Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Các đài truyn hình Trung Quc đã chiếu mt lot bn bài v chiến dch chng tham nhũng. H đưa ra các d liu chính thc ca y ban Thanh tra, cho biết trong năm 2023 đã có 610.000 cán b b trng pht, khin trách.

xi1

Tập Cận Bình, Trì Hạo Thiên, Trương Hựu Hiệp và Lý Thượng Phúc : Nhà lãnh đạo Trung Quốc đang chơi một trò chơi cổ xưa là đưa các phe phái khác nhau trong quân đội chống lại nhau, tất cả để đảm bảo lòng trung thành của họ với một người. (Ảnh do Nikkoi dựng phim/Nguồn ảnh của Reuters và Yusuke Hinata)

Nht báo Nhân Dân Bc Kinh đã viết 5 bài tán tng bài thuyết trình ca Tp Cn Bình trước y ban Thanh tra K lut, nói rng đng cộng sản Trung Quc đã "m mt mt trn ln chưa tng thy trong lch s", và thành công.

Theo Hoa Nam To Báo,South China Morning Post, ngày 26/1/2024 tường thut, báo Nhân Dân nêu ra "bn nguy him ln (T Đi Nguy Him) đang đe da quyn hành ca đng cộng sản. Đó là các quan chc "thiếu kh năng, vô k lut, xa lìa dân chúng và tham nhũng". Theo t Nhân Dân, tiếng nói chính thc ca đng cộng sản, nhng vn nn này s còn tiếp tc lâu, cn mt "quá trình gian kh kéo dài" mi có th chm dt.

Các đài truyn hình Trung Quc đã chiếu mt lot bn bài v chiến dch chng tham nhũng. H đưa ra các d liu chính thc ca y ban Thanh tra, cho biết trong năm 2023 đã có 610.000 cán b b trng pht, khin trách, tăng thêm 3% so vi năm 2022. Sau khi hai b trưởng Tn Cương, ngoi giao, và Lý Thượng Phúc, quc phòng, biến mt ri b kết ti và cách chc, 32 cuc điu tra cán b cao cp khiến 45 người b k lut, tăng 40%, 27 người trong s này đã ngh hưu trước khi b điu tra. y ban Thanh tra đã ghi thêm các "ti mi" như đc "sách xu", ma túy, và tình dc. Ch có 49 cán b hàng b trưởng, th trưởng b bt, thp hơn con s 53 người trong năm trước.

Trong 11 năm qua, k t khi Tp Cn Bình phát đng chiến dch thanh trng, đã có 294 cán b cp cao b cách chc, theo Hoa Nam To Báo, SCMP. Trước đây, s viên chc b điu tra v k lut còn thp ; năm 2014 ch có 38 người ; năm 2020 có 18 người ; tăng lên 25 người năm 2021 và 32 người năm 2022, theo SCMP.

T báo Hng Kông ch đếm các v thanh trng dân s, chưa k ti các tướng, tá b điu tra. Quân đi Trung Quc có y ban Thanh tra K lut riêng. Sau khi Tp Cn Bình tn công nn tham nhũng, hai v tướng cao nht đã b thanh trng là T Tài Hu (Xu Caihou, 徐才厚), vào năm 2014 ; và Quách Bá Hùng (Guo Boxiong, 郭伯雄), hai năm sau. C hai đu là phó ch tch Quân y Trung ương trước khi b bt.

Tun trước, Quc hi Trung Quốc công b quyết đnh ct chc 9 đi biu gc quân đi nhưng không gii thích lý do ti sao. Trong s này có mt cu tư lnh Không quân, mt tướng Hi quân tng ch huy vùng bin Nam Hi. Năm trong s 9 đi biu mt chc có năm v tướng thuc lc lượng ha tin ca Trung Quc. Lý Ngc Siêu, (Li Yuchao, 李玉超) tng là ch huy trưởng Ha Tin Quân, mi b cho ngh hưu, cùng vi người ph tá t tháng 7 năm ngoái. Mt cu tư lnh "Ha Tin Quân", tướng Ngy Phong Hòa (Wei Fenghe, 凤和), có thi làm b trưởng quc phòng, không làm đi biu quc hi, cũng biến mt mà không ai biết lý do.

Tướng Ngy Phong Hòa tng ph trách "tiếp liu" cho lc lượng Ha Tin Quân. Đó là mt đa v d to cơ hi tham nhũng nht trong quân đi. Trong 9 đi biu quc hi b bãi nhim có đến bn ông tướng tng gi các chc v v tiếp liu. Cu b trưởng quc phòng Lý Thượng Phúc, đã b cho ngh, cũng tng ph trách v tiếp liu trước khi lên chc.

Trong các v điu tra tham nhũng, vic cách chc các tướng lãnh thuc lc lượng ha tin gây chn đng nht. Vì h cũng ph trách các kho vũ khí nguyên t, theo hãng tin Reuters. Nhng người ch huy "Ha Tin Quân" thường b điu tra rt k trước khi được b nhim. Sau đó, người ta có th tin tưởng vào tinh thn phc v, "lp trường" và lòng trung thành vi lãnh tu Tp Cn Bình ca h. Vic theo dõi, kim tra chc không đt nng và không din ra thường xuyên.

Các người ti kim tra tra h có th cũng biết các hành vi tham nhũng ; nhưng đó là mt hin tượng bình thường trong quân đi cng sn, tướng tá nào nm quyn hành đu tìm cách kiếm chác. Chính nhng người đi kim soát, thanh tra, cũng nhân dp vòi tin hi l. Mt câu ca dao thi cộng sản Vit Nam cũng có th áp dng bên Trung Quc :

Thanh "cha", thanh m, thanh dì

H có phong bì th li "thanh kiu"

Tp Cn Bình đã đu tư rt nhiu đ hin đi hóa Ha Tin Quân, vi ba kho cha ha tin trong các vùng sa mc thuc các tnh Tân Cương, Cam Túc và Ni Mông C, theo Aadil Brar, báo Newsweek. T Newsweek cũng loan mt tin ng tri" do Tình báo M tiết l, là trong quân đi Trung Quốc có lúc h không đ xăng mà nước" vào ha tin ! Ngoài ra, nhiu mái đy trên các hm cha ha tin hư mà không được sa, không điu khin được, theo hãng tin Bloomberg.

Cuc thanh trng các tướng lãnh ch huy Ha Tin Quân là mt vic phi làm, vì Tp Cn Bình đang c xây dng mt quân đi tân tiến, hy vng s đng "hàng đu thế gii" vào năm 2050, ngang sc hoc vượt qua quân đi M. Ha Tin Quân thu nhn các nhà khoa hc và k thut gii nht đ hướng v tương lai, không ng cũng là nơi tham nhũng nng n như các ngành khác.

Khi kim đim chiến dch bài tham nhũng trong quân đi Trung Quốc, Hoa Nam To Báo (SCMP) cho biết mt cu ch bút ca Hc Tp Thi Báo (Study Times) nhn thy phn ln các tướng lãnh b truy cu đã v hưu, nhng người này được b nhim trước khi Tp Cn Bình nhm chc : "Trong s nhng người b bt vì tham nhũng gn đây rt ít người đang ti chc. Phn ln các hành đng nhũng lm đã din ra trước đây 10 năm, 20 năm. y ban Thanh tra không áp dng mt quy tc bt thành văn, là không đng ti nhng quan chc đã v hưu. Trong mươi năm ti, chc Tp Cn Bình s không nhm vào các tướng lãnh na".

Bài báo trên t Nhân Dân, Bc Kinh, cũng nhn mnh đng cộng sản Trung Quc phi rút ly nhng bài hc t "các đng cng sn ln và các đng tn ti rt nhiu năm" nhưng đã tht bi. Ai cũng hiu h nhc đến kinh nghim ca Liên bang Xô Viết và các nước Đông Âu.

Nói chuyn vi các cán b lãnh đo trong y ban Thanh tra ngày 8/1 gn đây, Tp Cn Bình nhn mnh chng tham nhũng là mt "vn đ chiến lược" ca cộng sản Trung Quc : "Chúng ta là Đng cm quyn theo ch nghĩa Marx ln nht (hin có 98 triu đng viên). Phi làm sao đ Đng ta thoát khi cnh lúc lên lúc xung và bo đm Đng s không bao gi thay đi bn cht, quyết tâm, và các đc tính ca mình".

Tp Cn Bình không nhìn thy "quyết tâm bo v bn cht đc tài" ca đng hoàn toàn mâu thun vi ý mun bài tr tham nhũng ! Ông không thy mt bài hc, là : Chính chế đ đc quyn, đc đng đã đ ra nn tham nhũng và da trên tham nhũng đ tn ti. Trong đi sng xã hi cũng như trong quân đi. Không riêng gì trong các nước cng sn mà các chế đ đc tài bt c đâu cũng to ra tham nhũng.

Ai cũng biết nn tham nhũng tràn lan trong quân đi Xô Viết, di sn còn dây dưa ti bây gi. Khi quân Nga tn công Ukraine và b thm bi trong nhng ngày đu tiên, người ta mi biết các tướng lãnh tham nhũng làm cho quân đi Nga yếu hơn, vũ khí, xe c không được bo trì, lương thc không đ. Vladimir Putin đã phi thay đi các tướng ch huy nhiu ln. Bao gi Trung Quc còn chế đ cng sn thì c gung máy quân s còn đy tham nhũng.

Có th đt ra hai câu hi : (1) Mt quân đi vi ung nht tham nhũng như vy có sn sàng đ đánh Đài Loan hay không ? (2) Đến bao gi thì quân đi Trung Quốc có th đ sc ngang vi quân đi M và các nước đng minh ca M ?

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 02/02/2024

Additional Info

  • Author Ngô Nhân Dụng
Published in Diễn đàn

Trung Quốc : Cuộc thanh trừng trong quân đội để lộ yếu điểm và sẽ tiếp tục lan rộng ?

Một cuộc thanh trừng đang lan rộng nhằm vào các tướng lĩnh đã làm suy yếu Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa (PLA), để lộ nạn tham nhũng ăn sâu cắm rễ, vốn cần phải có thêm thời gian để giải quyết, đồng thời làm chậm tiến trình hiện đại hóa quân đội của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, giữa bối cảnh căng thẳng địa chính trị trên thế giới, các nhà phân tích bình luận với Reuters.

trungquoc1

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong cuộc duyệt binh vào ngày 3/9/2015

Hôm thứ Sáu 29/12, chín quan chức cao cấp trong Bộ Quốc phòng bị Ủy ban thường vụ Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc tuyên bố bãi nhiệm tư cách đại biểu Quốc hội Trung Quốc, theo truyền thông nhà nước tường thuật.

Đây là một động thái được xem là tiền đề cho việc mở rộng lệnh trừng phạt nhằm vào những quan chức vi phạm.

Nhiều người trong số đó là quan chức từ Lực lượng Tên lửa - một bộ phận quan trọng trong Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa, phụ trách giám sát các tên lửa hạt nhân và chiến thuật.

Các cuộc thanh trừng được xem gây bất lợi cho ông Tập Cận Bình, người đã quyết định bơm hàng tỷ USD trong việc mua và phát triển trang thiết bị, thuộc các nỗ lực hiện đại hóa nhằm thiết lập một lực lượng quân đội "đẳng cấp" trước năm 2050, trong bối cảnh Bắc Kinh gia tăng ngân sách dành cho quốc phòng với tốc độ nhanh hơn tốc độ phát triển kinh tế trong một số năm.

Việc một số tướng lĩnh bị bãi nhiệm tư cách đại biểu quốc hội và một số lãnh đạo doanh nghiệp quốc phòng bị loại khỏi Chính hiệp Toàn quốc Trung Quốc gần đây, tuy nhiên, đã làm ảnh hưởng tiêu cực đến nỗ lực này của ông Tập, và đặt ra các câu hỏi về liệu đã có sự giám sát đúng cách liên quan các khoản đầu tư khổng lồ cho quân đội trong bối cảnh Trung Quốc đang đối đầu với Mỹ tại một số khu vực chính, bao gồm Đài Loan và Biển Đông.

Kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2012, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã bước vào một cuộc thanh trừng chống tham nhũng trên nhiều lĩnh vực, các quan chức chính phủ và của Đảng cộng sản Trung Quốc, với Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa là một trong những mục tiêu chính.

Chín vị tướng từ PLA bị bãi nhiệm chức vụ trong Quốc hội Trung Quốc đã nắm quyền tại một số đơn vị quân đội : họ là các cựu tư lệnh hoặc phó tư lệnh của Lực lượng Tên lửa thuộc PLA, một người là cựu tư lệnh không quân, và một người là tư lệnh hải quân Chiến khu miền Nam, phụ trách Biển Đông. Bốn quan chức khác phụ trách về trang thiết bị quân sự.

"Đây là một dấu hiệu rõ ràng họ đang bị thanh trừng", Andrew Scobell, nhà nghiên cứu về Trung Quốc, từ Viện Hòa bình Hoa Kỳ (United States Institute for Peace) nói với Reuters.

trungquoc2

Hai tháng sau khi tướng Lý Thượng Phúc bị sa thải khỏi chức Bộ trưởng Quốc phòng, Trung Quốc có người kế nhiệm ông Lý là Đô đốc Đổng Quân, cựu Tư lệnh Hải quân Quân Giải phóng

'Sẽ còn thêm người bị thanh trừng'

Bắc Kinh đã không đưa ra lời giải thích vì sao bãi nhiệm các tướng lĩnh này. Một số nhà phân tích cho rằng, các bằng chứng đều hướng đến nạn tham nhũng trong khâu mua trang thiết bị quân sự do Lực lượng Tên lửa tiến hành.

"Sẽ còn thêm người bị trừng phạt. Cuộc thanh trừng tập trung tại Lực lượng Tên lửa chưa kết thúc", Alfred Wu, Phó Giáo sư từ Trường Chính sách công Lý Quang Diệu từ Singapore cho biết.

Ngụy Phượng Hòa, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc, người từng nắm chức vụ lãnh đạo Lực lượng Tên lửa, cũng đã biến mất. Khi được hỏi về ông ta đang ở đâu, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc hồi tháng 8 cho biết, quân đội nước này không có sự dung thứ nào cho nạn tham nhũng.

Người kế nhiệm ông Ngụy, tướng Lý Thượng Phúc, cũng đã đột ngột bị bãi nhiệm chức vụ bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc hồi tháng 10, mà không có lời giải thích nào, sau khi biến mất vài tháng trước đó.

Ông ấy cũng từng là người đứng đầu Bộ Phát triển Trang bị Quân ủy Trung ương Trung Quốc. Một trong những cấp phó khi đó của ông Lý cũng đã bị bãi nhiệm tư cách đại biểu quốc hội hôm thứ Sáu 29/12.

trungquoc3

Trung Quốc đã chính thức bãi nhiệm Bộ trưởng Quốc phòng Lý Thượng Phúc (phải), hai tháng sau khi ông không xuất hiện trước công chúng vào tháng 10

Cùng ngày 29/12, Đô đốc Đổng Quân, cựu Tư lệnh Hải quân Quân Giải phóng, người có kinh nghiệm đặc trách khu vực Biển Đông, đã được bổ nhiệm chức vụ Bộ trưởng Quốc phòng, thay thế ông Lý đã bị cách chức.

Giới phân tích cho rằng trong khi nạn tham nhũng đã từ lâu được biết đến tồn tại trong quân đội Trung Quốc, quy mô của đợt truy quét mới nhất và sự dính dáng của Lực lượng Tên lửa thuộc PLA thật sự gây sốc.

"Cơ quan này thuộc PLA đã có một quy trình chọn lọc nghiêm ngặt nhất đối với các quan chức cấp cao, xét về tầm quan trọng phải có đội ngũ nhân sự được tin cẩn cao, phụ trách các vũ khí hạt nhân của Trung Quốc", Dennis Wilder, nhà nghiên cứu cấp cao từ Ý tưởng Đối thoại Mỹ-Trung về Các vấn đề toàn cầu (Initiative for U.S.-China Dialogue on Global Issues), trực thuộc Đại học Georgetown cho biết.

"Hơn nữa, dường như đã có liên quan đến một số nhân vật cấp cao thay vì chỉ một 'quả táo hỏng'".

Các nhà phân tích cũng cho rằng việc thanh trừng những lãnh đạo quân sự cấp cao này có thể khiến Lực lượng Tên lửa tạm thời suy yếu cho đến khi Tập Cận Bình có thể chấn chỉnh trật tự nội bộ.

"Lực lượng hạt nhân mang tính chiến lược là điều mà Trung Quốc đã dựa theo, như nền tảng trong nền an ninh quốc gia, và là cứu cánh cuối cùng liên quan đến vấn đề Đài Loan", bà Tôn Vân, Giám đốc Chương trình Trung Quốc, từ Trung tâm Stimson, thủ đô Washington D.C cho biết.

"Trung Quốc sẽ phải mất thời gian để dọn dẹp mớ hỗn độn và phục hồi niềm tin về sức mạnh và uy tín đối với Lực lượng Tên lửa. Điều này đồng nghĩa trong thời gian hiện tại, Trung Quốc đang rơi vào thế yếu hơn".

Bà Tôn mô tả chiến dịch của ông Tập nhằm trừ khử nạn tham những trong quân đội là một nhiệm vụ 'của nhà vua Sisyphus', "không bao giờ có thể hoàn tất".

Chiến đấu và chiến thắng ?

Nhìn về tương lai xa hơn, các nhà phân tích nói với Reuters rằng nạn tham nhũng mang tính kinh niên cứ mãi tồn tại trong quân đội Trung Quốc, là xuất phát những nguyên nhân sâu xa sau - bao gồm các sĩ quan hưởng lương thấp và tính không minh bạch trong ngân sách chi tiêu quân sự - và những vấn đề này đã không được giải quyết.

Trần Đạo Ấn, cựu phó giáo sư từ trường Khoa học Chính trị và Luật, Đại học Thượng Hải, nhận định cuộc truy quét hiện nay có thể khiến Chủ tịch Tập không muốn liều lĩnh có những xung đột nghiêm trọng với các quan chức khác trong giới quân đội trong khoảng từ năm đến mười năm tới đây.

"Trước khi nhận ra tình hình tham nhũng lan tràn như thế nào, ông ta [Chủ tịch Tập] đã mù quáng tuân theo hệ tư tưởng của mình, và nghĩ rằng quân đội có thể thật sự 'chiến đấu và chiến thắng' như mong đợi của mình", ông Trần, người hiện nay là nhà phê bình chính trị từ Chile đánh giá.

"Nhưng làm sao mà các tướng lĩnh có thể đặt tâm huyết vào việc chiến đấu, nếu họ bận rộn bỏ túi riêng ? Ông Tập hiện biết rằng lời tuyên thệ về lòng trung thành với đảng và với quân đội là trống rỗng. Tôi hình dung, chuyện này sẽ tước đoạt niềm tin của ông ấy, theo một cách nào đó", ông bình luận với Reuters.

Nguồn : BBC, 31/12/2023

Additional Info

  • Author BBC tiếng Việt
Published in Châu Á

Sự vắng mặt của nhiều sĩ quan trong tiệc mừng Quốc Khánh thể hiện quyết tâm của Tập Cận Bình trong việc củng cố lòng trung thành của quân đội.

tap01

Bên trong cuộc thanh trừng quân đội của Tập Cận Bình - Ảnh minh họa 

Một cuộc đại thanh trừng quân đội đang được tiến hành ở Trung Quốc.

Sự vắng mặt của các nhân vật chủ chốt của quân đội trong bữa tiệc chiêu đãi kỷ niệm ngày thành lập nước Trung Hoa thời hiện đại vào tuần trước đã làm rõ thực tế đó và khiến chính giới Bắc Kinh phải suy nghĩ về ý định của Chủ tịch Tập Cận Bình.

Một trong những cái tên đáng chú ý nhất là Lý Thượng Phúc, 65 tuổi, Ủy viên Quốc vụ kiêm Bộ trưởng Quốc phòng, người đã không được nhìn thấy suốt nhiều tuần qua. Việc ông bị thất sủng đã được công khai cho công chúng Trung Quốc vào đêm 28/09 khi họ xem truyền hình trực tiếp từ phòng tiệc của Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh.

Buổi tiệc này là nhằm kỷ niệm 74 năm ngày thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Nó cũng là thời điểm bắt đầu kỳ nghỉ lễ Quốc Khánh và Tết Trung Thu, khi các gia đình quây quần bên nhau để ăn mừng dưới ánh trăng rằm.

Nhưng bầu không khí bao trùm các tầng lớp chính trị ở Bắc Kinh không hề bình yên chút nào.

Lý Thượng Phúc là một sĩ quan quân đội nổi tiếng, người giám sát việc khởi động dự án thám hiểm Mặt Trăng Hằng Nga (Chang’e) của Trung Quốc.

tap02

Một chiếc máy bay phản lực bay ngang qua Mặt Trăng ngày trung thu khi nhìn từ Osaka, Nhật Bản, vào ngày 29/09. (Ảnh của Yo Inoue)

Sự vắng mặt của vị tướng, người mà tên tuổi có liên hệ mật thiết với Mặt Trăng nhờ một trong những nhiệm vụ lớn nhất của ông, vào đêm trước Tết Trung Thu cho thấy nền chính trị Trung Quốc đã trở nên khắc nghiệt như thế nào.

Lý cũng là một trong bảy thành viên của Quân ủy Trung ương do Tập làm chủ tịch.

"Vấn đề là Lý Thượng Phúc là nhân vật được một đồng minh của Tập tiến cử và người đó thuộc thế hệ đỏ thứ hai vốn được Tập đặc biệt giữ lại để nắm quyền kiểm soát quân đội," một nguồn tin cho biết. "Đồng minh" mà nguồn tin nhắc đến là Trương Hựu Hiệp, 73 tuổi, một trong hai Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương.

tap03

Từ trái sang phải : Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nâng ly chúc mừng sau bài phát biểu kỷ niệm 74 năm thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Lý Thượng Phúc tuyên thệ nhậm chức Bộ trưởng Quốc phòng. (Nikkei ghép ảnh/Nguồn ảnh từ AP)

"Thế hệ đỏ thứ hai" là từ dùng để chỉ con cái của các lãnh đạo Đảng cộng sản Trung Quốc thời kỳ cách mạng.

Lý thực sự đã quá già để được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Quốc phòng, nhưng Tập đã đồng ý vì tôn trọng Trương. Và vào tháng 3, Lý được bổ nhiệm làm Ủy viên Quốc vụ và Bộ trưởng Quốc phòng.

Trước khi đảm nhận vai trò tại Bộ Quốc phòng, Lý từng là Cục trưởng Cục Phát triển Thiết bị của Quân ủy Trung ương, cơ quan chịu trách nhiệm mua sắm vũ khí và do đó có quyền lực lớn.

Một điểm quan trọng cần lưu ý là Lý đã tiếp quản vị trí này từ Trương.

Một điểm quan trọng khác là Lý phụ trách mua máy bay chiến đấu và hệ thống tên lửa hiệu suất cao từ Nga. Vì điều này, ông đã bị Mỹ trừng phạt vì cáo buộc vi phạm các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Nga. Kết quả là cuộc gặp giữa các bộ trưởng quốc phòng Mỹ và Trung Quốc đã không được tổ chức trong một thời gian.

tap04

Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trương Hựu Hiệp là người thân cận với Chủ tịch Tập. © AP

Trong chính giới Trung Quốc, có tin đồn rằng Tập đang gửi đi một thông điệp bằng cách trừng phạt nghiêm khắc Lý : Trương, người được coi là đồng minh của Tập và thuộc thế hệ đỏ thứ hai, chí ít phải chịu một phần trách nhiệm.

Hiện tại Trương dường như đã an toàn ; sự hiện diện của ông tại bữa tiệc đã xác nhận điều đó.

Tập đã quyết định giữ lại Trương, người năm nay ngoài 70 tuổi, làm Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương thêm một nhiệm kỳ vào tháng 10 năm ngoái vì Trương có ảnh hưởng đối với quân đội.

Các tướng lĩnh đương nhiệm chủ yếu được bổ nhiệm từ thời Tập, nhưng Tập vẫn cần Trương – một "siêu cựu chiến binh" và là anh hùng trong chiến tranh Trung-Việt năm 1979 – để duy trì sự ổn định.

Cuộc thanh trừng lớn đang diễn ra phản ánh một sự thay đổi lớn về động lực. Không phải ngẫu nhiên mà bộ phận mua sắm trang thiết bị quân sự lại là mục tiêu đầu tiên.

Cuối tháng 7, Bộ đã gửi một tín hiệu quan trọng, thông báo sẽ điều tra các vấn đề liên quan đến mua sắm từ tháng 10/2017.

Các vấn đề đang bị điều tra cho thấy có dấu hiệu tham nhũng, và quãng thời gian bị điều tra trùng khớp với nhiệm kỳ Cục trưởng Cục Phát triển Thiết bị của Lý.

Nhưng điều tra không quay ngược lại thời của người tiền nhiệm của Lý là Trương ; nó chỉ nhắm vào một mình Lý.

Vẫn chưa rõ lý do tại sao Tập chỉ để một mình Lý làm "con dê tế thần," nhưng đây là một bí ẩn sẽ được chuyên mục này giải đáp trong tương lai.

Tuần này, trọng tâm của chuyên mục sẽ tập trung nhiều hơn vào cơ cấu quyền lực phức tạp của Tập Cận Bình.

Người ta có thể nghĩ rằng vị tướng lão thành Trì Hạo Điền, 94 tuổi, cũng sẽ vắng mặt trong bữa tiệc vào ngày 28/09, nếu xét đến vai trò của ông trong mật nghị Bắc Đới Hà mùa hè năm nay.

tap05

Vị tướng lão thành Trì Hạo Điền, cựu Bộ trưởng Quốc phòng, vào ngày 26/03/1998.

Trì là cựu Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc cao tuổi nhất còn sống. Tại mật nghị Bắc Đới Hà – sự kiện thường niên tại một khu nghỉ mát ven biển ở tỉnh Hà Bắc dành cho các đảng viên quyền lực, cả đương nhiệm và đã nghỉ hưu – cựu Phó Chủ tịch nước Tăng Khánh Hồng, 84 tuổi, đã đưa ra một số lời khuyên gay gắt cho các lãnh đạo đảng đương nhiệm trong khi Trì ngồi cạnh ông.

Thế nhưng, Trì vẫn nhận được lời mời dự tiệc mừng như những năm trước ; địa vị của ông trong quân đội dường như vẫn không lay chuyển.

Mặt khác, Tăng Khánh Hồng và Trương Đức Giang, 76 tuổi, cựu Chủ tịch Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc (tức Chủ tịch Quốc hội Trung Quốc), đều vắng mặt trong bữa tiệc. Trương là đảng viên lão thành thứ ba tại mật nghị Bắc Đới Hà.

Tuy nhiên, sự vắng mặt của hai người là điều bình thường trong thời kỳ Tập Cận Bình.

Ngoại trừ những bữa tiệc cực kỳ quan trọng, chẳng hạn như tiệc mừng nhân kỷ niệm 70 năm thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, các cựu thành viên Ban Thường vụ Bộ Chính trị, cơ quan ra quyết định hàng đầu của đảng, thường không được mời dự tiệc trong những năm gần đây.

Điều tương tự cũng đúng với các trợ lý thân cận của Tập. Lật Chiến Thư, 73 tuổi, cũng là cựu Chủ tịch Ủy ban Thường vụ Quốc hội, và nhiều người khác cũng không có mặt trong bữa tiệc.

Tuy nhiên, Trì Hạo Điền lại được mời. Dù đã 94 tuổi nhưng vị tướng vẫn còn rất sung sức và có thể đi lại mà không cần người trợ giúp.

Ông được mời bởi vì quân đội là nguồn gốc của quyền lực chính trị to lớn của Tập. Nếu không có quân đội, Tập sẽ không có được vị trí như hiện nay.

Một phần nhờ vào quân đội, Tập đã có thể giành được nhiệm kỳ Tổng bí thư thứ ba chưa từng có tiền lệ vào tháng 10 năm ngoái.

tap06

Ngụy Phượng Hòa, một cựu Bộ trưởng Quốc phòng khác, cũng vắng mặt trong bữa tiệc mừng Quốc Khánh. © Reuters

Một thông lệ khác của bữa tiệc là mời các cựu Bộ trưởng Quốc phòng, nhưng năm nay có một sự vắng mặt bất thường. Ngoài bộ trưởng đương nhiệm Lý Thượng Phúc, cựu bộ trưởng Ngụy Phượng Hòa cũng không có mặt.

Ngụy, 69 tuổi, là người tiền nhiệm của Lý, đồng thời giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng và Ủy viên Quốc vụ. Ông cũng là cựu Tư lệnh Quân đoàn Pháo binh số 2, tiền thân của Quân chủng Tên lửa, lực lượng giám sát kho vũ khí hạt nhân và tên lửa của Trung Quốc.

Gần đây, đã có nhiều bí ẩn xoay quanh Quân chủng Tên lửa. Cuối tháng 7, hai quan chức hàng đầu của đơn vị này bất ngờ bị cách chức. Có thông tin cho rằng nhiều sĩ quan cấp cao của Quân chủng Tên lửa đã bị giam giữ.

Tuy nhiên, Ngụy Phượng Hòa (hiện đã nghỉ hưu) thậm chí còn không phải là thành viên Quân ủy Trung ương. Điều này khiến các nhà quan sát phải tự hỏi sự vắng mặt của ông có ý nghĩa gì.

Nhưng câu hỏi lớn hơn là : Tập Cận Bình hy vọng đạt được gì từ cuộc đại thanh trừng của mình ?

Một chuyên gia quen thuộc với cơ cấu quyền lực của chính quyền Trung Quốc cho biết Tập đang tìm cách củng cố quyền lực của mình thông qua các quân nhân trung thành. Chuyên gia cũng nói thêm rằng một nhóm gồm các phe phái lớn trong quân đội mà Tập có thể kiểm soát đang lớn dần. Chuyên gia kết luận : "Bằng cách cố tình chia rẽ từ bên trong và khiến các phe phái cạnh tranh với nhau để thể hiện lòng trung thành với ông ấy, Tập đang cố gắng hình thành một nhóm mạnh hơn, với cam kết trung thành tuyệt đối".

Về vấn đề này, Tập chỉ đơn giản là áp dụng một chiến lược cổ xưa đã được các hoàng đế Trung Quốc sử dụng.

Nhiều thế kỷ trước, thừa tướng là quan chức cấp cao nhất làm cố vấn cho các hoàng đế. Và hoàng đế thường bổ nhiệm hai người – Tả thừa tướng và Hữu thừa tướng – để họ cạnh tranh với nhau.

Trong một diễn biến lớn tại bữa tiệc tuần trước, Tập đã đích thân đọc bài phát biểu chúc mừng. Tại buổi chiêu đãi năm ngoái, Thủ tướng Lý Khắc Cường, 68 tuổi, là người phát biểu.

Trước sự kiện này, các báo cáo về việc người sáng lập tập đoàn bất động sản China Evergrande Group bị bắt giữ đã gây ra làn sóng chấn động trong giới kinh doanh Trung Quốc. Tuy nhiên, trong bài phát biểu của mình, Tập không đưa ra bất kỳ thông báo mới nào về kinh tế.

FILES-CHINA-POLITICS-CONGRESS-XI

Du khách tại Bảo tàng Đảng cộng sản Trung Quốc, nơi trưng bày ảnh của Tập Cận Bình, ở Bắc Kinh, vào ngày 4/9/2022. NOEL CELIS / AFP

Thay vào đó, những chi tiết bất thường của sự kiện đã giúp dư luận Trung Quốc và phần còn lại của thế giới xác nhận tình hình bất thường xung quanh quân đội.

Danh sách tham dự từ phía Bộ Ngoại giao cũng bất thường. Tần Cương, người bị cách chức Ngoại trưởng hồi cuối tháng 7, cũng nằm trong số những người vắng mặt. Trên thực tế, Tần vẫn chưa chính thức bị loại khỏi chức vụ còn lại của mình, Ủy viên Quốc vụ. Hiện chưa rõ nguyên nhân khiến ông không thể xuất hiện trong bữa tiệc.

Nhiều phụ tá của Tập vẫn chưa nhận được lời giải thích chính thức nào về những lần vắng mặt, sa thải, và sự im lặng xoay quanh những vấn đề lớn gần đây. Tại bữa tiệc, họ phải cố gắng đoán biết ý định của nhà lãnh đạo cao nhất bằng cách ghi lại danh sách người tham dự, cố gắng đọc nét mặt của họ, và xác định những người vắng mặt.

Kỳ nghĩ lễ quốc gia bắt đầu vào ngày hôm sau. Nhưng tin đồn đã xôn xao khắp chính giới Bắc Kinh từ đêm hôm trước.

Katsuji Nakazawa

Nguyên tác : "Inside Xi Jinping’s great military purge," Nikkei Asia, 05/10/2023

Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 09/10/2023

Katsuji Nakazawa là nhà báo và biên tập viên cấp cao của Nikkei, hiện sinh sống tại Tokyo. Ông đã dành bảy năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở thành trưởng văn phòng Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.

Additional Info

  • Author Katsuji Nakazawa, Nguyễn Thị Kim Phụng
Published in Diễn đàn