Thông Luận

Nhật Bản nới lỏng quy định về xuất khẩu vũ khí

Thanh Hà, RFI, 23/12/2023

Lần đầu tiên từ sau Thế Chiến Thứ Hai, Nhật Bản được quyền xuất khẩu vũ khí. Ngày 22/12/2023 Tokyo thông báo "nới lỏng" quy định về xuất khẩu trang thiết bị quân sự. Quyết định này mở đường cho việc cung cấp cho Ukraine một số vũ khí của Nhật, trong đó có hệ thống phòng không Patriot do Hoa Kỳ chế tạo. Washington "hoan nghênh" bước tiến mới này của chính quyền Fumio Kishida.

Xe tăng Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản tập trận trên đảo Hokkaido, ngày 07/12/2021. AP - Eugene Hoshiko

Nội các Nhật Bản giải thích các điều khoản mới cho phép chính quyền Tokyo "chuyển giao trang thiết bị phòng thủ thích hợp cho nước ngoài và việc này sẽ đóng góp cho hòa bình, an ninh quốc tế, sẽ củng cố hợp tác với các đồng minh và Mỹ trong các vấn đề an ninh". Một quan chức Nhật tin xin được giấu tên cho hãng tin AFP biết, giờ đây, Tokyo "có thể xuất khẩu vũ khí sản xuất tại chỗ cũng như vũ khí của Hoa Kỳ". Cụ thể là Tokyo chuyển giao hệ thống phòng không Patriot do Hoa Kỳ chế tạo cho Ukraine. Nhật Bản sản xuất hệ thống phòng thủ tên lửa địa đối không Patriot PAC3 với sự đồng ý của nhà sản xuất Mỹ Lockheed Martin.

Quyết định này quan trọng ở chỗ Washington là nguồn cung cấp vũ khí chủ chốt cho quân đội Ukraine. Giờ đây Mỹ đang huy động các đồng minh vốn đang nắm giữ trang bị quân sự và vũ khí đạn dược do Hoa Kỳ chế tạo để tiếp sức cho Kiev. Nhà Trắng đang lao vào cuộc đọ sức với bên Lập Pháp và nhất là Hạ Viện Hoa Kỳ để tháo khoán một gói viện trợ hơn 60 tỷ đô la cho Ukraine. Đàm phán đang lâm vào bế tắc trong lúc Ukraine khẩn cấp cần thêm đạn dược và vũ khí để đối mặt với quân Nga.

Do vậy tổng thống Joe Biden ngay chiều qua lập tức "hoan nghênh" quyết định quan trọng này của Nhật. Cố vấn An Ninh Quốc Gia của phủ tổng thống Hoa Kỳ ông Jake Sullivan tuyên bố việc Nhật Bản có thể xuất khẩu trang thiết bị quân sự cho phép "tăng cường an ninh của Nhật Bản đồng thời giúp Mỹ duy trì khả năng răn đe và đáp trả".

Ngành công nghiệp quốc phòng của Nhật hiện tại có chỗ đứng rất khiêm tốn, với doanh thu chưa đầy 20 tỷ đô la một năm và chỉ để phục vụ cho quân đội Nhật. Từ 2014 cố thủ tướng Shinzo Abe đã nỗ lực vận động sửa đổi một số điều khoản trong bản Hiến Pháp để cho phép Tokyo cũng được quyền xuất khẩu một số trang thiết bị quân sự.

AFP ghi nhận những tiến triển mới này cho thấy Washington càng lúc càng huy động thêm các đồng minh chung tay với Mỹ, cung cấp vũ khí hiện đại cho Ukraine. Trước Nhật Bản, Washington đã thuyết phục được Hàn Quốc và Seoul đã "kín đáo cung cấp hàng trăm ngàn đầu đạn cho Kiev trong năm nay"

Cùng lúc điều chỉnh quy định về xuất khẩu vũ khí, cũng hôm qua chính phủ Nhật đã thông qua ngân sách quốc phòng hơn 56 tỷ đô la cho tài khóa sắp mở ra vào tháng 3/2024. Đây là ngân sách lớn nhất từ trước đến nay của Nhật Bản. Thủ tướng Fumio Kishida đề ra mục tiêu từ nay đến, 2027 Nhật Bản sẽ "nhân lên gấp đôi" các khoản chi phí quốc phòng để đạt "tiêu chuẩn 2% GDP như quy định của khối Liên Minh Bắc Đại Tây Dương".

Thanh Hà

Nguồn : RFI, 23/12/2023

*************************

Đông Nam Á có thể nhờ Nhật Bản

Ngô Nhân Dụng, VOA, 21/12/2023

Ông Fumio Kishida là vị thủ tướng ngoại quốc đầu tiên được mời đọc diễn văn trước quốc hội tại thủ đô Manila.

Thủ tướng Kishida chào quốc kỳ Nhật Bản trước cuộc họp báo tại tư dinh thủ tướng ở Tokyo.

Lãnh đạo các nước Đông Nam Á họp ở Tokyo ngày Chủ Nhật kêu gọi gia tăng hợp tác kinh tế và hỗ trợ về an ninh ; nhấn mạnh phải tôn trọng luật pháp quốc tế. Ai cũng hiểu nhóm ASEAN ám chỉ các hành động lấn chiếm phi pháp của cộng sản Trung Quốc trong vùng Biển Đông nước ta.

Thủ tướng Fumio Kishida đã triệu tập cuộc gặp gỡ để kỷ niệm 50 năm hợp tác giữa Nhật và ASEAN. Trước đó, ông Kishida đã đi thăm các nước trong vùng, thực hiện "Chương trình Hỗ trợ An ninh" của chính phủ Nhật.

Philippines là nước đầu tiên được Nhật viện trợ chiến thuyền để bảo vệ hải phận quốc gia vì hai nước đều đang tranh chấp với Trung Quốc và đều có hiệp ước an ninh hỗ tương với Mỹ. Nhật và Trung Quốc xung đột về chủ quyền trên quần đảo Senkaku, mà người Trung Hoa gọi tên là Điếu Ngư Đài. Philippines đang bị Trung Quốc ngăn cản khi tiếp tế cho các đội quân đóng trên những bãi cạn Scarborough và Thomas.

Ông Fumio Kishida là vị thủ tướng ngoại quốc đầu tiên được mời đọc diễn văn trước quốc hội tại thủ đô Manila. Ông đã hứa với Tổng thống Ferdinand Marcos, Jr. sẽ tặng một hệ thống radar cho vùng duyên hải trị giá $4 triệu mỹ kim, giúp Philippines tăng cường khả năng tuần phòng bờ biển.

Nhật đã trao 10 chiến thuyền dài 48 mét và một tàu tuần duyên 106 mét cho Philippines. Những tàu này sẽ bảo vệ an ninh, thi hành các vụ truy tìm và giải cứu trên biển khi bão tố. Ông Kishida báo trước sẽ viện trợ các tàu tuần duyên cho các nước Đông Nam Á khác. Ngoài Philippines, trong năm nay Chương trình Hỗ trợ An ninh cũng giúp cho các nước Malaysia, Bangladesh và đảo Fiji.

Ông Kishida cũng đến Malaysia gặp Thủ tướng Anwar Ibrahim. Hai bên đồng ý hợp tác chiến lược về an ninh, nhất là trong công tác tuần tiễu ngoài biển. Hai người đã ký một thỏa ước cung cấp 400 triệu đồng yen (2,8 triệu mỹ kim), với tàu thuyền và vũ khí để gia tăng phòng thủ bờ biển Mã Lai. Trước đó ông Kishida đã tới Jakarta, Indonesia, ký kết với Tổng thống Joko Widodo khoản viện trợ hơn 9 tỷ đồng yen (63,7 triệu mỹ kim), với một tàu chiến lớn để tăng cường phòng thủ duyên hải.

Đầu tháng 11, trong lúc ngoại trưởng Mỹ Blinken qua Bắc Kinh, Cố vấn An ninh Tòa Bạch Ốc Jake Sullivan bay tới Tokyo gặp các đại diện của Nhật, Nam Hàn và Philippines. Đây là lần đầu tiên cố vấn an ninh các chính phủ Nhật, Philippines và Mỹ gặp nhau. Họ đã thảo luận phương cách hợp tác quân sự, phối hợp kế hoạch và ngoại giao. Đây là một bước tiến điều hợp mới trong nhóm JAROPUS, viết tắt tên ba nước Nhật, Philippines và Mỹ, trước mối đe dọa của Trung Quốc đối với Đài Loan – giống như tên AUKUS, ghép tên Australia, Anh Quốc (United Kingdom) và United States.

Một hành động khó khăn nhất của ông Fumio Kishida là gặp Tổng thống Yoon Suk Yeol tại Mỹ, chính thức hòa giải với chính phủ Nam Hàn. Dân Nam Hàn vẫn còn nuôi thù hận với Nhật Bản từ trước Đại chiến Thứ Hai, khi Nhật xâm lăng rồi chiếm đóng bán đảo Triều Tiên, dùng những chính sách tàn bạo. Nhiều người Hàn Quốc đã phản đối khi Tổng thống Yoon thăm nước Nhật. Không cần chính phủ Mỹ khuyến khích, nay hai nước thấy cần hợp tác, để cùng đối phó với Trung Quốc.

Năm nay, Fumio Kishida và Yoon Suk Yeol đã bắt tay nhau tại Camp David, thuộc tiểu bang Maryland. Đầy là lần đầu tiên hai người đồng ý gặp nhau, để ông Joe Biden có thể đứng ra mời. Có thể thấy tầm quan trọng của cuộc hội kiến tại Camp David qua phản ứng của cộng sản Trung Quốc và Bắc Hàn. Lãnh tụ Kim Jong-un đã phản đối, coi đây là bước đầu tiến tới một "Khối NATO thu nhỏ ở Châu Á".

Có thể nói, vụ Nga xâm lăng Ukraine là một động cơ thúc đẩy Nhật Bản và Nam Hàn ý thức mối lo về Trung Quốc. Nếu Vladimir Putin dám xâm lăng Ukraine chỉ vì muốn ngăn chặn khối NATO thì Tập Cận Bình cũng có thể sẽ đánh các nước láng giềng vì lo một khối NATO ở Á Đông.

Tại Camp David, ba nước Mỹ, Nhật Bản và Nam Hàn đã lên tiếng chỉ trích các "hành động gây hấn và nguy hiểm" của Trung Quốc. Ba nước cam kết sẽ tiếp tục thao diễn quân sự chung, như đã từng làm, và mỗi lần đều bị Nga và Trung Quốc phản đối ; sẽ đặt đường dây "điện thoại khẩn cấp" khi cần, và hội họp mỗi năm một lần.

Nhà bình luận Tống Trung Bình (Song Zhongping, 宋忠平) một cựu sĩ quan Trung Quốc, nói trên đài phát thanh Bắc Kinh, mô tả cuộc họp ở Camp David là một biến cố dẫn tới một "Khối NATO ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương".

Thủ tướng Fumio Kishida cũng nhấn mạnh đến việc bảo vệ một "Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và mở rộng" khi họp báo cùng Tổng thống Indonesia Joko Widodo, năm nay giữ chức chủ tịch khối ASEAN.

Chính phủ Ấn Độ lâu nay vẫn giữ lập trường trung lập đối với các tranh chấp trong vùng biển Đông Nam Á. Nhưng New Delhi đang dần dần thay đổi vì biết rằng các xung đột ở vùng này sẽ tai hại cho chính họ.

Một nửa số hàng nhập cảng của Ấn Độ đi từ Nhật, Nam Hàn, Đài Loan, vân vân, qua eo biển Malacca sang Ấn Độ Dương, sẽ tắc nghẽn nếu chiến tranh xảy ra tại Biển Đông. Năm 2019, lần đầu tiên hải quân Ấn Độ đã tập trận chung với hải quân Mỹ, Nhật Bản và Philippines trong vùng Biển Nam Hải. Hai năm sau, họ lại thao diễn cùng hải quân Việt Nam, Philippines, Malaysia, Australia, và Indonesia. Tháng Năm năm nay, lần đầu tiên Ấn Độ tham dự một cuộc thao diễn hai ngày với hải quân bảy nước ASEAN.

Chính phủ Mỹ đã khích lệ Ấn Độ chú ý hơn tới Đông Nam Á. New Delhi và Washington đề xướng tổ chức Quad, cùng với Tokyo và Canberra, nhắm ngăn chặn Bắc Kinh bành trướng. Thủ tướng Narendra Modi thấy cần hỗ trợ các nước Đông Nam Á để tự bảo vệ, ngăn không để Tập Cận Bình nuôi ý tưởng theo gót Vladimir Putin. Ấn Độ đã tặng máy bay trực thăng cho đội tuần duyên Philippines. Năm 2022 đã bán cho Manila 100 hỏa tiễn siêu thanh BrahMos. Tháng Sáu năm nay, bán một chiến thuyền mang hỏa tiễn nhẹ cho Việt Nam.

Tại hội nghị với các nước ASEAN ở Tokyo ông Kishida kêu gọi hợp tác về an ninh, quân sự, trong đó có việc trao đổi chiến cụ và kỹ thuật vũ khí, an toàn trên mạng tin học (cybersecurity) Hội nghị đã chấp thuận một danh sách 130 dự án và Nhật hứa sẽ đầu tư thêm vào các nước Đông Nam Á, kể cả ngành sản xuất xe hơi.

Những nỗ lực của Tokyo đưa tới những kết quả cụ thể. Số đầu tư của các công ty Nhật vào các nước ASEAN đã lên tới 198 tỷ mỹ kim, đứng sau 209 tỷ mỹ kim đầu tư của Mỹ nhưng cao gần gấp đôi con số 106 tỷ mỹ kim của Trung Quốc, theo báoEconomist. Các nước Đông Nam Á sẽ thấy không phải chỉ cần lựa chọn giữa Mỹ và Trung Quốc, mà có thể chọn Nhật Bản. Một tổ nghiên cứu của Singapore, ESEAS, hỏi ý kiến các lãnh đạo chính quyền và giới kinh doanh cho biết Nhật Bản là quốc gia được tin cậy nhất trong vùng.

Đại sứ Mỹ ở Tokyo, ông Rahm Emanuel nhận xét, "Chính sách gây hấn của Trung Quốc đã thúc đẩy các đồng minh phải cộng tác với nhau". Thủ tướng Fumio Kishida đã đặt nền tảng cho chương trình hợp tác tương lai.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 21/12/2023