Thông Luận

Các chuyên gia tin rằng có ba hỏa mù lớn đang được các tài phiệt dầu mỏ tung ra, đó là hô hào hủy bỏ Obamacare, ban hành các biện pháp ngăn chặn nhập cư và đe dọa xây dựng bức tường giữa Mexico và Mỹ, để che đậy cho mục tiêu chính của họ.

Họ tin rằng ba hỏa mù đó có thể gây ra những xáo trộn khiến dư luận phải quan tâm, trong khi đó họ âm thầm xúc tiến việc phục hồi kế hoạch khai thác dầu mỏ và than đá của Mỹ đang bị chìm xuống vì năng lượng sạch, khởi đầu là cho tiếp tục xây cất hai đường ống dẫn dầu Keystone XL và Dakota Access đã bị Tổng thống Obama ngăn chặn vì gây ô nhiễm môi trường.

Chuyên gia Peter Stone đã nói thẳng ra rằng chủ trương của Trump là rút khỏi Hiệp Ước Paris về bảo vệ môi trường và "Making Coal Great Again" (Làm cho than vĩ đại trở lại). Người lãnh đạo các kịch bản này là Rex Tillerson, còn Donald Trump chỉ là con rối. 

Rex Tillerson và Donald Trump

Quả thật Donald Trump đã đóng vai trò con rối rất xuất sắc, nhưng vì tính tự phụ quá cao nên đang gây ra những rắc rối. Kịch bản Obamacare phải tạm ngưng lại vì phản ứng rất nặng nề. Kịch bản Sắc lệnh di trú đang bị Tòa ngăn chặn nên Trump sẽ chuyển qua kịch bản xây bức tường giữa Mỹ và Mexico.

Sắc lệnh di trú gặp khó khăn

Hôm 27/01/2017, Tổng thống Donald Trump đã ký sắc lệnh tạm thời không nhận người tị nạn từ khắp nơi trên thế giới. Ngay lập tức Bộ Tư pháp hai tiểu ban Washington và Minesota đã nộp đơn lên Tòa án Liên bang Khu vực Tây Bắc Hoa Kỳ ở Washington xin ra lệnh tạm thời ngưng thi hành sắc lệnh nói trên vì vừa vi hiến vừa vi luật (bất hợp pháp). Ngày 03/02/2017, Thẩm phán James Robart tại Seattle đã đưa ra phán quyết tuyên bố rằng hai tiểu bang Washington và Minnesota có cơ sở pháp lý để thách thức sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump và ra lệnh tạm thời ngưng thi hành Sắc lệnh này, viện lý do Bộ Tư pháp (liên bang) không chứng minh được "một sự thiệt hại ngay lập tức đối với công chúng" (an immediate harm to the public).

Sắc lệnh di trú của Donald Trump đang gặp khó khăn

Ông Bob Ferguson, Bộ trưởng Tư pháp bang Washington cho biết quyết định của Thẩm phán Robart có hiệu lực tức thời, ngay bây giờ, chấm dứt sắc lệnh vi hiến và bất hợp pháp của Tổng thống Trump. Ông nói : "Tiếng nói ồn ào nhất không phải là tiếng nói áp đảo tại Tòa án, mà chính là Hiến pháp". Cục Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ cho hay họ sẽ tuân thủ phán quyết của thẩm phán liên bang.

Tòa Bạch Ốc liền ra thông cáo nói rằng Bộ Tư pháp (liên bang) sẽ ban hành một lệnh khẩn cấp để ngăn chặn phán quyết "đáng lên án này trong thời hạn sớm nhất có thể". Thông cáo của Tòa Bạch Ốc còn bênh vực sắc lệnh của Tổng thống Trump là "hợp pháp và hợp tình".

Có lẽ lúc đầu, những cố vấn của Trump không biết rằng ở Hoa Kỳ, "Contempt of Court" (Khinh miệt Tòa án) là một tội hình sự nên mới dám viết như vậy, nhưng sau khi được nhắc nhở, Tòa Bạch Ốc ra thông cáo thứ nhì, xóa bỏ cụm từ "đáng lên án".

Các luật sư của Bộ Tư pháp Hoa Kỳ trước đó cho biết hơn 100.000 visa đã bị rút lại vì sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump, cấm những người du hành đến từ 7 nước bị cấm, trong khi Bộ Ngoại giao cho hay chưa tới 60.000 visa bị hủy bỏ.

Ngày 04/02/2017, Bộ Tư pháp (liên bang) đã nộp đơn thỉnh cầu khẩn cấp (emergency motion) lên Tòa Kháng cáo Khu vực IX ở San Francisco xin phục hồi tính hiệu lực ngay lập tức (immediate reinstatement) của Sắc lệnh di trú do Tổng thống Trump ban hành. Nhưng sáng ngày 05/02/2017 Tòa phúc thẩm (liên bang khu vực) đã bác đơn với lý do sự tác hại do Bộ này nại ra chỉ mang tính suy đoán (speculative). Từ Florida, Donald Trump đã phóng lên Twitter một đoạn đánh giá phán quyết của "người được cho là Thẩm phán" thật "nực cười".

Dù tuyên bố là "nực cười", chính phủ Trump vẫn phải ra lệnh ngưng thi hành Sắc lệnh di trú ký ngày 27/01/2017. Mọi chuyện đang trở lại bình thường.

Nhưng Bộ Tư pháp (liên bang) lại nộp đơn kháng cáo theo thủ tục thông thường. Chiều 07/02/2017, Tòa Phúc thẩm (liên bang khu vực) đã nghe điều trần. Bình luận gia về pháp lý Adam Liptak nói rằng Tòa Phúc thẩm tỏ ra nghi ngờ Sắc lệnh cấm của Trump. Còn Trump tuyên bố : "Chỉ có chính trị mới có thể chỉ đạo Tòa phán quyết ngược lại Sắc lệnh di trú" ! Phải chờ thêm vài hôm nữa mới có phán quyết. Dù bên nào thua cũng sẽ thượng tố lên Tối Cao Pháp Viện.

Trong khi đó, phe cuồng Trump gốc Việt tại Mỹ lại nổi điên lên, chửi bới và mạ lỵ phe chống Trump bằng những ngôn từ hạ cấp như "bầy chó ghẻ phò Hillary và bầy chó điên thờ Obama" đang phá Trump. Một bác sĩ người Việt ở Florida, sau đọc bài "Xảo thuật cai trị bằng Sắc Lệnh" của chúng tôi, chẳng có một ý niệm gì về luật pháp cũng chưa hiểu được khi nào Tổng thống có quyền dùng Sắc lệnh và khi nào không, đã viết bài chất vấn rằng "Trump không dùng Sắc lệnh thì dùng gì" ! Một nhân vật khác, tốt nghiệp đại học tại Mỹ, hỏi chúng tôi "tại sao tòa Washington đã ra phán quyết như vậy ?", tôi đưa cho anh ta xem bản phán quyết của Tòa Washington (dày 7 trang) và bảo đọc đi rồi sẽ hiểu. Đọc chưa đến 2 trang thì anh ta bỏ xuống và nói : "Luật gì mà khó bỏ mẹ !". Điều này cho thấy, dù có tốt nghiệp đại học ở Mỹ nhưng không chuyên về luật thì cũng không thể hiểu hết được, vì trong Bản phán quyết đó tham chiếu rất nhiều điều luật, án lệ, học lý… với những thuật ngữ chuyên môn và rất phức tạp.

Trên đây mới chỉ là những biện pháp tạm thời. Những đại công ty IT như Google, Facebook, Apple đã cùng với 94 đại công ty kỹ thuật và một số tổ chức xã hội dân sự đang nạp đơn kiện Sắc lệnh di trú của Trump vì những lý do khác nhau, trong đó có đơn kiện lên Tối Cao Pháp Viện xin hủy bỏ Sắc lệnh vì vi luật và vi hiến vừa kể.

Nói theo kiểu cường điệu

Ngày 25/01/2017 Donald Trump đã ký Sắc lệnh về việc xây dựng bức tường biên giới để chống nhập cư trái phép, giữ đúng lời hứa của ông khi tranh cử. Phát biểu tại trụ sở Bộ An ninh Nội địa, sau khi ký sắc lệnh vừa nói, ông tuyên bố : "Chúng ta đang rơi vào cuộc khủng hoảng ở biên giới phía nam : sự gia tăng chưa từng thấy của người nhập cư bất hợp pháp từ Trung Mỹ đang đe dọa Mexico và Mỹ".

Trong cuộc phỏng vấn của ABC News ngày 25/01, Trump tuyên bố việc xây dựng bức tường sẽ bắt đầu trong vòng vài tháng và Mexico sẽ trả lại cho Mỹ 100% chi phí. Trong khi đội ngũ chuyển giao quyền lực của ông đang thăm dò Quốc hội Mỹ để xin thông qua tài trợ trước, Donald Trump tuyên bố : "Chúng ta sẽ được hoàn trả. Tôi không muốn chờ đợi quá lâu nên sẽ bắt đầu việc này, sau đó chúng ta sẽ được trả tiền". Đó là nói theo kiểu cường điệu.

Chi phí xây tường được Trump ước lượng là khoảng 8 tỷ USD và sẽ hoàn thành trong 2 năm. Cơ quan Hải quan và Biên phòng Mỹ ước tính chi phí ban đầu cho việc mở rộng hàng rào biên giới tốn khoảng 11,3 tỷ USD.

Bức tường biên giới đã có rồi !

Biên giới Mexico - Hoa Kỳ là biên giới quốc tế chạy từ Imperial Beach và Tijuana, Baja California, ở phía tây, đến Matamoros, Tamaulipas, và Brownsville, Texas, ở phía đông, và đi qua nhiều địa hình, từ các khu vực đô thị lớn đến sa mạc khắc nghiệt, trên đó có 45 giao điểm và 330 cửa khẩu.

Bản đồ bức tường biên giới Mexico – Mỹ

Theo số liệu được Ủy ban Quốc gia và Biên giới quốc tế đưa ra, tổng chiều dài của biên giới là 3.169 km (1.969 dặm), là biên giới quốc tế có số lượt người qua lại đông nhất trên thế giới với khoảng 350.000.000 lượt người qua lại mỗi năm.

Hơn 1.100 km hàng rào kiên cố đã được xây dựng dọc vùng biên giới giữa hai nước để ngăn chặn mọi sự xâm nhập từ phía Mexico. Sau vụ khủng bố 11/09/2001, Mỹ đã tăng cường các biện pháp tự vệ. Năm 2006, Quốc hội Mỹ thông qua việc xây dựng 1.126km hàng rào biên giới vĩnh cửu để cách ly Mỹ hẳn với Mexico. Nhưng hàng rào này mới chỉ chiếm một phần ba trong tổng số chiều dài của đường biên giới. Một hàng rào ảo khác cũng đang được áp dụng để lấp vào các chỗ trống bằng những công nghệ mới nhất. Các phần tử khủng bố, những kẻ buôn lậu ma túy, hay những người nhập cư bất hợp pháp đều bị ngăn chặn.

Đường hầm vận chuyển hàng lậu xuyên biên giới Mỹ-Mễ có hệ thống thông gió

Nhưng các biện pháp này đã không ngăn chặn được nạn nhập cư lậu vì những kẻ muốn vượt qua biên giới một cách bất hợp pháp đã sáng tạo ra nhiều biện pháp vô cùng hiệu lực. Chẳng hạn như xây dựng cả một hệ thống đường ngầm chằn chịt dưới đất để vượt qua hàng rào. Việc vận chuyển vận ma túy từ Mexico qua Mỹ sử dụng hệ thống này. Những tay buôn người thu lệ phí 200 USD cho những người muốn đi qua đường hầm. Rất nhiều người đã bị mất mạng vì đói khát hoặc bị biên phòng Mỹ bắn chết. Những nhóm buôn lậu ma túy còn sử dụng cả tàu ngầm ở hai vùng biển Thái Bình Dương và Đại Tây Dương để chuyển hàng vào những khu vực khác nhau dọc các bờ biển Mỹ. Vì thế, các chuyên gia tin rằng dù có tăng cường tuần tra, củng cố tường rào bằng những công nghệ hiện đại nhất, những người vượt biên bất hợp pháp vẫn cứ lọt lưới. Trò mèo đuổi chuột này tưởng như không bao giờ kết thúc, bất chấp mọi nỗ lực của Washington. Donald Trump thừa biết như thế, nhưng ông vẫn "biểu dương khí thế" để tung hỏa mù.

Phản ứng của Mexico

Ngay sau khi Tổng thống Donald Trump ký sắc lệnh xây tường rào dọc biên giới Mexico ngày 25/01/2017, trong thông điệp gửi đến quốc dân ngày 26/01, Tổng thống Mexico, Enrique Pena Nieto, khẳng định rằng Mexico sẽ không trả tiền cho "bức tường của ông Trump". Tổng thống Enrique Pena Nieto cho biết ông thất vọng trước kế hoạch xây tường biên giới của Mỹ và nói thêm rằng Mexico không tin những bức tường này sẽ giúp giải quyết vấn đề người nhập cư.

Để trả đũa, Tổng thống Donald Trump tuyên bố sẽ đánh thuế 20% trên hàng nhập khẩu từ láng giềng để xây bức tường ở biên giới giữa hai nước. Tổng thống Enrique Pena Nieto liền tuyên bố hủy bỏ một chuyến thăm làm việc tại Mỹ dự trù vào ngày 31/01/2017.

Trả lời hãng tin Pháp AFP, ông Jesus Velasco, một chuyên gia về quan hệ Mỹ - Mexico tại Đại học Tarleton ở Texas nói : "Trump đang dồn ép chính quyền của Tổng thống Mexico Pena Nieto đến mức không có chỗ nào cho đàm phán". Theo chuyên gia này, trái hẳn với những lời chỉ trích của Trump, Mexico và Hoa Kỳ có "một trong những hợp tác (biên giới) thành công nhất trên thế giới". Dưới áp lực của chính quyền cựu tổng thống Barack Obama, Mexico đã phát động một chiến dịch truy quét người nhập cư bất hợp pháp tại vùng biên giới với Guatemala. Theo số liệu của Bộ Nội Vụ Mexico, trong năm 2016, Mexico đã trục xuất 147.370 người nhập cư trái phép, so với 80.900 vào năm 2013. Ngày càng có nhiều người Mexico từ Mỹ hồi hương hơn là từ Mexico qua Mỹ.

Một đoạn bức tường biên giới

Ông Luis de la Calle, nguyên là một trong những nhà đàm phán Hiệp định Tự do Mậu dịch Bắc Mỹ (NAFTA), cho rằng Mexico có thể áp dụng thuế trên hàng nhập từ Hoa Kỳ tương đương với mức mà chính quyền Trump muốn đánh vào hàng Mexico. Ông cho rằng Quốc Hội Mỹ - nơi có rất nhiều nhà lập pháp chủ trương thương mại tự do - khó có thể thông qua luật đánh thuế trên hàng Mexico của chính quyền Trump. Mexico và Hoa Kỳ cũng là đối tác lớn trong cuộc chiến chống ma túy. Bất kỳ một thái độ thiếu hợp tác nào của Mexico trong lãnh vực này đều sẽ là một mối đe dọa cho an ninh nước Mỹ.

Hiện nay, Mexico là nước đứng thứ ba trong việc nhập cảng hàng Mỹ, chỉ sau Trung Quốc và Liên Hiệp Âu Châu. Sean Miner, một chuyên gia của Hội đồng Đại Tây Dương (Atlantic Council) ở Washington nhận định rằng căng thẳng mậu dịch giữa Mỹ và Mexico sẽ khiến Mexico đi tìm đối tác mới và có vẻ Trung Quốc và Mexico đang xích lại gần nhau hơn.

Quan điểm của Giáo hội Công giáo

Nhắc lại, ngày 18/02/2016, trên chuyến bay trở về Roma kết thúc chuyến công du Mexico, được một phóng viên hỏi về dự định của Donald Trump, nếu đắc cử, ông ta sẽ xây một bức tường ở biên giới Hoa Kỳ-Mexico như một biện pháp ngăn chặn triệt để việc nhập cư, Giáo Hoàng Francis đã trả lời rằng :

"Người nào muốn xây tường, chứ không muốn bắc cầu, thì không phải là Kitô hữu (not Christian). Đó không phải là Tin Mừng. Bầu hay không bầu, tôi không can thiệp vào. Tôi chỉ nói ai làm điều đó thì không phải Kitô hữu".

Donald Trump liền phản kháng lại trong một thông cáo : "Một nhà lãnh đạo tôn giáo nghi ngờ niềm tin của một người khác thì thật đáng xấu hổ". Ông cũng cáo buộc chính phủ Mexico cầu cạnh Giáo Hoàng để đưa ra "những bình luận gây mất lòng" chống lại ông, và cho rằng Giáo Hoàng "chỉ nghe một phía" (La Croix).

Ngày 27/01/2017, Hội đồng Giám mục Hoa Kỳ đã đưa ra một bản thông cáo lên án lệnh của ông Donald Trump xây một bức tường biên giới Mexico-Hoa Kỳ nhằm gia tăng việc giam giữ và trục xuất người di dân. Thông cáo viết : "Các hành động nhằm đặt đời sống của người di dân vào tình trạng nguy hại không cần thiết, đang xé nát các gia đình và tạo nên sự sợ hãi nơi các cộng đồng".

Giám mục Joe Vasque, Chủ tịch Ủy ban Di dân và Giám mục Giáo phận Austin, chỉ ra rằng việc xây dựng "sẽ chỉ làm cho người di dân, đặc biệt những người phụ nữ và trẻ nhỏ yếu đuối, dễ dàng trở thành mồi ngon cho những tay buôn người và thương lái".

Rồi sẽ đi tới đâu ?

Những tóm lược chúng tôi vừa trình bày nói trên cho thấy chủ trương xây bức tường giữa Mexico và Hoa Kỳ chỉ là một hình thức "biểu dương khí thế" để chứng minh ta đây là "Người có toàn quyền năng" muốn làm gì thì làm. Nhưng Tổng thống Donald Trump đã thất bại trong Sắc lệnh về di trú và cũng sẽ khó thành công trong việc xây bức tường Mexico – Hoa Kỳ.

America First (Der Spiegel) - Ảnh minh họa

Tạp chí Der Spiegel của Đức vừa ra số báo có trang bìa là hình Tổng thống Donald Trump chặt đầu Nữ thần Tự do với một tay cầm con dao dính máu còn tay kia cầm đầu của Nữ thần Tự do, ở bên dưới bức tranh là hai chữ "America First" (Nước Mỹ trước hết).

Sau cuộc cãi cọ giữa Tổng thống Trump và Thủ tướng Úc Malcolm Turnbull, ngày 7/02/2017 Thượng nghị sĩ Nick Xenophon đã xuất hiện trước Quốc hội Camberra với tấm thảm chùi chân, trên đó vẽ hình Donald Trump với mấy chữ : "Australia : Not your Doormat" (Úc không phải là tấm thảm chùi chân của anh). Sau đó ông đặt tấm thảm xuống đất và đạp lên. Đó là một "vinh quang" chưa Tổng thống Mỹ nào được nhận.

Cố Tổng thống Theodore Roosevelt đã từng tuyên bố :

"Nói rằng không được chỉ trích Tổng thống, hoặc phải đi theo Tổng thống, cho dù ông ta đúng hay sai, thì không những không ái quốc và có tinh thần nô lệ, mà còn là phản bội dân tộc Hoa Kỳ".

Ngày 16/02/2017

Lữ Giang

Trong bài "Donald Trump đăng quan, một thế giới mới đang thành hình", Tiến sĩ Phan Văn Song đã viết : "Thế giới của Donald Trump là thương trường ! Với một doanh nhơn, thương trường là rừng xanh - la jungle" ! Trong rừng không có sự trung thành, mà cũng chẳng có sự phản bội ! Chỉ có luật lệ của kẻ mạnh. Đó là luật của rừng xanh – La Loi de la jungle thôi ! (Dans la jungle il n’y a ni de fidèlité ni de trahison. Il n’y a que la loi du plus fort. C’est la Loi de la Jungle !)"

Biểu tình tại phi trường John F. Kennedy ở New York

Quả đúng như vậy. Điều 202 Đạo luật về Di trú và Quốc tịch 1965 (The Immigration and Nationality Act of 1965) quy định rằng không ai "bị phân biệt trong việc cấp thị thực di trú vì chủng tộc, giới tính, quốc tịch, nơi sinh hoặc nơi cư trú". Nhưng hôm 27/01/2017 vừa qua, Donald Trump đã ký một sắc lệnh về di trú hoàn toàn trái với những quy định đó. Sắc lệnh này đang bị phản đối trên khắp nước Mỹ và thế giới. Nói cách khác, Donald Trump đang sử dụng luật rừng của thương trường khi cai trị nước Mỹ.

Xảo thuật dùng "sắc lệnh" !

Từ hôm nhận chức đến nay, Donald Trump đã ký trên 20 "Sắc lệnh" để gọi là xóa đi "di sản của Obama" và chứng minh rằng những điều ông ta tuyên bố khi tranh cử đang được thực hiện. Nhưng sau khi nhìn lại, các cơ quan truyền thông Mỹ đã khám phá ra rằng đây cũng chỉ là những xảo thuật của Donald Trump đã sử dụng khi tranh cử để đánh lừa quần chúng. Một thí dụ cụ thể : 

Ngày 23/01/2017 hãng thông tín Reuters loan tin Tổng thống Donald Trump đã ký một Sắc lệnh rút ra khỏi hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)... Những người biết luật đã rất ngạc nhiên và đặt câu hỏi : Cái gì thế này ? Làm sao có thể dùng Sắc lệnh để rút ra khỏi Hiệp định TTP được ? 

Hiệp định TPP là một hiệp định đa phương đã được 12 quốc gia thành viên ký kết ngày 03/02/2016 tại New Zealand sau 5 năm thảo luận. Mặc dầu chưa được Quốc hội Hoa Kỳ phê chuẩn, nhưng theo sự quy định của hiệp định này, quốc gia thành viên nào nếu muốn rút khỏi Hiệp định phải thông báo bằng văn bản cho Cơ quan lưu chiểu tại New Zealand, đồng thời thông báo cho tất cả các quốc gia thành viên khác của hiệp định về việc rút khỏi này. Việc rút khỏi sẽ có hiệu lực sau 6 tháng kể từ ngày gửi thông báo đến New Zealand. Hiệp định sẽ vẫn tiếp tục có hiệu lực với các thành viên còn lại. Như vậy làm sao có thể dùng "sắc lệnh" để rút lui khỏi Hiệp định TPP được được ?

Khi đọc kỹ bản văn, các luật gia và cơ quan truyền thông mới ngã ngửa : Đây không phải là một "Sắc lệnh" (Executive order) mà chỉ là một "Bản hướng dẫn để thi hành" (Executive memorandum) ! Các luật gia và các cơ quan truyền thông Mỹ đã báo động : Phải coi chừng sự lừa đảo (cheat) giữa các Sắc lệnh (Executive orders), các Bản hướng dẫn (Memoranda) và các Tuyên ngôn (proclamations) của Donald Trump ! 

Để độc giả có thể thấy rõ hơn sự lừa đảo của nhóm Donald Trump về phương diện pháp lý, chúng tôi xin nói rõ về quyền ban hành Sắc lệnh của Tổng thống Mỹ và sự khác biệt giữa các Sắc lệnh với các bản hướng dẫn và các tuyên ngôn.

Phân biệt giữa Sắc lệnh và Bản hướng dẫn

Quyền hành pháp (Executive power) của Tổng thống được quy định trong điều II khoản 1 và khoản 3 của Hiến Pháp Hoa Kỳ.

Khoản 1 quy định rằng : "Quyền hành pháp sẽ được trao cho một vị Tổng thống Hợp chúng quốc" (The Executive power shall be vested in a President of the United States of America).

Khoản 3 nói rằng : "Tổng thống phải đôn đốc việc thi hành pháp luật một cách đúng đắn" (He shall take care that the Laws be faithfully executed).

Để thi hành quyền hành pháp, Tổng thống thường ban hành Sắc lệnh. Ngày xưa, chữ "Sắc lệnh" hay "Sắc chỉ" (Ordonnance) được dùng để chỉ mệnh lệnh của vua. Sau này Sắc lệnh được dùng để dịch chữ "Décret" của Pháp, tức văn kiện hành pháp của cấp cao trong chính phủ như Tổng thống hay Thủ tướng. Nay chữ "Sắc lệnh" cũng được dùng để dịch chữ "Executive Order" của Mỹ.

1. Sử dụng Sắc lệnh

Sắc lệnh (Executive Order) thường được dùng để chỉ đạo các cơ quan và các viên chức liên bang trong việc thi hành các luật pháp và chính sách do quốc hội lập ra (Executive Orders are generally used to direct federal agencies and officials in their execution of congressionally established laws or policies).

Nói rõ hơn, Tổng thống Mỹ chỉ có quyền ấn định các thể thức thi hành luật pháp do Quốc hội đã làm ra mà thôi. Tổng thống Mỹ không có quyền đặt ra luật pháp, quyền đó thuộc về Quốc hội. Nhưng qua một số Sắc lệnh mới được ban hành, chúng ta thấy có nhiều vấn đề Donald đang sử dụng Sắc lệnh để lấn quyền lập pháp của Quốc Hội, tức sử dụng luật rừng. Cụ thể là Sắc lệnh về di trú mới ban hành ngày 27/01/2017. Sắc lệnh này đang bị kiện vì vừa vi Hiến vừa vi Luật !

2. Sử dụng Bản hướng dẫn

"Executive Memorandum" hay "Presidential Memorandum" là gì ?

Chữ "Memorandum" có nhiều nghĩa khác nhau và số nhiều của nó là "Memoranda" (tiếng Latin) chứ không phải "Memorandums" như hãng thông tấn PBS đã viết. Nghĩa đầu tiên của Memorandum là bản ghi nhớ hay bản hướng dẫn. Trong danh từ ngoại giao, nó được dịch là giác thư hay công hàm. Về luật, chữ "Memorandum of Law" được dùng để chỉ bản lý đoán hay bản luận trạng của luật sư nộp để tranh cãi, v.v.

Bản hướng dẫn của Tổng thống (Presidential Memorandum) mà ông Trump đã dùng nói trên chỉ là một bản hướng dẫn các cơ quan chính quyền làm một việc gì đó (direct specific government agencies to do something). Nó không có giá trị như Sắc lệnh. Các luật gia và báo chí Mỹ đã tố cáo Trump đã coi những Bản hướng dẫn như là Sắc lệnh (referring to Memoranda as Executive orders), chẳng hạn như Bản hướng dẫn rút khỏi hiệp đinh TPP, Bản hướng dẫn Bộ Thương Mại xem lại các luật lệ về các sản xuất Mỹ tại ngoại quốc trong 60 ngày, v.v. Đó là trò đánh lận con đen.

Chỉ lo chuyện lặt vặt và đó kỵ

Ông Trump chỉ là một nhà kinh doanh trung bình về khách sạn, sòng bài và sân golf với số vốn năm ba tỷ, nên chưa bao giờ có tầm nhìn lớn. Ông bầu của Trump hiện này là Rex Tillerson là người chuyên kinh doanh dầu mỏ nên chỉ lo làm sao kiếm được nhiều tiền bằng dầu mỏ, bất chấp những hậu quả khác. Ông Trump lại không có ý niệm gì về luật pháp và thường sử dụng tiểu xảo để làm ăn, đã từng gây ra 4.095 vụ án, trong đó có 150 vụ khai phá sản, nên khi lên làm tổng thống ông nghĩ rằng có thể tiếp tục dùng các tiểu xảo đó để lãnh đạo và tin rằng sẽ thành công !

Tân Tổng thống Donald Trump họp báo ngày 11/01/3017

Trong lịch sử Hoa Kỳ, chúng ta thấy người dùng nhiều Sắc lệnh nhất là Tổng thống Franklin Roosevelt với 3.522 sắc lệnh, tiếp đến là Tổng thống Calvin Coolidge 1.203, thứ ba là Tổng thống Theodore Roosevelt 1.081, v.v. Tổng thống Obama đã sử dụng 277 sắc lệnh và trong 10 ngày đầu năm 2009, ông cũng đã sử dụng 16 sắc lệnh. Ấy thế mà khi Trump mới chỉ ban hành chưa đến 20 văn kiện, nhóm Cuồng Trump đã la to lên : "Hãy xem ông Trump làm kìa !".

Các tổng thống trước, mỗi khi ký sắc lệnh không hề dưa lên cho công chúng xem để khoe rằng "Ta đang làm đây !" như Donald Trump đang làm.

Trong bài diễn văn nhậm chức cũng như trong các sắc lệnh vừa được ký kết, chúng ta không thấy Donald Trump đề cập đến các chính sách lớn của nước Mỹ như kế hoạch xây dựng và phát triển quốc gia, chính sách an ninh quốc phòng, chính sách bang giao quốc tế, chính sách mậu dịch quốc tế…, ông chỉ nghĩ đến các chuyện lặt vặt, hay đố kỵ, và ông bắt đầu gặp những khó khăn về cả pháp lý lẫn chính trị với những chuyện lặt vặt hay đố kỵ mà ông đang làm. Cho đến nay, có ba Sắc lệnh đang gây khó khăn cho Donald Trump hơn cả là Sắc lệnh hủy bỏ Obamacare, Sắc lệnh xây bức tường và Sắc lệnh về di trú. Hôm nay chúng tôi xin nói về vấn đề di trú.

Những phản ứng nặng nề

Hôm 27/01/2017 Tổng thống Trump ký đã sắc lệnh tạm thời không nhận người tị nạn từ khắp nơi trên thế giới. Xin tóm lược như sau :

1. Nội dung Sắc lệnh di trú

- Tạm dừng chương trình tiếp nhận người tị nạn vào Mỹ trong 120 ngày.

- Cấm vô thời hạn đối với người tị nạn Syria.

- Cấm công dân từ 7 quốc gia Hồi giáo là Iran, Iraq, Libya, Somalia, Sudan, Syria và Yemen nhập cảnh vào Mỹ trong 90 ngày.

- Hạn ngạch người tị nạn được ấn định cho năm 2017 là 50.000 người (thay vì 110.000 người như dưới thời Tổng thống Obama).

Bộ Nội An cho biết công dân của 7 nước trên, kể cả đã có thẻ xanh ở Mỹ, vẫn phải nộp hồ sơ xin xét duyệt lại để được chấp thuận cho phép đến Mỹ. Kết quả xét duyệt sẽ tùy thuộc vào từng trường hợp chứ không có quy định nào có thể áp dụng chung cho tất cả. Với những công dân hiện đang có thẻ xanh và chưa ra khỏi nước Mỹ, đã được khuyến cáo phải đến Lãnh sự quán thông báo trước khi rời Mỹ. Những khách du lịch có hai quốc tịch, trong đó quốc tịch thứ hai thuộc một trong 7 nước nói trên, cũng không được phép đến Mỹ.

2. Các phản ứng chống đối

Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ (American Civil Liberties Union-ACLU) đã đệ đơn lên Tòa liên bang khu vực Đông New York xin tạm thời ngừng trục xuất những người có thị thực hoặc người tị nạn đang bị mắc kẹt tại các sân bay Mỹ được ước tính có từ 100 người 200 người.

Hôm 28/01/2017, Thẩm phán liên bang Ann Donnelly đã ban hành phán quyết khẩn cấp, tạm thời ngưng trục xuất những người đến từ 7 nước bị cấm nhập cảnh vào Mỹ theo sắc lệnh mới ký. Phán quyết nói rằng Sắc lệnh của Trump vi phạm các quyền của họ được xét xử theo tiến trình luật định và bảo đảm công bằng được Hiến pháp Hoa Kỳ bảo vệ (violates their rights to Due Process and Equal Protection guaranteed by the United States Constitution). Tiếp theo, các thẩm phán liên bang tại Boston, Seattle… cũng đã ra những phán quyết tương tự.

Ngày 29/01/2017 Bộ trưởng Tư pháp của 16 tiểu bang tại Hoa Kỳ đã ra thông cáo chung lên án sắc lệnh về di trú vừa được Tổng thống Mỹ Donald Trump ban hành. Thông cáo cho biết sẽ "sử dụng mọi công cụ trong quyền hạn" để chống lại sắc lệnh mà tổng thống đã ký hôm 27/01. 

Gần 900 viên chức Bộ Ngoại giao Mỹ đã ký một giác thư phản đối Sắc lệnh của Tổng thống Donald Trump. Lá thư viết rằng lênh cấm của ông Trump sẽ không đạt mục đích bảo vệ nước Mỹ trước tấn công khủng bố, và có thể có hại.

Ngày 30/01, bà Quyền Bộ trưởng Tư pháp Sally Yates lên tiếng phê phán sắc lệnh di trú mới của Donald Trump là bất hợp pháp. Bà liền bị thay thế bởi ông Dana Boente, một Thẩm phán liên bang tại Virginia, vì ông này không phản đối lệnh đó.

Tổ Chức Hợp Tác Hồi giáo (Organization of Islamic Cooperation-OCI, tập hợp 57 quốc gia, đã lên án sắc lệnh của ông Trump, cho đây là một động thái chỉ có tác dụng kích động ý hướng cực đoan trong thế giới Hồi giáo, tạo cơ sở cho các hoạt động khủng bố.

Ngoài các nước trong khối Ả Rập - Hồi giáo, từ Canada đến Anh, càng ngày càng có thêm nhiều tiếng nói và hành động cụ thể phản đối sắc lệnh của Trump, nổi bật nhất là bản kiến nghị với trên 1,7 triệu chữ ký đòi chính quyền Anh Quốc hủy bỏ chuyến công du cấp Nhà nước của tân tổng thống Trump.

Ở Canada, chính phủ loan báo vẫn cấp giấy tạm trú cho tất cả những công dân 7 nước bị kẹt lại ở Canada vì sắc lệnh của ông Trump.

3. Biện minh bằng ngụy biện

Hôm 29/1 ông Trump đã viết trên Twitter : "Đất nước chúng ta cần các biên giới vững mạnh và việc thẩm tra kỷ càng, ngay lúc này. Nhìn xem những gì đang xảy ra khắp Châu Âu, và trên toàn thế giới – một mớ hỗn độn khủng khiếp".

Tuy nhiên, Thượng nghị sĩ John McCain lại cho rằng việc làm đó sẽ tạo cho Nhà nước Hồi giáo có cơ hội để tuyên truyền. Thủ tướng Canada Justin Trudeau cũng đã lên Twitter nhắn tin : "Xin gửi lời đến những người chạy trốn khỏi sự đàn áp, khủng bố và chiến tranh, người Canada sẽ chào đón quý vị, bất kể quý vị có đức tin gì. Sự đa dạng là sức mạnh của chúng ta. Hoan nghênh quý vị đến với Canada của chúng tôi".

Dân chúng xuống đuờng biểu tình đón chào người tỵ nạn

Điều 3 của Công Ước Genève về người tỵ nạn năm 1951 cũng đã quy định : "Các quốc gia thành viên Công ước phải áp dụng các điều khoản của Công ước đối với những người tị nạn mà không có sự phân biệt đối xử về chủng tộc, tôn giáo hay nguồn gốc dân tộc".

Make America Sick Again !

Mặc dầu đã tuyên thệ nhận chức Tổng thống Mỹ từ hôm 20/01/2017, cho đến nay Donald Trump vẫn còn tưởng mình đang là giám đốc Trump Organization, ở đó ông có thể làm bất cứ thứ gì, kể cả sử dụng tiểu xảo như khi kiếm phiếu.

Khi đặt bút ký vào sắc lệnh về di trú nói trên, Donald Trump tuyên bố : "Chúng ta không muốn họ ở đây" (We don't want them here). Như vậy khi hành động, Donald không cần biết Hiến Pháp và Luật pháp Hoa Kỳ đã quy định như thế nào, và vẫn tiếp tục coi "điều tao muốn là luật" hay "miệng tao là luật". Rõ ràng là ông đang bắt chước Ban Bí thư Chánh pháp của Trung Quốc, khẳng định : "Môi trên của tao là trời, môi dưới là đất, tao chính là pháp luật…".

Các luật gia nói rằng chỉ cần căn cứ vào Đạo luật Di trú và Quốc tịch năm 1965 cũng đủ để thách thức Donald Trump tại tòa, vì trong đó đã quy định rõ rằng không ai "bị phân biệt trong việc cấp thị thực di trú vì chủng tộc, giới tính, quốc tịch, nơi sinh hoặc nơi cư trú".

Trong Sắc lệnh, Donald Trump viện dẫn ra Luật di trú năm 1952 cho phép tổng thống được tạm thời cấm người vào Mỹ khi xem có hại cho lợi ích quốc gia để chứng minh mình có quyền. Nhưng luật này đã bị Đạo luật Di trú và Quốc tịch 1965 hủy bỏ. Điều này cũng cho thấy đám "cố vấn", hay tùy tùng của Donald Trump là những người thiếu tư cách và lương tri, cứ chiều theo ý Donald Trump, soạn thảo những văn kiện mà họ biết là vi Hiến và vi Luật. Họ là hạng người nào ?

Là một người chẳng có chút hiểu biết hay kinh nghiệm gì về chính trị và lãnh đạo quốc gia, lại có đầu óc thiển cận, đố kỵ và thích sử dụng tiểu xảo, Donald Trump sẽ đưa nước Mỹ đi về đâu ?

Thượng nghị sĩ Chuck Schumer, Trưởng Khối Dân Chủ tại Thượng Viện, đã nói : Đảng Cộng Hòa muốn làm cho nước Mỹ đau yếu trở lại (GOP wants to make America sick again).

Ngày 02/02/2017

Lữ Giang