Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Việt Nam : Cuộc tấn công vũ trang ở Tây nguyên gợi lại bóng ma xung đột sắc tộc

Le Monde có bài viết "Tại Việt Nam, một cuộc tấn công vũ trang làm tái sinh bóng ma xung đột sắc tộc". Trong quốc gia cộng sản này, những vụ dùng vũ khí tấn công vào các đại diện của đảng rất hiếm hoi. Thế nên hai vụ hôm Chủ nhật 11/06 nhắm vào hai trụ sở ủy ban xã ở Tây nguyên là một cú sốc lớn.

xungdot1

Voi chở khách du lịch thăm hồ Lak ở Đắc Lắc. © Wikipedia/Đỗ Tuấn Hưng

Chín người đã bị sát hại, trụ sở bị phóng hỏa. Chính quyền đã triển khai lực lượng công an, quân đội, bắt giữ mấy chục người (theo báo trong nước là 74). Mười ngày sau sự kiện, những nghi vấn về động cơ thực sự của vụ tấn công vẫn còn đó. Nếu báo chí chính thức đưa tin rộng rãi về việc bắt giữ các hung thủ, kiểm duyệt vẫn gắt gao : cả trăm người bị phạt vạ vì chia sẻ "tin tức sai lạc" trên mạng xã hội. Bộ Công An mô tả những kẻ tấn công là "có tổ chức, bạo lực, táo tợn, dã man và vô nhân đạo".

Người Thượng cảm thấy thiệt thòi trước người Kinh

Chủ đề rất nhạy cảm ở Việt Nam. Hai xã Ea Ktur và Ea Tiêu thuộc huyện Cư Kuin tỉnh Đắc Lắc ở Tây Nguyên, khu vực người Thượng từ lâu vẫn chịu thiệt thòi trước người Kinh vốn chiếm 85% trong số 97 triệu dân Việt. Xứ sở "Hoàng triều cương thổ" là nơi sinh sống của những sắc tộc theo đạo Tin Lành do người Pháp và Mỹ sang truyền giáo. Từ khi thống nhất hai miền Nam Bắc năm 1976, chính quyền cộng sản bị cáo buộc trấn áp sắc tộc.

Trong những vụ bạo động hay biểu tình hiếm hoi bị đàn áp thẳng tay, nỗi bất bình thường từ việc bị chiếm đất, chiếm rừng, xâm hại môi trường, vi phạm tự do tín ngưỡng. Theo tổ chức phi chính phủ True Voice of Dega ở Hoa Kỳ, hôm 20/04 có ít nhất một vụ biểu tình của dân làng cũng thuộc huyện Cư Kuin. Hiệp hội lưu vong chuyên bảo vệ quyền của người Thượng nói rằng người biểu tình bị đánh bằng dùi cui điện, bảy người bị thương.

Vụ tấn công cùng lúc vào hai xã cách nhau hơn một chục cây số diễn ra đêm thứ Bảy rạng sáng Chủ nhật 11/06 bởi những người vũ trang mặc đồ treilli. Bốn công an bị sát hại tại chỗ, những người khác bị thương, sau đó các hung thủ còn giết chết một bí thư đảng ủy và một chủ tịch xã khi hai người này đến nơi. Ba thường dân họ gặp trên đường cũng bị giết hại, ba người khác bị bắt làm con tin rồi được thả khi những kẻ vũ trang này bị truy lùng.

Fulro hay Đề Ga đứng phía sau ?

Một trong số các hung thủ, Y Tho Ayun, 35 tuổi, được cho là "bộ óc" của vụ manh động. Người này "thú nhận" đã xúi giục dân làng tấn công, dùng "những người được tin tưởng". Bộ Công an cũng xác nhận đó là "các thanh niên người Thượng". Một viên chức của bộ hôm thứ Sáu nói rằng cuộc điều tra "cho thấy các thế lực thù địch với Việt Nam, trong đó có các thành viên lưu vong của Mặt trận Thống nhất đấu tranh cho các dân tộc bị áp bức - Front unifié de lutte des races opprimées [Fulro] - đứng sau các cuộc tấn công này", nhằm "chia rẽ giữa người Kinh và các sắc tộc thiểu số, gây tiếng vang quốc tế cho tổ chức".

Fulro, tổ chức du kích vũ trang của người Thượng được thành lập trong thập niên 60, hoạt động từ Cam Bốt, đã giải giáp năm 1992, nhưng vẫn thường bị chính quyền tố cáo cùng với những nhóm nhỏ khác và các "thế lực thù địch" như hiệp hội bảo vệ nhân quyền Dega có trụ sở ở Mỹ. Các tổ chức này nói rằng không có liên hệ gì với các sự kiện hôm 11/06. Yduen Buondap, một người có trách nhiệm của True Voice of Dega trong thư điện tử đã viết : "Không một thành viên nào của tổ chức chúng tôi liên can đến sự việc, nhưng chúng tôi có thông tin là người Thượng nổi dậy đòi quyền lợi vì họ không còn chịu đựng được nữa". 

Theo người này, hàng ngày người Thượng bị trấn áp, bắt bớ, chịu áp lực từ chính quyền : "Họ hành động để thế giới biết được tình hình, sau nhiều năm cố gắng tìm kiếm giải pháp hòa bình nhưng thất bại". Yduen Buondap khẳng định sau vụ tấn công ngày 11/06, chính quyền Việt Nam đã vũ trang cho các thường dân để truy lùng những hung thủ, ít nhất bốn nông dân người Thượng đã bị bách hại.

Pháp ủng hộ Ukraine gia nhập NATO

Liên quan đến chiến tranh ở Ukraine, Le Monde cho biết, Pháp thiên về khuynh hướng ủng hộ Kiev gia nhập NATO, xích gần lại với quan điểm của Ba Lan và các nước Baltic, trong khi Đức bác bỏ. Theo nguồn tin của tờ báo, hội đồng quốc phòng họp ngày 12/06 tại Élysée đã xem xét khả năng kết nạp Ukraine, nay được Paris coi là sự bảo đảm cho an ninh, vì có thể ngăn chận những cuộc xâm lăng khác của Moskva.

Đề nghị sẽ được đưa ra trong hội nghị thượng đỉnh thường niên của NATO sẽ diễn ra tại Vilnius, thủ đô Litva trong hai ngày 11 và 12/07. Đây thực sự là một bước ngoặt của Pháp. Hồi năm 2008 tại thượng đỉnh Bucarest, tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy và thủ tướng Đức Angela Merkel đã chận lại khả năng cho Kiev nhanh chóng tham gia vào Liên minh Bắc Đại Tây Dương, ngược với Hoa Kỳ. Ông Emmanuel Macron lâu nay cũng theo chủ trương này, nhưng nay đã đổi ý.

Kiev đang gặp khó khăn trong chiến dịch phản công. Sau khi tái chiếm được 100 kilomet vuông lãnh thổ trong tuần đầu, quân đội Ukraine chỉ giành lại được 15 kilomet vuông trong tuần lễ thứ hai. Tình hình càng bấp bênh hơn khi quân viện của phương Tây đã gần như đạt đỉnh. Chỉ riêng Hoa Kỳ đã viện trợ trên 40 tỉ đô la gồm thiết giáp, đại bác, drone và nhiều loại thiết bị, còn Liên Hiệp Châu Âu và các nước thành viên hỗ trợ 14 tỉ euro. Một sự trợ giúp chưa từng thấy trong lịch sử chiến tranh hiện đại, nhưng không thể kéo dài mãi mãi.

Pháp đang nghiên cứu chuyển giao hỏa tiễn địa-không dẫn đường Scalp, người anh em sinh đôi của Storm Shadow Anh quốc đã có mặt ở Kiev từ giữa tháng Năm. Hỏa tiễn Scalp có thể xuyên thủng những mục tiêu kiên cố như boong-ke hay tầng hầm các tòa nhà ở cách vài trăm cây số với độ chính xác cao. Cũng theo Le Monde, Pháp có thể cung cấp 50 hỏa tiễn loại này.

Một số nước Đông Ấu có thể tự ý gởi quân sang giúp Kiev

Trước sự ngần ngại của phương Tây về việc Ukraine gia nhập NATO, một số nước nhất là Đông Âu còn muốn gởi bộ binh sang giúp nếu Kiev phải đứng ngoài Liên minh. Cựu tổng thư ký NATO Anders Fogh Rasmussen không loại trừ khả năng Ba Lan và tiếp theo là các nước Baltic tự ý gởi viện binh sang Ukraine dưới hình thức "liên minh những người tình nguyện" để tránh tiếng can thiệp.

Trên trang Ý kiến của Le Monde, tác giả Pierre Haroche, đại học Queen Mary ở Luân Đôn cũng cho rằng "Kết nạp Ukraine vào NATO là thuận chiều lịch sử". Theo ông Haroche, có ba lý do để Paris ủng hộ Kiev. Thứ nhất, với việc Ukraine không chỉ được đồng minh vũ trang, huấn luyện và sẽ được bảo đảm an ninh, thì sẽ vô nghĩa nếu từ chối tư cách thành viên, vốn chỉ hợp thức hóa một thực tế có sẵn. Tỏ ra nhập nhằng sẽ là nguy hiểm vì chỉ thúc đẩy Moskva trắc nghiệm giới hạn của sự ủng hộ Kiev. Trước sau gì Ukraine cũng sẽ được gia nhập, Pháp sẽ có lợi khi tạo điều kiện cho việc này.

Thứ hai, một Ukraine là thành viên NATO là cơ hội cho tầm nhìn về an ninh Châu Âu của Pháp. Nhiều nhà lãnh đạo Châu Âu vẫn cho rằng Châu lục không thể tự vệ nếu không có Mỹ, tuy nhiên Ukraine đã chứng tỏ một quốc gia Châu Âu dù trang bị kém lúc ban đầu và được viện trợ nhỏ giọt, vẫn đối đầu được với quân xâm lăng Nga.

Thứ ba, đóng lại cánh cửa NATO trước Kiev không phải là không nguy hiểm. Một số quốc gia Trung Âu và Đông Âu coi việc bảo vệ Ukraine là sự bảo đảm cho an ninh của chính họ. Câu trả lời gây thất vọng của NATO trước khát khao của Kiev có nguy cơ tạo căng thẳng, dẫn đến sự tách biệt chiến lược giữa Đông và Tây Âu. Quân đội Ukraine đang trong cuộc phản công đầy dũng cảm để chống xâm lược. Như trong mọi cuộc chiến tranh, niềm hy vọng và cảm giác được cộng đồng rộng lớn ủng hộ là nguồn cổ vũ quý giá cho những người lính chiến.

Châu Âu tăng cường tự vệ kinh tế trước Trung Quốc

Sự tình cờ thứ nhất : Ủy Ban Châu Âu giới thiệu một loạt biện pháp để bảo vệ các doanh nghiệp và công nghệ Châu Âu, tránh bị Bắc Kinh thâu tóm, đúng vào dịp thủ tướng Trung Quốc Lý Cường thăm Đức và Pháp. Song song đó lại có trùng hợp ngẫu nhiên thứ hai : Tập đoàn Trung Quốc Cosco vừa mua 1/4 cảng Hambourg của Đức. Các nhà lãnh đạo Châu Âu quyết lật sang trang mới, chấm dứt thời kỳ ngây thơ kéo dài nhiều thập niên. Đây có thể là khúc dạo đầu cho hồi kết của toàn cầu hóa mù quáng từ đầu thập niên 90.

Bằng chứng cho tầm quan trọng của vấn đề là chủ tịch Ủy ban, bà Ursula von der Leyen cùng với ba phó chủ tịch đều hiện diện trong dịp trình bày chiến lược mới. Kế hoạch này nhằm khắc phục những điểm yếu của Châu Âu liên quan đến các chuỗi cung ứng, cơ sở hạ tầng quan trọng, an ninh công nghệ, hành động cưỡng ép về kinh tế. Mục tiêu là vừa bảo vệ những công nghệ như tin học lượng tử, trí thông minh nhân tạo, năng lượng sạch… vừa tránh bị sập bẫy lệ thuộc nước thứ ba, đặc biệt là các nước hung hăng nhất như Trung Quốc và Nga.

Bourget 1973 : Tupolev siêu thanh, tai họa từ trời rơi xuống thành phố Pháp  

La Croix hôm nay quan tâm đến vấn đề các thị trưởng lo ngại mục tiêu kìm hãm bê-tông hóa mặt đất đe dọa sự phát triển của địa phương. Le Figaro điều tra "Thị trường halal phát triển ở Pháp như thế nào", Les Echos nói về "Thử thách của SNCF để gia tăng năng lực tàu cao tốc". Libération báo động "Nước Mỹ đối mặt với loại ma túy của "zombie"", Le Monde chạy tựa trang nhất "Paris thiên về chủ trương kết nạp Ukraine vào NATO".

Trên lãnh vực hàng không, trong loạt bài nhân hội chợ Bourget năm nay, Les Echos nhắc lại thảm họa năm 1973, khi chiếc Tupolev, bản sao phi cơ siêu thanh Concorde của Liên Xô bị rơi ở Goussainville. Chủ nhật 03/06/1973, ngày cuối của Triển lãm Quốc tế Hàng không Không gian Le Bourget lần thứ 30, khoảng mấy chục ngàn người tụ tập thưởng ngoạn những chuyến bay trình diễn.

Vào năm đó, những ông vua trên không có tên gọi là Concorde và Tupolev-144. Kiểu phi cơ do Pháp và Anh phối hợp sản xuất và kẻ cạnh tranh từ Liên Xô giống nhau như hai giọt nước. Đó là do thiết kế của Moskva, được mệnh danh một cách mỉa mai là "Concordski", đã lợi dụng một chiến dịch gián điệp kỹ nghệ táo bạo để đánh cắp thiết kế máy bay siêu thanh Châu Âu. Cả hai đều bắt đầu cất cánh từ cuối thập niên 60, nhưng chưa bay thương mại. Le Bourget là nơi đối đầu để tranh giành hợp đồng.

Concorde trình diễn tốt đẹp, đến phiên chiếc Tupolev-144, sau khi bay là là, nhanh chóng bay dựng đứng ở độ cao 1.000 mét, rồi bỗng chúi mũi xuống đất, rơi xuống một khu phố dân cư ở thành phố nhỏ Goussainville. Cả sáu thành viên phi hành đoàn đều tử nạn. Trong những căn nhà bị phá hủy, nhân viên cấp cứu tìm được 8 xác và trợ giúp khoảng 20 người bị thương, 175 người không còn chỗ ở. Hộp đen của máy bay được Liên Xô thu hồi và mang về nước. Nguyên nhân tai nạn chưa bao giờ được làm rõ. Cho đến nay, vụ chiếc Tupolev rơi là thảm kịch lớn nhất lịch sử Triển lãm Le Bourget. Sau một tai nạn nữa lúc bay thử với phiên bản cải thiện, kiểu máy bay siêu thanh này chỉ bay thương mại vài tháng cho Aeroflot rồi bị rơi vào quên lãng.

Thụy My

Additional Info

  • Author Thụy My
Published in Châu Á

Vụ tấn công vũ trang ở Đắk Lắk làm dấy lên ‘bóng ma xung đột sắc tộc’

Quốc Phương, RFA, 21/06/2023

Vụ xả súng vào hai trụ sở UBND xã ở tỉnh Đắk Lắk hôm 11/6 đã thu hút sự chú ý từ nước Pháp. Tờ báo Le Monde, với hàng triệu độc giả tại Pháp ở trong nước chưa kể hải ngoại, bình luận hôm 20/6/2023 rằng, vụ tấn công vũ trang làm thiệt mạng nhiều người và khiến nhiều người bị bắt giữ ở Tây Nguyên Việt Nam, là một sự kiện ‘gây sốc’, ‘hiếm hoi’ xảy ra ở quốc gia dưới sự cầm quyền của chính quyền do Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo và đã làm dấy lên điều mà nhật báo này gọi là ‘bóng ma xung đột sắc tộc.’

xungdot1

Cảnh sát Cơ động, Cảnh sát đặc nhiệm, Công an tỉnh Đắk Lắk, lực lượng đặc nhiệm Quân khu 5 phối hợp triển khai phương án vây bắt những người bị tình nghi tham gia vụ tấn công hôm 11/6/2023 - TTXVN via Chính Phủ

"Những người tấn công từ các sắc dân thiểu số ở vùng cao nguyên đã giết chết các quan chức của Đảng cộng sản ở hai thị trấn và phóng hỏa công sở trước khi bị bắt giữ bởi một chiến dịch phối hợp chung của quân đội và cảnh sát", tờ Le Monde hôm 20/6 viết.

"Ở quốc gia cộng sản Việt Nam, các cuộc tấn công vào các cơ quan đại diện của Đảng cộng sản hiếm đến mức cuộc tấn công vũ trang kép vào chủ nhật, ngày 11 tháng 6, nhằm vào trụ sở các ủy ban nhân dân ở hai xã thuộc khu vực cao nguyên và các cơ quan công an liền kề, đã gây ra một cú sốc. Chín người đã thiệt mạng trong những hành động này, cơ sở bị đốt cháy. Các nhà chức trách đã triển khai một lực lượng quân đội và cảnh sát đông đảo, dẫn đến việc bắt giữ 50 người (con số này đã tăng lên nhiều) cho đến nay".

Vẫn theo tờ báo hàng đầu được nhiều bạn đọc thuộc đông đảo các giới quan tâm ở Pháp, mười ngày sau sự kiện, vẫn còn câu hỏi chưa có lời đáp về ‘động cơ thực sự’ của các cuộc tấn công.

"Trong khi báo chí chính thống chủ yếu đưa tin về việc bắt giữ những người tấn công, cơ quan kiểm duyệt của chính quyền đang theo dõi sát sao với cả trăm người đã bị phạt vì chia sẻ "thông tin sai lệch" trên mạng xã hội. Những người tấn công được Bộ Công an mô tả là "có tổ chức, hung bạo, táo bạo, man rợ và vô nhân đạo.

Đây là chủ đề nhạy cảm ở Việt Nam : hai xã có liên quan, Ea Ktur và Ea Tiêu, nằm ở tỉnh Đắk Lắk, vùng núi cao nguyên Trung phần, cao nguyên có dân tộc thiểu số sinh sống trong một thời gian dài mà không chịu được sự áp đảo hiện nay bởi sự thống trị của người Việt đến từ đồng bằng – nhóm dân tộc đa số (được gọi là "Kinh") chiếm tới 85% trong tổng số (trên) 97 triệu người Việt Nam. Đó là ‘xứ sở Hoàng Triều Cương Thổ’ Nam Đông Dương xưa, với những dân tộc được người Pháp và người Mỹ truyền đạo", tờ báo Pháp được thành lập từ cuối Thế chiến II, viết.

Vẫn theo Le Monde, kể từ khi thống nhất, vào năm 1976, dưới sự bảo trợ của Đảng cộng sản, chính quyền Việt Nam "đã bị cáo buộc đàn áp các nhóm sắc dân này, những người đã từng chiến đấu với họ trong các cuộc chiến tranh chống Pháp, Mỹ hay Campuchia".

‘Cướp đất và bất bình’

Và theo Le Monde, đã có những điều mà báo này gọi là bất bình xảy ra trong những sắc dân bản địa ở Tây Nguyên trước chính quyền, mà có nguyên nhân từ việc được tờ báo gọi là ‘cướp đất’, Le Monde viết :

"Những bất bình của họ, trong những đợt bùng phát bạo lực hiếm hoi hoặc các cuộc biểu tình bị đàn áp dã man, liên quan việc chiếm đoạt đất đai hoặc rừng của họ, suy thoái môi trường và tấn công quyền tự do tín ngưỡng.

Ít nhất một cuộc biểu tình của dân làng vào ngày 20/4, trong cùng huyện xảy ra các cuộc tấn công trên, đã được các hiệp hội lưu vong để bảo vệ quyền của "người Thượng" đưa tin, sau khi có việc xả nước thải vào một hồ nước, và những người biểu tình đã bị đánh bằng dùi cui điện khiến bảy người bị thương, theo tổ chức phi chính phủ ‘True Voice of Dega’ ở Hoa Kỳ".

Hôm 21/6/2023, từ Paris, ông Menras André Marcel, người có song tịch Pháp – Việt và có tên Việt Nam là Hồ Cương Quyết, cựu giáo chức, nhà làm phim tài liệu và nhà quan sát nhân quyền Việt Nam, bình luận trên quan điểm riêng với Đài Á Châu Tự Do về bài báo trên tờ Le Monde nói trên về vụ nổ súng tại huyện Cư Cuin, tỉnh Đắk Lắk, Việt Nam, mà tới hôm thứ Ba theo truyền thông Việt Nam đã có ‘74 người bị bắt giữ cùng 15 khẩu súng bị thu’. Ông nói :

"Tôi nghĩ mặc dù Le Monde không phải là cơ quan phát ngôn quan điểm chính trị của tất cả mọi người (ở Pháp), bài báo được Le Monde đăng tải đã hướng sự chú ý của quốc tế vào một chủ đề về Việt Nam, mà không phải chỉ là một biến cố, mà còn là một bi kịch, một bi kịch theo tôi đã có chiều kích quốc tế.

Một mặt, mặc dù cá nhân tôi không đồng ý và không chia sẻ với bất cứ hành vi, hành động bạo lực nào, mà tôi cho rằng khó có thể biện minh, bạo lực không phải là triết lý của cá nhân tôi, nhưng mặt khác tôi cũng cho rằng chẳng có gì mà lại đến từ hư vô.

Nếu trong biến cố này, hành động bạo lực đã xảy ra như với một sự bùng nổ và bạo hành, thì theo tôi nó có thể có những nguyên nhân mà đã bị che đậy trong nhiều thập niên bởi những nỗi đau, bởi những hành động cướp đất và làm nhục mà những cộng đồng bản địa đã phải chịu đựng, đến mức mà người ta tự hỏi là liệu còn có thể chịu đựng, hay tha thứ được nữa và ở đâu, hay đến mức mà người ta đã thất vọng tràn trề, và đó theo tôi đó có thể là những động lực của động cơ".

xungdot2

Hiện trường vụ tấn công trụ sở Ủy ban Nhân dân xã Ea Ktur, huyện Cư Kuin, tỉnh Đắk Lắk. Hình : TTXVN via Chính Phủ

‘Không thể biện minh, nhưng có nguyên nhân cội rễ’

Tiếp tục phân tích về sự kiện mà ông gọi là "bi kịch" vừa diễn ra ở Tây Nguyên, ông Menras André Marcel nói tiếp :

"Hành động quá khích này có thể là sự biểu đạt của những nỗi đau khổ không thể chịu đựng được hơn nữa, và qua đó, có thể người ta muốn nói trong cách thức bùng nổ và bạo hành một thông điệp rằng ‘chúng tôi không tán thành !"

Vẫn theo ông Menras, nếu hành vi bạo hành một mặt là không thể biện minh, thì mặt khác nó lại có thể giải thích và hiểu được bởi sự thể của những đau khổ mà những cộng đồng sắc tộc bản địa này đã phải chịu đựng trong suốt nhiều thập niên.

Ông nói tiếp :

"Một người bạn của tôi, nhà văn Nguyên Ngọc, người đã rất gắn bó với mảnh đất Tây Nguyên đã nghe thấy người dân ở đây nói rằng trong suốt hết năm này qua năm khác, những quyền sinh sống giản dị của những người sắc dân bản địa ở trên quê cha đất tổ, trên mảnh đất ngàn đời sinh sống, canh tác, nơi mà văn hóa của họ cắm rễ, đã bị vi phạm, đã bị cướp đi.

Và tôi nghĩ như thế những người dân bản địa ấy thấy rằng không thể chịu đựng được mãi, và tới một ngày sẽ dẫn tới một điểm đứt gãy, bùng nổ, và khi điểm ấy xảy ra rồi, thì tôi lại tin rằng nếu chính quyền Việt Nam từ Hà Nội lại vin vào đó tăng cường việc bắt bớ, tăng cường siết chặt thêm an ninh, và đẩy mạnh thêm nữa sự kiểm soát vốn đã ngặt nghèo ở đó, thì những điều đó lại dẫn đến những điểm đứt gãy, bùng nổ nữa ở các cư dân bản địa, đồng bào sắc dân bị cho là ‘thiểu số’ ở đó mà thôi.

Vì sao ? Vì điều ấy là hợp quy luật thôi và không thể tránh khỏi, bởi vì con người ta không phải là những con cừu, thành ra nói tóm lại, trong khi bạo lực, bạo hành không phải là triết lý của tôi, thì trong bi kịch này đã có những lý do xã hội và chính trị của nó, và thậm chí với tôi, chính những nguyên nhân chính trị, xã hội này mới là chính yếu, then chốt, chứ không phải là lý do sắc tộc".

Quốc Phương

Nguồn : RFA, 21/06/2023

****************************

Bo đng Tây Nguyên ‘gây nguy him cho người Thượng xin t nn’

Nguyễn Đình Thắng, VOA, 20/06/2023

V tn công vào cơ quan công quyn Đk Lk có th là cái c đ chính quyn Vit Nam tăng cường đàn áp và bt b Tây Nguyên, khiến cho nhng người Thượng đang ch xin t nn Thái Lan cũng gp nguy him, mt chuyên gia giúp đ người t nn nói vi VOA.

xungdot3

Chính quyền Campuchia tiếp tục trục xuất người Thượng tị nạn - Ảnh minh họa

V tn công bo lc bng dao và súng vào rng sáng ngày 11/6 huyn Cư Kuin, tnh Đk Lk, khiến 9 người thit mng đã kích hot mt đt trn áp quyết lit và bt gi người rm r ca chính quyn Vit Nam.

Cho đến ngày 20/6, đã có 74 nghi phm b bt gi, bao gm toàn b nhng người cm đu v tn công, trang mng VnExpress dn li Thiếu tướng Lê Vinh Quy, Giám đc Công an tnh Đk Lk, cho biết. Ông Quy cũng nói thêm là còn hai người đang b trn nhưng h không có vai trò ch cht.

Hin công an chưa công b kết qu điu tra cũng như cáo trng đi vi nhng người này nên chưa rõ h s b kết ti theo điu lut nào vi mc án ra sao.

‘Li dng đ đàn áp

Trao đi vi VOA t th đô Washington ca Hoa K, tiến sĩ Nguyn Đình Thng, giám đc BPSOS, t chc chuyên giúp đ người t nn t Vit Nam, cnh báo vic chính quyn Vit Nam ‘đang li dng hành vi bo đng ca mt s người đ đàn áp hàng lot người Thượng Tây Nguyên.

Ông ch ra vic mt s dư lun viên đã lên mng nêu tên các hi nhóm đu tranh ca người Thượng như Người Thượng vì Công Lý, Hi Thánh Tin Lành Đng Christ Tây Nguyên đ to n tượng là hai nhóm này đng đng sau v bao đng.

"Nó làm cho nhng người t nn đang còn bên Thái Lan trong t chc Người Thượng vì Công lý có th s rt nguy him bi vì nhà nước Việt Nam có th yêu cu chính ph Thái Lan bàn giao nhng người này li cho Vit Nam, vin c rng h đang truy bt nhng phn t khng b", ông Thng lý gii.

Ông lên án gii chc Vit Nam ‘đã có nhng thông tin kích đng bo lc đ khuyến khích người dân thường ra đường tham gia truy bt nhng phn t tình nghi. "H c thy ai mc đ rn ri thì bt gi và đánh đp", ông nói.

Ngoài ra, tiến sĩ Thng cũng bày t lo ngi các nghi phm sau khi b bt gi s b tra tn, đi x như con vt, xúc phm nhân phm…’

Trước tình hình này, v giám đc BPSOS cho biết t chc ca ông ngay lp tc đã thc hin các bin pháp bo v người Thượng t nn. Ngay sau khi v vic xy ra hôm 11/6, BPSOS đã liên lc vi gii chc Liên Hip Quc, B Ngoi giao M và các tòa đi s đ thông báo v nguy cơ.

"Mt khi chính quyn Vit Nam biết quc tế đang theo dõi thì hy vng h không di dt mà manh đng", ông gii thích và cho hay BPSOS liên tc cp nht các bn báo cáo cho quc tế v tình hình Tây Nguyên.

‘Chưa có ai chy sang

Đi vi nhng người Thượng Thái Lan đang ch xin quy chế t nn hay đi t nn, ông Thng cho biết BPSOS đang di di nhng ai đang b nguy him. Du hiu nguy him mà ông ch ra là cnh sát Thái Lan đang truy lùng, Vit Nam đang yêu cu Interpol truy nã’, hay xut hin nhng người l mt nhm bt cóc’…

"Chúng tôi sp xếp cho h nhng nơi trú n an toàn Thái Lan", ông cho hay và nói thêm t chc ca ông đang thúc đy các quc gia tiếp nhn nhanh chóng đ nhng ai đã có quy chế t nn được ra đi càng sm càng tt, còn nhng ai đang np h sơ xin quy chế t nn thì BPSOS s yêu cu Liên Hip Quc nhanh chóng cu xét.

Theo quan sát ca ông, đến nay, chưa có ai t Đk Lk chy sang Campuchia hay Thái Lan do liên quan đến v tn công mà theo gii thích ca ông có th là do chính quyn Campuchia đang chn bt gt gao tt c nhng người Thượng nào trn sang lãnh th ca h đ mượn đường sang Thái Lan.

Trong trường hp có người t Đk Lk chy được sang Thái Lan và liên h BPSOS giúp đ cho đi t nn, ông Thng nói bên ông ‘phi điu tra cho rõ’.

"Nếu như người đó có hành vi khng b thì chúng tôi không đi din được và Liên Hip Quc cũng không bênh vc được vì đó là hành vi vi phm nhân quyn mt cách nghiêm trng", ông trình bày và cho rng quy chế t nn ch cp cho nhng ai không vi phm nhân quyn người khác.

"Có nhng người dân b cáo buc, hoc thân nhân ca nhng người b bt đang trong vòng điu tra chưa rõ ràng, h s quá mà chy đi thì chúng tôi vn lên tiếng bo v cho h, vn có lut sư bo v cho h".

V phương cách xác minh mt người nào đó có dính đến v tn công Tây Nguyên hay không, ông Thng nói bên ông s trình bày cho Cao y Liên Hip Quc v người T nn, tc UNHCR, nhng thông tin v đi tượng đó. UNHCR s liên lc vi chính quyn Vit Nam đ xác minh và nhng gì phía Vit Nam đưa ra s được các lut sư ca BPSOS phi kim li xem có đúng hay không.

Cho đến gi, theo quan sát ca ông thì nhng người Thượng Thái Lan không liên quan gì đến v bo đng Đk Lk. "Sau v vic xy ra, khá nhiu người Thượng ti Thái liên lc vi chúng tôi. H bày t hết sc hong ht, rt là bt ng, hu như không biết gì hết. H cho biết h nhn được video, hình nh t trong nước mà không biết ai gi ra", ông gii thích.

"Chúng tôi không nghĩ người Thượng t nn Thái Lan có bt k s liên quan nào, vì nếu liên quan thì h đã không ch đng liên lc chúng tôi nh truy tìm xem người đng sau v bo đng là ai", ông Thng nói.

Lên án bo lc

Khi được hi v quan đim ca BPSOS đi vi v tn công Đk Lk, ông Thng nói : "Chúng tôi lên án bt k hành vi bo lc nào. Chúng tôi mun phát trin xã hi dân s n đnh, ôn hòa. Chúng tôi không chp nhn và chúng tôi lên án bt k hành vi bo lc nào t phía người dân vi nhau, ca người dân đi vi chính quyn và ca chính quyn đi vi người dân".

V lý do người Thượng ra đi tìm đường t nn trong thi gian qua, ông Thng ch ra hai lý do sc tc và tôn giáo.

"Người Thượng là dân bn đa Tây Nguyên nhưng chính quyn nht quyết không công nhn h là dân bn đa mà ch gi h là dân thiu s. Nếu là dân thiu s thì h có th b di di đến bt c nơi đâu, trong khi dân bn đa phi bám tr đt đai ca t tiên h. Do h không được công nhn là dân bn đa nên đt đai h b chiếm nhiu", ông nói.

V lý do tôn giáo, ông Thng ch ra rt nhiu người Thượng theo đo Tin Lành nhưng không được nhà nước công nhn. Chính quyn buc h phi b đo, nếu không phi tham gia vào các Hi thánh Tin lành do Nhà nước kim soát.

"H không chp nhn nên b sách nhiu, b đánh đp, b tù đày, b đe da. Do đó h phi chy sang Thái Lan lánh nn".

Theo li ông, sau giai đon cao đim vào đu nhng năm 2000 sau v bo lon Tây Nguyên, nhng năm gn đây mi năm có khong 100-200 người Thượng đi t nn và có nhng đa phương Tây Nguyên, con s t nn có gim đi.

"Tiếc là trong 8-9 tháng tr li đây chính quyn bt đu đàn áp li như cũ, nht là đi vi nhng người theo hi thánh Tin Lành đc lp ti tư gia", ông Thng cho biết.

Nguồn : VOA, 20/06/2023

Additional Info

  • Author Quốc Phương, Nguyễn Đình Thắng
Published in Diễn đàn