổng thống Zimbabwe, Robert Mugabe. Mugabe cô lập các nhóm quyền lực bên trong và sử dụng bạo lực để đàn áp các nhóm phản đối, đồng thời cũng tạo ra một mạng lưới tham nhũng để đảm bảo sự ủng hộ của các nhóm quyền lực khác.
Tác giả cho rằng, trong một hệ thống chính trị tập trung quyền lực, các chính trị gia và quan chức có thể giữ được quyền lực bằng cách duy trì mối quan hệ với một nhóm nhỏ môi giới quyền lực cốt lõi, thay vì phải làm hài lòng toàn bộ nhân dân. Những nhóm quyền lực nhỏ hơn này có thể được chi phối bởi một số cá nhân hoặc gia đình, hoặc các lực lượng quân sự và an ninh.
Ví dụ, trong các nước đang phát triển, quan chức chính phủ thường sử dụng tiền và tài nguyên để tạo ra mối quan hệ với các tay chơi quyền lực, những người có khả năng ảnh hưởng đến quyết định chính trị. Những người này có thể là các nhà đầu tư nước ngoài, những doanh nhân giàu có, đặc biệt phe công an, cảnh sát và các tướng lĩnh quân đội.
Chính quyền sử dụng bạo lực của các nhóm nhỏ, công an, quân đội, để đàn áp các nhóm đối lập và chắc rằng quyền lực của họ không bị đe dọa.
Các nhóm quyền lực nhỏ hơn luôn có lợi thế trong việc chiếm giữ và duy trì quyền lực chính trị bằng cách sử dụng mối quan hệ và sức mạnh của mình để ảnh hưởng đến những quyết định quan trọng của chính phủ.
Một nhóm nhỏ quyền lực cốt lõi là những nhóm người có sức ảnh hưởng và quyền lực lớn đối với quyết định chính trị như các nhà lãnh đạo chính trị, doanh nhân, chủ tịch hội đồng quản trị, quan chức cấp cao và các nhân vật có ảnh hưởng đến các quyết định chính trị và kinh tế trong xã hội đó.
Ví dụ về một nhóm môi giới quyền lực cốt lõi có thể là các nhân vật đứng đầu của một tập đoàn doanh nghiệp lớn trong một quốc gia, các cơ quan chính phủ quan trọng, công an, cảnh sát, quân đội, hoặc các nhân vật chủ chốt trong các tổ chức xã hội và các tổ chức đoàn thể, tôn giáo khác. Những người này có quyền lực lớn để chi phối hoặc thuyết phục quyết định của các cơ quan quyết định chính sách, và thường được coi là những nhân vật, cơ quan quan trọng trong việc duy trì và phát triển quyền lực chính trị của mình.
Trong chế độ độc tài đảng trị và kinh tế chính trị chỉ huy, các nhóm nhỏ môi giới quyền lực cốt lõi thường có xu hướng liên kết chặt chẽ với các tầng lớp quyền lực cấp cao của chính phủ. Điều này cho phép họ tiếp cận và kiểm soát các nguồn tài nguyên và quyền lực quan trọng, giúp họ trở thành những tay chơi quyền lực trong chính phủ.
Các nhóm nhỏ môi giới quyền lực cốt lõi được thành lập bởi chính phủ độc tài đảng trị, như Việt Nam, luôn phải trung thành ủng hộ đảng và chính quyền. Tuy nhiên ở một số quốc gia đa đảng, các nhóm này không bảo đảm họ sẽ luôn là những đồng minh trung thành của chính phủ. Các môi giới quyền lực có thể phát triển lợi ích riêng của họ và trở thành đối thủ của chính phủ trong một số trường hợp. Họ cũng có thể chiếm giữ và sử dụng quyền lực của mình để đe dọa hoặc thao túng chính phủ, chẳng hạn như thông qua việc tài trợ các ứng cử viên hoặc các đảng chính trị.
Do đó, việc thành lập các nhóm nhỏ môi giới quyền lực cốt lõi bởi chính phủ trong các thể chế đa đảng có thể mang lại lợi ích ngắn hạn cho chính phủ, nhưng cũng mang lại những rủi ro và hậu quả không mong muốn trong tương lai.
Sự khác biệt chính giữa các chính trị gia dân chủ và độc đoán là các chính trị gia dân chủ phải làm hài lòng một số lượng lớn các nhà môi giới quyền lực và/hoặc công chúng nói chung, trong khi các chính trị gia độc tài chỉ cần làm hài lòng các nhóm tương đối nhỏ".
Trong các chế độ dân chủ, các chính trị gia phải hài lòng và đáp ứng được nhiều nhóm người : nhà môi giới quyền lực, các nhà đầu tư, các nhà hoạt động xã hội và công chúng nói chung. Chính trị gia cần sự ủng hộ của các nhóm này để đạt được sự ủng hộ phổ biến, phiếu bầu và giành được quyền lực. Trong khi đó, các chế độ độc đoán, chính trị gia chỉ cần làm hài lòng và đáp ứng thỏa mãn các nhóm nhỏ môi giới quyền lực để giữ được vị trí lãnh đạo của mình. Các chính trị gia độc đoán thường không cần phải quan tâm đến ý kiến của công chúng nói chung, vì họ có khả năng kiểm soát truyền thông và tuyên truyền để kiểm soát ý kiến của công chúng. Họ chỉ quan tâm đến nội bộ và các lực lượng tay chân họ đựng nên, trong đó quan trọng hơn là các lực lượng võ trang, quân đội, cảnh sát.
Trong các chế độ độc tài, các nhà lãnh đạo phải tập trung vào việc giữ quyền lực và giành được lợi ích của mình, thay vì phải quan tâm đến các yếu tố nhân đạo hay tiến trình dân chủ hóa.
Các tác giả cho rằng các nhà lãnh đạo độc tài phải tập trung vào việc tạo ra một mạng lưới các người ủng hộ và các nhóm quyền lực để giữ vững quyền lực của mình. Việc này có thể đạt được bằng cách cung cấp cho các đối tượng này những lợi ích mà họ muốn, chẳng hạn như tiền bạc, quyền lực, an ninh hay tiện ích cá nhân.
Tuy nhiên, để duy trì quyền lực, lãnh đạo độc tài phải thường xuyên đối mặt với các mối đe dọa và thách thức từ các đối thủ cạnh tranh hoặc các nhóm người muốn tranh chấp quyền lực. Khi đó, họ sẽ áp dụng những chiến lược xấu để đối phó với đối thủ, chẳng hạn như vu khống, gán tội, sử dụng bạo lực, bắt giam, gian lận bầu cử, hay thậm chí là ám sát.
Lãnh đạo độc tài thường không cần quan tâm đến ý thức đạo đức hay nhân đạo, bởi vì hành vi xấu sẽ giúp họ duy trì tốt quyền lực và đạt được lợi ích. Vì thế, hành vi xấu trở thành một phần quan trọng trong chính trị độc đoán và thường được xem là một cách để đạt được "chính trị tốt".
Các tác giả cũng nhấn mạnh rằng cuốn sách của họ không đề xuất việc sử dụng các hành vi xấu trong chính trị dân chủ, vì chính trị gia dân chủ phải tuân thủ các quy tắc và giá trị của họ để được bầu cử và giữ chức.
Sự ổn định trong chính trị và xã hội không phải là mục tiêu chính của các chính trị gia. Thay vào đó, mục tiêu của họ là duy trì quyền lực và sức mạnh cá nhân. Những hành động xấu của họ thường được giới chính trị coi là chính trị "tốt" bởi vì giúp họ duy trì quyền lực, tạo ra các đặc quyền và tài nguyên cho nhóm của họ, và giúp chiến thắng trong các cuộc tranh cử và các tranh luận chính trị.
Tuy nhiên, sự ổn định trong chính trị và xã hội là rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững và hạnh phúc của một quốc gia. Những hành động xấu của chính trị gia có thể dẫn đến sự bất ổn, mất trật tự và mất niềm tin của người dân vào hệ thống chính trị. Do đó, nó là trách nhiệm của những người lãnh đạo để đảm bảo rằng họ không chỉ tập trung vào việc duy trì quyền lực mà còn đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước và xã hội.
Trong các chế độ độc tài, độc đảng cai trị, lãnh đạo thường đàn áp những người bất đồng chính kiến để đảm bảo sự ổn định và duy trì quyền lực. Tuy nhiên, việc này không được xem là "chính trị tốt" trong mắt đa số người dân và có thể gây ra phản ứng tiêu cực. Nếu các nhà lãnh đạo chỉ tập trung vào duy trì quyền lực của mình mà không quan tâm đến sự hài lòng của người dân thì có thể gây ra sự phản đối và đe dọa đến sự ổn định của chính quyền. Điều quan trọng là cân bằng giữa việc duy trì quyền lực và sự hài lòng của người dân.
Chế độ độc tài đảng trị có thể duy trì quyền lực trong một thời gian dài bằng cách sử dụng các biện pháp đàn áp và kiểm soát thông tin, nhưng chắc chắn điều này không được xem là bền vững và có thể gây ra các rủi ro cho đảng, cho chính quyền độc tài.
Nếu chế độ độc tài không có sự hài lòng của người dân, thì có thể đối mặt với sự phản kháng và cuối cùng sẽ bị lật đổ. Việc giữ được sự ổn định trong chế độ độc tài phụ thuộc nhiều vào khả năng của nhà lãnh đạo và cách quản lý quyền lực. Nếu như giảm thiểu tham nhũng, cải thiện điều kiện sống cho người dân và xây dựng sự đồng thuận với cộng đồng, thì có thể duy trì sự ổn định trong chế độ trong một thời gian dài hơn. Điều này rất khó để đạt được trong một chế độ độc tài mà quan tâm chủ yếu đến sự bảo vệ quyền lực của đảng, của một nhóm nhỏ môi giới quyền lực cốt lõi, thay vì phục vụ cho lợi ích của toàn dân.
Chế độ độc tài đảng trị thường sử dụng các biện pháp đàn áp, cô lập, và loại bỏ các nhóm tham nhũng không có quan hệ gần gũi với họ, cũng lúc, họ tạo điều kiện thuận lợi cho các nhóm tham nhũng có liên hệ chặt chẽ với chính quyền để tăng cường sự ủng hộ và sự trung thành của những nhóm này. Các nhóm tham nhũng này thường là những đối tác kinh doanh, lãnh đạo tôn giáo, quan chức và quan hệ thân tín của các quan chức cấp cao, và thường được hưởng các ưu đãi kinh tế, chính trị và xã hội đặc biệt để đảm bảo sự trung thành và ủng hộ của họ. Hầu hết các trường hợp, các nhà lãnh đạo sẽ đặt lợi ích cá nhân và lợi ích của đảng mình trên hàng đầu, thậm chí là trên lợi ích của quốc gia hoặc cộng đồng. Tuy nhiên, khá là trái khoáy, trong một số trường hợp, việc làm cho lợi ích cá nhân như xây dựng hạ tầng cơ sở, sân bay chẳng hạn, cũng có thể đồng thời mang lại lợi ích cho quốc gia hoặc cộng đồng. Trong những trường hợp đó, các nhà lãnh đạo có thể vẫn giữ được quyền lực của mình mà không phải đối mặt với sự phản đối từ cộng đồng.
Trong chế độ độc tài đảng trị, người lãnh đạo thường duy trì quyền lực bằng cách "đối xử tốt" với những người cầm quyền cấp dưới và những người có quyền lực trong hệ thống chính trị, thay vì đối xử tốt với người dân và lợi ích của toàn xã hội. Tuy nhiên, có thể có các trường hợp ngoại lệ khi các nhà lãnh đạo dưới chế độ độc tài đảng trị quan tâm đến lợi ích quốc gia hoặc thần dân của họ, nhưng điều này thường là ít xảy ra. Các quyết định chính trị thường được đưa ra dựa trên lợi ích của những người nắm quyền, chứ không phải là lợi ích chung của toàn dân. Các nhà lãnh đạo thường phải giả vờ tôn trọng nền dân chủ và sự tham gia của dân chúng trong quyết định chính trị, để duy trì sự ổn định và hỗ trợ của công chúng. Vì vậy, nền dân chủ giả hiệu dưới chế độ đảng trị không phải là một hệ thống hoạt động hoàn hảo đáp ứng hoàn toàn cho lợi ích chung của tất cả mọi người. Các chế độ dân chủ giả hiệu như thế có thể đề cao dân chủ một cách lớn tiếng nhưng thực tế lại không đảm bảo các nguyên tắc cơ bản của nền dân chủ, chẳng hạn như quyền bầu cử tự do, quyền tự do ngôn luận và thông tin, và độc lập của hệ thống tư pháp. Những chế độ như vậy có thể lợi dụng dân chủ để giành quyền lực và duy trì quyền lực của một nhóm nhỏ, của đảng, trong khi không quan tâm đến lợi ích của toàn bộ dân chúng. Đánh giá nền dân chủ của một quốc gia cần phải dựa trên thực tiễn và không chỉ dựa trên những tuyên bố trên giấy tờ hay trong bài phát biểu.
Trong một chế độ dân chủ, các nhà lãnh đạo và các quyết định chính trị của họ phải tuân thủ luật pháp quốc gia và tôn trọng các quyền của công dân. Dân chủ bao gồm việc hình thành và duy trì một hệ thống pháp luật để bảo vệ các quyền và tự do cơ bản của các cá nhân và nhóm trong xã hội. Bất kỳ hành động nào vi phạm luật pháp sẽ phải chịu trách nhiệm pháp lý và cộng đồng quốc tế sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt để đảm bảo tuân thủ quyền lực pháp lý. Trong các chế độ dân chủ giả hiệu, có thể có những vi phạm đáng lo ngại đến nhân quyền mà không được xử lý hoặc được xử lý không công bằng do quyền lực tập trung vào tay những người đứng đầu.
Các quốc gia độc tài, đảng trị, dân chủ giả hiệu như Việt Nam thường phủ nhận một phần nhân quyền vì lý do văn hóa hay luật pháp quốc gia. Nhân quyền là một khái niệm phổ quát và không thể bị phủ nhận hoặc hạn chế dựa trên lý do văn hóa hoặc luật pháp quốc gia. Nhân quyền bao gồm những quyền cơ bản và tối thượng của con người, bao gồm quyền sống, quyền tự do ngôn luận, quyền hội họp, quyền bình đẳng, quyền không bị tra tấn, tra khảo và nô lệ. Nhân quyền được coi là tối thượng và không thể bị vi phạm, bất kể điều kiện hoặc hoàn cảnh nào. Luật pháp quốc gia và văn hóa có thể hỗ trợ và bảo vệ nhân quyền, nhưng không thể vô hiệu hóa nó hoàn toàn hay chỉ một phần.
Trong cuốn The Dictator’s Handbook, có một số quy tắc mà các nhà lãnh đạo có thể sử dụng để thành công trong chính trị hay kinh doanh , đặc biệt đúng với các người lãnh đạo quốc gia dưới chế độ độc tài đảng trị. Thứ nhất các nhà lãnh đạo, cụ thể là Nguyễn Phú Trọng cần giữ cho những người ủng hộ, liên minh chủ chốt, đặc biệt có sức mạnh ưu thế như công an, quân đội, đảng và các tay doanh nghiệp lớn, của họ càng nhỏ càng tốt. Bằng cách duy trì liên minh nhỏ, các nhà lãnh đạo chỉ phải dựa vào một số ít người để duy trì quyền lực.
Thứ hai, những người thân cận của nhà lãnh đạo, vốn là những người hỗ trợ thiết yếu cho họ, cần phải tin rằng họ có thể dễ dàng thay thế. Tin rằng mình có thể bị thay thế bất cứ lúc nào, những ‘người bạn thân’ luôn phải tỏ ra trung thành và cư xử tốt với lãnh đạo. Thứ ba, nhà lãnh đạo cần kiểm soát tiền bạc. Tiền bạc tốt nhất là dòng tiền cho phép các nhà lãnh đạo phân phối lại tiền cho những người bạn thân của họ để giữ cho họ giàu có và hỗ trợ là cho phép họ tham nhũng và dự phần vào khai thác tài nguyên quốc gia, mở các doanh nghiệp lớn. Các nhà lãnh đạo cần tìm ‘tài nguyên bồi dưỡng’ cho những người ủng hộ chủ chốt vừa đủ để giữ họ trung thành. Cuối cùng, một nhà lãnh đạo không thể quá coi thường những người ủng hộ họ. Nếu nhà lãnh đạo sử dụng số tiền, lẽ ra phải đến tay những người ủng hộ, lại chi phí cho người dân, thì rất có thể những người ủng hộ họ sẽ quay lưng lại với họ và lật đổ họ không biết lúc nào.
Tóm lại, muốn kéo dài tuổi thọ của một chế độ độc tài đảng trị, các lãnh đạo phải biết tìm mọi thủ đoạn dù xấu xa, bất chấp nhân vị, nhân quyền và quyền lợi của nhân dân, quốc gia miễn sao quy tụ được chung quanh những nhóm quyền lực nhỏ, nhưng rất mạnh để luôn giữ vững được ghế.
Hạo Nhiên
Nguồn : VNTB, 03/05/2023
Phát biểu kém thông minh là hội chứng của rất nhiều lãnh đạo cấp trung ương của Việt Nam. Sự thật này vừa được khẳng định thêm một trường hợp nữa từ ông Nguyễn Văn Thể, Bộ trưởng Bộ Giao thông và vận tải, tại phiên giải trình trước Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, Bộ trưởng Thể đã nói như đinh đóng cột "Ai mất giấy phép lái xe đều phải thi lại". Ngay lập tức một trận cuồng phong sỉ vả xuất hiện trên mạng xã hội về phát biểu được cho là "ngu độn" này.
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể (người đứng) chủ trì họp báo Bộ Giao thông Vận tải chiều 18/01/2019 - Ảnh : VGP.
Rất nhiều bộ trưởng có chung một ý nghĩ rằng người dân vốn thấp cổ bé họng nói gì thì họ cũng phải nghe và dù có nổi lên một đợt sóng gió nào đó thì cũng chỉ đủ để gây một vài nụ cười trong lúc Đảng trà dư tửu hậu khi ngồi lại đánh giá những thành tựu đã qua, trong đó có những phát ngôn mà đảng viên cho là "thú vị".
Không thể tranh cãi được với câu nói bất hủ của Lord Acton : "Quyền lực làm con người tha hóa. Quyền lực tuyệt đối sẽ dẫn đến tha hóa tuyệt đối", tuy nhiên nếu quyền lực được nằm trong tay của các chóp bu Đảng Cộng sản thì có thể cộng thêm một ý nữa đó là "càng quyền lực thì càng trì độn".
Muốn biết tầm trì độn của bộ phận này ra sao chỉ cần nhìn vào cách phát ngôn của họ thì rõ. Bao nhiêu năm nay hàng trăm câu nói đi vào sổ tay ghi chép của dân gian về mức độ thiếu thông minh của giới chóp bu. Từ Thủ tướng tới Chủ tịch Quốc hội. Từ Bộ trưởng tới Chủ tịch UBND các cấp, mười lần họ phát biểu thì ít nhất có một lần lộ ra thiểu năng trí tuệ mà ai cũng thấy. Mức độ ngớ ngẩn thường tập trung vào những phát biểu của cấp cao nhất như Thủ tướng hay Tổng Bí thư. Dụng chữ một cách lệch lạc, quê mùa lại thường xuất hiện trên những câu phán từ các đại biểu Quốc hội, và nhiều đời Chủ tịch Quốc hội cũng không hề thua kém trình độ hiểu biết của 500 vị ngồi trên ghế đại biểu.
Sự thiếu thông minh của những người này có thể thấy rải rác trong các ý kiến đóng góp ngay tại nghị trường hay trong những lần trả lời báo chí. Hiếm khi gặp một Đại biểu quốc hội có khả năng trả lời mọi câu hỏi một cách thông minh và ấn tượng. Lâu lâu hứng lên họ đưa ra những câu nói mà một người chăn vịt cũng phải lấm lét khi thốt lên trước đám đông bao vây chung quanh.
Chỉ riêng ông Thủ tướng Phúc đã làm chủ 27 lần phát biểu bị xem là nông nổi, thiếu cân nhắc về các "đầu tàu" khắp nước. Tuy nhiên ở những lĩnh vực khác thì phát ngôn của các Bộ trưởng không còn chỗ để chứa những lời lẽ thiếu cân nhắc, võ đoán, thiếu trí tuệ và nhất là xem dân như cái thùng rỗng có thể hét vào đấy điều gì cũng được.
Người ta còn nhớ như in ông Nguyễn Sinh Hùng khi đang giữ chức Chủ tịch Quốc hội đã không ngần ngại khi cho rằng : "Quốc hội tức là dân, dân quyết sai thì dân chịu chứ kỷ luật ai ?". Rồi bà Nguyễn Thị Kim Ngân cũng hăng hái cho cả nước biết : "Bảo vệ hòa bình không phải hô hào cho thật to, kích động thế này thế khác là có được chủ quyền, không có đâu. Một số tổ chức, cá nhân lên tiếng hô hào thế này thế nọ nhưng những người đó, tổ chức đó làm gì cho đất nước ? Chưa làm gì cả…".
Khi ông Bộ trưởng Văn phòng chính phủ Mai Tiến Dũng khẳng định với báo chí rằng : "Nếu chúng ta sai chúng ta nhận lỗi trước dân. Nếu dân sai thì dân phải chịu trách nhiệm trước pháp luật" thì một cơn cuồng nộ trên mạng xã hội đã xảy ra. Tuy nhiên nếu bình tâm suy nghĩ kỹ lại thì câu nói của ông Dũng chỉ xác nhận một sự thật đã đang và sẽ xảy ra trên đất nước ngày nào Đảng cộng sản còn cầm quyền. Câu nói của ông Dũng chưa bằng nhận xét của ông Nguyễn Duy Chiến, Phó ban Biên giới Chính phủ khi cho rằng "Việc Trung quốc xâm nhập lãnh hải, cắt cáp cũng là cách yêu cho roi cho vọt".
Mức độ nguy hiểm trong câu nói của ông Chiến là khẳng định vai trò cha chú của Trung Quốc đối với Việt Nam và khuyến khích sự vâng lời một cách nhu nhược trước họa diệt vong từ Trung Quốc. Trong cái "Yêu cho roi cho vọt" ấy người ta thấy in đậm tâm lý nô lệ và cúc cung tận tụy với kẻ đã từng xâm lược đất nước và vẫn đang chiếm giữ một phần da thịt Việt Nam của một bộ phận không nhỏ của các lãnh đạo.
Lãnh đạo nhà nước không những thích nói những câu vượt hàng rào chữ nghĩa, họ còn xem thường mức độ hiểu biết của quần chúng trong đó không ít người từng dạy cho họ học trong mái trường xã hội chủ nghĩa. Ông Đào Minh Tú, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước không cần suy nghĩ chi cho sâu xa, phán rằng "Nợ xấu tăng vì lợn rớt giá". Đối với một Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước chỉ lấy đơn vị "lợn" để làm chuẩn mực khi cân đo tài chánh cho cả quốc gia thì thật là hồng phúc cho dân tộc.
Nhắc tới "hồng phúc" người Sài Gòn không thể nào quên bà Nguyễn Thị Quyết Tâm, Chủ tịch HĐND thành phố từng tuyên bố : "Con lãnh đạo làm lãnh đạo là hồng phúc của dân tộc". Một lần nữa bà Quyết Tâm không hề hớ hênh mà đã có chủ đích khi phát biểu điều này. Chân lý nằm ở chỗ hãy xem có bao nhiêu con cái lãnh đạo đang bơi trong chiếc hồ đầy ắp tiền bạc và quyền hành do cha mẹ chúng mang vào tiếp tục đè đầu nhân dân ?
Vừa hãnh tiến lại vừa giảo biện là tính chất chung của lãnh đạo Việt Nam ở cấp thành phố. Ông Bùi Xuân Cương, giám đốc sở Giao thông và vận tải thành phố cho rằng : "Kẹt xe kéo dài ở Thành phố Hồ Chí Minh chỉ là ùn ứ vì xe vẫn có thể nhúc nhích được". Nhúc nhích tức là cử động, còn kẹt xe theo ông Cương thì phải hoàn toàn bất động mới được xem là kẹt xe ! Chỉ có thánh mới tranh biện được với ông mặc dù một người bán hàng rong quê mùa trên cái đất Sài gòn này cũng thừa khả năng biết được hai chữ nhúc nhích là gì.
Trở lại với phát biểu của ông Thể. Trong vai trò Bộ trưởng Giao thông và vận tải ông đã từng bao che cho các BOT bẩn khi áp dụng chữ "thu giá" thay vì "thu phí" như trước đó các BOT vẫn sử dụng tại các chốt thu phí. Phí và giá hoàn toàn khác nhau trên ngữ nghĩa lẫn mục đích nhưng ông vẫn kiên định lập trường về sự thông minh hoán chữ của ông. Sau khi dư luận phản ứng quyết liệt thì "thu giá" trở về với vị trí ban đầu của nó : vô nghĩa và được nghĩ ra từ một cái đầu không ngu cũng độn.
Sau ông Thể là những ai nữa thì nhân dân không cần biết. Dân chỉ biết rằng họ đông như ruồi và việc vo ve bên tai người dân không thể nào tiêu diệt được khi mà cả guồng máy chỉ chú ý tới mục tiêu "mị dân" là chính.
Cánh Cò
Nguồn : RFA, 08/03/2019 (canhco's blog)
Phần 1
Trong bài phát biểu tại hội nghị APEC, ông Tập Cận Bình nhấn mạnh nhu cầu hợp tác toàn cầu và thương mại quốc tế, xác định rằng không có vấn đề gì là không thể giải quyết bằng cách tham khảo nhau. Ông Tập nhận xét : "Lịch sử cho thấy sự đối đầu, qua hình thức chiến tranh lạnh, nóng hay chiến tranh thương mại, sẽ không tạo ra người thắng cuộc". Ông Tập dạy đời rằng thế giới cần "khai dụng sức mạnh của nhau và theo đuổi sự đồng tồn (pursue coexistence)", hơn là phê bình sự chọn lựa nội bộ của các quốc gia khác. Ông Tập lên lớp : "Chúng ta phải bác bỏ sự kiêu ngạo và thành kiến, tôn trọng và hòa nhập với nhau, và ôm ấp sự đa nguyên của thế giới chúng ta".
Tập Cận Bình tại lễ kỷ niệm 40 năm ngày Trung Quốc bắt đầu cải cách.
Nghe thì hay ! Ôn hòa và hữu lý ! Đạo đức nữa ! Nhưng chính những lời nói trên có vẻ đi ngược lại các chính sách đối nội lẫn đối ngoại của ông Tập.
Trước khi lên lớp khuyên nhủ thiên hạ, thiết tưởng ông Tập nên nhìn lại chính mình và cái đảng và nhà nước của ông.
Tham vọng tột cùng
Một quốc gia gần 1,4 tỷ người, nhưng hầu như mọi quyết định quan trọng về quân sự, chính trị, ngoại giao, kinh tế, công nghệ, văn hóa v.v… đều phải thông qua ông Tập. Ba thập niên trước, hệ thống chính trị Trung Quốc có tính cách lãnh đạo tập thể, Ủy ban Thường vụ Trung ương Đảng là cơ quan quyết định tối cao. Giờ đây không còn lãnh đạo tập thể, chỉ còn lãnh đạo tối cao với một cá nhân mạnh. Ông Tập có chân trong mọi ủy ban quan trọng nhất giám sát chính sách, từ các vấn đề mạng, cải tổ kinh tế, đến an ninh quốc gia. Sự sắp xếp như thế thể hiện một hệ thống và văn hóa chính trị có truyền thống tôn sùng chủ nghĩa cá nhân (quân chủ, như ngàn xưa), nhưng nó được núp dưới chiêu bài tập thể, dân tộc. Trong trường hợp của ông Tập tại Trung Quốc, chiêu bài đó có tên "Tư tưởng Tập Cận Bình về chủ nghĩa xã hội với đặc tính Trung Hoa trong thời đại mới".
Chỉ trong vòng chưa đầy 6 năm cầm quyền, ông Tập đã tập trung quyền lực vào tay mình trong một thời gian ngắn. Ông bây giờ trở thành Chủ tịch mọi thứ và vô hạn định, và tư tưởng còn được khắc ghi trong Đảng quy và Hiến pháp của Trung Quốc. Nhưng cái gọi là "tư tưởng Tập Cận Bình" thật ra không có gì mới hay có thể gọi là "tư tưởng" theo kiểu hiểu Tây phương hay học thuật. Nó chủ yếu là khung sườn để dung hợp các chính sách và chủ trương của Đảng Cộng sản Trung Quốc với ý thức hệ chính trị và cá nhân của ông Tập. Nó bao gồm 14 nguyên tắc, hay có thể gọi là 14 điểm chính sách căn bản, của họ Tập.
Trong 10 mệnh đề về chương trình điều hành quốc gia, gồm 131 chữ, thì có 5 điều về quân sự, bốn điều về xã hội và một về ngoại giao, trong đó nhấn mạnh vai trò của đảng là trên hết, sau đó đến vai trò của Quân đội (Giải phóng Nhân dân, PLA). Nhưng đảng có quyền lãnh đạo tuyệt đối trên PLA và các lực lượng vũ trang khác. Ngoài ra, "tư tưởng" của họ Tập là quên đi các tư duy đa nguyên, dân chủ hay vai trò tối cao của chính quyền, và phải nhớ rằng Đảng luôn nắm quyền tuyệt đối và toàn diện để kiểm soát được sự phát triển của xã hội trong trật tự.
Ngoài Vành đai Con đường, một dự án có nhiều tham vọng về đối nội lẫn đối ngoại, "tư tưởng" này nhấn mạnh đến cộng đồng dân tộc Trung Quốc. Nhưng dân tộc ở đây không còn như trước là gồm người Hán, Mãn Châu, Mông Cổ, Hồi và Tibet, mà chỉ còn Hán tộc dước triều đại của họ Tập. Các sắc tộc khác hầu như bị bỏ rơi. Thêm vào đó, họ Tập lại muốn tiếng Quan Thoại được tiêu chuẩn hóa bắt buộc cho tất cả 1,4 tỷ người, kể cả người Tàu ở Hồng Kông hay người Uighur tại Tân Cương. Tất cả đều phải học một cách đồng nhất. Nói cách khác, chủ trương của họ Tập là để đồng hóa văn hóa trước hết phải đồng hóa ngôn ngữ. Đa nguyên, dù trong ngôn ngữ hay văn hoá, đều là sự thách thức đối với sự kiểm soát của Trung Quốc.
Thêm vào đó, tuy đã bị Mao Trạch Đông chê trách cổ hủ ở thế kỷ trước, Khổng giáo được đề cao trở lại, và phiên bản Khổng giáo của thế kỷ 21 nay được ông Tập chính thức công nhận. Ít nhất cũng là phương tiện để mở rộng tầm ảnh hưởng. Ông Tập cho thành lập và phát triển các viện Khổng Tử khắp nơi như là trung tâm ngôn ngữ và văn hóa, hiện nay được 500 trường đại học trên toàn thế giới giảng dạy. Học tiếng Hán qua các Viện Khổng Tử này là theo đúng đường lối và chủ trương của ông Tập. Nó củng cố phiên bản tiếng Hán mà Bắc Kinh đưa ra, qua đó một phần phải học các chương trình mà Đảng Cộng sản Trung Quốc đã soạn sẵn, phần khác không được đụng đến các đề tài nhạy cảm mà Đảng đã xóa bỏ hay kiểm soát, như biến cố Thiên An Môn, Đức Đạt Lai Lạt Ma/Tibet, và bây giờ có thể là vấn đề đàn áp người Uighur tại Tân Cương. Tiếng Hán giảng dạy qua các Viện Khổng Tử, tuy tốn kém rất nhiều, nhưng Trung Quốc sẵn sàng chi tiền mua để đổi lấy quyền lực mềm mà Trung Quốc rất cần trong thời gian qua và sắp tới.
Với những dự án và tham vọng khổng lồ cho giấc mộng bá quyền, như Vành đai Con đường, hay "Made in China 2025", sự tiến bước của Trung Quốc dưới sự lãnh đạo của họ Tập tưởng như không có gì ngăn cản được. Nhưng 2018 chứng minh là năm mà những thách thức đối với Trung Quốc nói chung và chính Tập Cận Bình nói riêng bắt đầu lớn dần. Những thử thách này sẽ không đi đâu cả và sẽ tiếp tục ảnh hưởng lên Trung Quốc và lên tư thế cầm quyền của ông Tập vào năm 2019 và các năm sau đó.
Tôi xin tập trung nói về ba thử thách lâu dài : nhân quyền và áp lực quốc tế ; kinh tế và áp lực quốc nội ; tín nhiệm và áp lực ngoại giao. Các vấn đề địa chính trị, bao gồm các nỗ lực liên minh tại Á châu Thái Bình Dương như Nhật, Ấn, Úc, Mỹ v.v… để cân bằng hay kiềm chế quyền lực của Trung Quốc, hay chính trị nội địa, không nằm trong phạm vi của bài này.
Nhân quyền : vấn đề quốc tế
Về vấn đề nhân quyền, trước hết cần nói về sự đối xử của đảng và nhà nước của ông Tập đối với người Uighur tại Tân Cương.
Sau bao nhiêu tiếng kêu gào của cộng đồng người Uighur tại Tân Cương và lưu vong trên khắp thế giới trong hai năm qua, giờ đây các chính sách tập trung và đồng hóa của Trung Quốc tại Tân Cương đã bị phơi bày và phản đối khắp nơi. Khoảng một triệu người bị tập trung trong hàng trăm trại cải tạo trong vùng này bị ép buộc phải từ bỏ ngôn ngữ, niềm tin tôn giáo và các hoạt động văn hóa của họ. Họ phải học tập cái gọi là tư tưởng Tập Cận Bình, như đề cập trên. Bên ngoài các trại này thì hơn 10 triệu người sắc tộc thiểu số gốc Thổ (Turkic) bị theo dõi, kiểm soát và giới hạn mọi quyền tự do cá nhân. Tất nhiên Trung Quốc dưới sự lãnh đạo của ông Tập sẽphủ nhận mọi vi phạm nhân quyền của họ. Chế độ đổ lỗi cho các thành phần Hồi giáo muốn ly khai và gán cho thành phần này cái mũ khủng bố. Tuy chế độ có thể bưng bít và tuyên truyền với người dân Trung Hoa các chính sách đối xử tồi tệ với người Uighur, họ không dễ gì lừa bịp được thế giới này. Thân nhân của người Uighur hiện đang sống khắp nơi trên thế giới, và là tai mắt và nhân chứng cho các chính sách đồng hóa khắc nghiệt này. Chẳng hạn như tại Úc, các cộng đồng Uighur tại các thành phố Adelaide, Melbourne và Sydney hầu như ai cũng có thể kể câu chuyện về sự mất liên lạc với thân nhân của mình tại Tân Cương trong thời gian qua.
Thế giới đã mạnh mẽ lên án hành động vi phạm nhân quyền ở tầm mức khổng lồ và trầm trọng này của Trung Quốc. Điển hình là quốc hội Hoa Kỳ, cả hai viện và lưỡng đảng, mà đứng đầu nỗ lực này là Thượng Nghị sĩ Marco Rubio ; 278 nhà khoa bảng trong mọi lĩnh vực trên toàn thế giới ; các chuyên gia nhân quyền Liên Hiệp Quốc ; 15 đại sứ của các quốc gia Tây phương đứng đầu là Canada ; và các cuộc biểu tình rầm rộ của người dân khắp nơi đồng hành với người Uighur. Ông Tập và giới lãnh đạo Bắc Kinh không muốn thế giới phê bình họ về chính sách đối xử với người Uighur, do đó trong mọi diễn đàn mà có thể, ông Tập đều kêu gọi các nước khác nên tôn trọng hơn là "phê bình sự chọn lựa nội bộ của các quốc gia khác". Ông Tập có vẻ tự hào vềhệ thống kiểm soát được được thiết kế và thử nghiệm tại Trung Quốc, kể cả Tân Cương, và còn cho rằng kiểu mẫu "ổn định xã hội" được áp dụng tại đây nên được xuất khẩu qua Trung Đông. Nhưng ông Tập quên rằng quốc gia mà ông đang lãnh đạo có thể đạt được các bước tiến công nghệ của thế kỷ 21 nhưng vẫn mang tư duy và văn hóa cổ hủ và độc đoán của hàng ngàn năm trước. Ông Tập không nhìn ra được rằng vẫn có nhiều cách điều hành quản lý quốc gia văn minh và hiệu quả hơn, không nhất thiết phải đối xử tàn tệ và áp bức để người dân và các sắc tộc thiểu số.
Ngoài sự đối xử với hàng triệu người Uighur hay người Thổ như thế, người ta sẽ không quên cái chết của Lưu Hiểu Ba vào ngày 13 tháng 7 năm ngoái, lúc mà ông Tập đang đứng trên đỉnh cao nhất của quyền lực. Với bao nhiêu quyền lực trong tay như thế, nắm trọn các chức vụ chủ tịch chính yếu, kể cả Ủy ban Quân sự Trung Ương hay Ủy ban An ninh Quốc gia, vậy mà ông Tập vẫn lo ngại một ông Lưu ốm yếu bệnh tật hiểm nghèo để không cho ông xuất ngoại chữa bệnh.
Từ khi ông Tập lên đỉnh cao quyền lực đầu năm 2013 đến nay, các giá trị phổ quát hay các nền dân chủ hiến định Tây phương được xem là động lực rình rập được thiết kế để làm suy yếu, gây bất ổn và phá nát Trung Quốc. Nội trong năm 2015, Trung Quốc đã giam cầm 300 luật sư, các nhà hoạt động và hỗ trợ pháp lý. Ngày hôm nay nó vẫn tiếp diễn, và các đối tượng của họ Tập là phóng viên, lãnh đạo tôn giáo, giới khoa bảng, các nhà hoạt động xã hội và các luật sư nhân quyền. Một trong các chuyên gia hàng đầu về Trung Quốc, Orville Schell, nhận định rằng Trung Quốc đã thụt lùi một cách không thể tránh khỏi vào không khí chính trị có tính cách giống Mao Trạch Đông thời 1970 hơn là Đặng Tiểu Bình thời 1980.
Một vài phát họa nêu trên cho thấy được những lời hoa mỹ của ông Tập, chẳng hạn như nên tham khảo nhau, không nên đối đầu, nên theo đuổi đồng tồn, và nhất là "phải bác bỏ sự kiêu ngạo và thành kiến, tôn trọng và hòa nhập với nhau, và ôm ấp sự đa nguyên của thế giới chúng ta" v.v… cho thấy ông Tập đầy mâu thuẫn. Nói một đàng làm một nẻo. Đối ngoại thì ông Tập yêu cầu tham khảo nhau và ôm ấp sự đa dạng. Đối nội thì ông Tập và Bộ Chính trị hay Ủy ban Thường vụ của ông chẳng cần tham khảo ai và tiêu diệt sự đa dạng. Chế độ của ông tập có coi ý kiến của dân ra gì, có bao giờ tham khảo họ hay có ý định hỏi họ thật sự muốn gì. Còn mọi hình thức đa nguyên đều bị loại trừ hay triệu tiêu để trở thành nhất nguyên, trong đó Hán tộc, tiếng Quan Thoại được tiêu chuẩn hóa, hay các vùng tự trị trước đây, từ Tân Cương đến Tibet hay Hồng Kông v.v…, cũng sẽ nằm trong chủ trương hội nhập với Bắc Kinh để trở thành khối đồng nhất. Để Trung Quốc trở thành một quốc gia trung tâm của thiên hạ vào thế kỷ 21.
Thời đại của tư tưởng Tập Cận Bình là như thế đó !
Ông Tập quên rằng cho dầu Trung Quốc có quyền lực và giàu có bao nhiêu, có là bá chủ thiên hạ đi nữa, nhưng nếu nó vẫn vi phạm nhân quyền, vẫn tiếp tục đi đàn áp người dân của mình hay các sắc tộc thiểu số khác, thì sẽ không bao giờ được những người tự do và tự trọng trên thế giới tôn trọng mình cả.
*******************
Phần 2
Kinh tế Trung Quốc không ngừng phát triển trong bốn thập niên qua, giúp trở thành nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới, thu hoạch số lượng người trở thành tỷ phú nhiều nhất thế giới trong một thời gian ngắn kỷ lục. 104 tỷ phú này đang nắm giữ các vai trò lãnh đạo hàng đầu tại Trung Quốc, trong đó 45 tỷ phú đang là thành viên quốc hội. Theo đà phát triển này thì kinh tế Trung Quốc có thể qua mặt Hoa Kỳ trở thành số một thế giới vào đầu thập niên 2030. Phát triển kinh tế là điều kiện sống còn của chế độ, biện minh cho chính nghĩa cầm quyền tuyệt đối và toàn diện. Mặc dầu Trung Quốc hiện vẫn đang là một nhà nước độc đảng, nó chỉ có thể tiếp tục như thế nếu kinh tế Trung Quốc vẫn tăng trưởng một cách ngoạn mục như trước. Nhưng có nhiều dấu hiệu cho thấy vấn đề không suôn sẻ như ông Tập Cận Bình mong đợi.
Ông Tập và phái đoàn Trung Quốc trong buổi gặp gỡ phái đoàn Mỹ tại Buenos Aires, Argentina, 1 tháng 12.
Kinh tế : vấn đề quốc nội
Nền kinh tế Trung Quốc đã chậm lại, GDP chỉ còn khoảng 6,5% của khóa ba năm 2018. Mặc dầu vẫn còn cao so với tiêu chuẩn quốc tế, theo the New York Times thì tốc độ này là chậm nhất kể từ đầu năm 2009 ngay trong thời điểm khủng hoảng tài chánh toàn cầu GFC. Charles Lyons Jones thuộc Viện Lowy cho rằng đối với đối tượng độc giả ngoại quốc, tờ China Daily trình bày con số GDP vào khoảng 6,58 đến 6,64%, tức vẫn cao hơn 6,5 một chút. Trong khi đó tờ People’s Daily nhắm vào độc giả trong nước nên nếu khi đưa tin tỷ lệ phát triển chậm thì sẽ gây vấn đề, do đó nó nêu con số GDP là 6,70%.
Theo chuyên gia Fraser Howie thì đối với Trung Quốc, con số GDP phải hiểu là mục tiêu chính trị chứ không phải là sự đo lường của thành quả kinh tế. Howie nhận định rằng những ai đã từng làm việc với nơi này đều biết Trung Quốc có vô số dữ liệu và con số (full of data and numbers), và trong khi có một số đúng, nó không có nghĩa các tập dữ liệu này hoàn chỉnh. Theo nhận định của Howie thì gần như mọi mục tiêu số liệu đưa ra bởi lãnh đạo chính trị Trung Quốc sẽ được đáp ứng, và nếu không được thì dữ liệu đó sẽ biến mất trong khoảng trống lịch sử Trung Quốc, không bao giờ được nhắc lại lần nữa.
Chủ trương của ông Tập là muốn người dân trong nước tiếp tục nghe và tin nền kinh tế Trung Quốc vẫn trên đà phát triển, dù giá phải trả là gì đi nữa. Vì thế nên nhà nước Trung Quốc vẫn tiếp tục muốn kích thích sự phát triển chứ không muốn nó chậm lại, nhất là khi đang phải đối phó với cuộc chiến thương mại do ông Trump phát động. Theo Bloomberg thì nợ vay Trung Quốc gia tăng 14% vào năm 2017, phồng lên đến 266% của GDP, trong khi vào năm 2008 chỉ có 162%.
Là người có tiếng nói sau cùng về chính sách kinh tế, ông Tập đối diện với hai lựa chọn : một, nếu ông Tập muốn kinh tế tiếp tục tăng trưởng thì phải tiếp tục mượn tiền để bơm nó vào kích thích tăng trưởng, trong khi đống nợ này như quả bom có thể làm tung cả hệ thống tài chánh ; hai, chấp nhận sự tăng trưởng chậm lại và giảm bớt nợ quốc gia. Cả hai đều không là giải pháp tối hảo cho ông Tập. Thêm vào đó, với nền kinh tế chậm lại, thị trường chứng khoán lao dốc năm nay (làm mất 1,1 ngàn tỷ đô la Mỹ), làm cho 32 công ty tư nhân phải quyết định bán lại cho nhà nước. Ông Tập từng hứa sẽ bảo vệ các công ty tư nhân gặp khó khăn nên không thể nào làm ngơ, mặc dầu làm như thế thì càng có nghĩa là càng kiểm soát thị trường thay vì kinh tế thị trường.
Cuộc chiến thương mại, bắt đầu với việc áp thuế của Tổng thống Donald Trump vào giữa năm nay, tuy chưa có ảnh hưởng đáng kể vào tài chánh năm nay nhưng sẽ có vào năm tới và sau đó. Ông Tập đang gặp bao nhiêu thử thách, nên việc đối phó thêm với áp lực của chính quyền Trump là điều muốn tránh. Do đó nên đã có nhượng bộ, ít nhất là về mặt thái độ, để làm vừa lòng chính phủ Trump. Sự kiện hai bên đồng ý đình chỉ áp đặt thêm thuế quan trong vòng 90 ngày kể từ ngày 1 tháng 12 để tìm cách giải quyết những tranh chấp thương mại thật ra sẽ không giải quyết được điều gì, bởi tự bản chất cuộc chiến này không thuần túy thương mại. Nó là về an ninh và chính trị quyền lực. Với quá khứ của Trung Quốc, lãnh đạo của Hoa Kỳ dù là Cộng hòa hay Dân chủ đều thấy có nhu cầu thay đổi lớn lao trong cách tiếp cận để kiềm chế. Ngay cả khi quan thuế bị hoãn lại, Hoa Kỳ sẽ cải cách quan hệ kinh tế Mỹ-Trung qua biện pháp giới hạn đầu tư, kiểm soát xuất cảng và các hành động thi hành pháp luật bền vững để chống lại gián điệp công nghiệp và mạng.
Ông Trump đang ở thế tay trên, trong khi ông Tập đang chịu nhiều áp lực mà lại cố gắng duy trì tỷ lệ phát triển kinh tế. Hiện nay chưa ai biết rõ mục tiêu sau cùng của ông Trump là gì trong cuộc chiến thương mại này, trong khi lập trường của ông Pence và đại đa số thành phần lãnh đạo trong nội các ông Trump rõ ràng muốn nhiều hơn thế. Họ sẽ không chấp nhận thỏa hiệp về thương mại, dù Trung Quốc có nhượng bộ đến mấy, là xong hết.
Những công ty hàng đầu của Trung Quốc như Huawei đóng góp đáng kể vào nền kinh tế và sức mạnh chính trị của Trung Quốc. Vì thế cho nên sự kiện bà Mạnh Vãn Châu (Meng Wanzhou), giám đốc tài chánh của công ty Huawei, bị bắt tại Canada và có thể bị dẫn độ qua Hoa Kỳ, đã làm cho ông Tập với tư thế chủ tịch mọi thứ và lãnh đạo toàn diện lung lây.
Tín nhiệm : vấn đề ngoại giao
Sau khi bà Mạnh Vãn Châu bị bắt, thế giới một lần nữa có cơ hội nhìn thấy rõ cung cách hành xử thiếu lễ độ và thiếu hiểu biết về mặt ngoại giao của Trung Quốc.
Cũng cần nhắc lại là rất nhiều lần trong quá khứ, các nhà ngoại giao Trung Quốc, kể cả các đại sứ của họ từng làm việc lâu năm ở nước ngoài, đã công khai lẫn ngấm ngầm yêu cầu lãnh đạo chính trị của các nước Tây phương can thiệp vào các quyết định của tư pháp hay các cơ quan truyền thông độc lập. Họ sống và làm việc tại đó mà cũng không nhìn nhận và chấp nhận được rằng không giống như tại Trung Quốc, các ngành tư pháp, lập pháp hay truyền thông đều độc lập với hành pháp. Ngay cả các cơ quan truyền thông được chính phủ tài trợ, như ABC và SBS tại Úc, hơn một tỷ đô la cho tài trợ nền chỉ riêng cho ABC một năm, mà chính phủ không có tiếng nói nào cả trong nội dung của các chương trình này. Đúng ra thì không có cơ quan truyền thông nào mà phê bình và vạch trần các sai trái của chính phủ Úc một cách sâu sắc và chuyên nghiệp như thế.
Nhưng giới ngoại giao nói riêng lãnh đạo Trung Quốc nói chung vẫn chưa hiểu hay chưa chấp nhận điều này, nên cứ nổi đùng lên khi có biến sự. Elliott Zaagman gọi cung cách hành xử này là ngoại giao giận dữ. Chữ (throw a) tantrum cũng thường được dùng cho con nít hai đến bốn tuổi hay nằm vạ, giận hờn. Zaagman kể lại vài sự kiện sau đây :
- Vào tháng 9 năm nay, một người quốc tịch Trung Quốc bị bắt và buộc tội hành hung tại Anh vì đã bạo động tấn công vào những người đang thảo luận về nhân quyền và pháp quyền tại Hồng Kông. Nhưng hành động này lại được ca ngợi trên mạng điện tử Trung Quốc, và được biện hộ bởi tòa Đại sứ Trung Quốc tại London. Chưa hết, tòa đại sứ còn yêu cầu phải xin lỗi.
- Trước đó vài tuần tại Thụy Điển, một nhóm người du lịch gốc Trung Quốc bị cảnh sát giải tán khỏi hành lang một khách sạn vì họ từ chối rời nơi đó, mặc dầu cảnh sát thực hiện rất chuyên môn. Trung Quốc phản ứng bằng cách yêu cầu chính phủ Thụy Điển phải xin lỗi.
- Vào tháng Sáu năm nay, một đài truyền hình Úc số 9 có đi một bài tường trình phê phán chính sách ngoại giao của Trung Quốc tại Thái Bình Dương. Ông Saixian Cao, người đứng đầu truyền thông vụ của tòa đại sứ tại thủ đô Canberra, đã gọi cho đài này và lớn tiếng quát mắng bà Kristy Thompson, nhà điều hành sản xuất : "Lấy nó xuống và đưa nó cho lãnh đạo bà… Bà không được dùng phim ảnh đó… Bà lắng nghe nè… Sẽ không còn những hành vi tệ hại như thế trong tương lai".
Trong trường hợp bà Mạnh Vãn Châu cũng vậy. Bộ ngoại giao Trung Quốc và các cơ quan truyền thông của nhà nước lên tiếng phê phán Canada và phản ứng bằng cách đòi hỏi quá đáng. Nó cho thấy sự thiếu hiểu biết của họ đối với chức năng tư pháp độc lập của một nền dân chủ. Cũng nên nhớ rằng trong một nền dân chủ pháp trị như Canada, việc chính quyền Trump yêu cầu dẫn độ bà Mạnh Vãn Châu về Hoa Kỳ là một chuyện, chuyện còn lại là hoàn toàn do tòa án Canada xét thấy có hợp pháp hay không trong vấn đề này. Thủ tướng, tổng thống, chính phủ hay quốc hội v.v… đều phụ thuộc vào các diễn giải và quyết định quan trọng, nhất là tối cao pháp viện. Trung Quốc sẽ không bao giờ hiểu được điều này, nhất là những người lãnh đạo của họ đang ở Bắc Kinh, khi họ nắm mọi quyền trong tay.
Những người như ông Cao chẳng lẽ không hiểu được những điều căn bản về dân chủ như thế ? Hay vì ông Cao không có sự chọn lựa mà phải nghe theo lệnh của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, hay chính từ lãnh đạo tối cao, ở Bắc Kinh ?
Dù là ai đi nữa, cách hành xử như thế chỉ làm tồi tệ vấn đề và làm xấu đi bộ mặt ngoại giao của các tập đoàn và nhà nước Trung Quốc.
Nhà lý thuyết vật lý đoạt giải Nobel năm 1965 Richard Feynman từng nói : "Nguyên tắc đầu tiên là bạn không thể lừa gạt chính mình – và bạn là người dễ lừa gạt nhất".
Trung Quốc luôn đưa ra bao nhiêu dự án lớn và con số lớn làm hoang mang những người đầu tư, thương gia cũng như người dân của họ. Nhưng các con số họ đưa ra thường là không khả tín vì không đầy đủ. Bí mật quốc gia mà!
Ông Tập là người đứng đầu của tất cả các quyết định này. Cần nhắc lại là vào năm 2015, ngay tại Vườn hoa Hồng ở Nhà Trắng ông Tập đã nổi tiếng nói dối rằng Trung Quốc "không có ý định quân sự hóa" Biển Đông, nhưng trong thực tế ông Tập đang lên kế hoạch xây dựng các đảo nhân tạo với căn cứ quân sự có bề lớn như Pearl Harbour.
Lãnh đạo Trung Quốc, đứng đầu là ông Tập, đã đang và vẫn tiếp tục lừa gạt người khác và lừa gạt chính mình. Họ xóa bỏ nhiều sự thật lịch sử và soạn các chương trình giáo dục yêu nước với mục tiêu thế hệ hôm nay và mai sau chỉ biết phiên bản lịch sử duy nhất và phải chấp nhận nó. Họ tuyên truyền riết rồi trở thành nạn nhân của chính những lời tuyên truyền của mình.
Tất cả những ai trong hoặc ngoài Trung Quốc có dính líu đến nước này đều cảm thấy ngờ ngợ và bất an bởi họ không thể tin được những con số thống kê, những dữ kiện nhà nước cung cấp, hay luật pháp ban hành tại đây. Khi không có một nền truyền thông tự do và không có một nền tư pháp độc lập, thì mọi quyết định lớn nhỏ dễ trở thành tùy tiện. Những kẻ nắm quyền trong tay sẽ có tiếng nói sau cùng, bất chấp đúng sai, bất chấp pháp luật và sự thật ra sao. Cơ chế và thể chế đó chỉ tạo bất an và ngờ vực hơn là lòng tin và tín nhiệm.
Do đó tin tưởng và tín nhiệm vẫn là con số thâm hụt lớn nhất tại Trung Quốc hiện nay.
Vài lời kết
Theo giáo sư David Shambaugh, một chuyên gia về Trung Quốc, mỗi năm ngân sách cho mục tiêu tuyên truyền của chế độ là khoảng 10 tỷ đô la.
Khi lãnh đạo của một quốc gia mà đối nội thì triệt tiêu mọi tiếng nói đối lập, còn đối ngoại thì các thuộc hạ của ông Tập cũng tiếp tục thể hiện cung cách hành xử quen thuộc của họ trong nước, vừa thô lổ cộc cằn vừa hiếu chiến, thì 10 tỷ đô la để tuyên truyền hay bao nhiêu nỗ lực xây dựng quyền lực mềm của họ cũng trở thành lãng phí.
Ông Tập và lãnh đạo Trung Quốc sẽ tiếp tục bưng bít, tuyên truyền và sử dụng bạo lực để trấn áp mọi tiếng nói khác biệt. Tuy có hiệu quả thật đối với bên trong lãnh thổ Trung Quốc, với thế giới bên ngoài thì mọi nỗ lực của họ không thể lừa gạt giới tình báo chuyên nghiệp, giới truyền thông tự do cũng như những người quan tâm và yêu chuộng tự do.
Chẳng hạn như tại Úc, các phóng viên chuyên về Trung Quốc, có người làm việc tại Trung Quốc và cũng có người tại Úc, đã góp phần đáng kể trong việc tường trình sự xâm nhập và lũng đoạn của Bắc Kinh tại các đại học, các cộng đồng người Hoa khắp Úc, cũng như với các đảng chính trị và chính giới của Úc. Tính cách chuyên nghiệp của các tường trình này đã giúp cho dân Úc hiểu rõ hơn vấn đề, qua đó cũng giúp cho thế giới hiểu rõ các âm mưu đằng sau các Viện Khổng Tử hay hành động đội lốt "quyền lực mềm" khác của Đảng cộng sản Trung Quốc. Tóm lại, truyền thông là một vũ khí lợi hại để đối đầu với độc tài.
Lúc viết xong bài này thì nhận được thêm các tin về các cơ quan tình báo của Trung Quốc tiếp tục chiến dịch đánh cấp tài sản trí tuệ của Hoa Kỳ, Úc, Anh, Tân Tây Lan và chắc chắn nhiều quốc gia có nền kinh tế hay kỹ nghệ cao. FBI và Bộ Công lý của Hoa Kỳ qua ông Christopher Wray và ông Rod Rosenstein đã chỉ mặt thủ phạm Trung Quốc.
Ông Rosenstein đã phê phán Trung Quốc vi phạm cam kết 2015 là không được đánh cắp các bí mật về thương mại hay các thông tin mật khác. Chính phủ Úc cũng đã công khai yêu cầu Trung Quốc ngưng các hành động ăn cắp tài sản trí tuệ, bí mật thương mại và thông tin doanh nghiệp mật khác để sử dụng nó cho ưu thế cạnh tranh của mình. Ông Tập là người có tiếng nói sau cùng về các vấn đề mạng và an ninh quốc gia, trong khi đó ông Chu Hoa và ông Trương Kiến Quốc bị giới chức Hoa Kỳ buộc tội tấn công mạng nói trên. Như thường lệ, Trung Quốc vẫn một mực chối bỏ các cáo buộc này. Nhưng ai sẽ tin họ khi chữ tín đối với Trung Quốc khó thể nào xuống thấp hơn được.
Quyền lực bất chính là nguyên nhân, và cũng là hậu quả, tất yếu. Muốn được sự tin tưởng và tín nhiệm thì lãnh đạo Trung Quốc, nhất là ông Tập Cận Bình, cần phải chứng minh sự liêm chính, minh bạch và tính nhất quán trong hành động của mình. Đây là các giá trị mà họ thiếu vắng hoàn toàn mặc dầu họ đã có được 500 Viện Khổng Tử trên khắp thế giới.
Phạm Phú Khải
Nguồn : VOA, 22/12/2018
Tài liệu tham khảo :
Ben Westcott, "Xi Jinping says no one wins in 'cold war', but Pence won't back down ", CNN, November 17, 2018.
Elizabeth C. Economy, "China's Imperial President ", Foreign Affairs, November/December 2014 Issue.
Elizabeth C. Economy, "China's New Revolution ", Foreign Affairs, May/June 2018 Issue.
BBC Monitoring, "His own words : The 14 principles of 'Xi Jinping Thought' ", BBC, October 24, 2017.
Salvatore Babones, "The Meaning of Xi Jinping Thought ", Foreign Affairs, November 2, 2017.
R.K.G., "China’s tyranny of characters ", The Economist, July 5, 2016.
Vivienne Chow, "How China changed its language on speech ", The Interpreter, Lowy Institute, November 5, 2018.
Geoff Wade, "Confucius Institutes and Chinese soft power in Australia ", Parliamentary Library, Flagpost, November 24, 2014.
Chengxin Pan, "Made in China 2025 and US–China power competition ", The Interpreter, Lowy Institute, August 10, 2018.
Tin của VOA, "Trung Quốc bác cáo buộc giam 1 triệu người Uighur ở Tân Cương ", VOA, August 13, 2018.
Nury Turkel and Michael Clarke, "Uighur : Australia needs to end "business as usual" with China ", The Interpreter, Lowy Institute, December 20, 2018.
VOA, "Lưỡng đảng Mỹ đòi Trump trừng phạt Trung Quốc vì đàn áp người Hồi giáo ở Tân Cương ", VOA, August 31, 2018.
Marco Rubio, "Rubio, Menendez, Colleagues Introduce Legislation In Response To China's Human Rights Abuses Of Uyghurs ", Press Release, November 14, 2018.
Michael Martina, "Scholars condemn China for mass detention of Muslim Uighurs ", Reuters, November 27, 2018.
VOA, "Liên Hiệp Quốc kêu gọi Trung Quốc thả người Uighur khỏi những nơi bị cho là trại cải huấn ", VOA, September 1, 2018.
Philip Wen, Michael Martina, Ben Blanchard, "Exclusive : In rare coordinated move, Western envoys seek meeting on Xinjiang concerns ", Reuters, November 15, 2018.
Charles Rollet, "Ecuador’s All-Seeing Eye Is Made in China ", Foreign Policy, August 9, 2018.
Kurt M. Campbell and Ely Ratner, "The China Reckoning ", Foreign Affairs, March/April 2018 Issue.
Kelly Hammond, Rian Thum, and Jeffrey Wasserstrom, "China’s Bad Old Days Are Back ", Foreign Affairs, October 30, 2018.
Tara Francis Chan, "Communist China has 104 billionaires leading the country while Xi Jinping promises to lift millions out of poverty", Business Insider Australia, March 4, 2018.
Alexandra Stevenson, "China’s Growth Hits Slowest Pace in a Decade", The New York Times, October 18, 2018.
Charlie Lyons Jones, "Deng’s ghost haunts Xi, as Maoism makes a return", The Interpreter, Lowy Institute, November 2, 2018.
Fraser Howie, "Lies, damn lies, and Chinese statistics", The Interpreter, Lowy Institute, September 5, 2018.
Enda Curran, "China’s Debt Bomb", Bloomberg, September 17, 2018.
Laura He and Zhang Shidong, "Is Chinese capitalism in crisis, as stock market rout drives private companies into the state’s arms ?", South China Morning Post, October 20, 2018.
Stephen Letts, "China's economy slows to levels not seen since the GFC", ABC News, October 19, 2018.
VOA, "Trump để ngỏ khả năng triển hạn hưu chiến thương mại", VOA, December 5, 2018.
Ely Ratner, "There Is No Grand Bargain With China", Foreign Affairs, November 27, 2018.
Sam Roggeveen, "What I missed this year: America pushes back", The Interpreter, Lowy Institute, December 19, 2018.
Elliott Zaagman, "Meng Wanzhou: China’s "tantrum diplomacy" and Huawei", The Interpreter, Lowy Institute, December 12, 2018.
Tara Francis Chan, "How China tried to shut down Australian media coverage of its debt-trap diplomacy in the Pacific", Business Inside Australia, June 21, 2018.
Wikipedia, "Richard Feynman", Accessed on December 20, 2018.
Beijing, "China is spending billions to make the world love it", The Economist, March 23, 2017.
Kelsey Munro, "A free press is a magic weapon against China's influence peddling", The Interpreter, Lowy Institute, December 18, 2017.
Reuters, "US charges Chinese citizens for espionage in major hacking campaign targeting navy, NASA, others", ABC News, December 21, 2018.
Media Release, "Joint media release with Senator the Hon Marise Payne - Attribution of Chinese cyber-enabled commercial intellectual property theft", Peter Dutton, December 21, 2018.
VOA, "Mỹ và đồng minh tố cáo Trung Quốc dọ thám bí mật kinh tế", VOA, December 21, 2018.
Reporting team from Reuters, "China denies 'slanderous' economic espionage charges from U.S., allies", Reuters, December 21, 2018.
Tổng thống thứ 45 của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ lên nhậm chức khiến cho một bộ phận lớn người Mỹ lo lắng, Châu Âu cũng đã bộc lộ sự lo lắng trên mặt báo và trong các cuộc hội thoại hàng ngày. Nhiều lý do khiến Châu Âu phải lo lắng, trong đó có việc một số phát ngôn của Trump trong chiến dịch tranh cử và những quyết định của Trump trong những ngày đầu nhậm chức đi ngược lại với các giá trị mà Châu Âu muốn bảo vệ.
Người Mỹ không im lặng để cho Trump phát ngôn hay hành động một cách vô tội vạ
Việc Trump thắng cử được một số nhà phân tích nhìn nhận như là một bằng chứng cho sự thiếu hoàn hảo hay là sự bất cập của các nền dân chủ trên thế giới (người ta ngay lập tức nhớ lại rằng Hitler lên nắm quyền cũng là nhờ cơ chế bầu cử dân chủ).
Tuy nhiên, điểm khác biệt giữa một nền chính trị dân chủ và một nền chính trị độc tài là ở chỗ : Trump không thể bịt miệng dân chúng (như ở các nước độc tài) để muốn nói gì thì nói và muốn làm gì thì làm. Điều đã xảy ra và sẽ xảy ra : người Mỹ không im lặng để cho Trump phát ngôn hay hành động một cách vô tội vạ. Họ đã và sẽ phản ứng. Và chúng ta còn chưa biết phản ứng sẽ đi tới đâu.
Ngay sau khi Trump trúng cử, các cuộc biểu tình chống Trump đã nổ ra. Và ngay sau ngày Trump nhậm chức, khoảng 600 cuộc biểu tình chống Trump đã diễn ra trên nước Mỹ và khắp thế giới. Pháp lệnh cấm di trú của Trump vừa ban hành thì cũng ngay lập tức các cuộc biểu tình bùng phát trên các sân bay của nước Mỹ. Báo chí hôm 30/1/2017 cho biết đã có hơn một triệu người Anh ký kháng thư chống lại chuyến viếng thăm của Trump tới nước Anh.
Sau hai tuần Trump nhậm chức, điều mà hiện nay ta có thể ghi nhận là các chính sách mang tính cưỡng bức và cấm đoán (xây tường, pháp lệnh cấm di trú…) của Trump đã gây ra những phản ứng chống đối mạnh mẽ của người dân Mỹ nói riêng và người dân ở các nước dân chủ nói chung. Và để chống lại sự phản ứng đó thì các chính sách của Trump càng ngày càng nhất quán hơn với đường lối cưỡng bức và cấm đoán của ông ta. Chính trường Mỹ và xã hội Mỹ đang là nơi đụng độ của hai ý muốn, hai khuynh hướng rất khác nhau. Nhiều người không phải không có lý khi cho rằng Trump là vị tổng thống gây chia rẽ và gây bất ổn cho nước Mỹ và cho thế giới.
Và một điều nữa mà ta cũng có thể ghi nhận : dù Trump (một người có khuynh hướng quản trị và giải quyết vấn đề bằng cấm đoán) được bầu lên làm tổng thống, thì không thể phủ nhận rằng nền chính trị Mỹ là một nền chính trị dân chủ. Sự cấm đoán của Trump đang gợi lên một làn sóng phản kháng khắp nơi. Người dân Mỹ đang chứng tỏ quyền lực của họ bằng những cuộc xuống đường liên tục, báo chí Mỹ cũng đang chứng tỏ quyền lực của mình bằng cách đề cập một cách trực diện tất cả mọi bình luận và phân tích về tổng thống. Các chính sách mang tính cưỡng bức của Trump đang khơi dậy động năng của xã hội Mỹ.
Trump không thể lãnh đạo nước Mỹ một cách dễ dàng như có lẽ ông ta vẫn tưởng. Cuộc đụng độ giữa quyền lực lãnh đạo và quyền lực nhân dân vẫn đang diễn ra trên nước Mỹ. Và thế giới sẽ còn chứng kiến nhiều điều thú vị từ nay cho đến khi cuộc đụng độ đó kết thúc, dù ta chưa biết nó sẽ kết thúc dưới hình thái nào.
Paris, 31/1/2017
Nguyễn Thị Từ Huy
Nguồn : RFA tiếng Việt, 31/01/2017 (nguyenthituhuy's blog)
Đọc thêm :
Nền chính trị độc tài Việt Nam còn tồn tại dài lâu ? (3 bài)
