Các nguồn tin : CIA tin rằng thái tử Saudi ra lệnh giết nhà báo Khashoggi (VOA, 17/11/2018)
CIA tin rằng Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman đã ra lệnh giết chết nhà báo Jamal Khashoggi ở Istanbul, các nguồn tin nắm rõ sự việc cho biết hôm thứ Sáu, làm phức tạp thêm nỗ lực của Tổng thống Donald Trump muốn giữ gìn quan hệ với một đồng minh quan trọng của Mỹ.
Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman được nói là đã chỉ đạo em trai, Hoàng tử Khaled bin Salman, đại sứ Saudi tại Mỹ, gọi điện thoại cho Jamal Khashoggi và bảo ông này đến lãnh sự quán Saudi ở Istanbul trước khi ông bị sát hại ở đó.
Các nguồn tin cho biết CIA đã trình bày với các cơ quan khác của chính phủ Mỹ, kể cả Quốc hội, về thẩm định của mình. Thẩm định của CIA mâu thuẫn với những tuyên bố của chính phủ Saudi rằng Thái tử Mohammed vô can.
Kết luận của CIA, được báo The Washington Post loan tin đầu tiên, là thẩm định xác quyết nhất của Mỹ tính tới thời điểm này liên kết trực tiếp người cai trị Saudi Arabia trên thực tế với vụ giết người.
Đại sứ quán Saudi ở Washington bác bỏ thẩm định của CIA.
"Các tuyên bố trong cái được nói là thẩm định này là sai", một phát ngôn viên của đại sứ quán cho biết trong một thông cáo. "Chúng tôi đã và tiếp tục nghe thấy nhiều giả thuyết khác nhau mà không thấy cơ sở chính yếu cho những suy đoán này".
Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence, trong chuyến thăm Papua New Guinea, nói với các phóng viên tháp tùng ông rằng ông không thể bình luận về thông tin được bảo mật.
"Vụ sát hại Jamal Khashoggi là một hành vi tàn bạo. Nó cũng là một sự sỉ nhục đối với báo chí tự do và độc lập và Hoa Kỳ quyết tâm buộc tất cả những người chịu trách nhiệm về vụ sát nhân đó chịu trách nhiệm", ông nói, nhưng nói thêm rằng Washington muốn giữ gìn mối quan hệ của mình với Saudi Arabia.
Bộ Ngoại giao Mỹ từ chối bình luận.
Ông Trump và các quan chức hàng đầu của chính quyền ông đã nói rằng Saudi Arabia phải giải trình về bất kì sự dính líu nào trong cái chết của ông Khashoggi, nhưng họ cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của liên minh.
Các quan chức Mỹ đã nói rằng Saudi Arabia, một nước cung cấp dầu lớn, đóng một vai trò quan trọng trong nỗ lực chống lại điều mà họ coi là vai trò thâm độc của Iran trong khu vực, và ông Trump đã nhiều lần nói rằng ông không muốn gây nguy hại cho các thương vụ vũ khí của Mỹ với vương quốc này.
Dù chính quyền Trump hôm thứ Năm đã áp đặt chế tài đối với 17 người Saudi vì vai trò của họ trong vụ giết ông Khashoggi, nhiều nhà lập pháp cho rằng Mỹ nên có lập trường cứng rắn hơn, và những kết luận của CIA có phần chắc càng củng cố quan điểm đó.
Nhà báo Khashoggi là người hay chỉ trích chình quyền Saudi Arabia.
Ông Khashoggi, một người chỉ trích chính phủ Saudi và một nhà báo chuyên viết bài bình luận cho tờ The Washington Post, bị giết tại lãnh sự quán Saudi ở Istanbul vào ngày 2 tháng 10 khi ông đến đó để lấy những giấy tờ cần thiết cho đám cưới đã được hoạch định của ông với một người phụ nữ Thổ Nhĩ Kỳ.
Ông Khashoggi đã cưỡng lại áp lực từ Riyadh buộc ông trở về nước. Các quan chức Saudi cho biết một nhóm gồm 15 công dân Saudi Arabia đã được phái đến để đối đầu với ông Khashoggi tại lãnh sự quán và rằng ông đã vô tình bị giết bởi một người đàn ông đang cố buộc ông phải trở về vương quốc.
Án tử hình
Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ cho biết vụ giết người là có chủ ý và đã gây áp lực lên Saudi Arabia dẫn độ những người chịu trách nhiệm để chịu xét xử. Một cố vấn cho Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan hôm thứ Năm cáo buộc Saudi Arabia tìm cách che đậy vụ giết người.
Công tố viên của Saudi Arabia hôm thứ Năm nói rằng ông đang đề nghị án tử hình cho năm nghi phạm bị buộc tội giết người. Công tố viên, Shalaan al-Shalaan, nói với các phóng viên rằng thái tử không hay biết gì về hoạt động này, trong đó thi thể của ông Khashoggi bị chặt khúc và mang khỏi lãnh sự quán.
Các quan chức Mỹ hoài nghi chuyện Thái tử Mohammed không biết gì về kế hoạch giết ông Khashoggi, vì ông nắm quyền kiểm soát sâu rộng ở Saudi Arabia.
Tờ Post, dẫn lời những người nắm rõ sự việc này, cho biết thẩm định của CIA một phần dựa trên cuộc điện đàm của em trai thái tử, Hoàng tử Khaled bin Salman, đại sứ Saudi tại Mỹ, với ông Khashoggi.
Hoàng tử Khaled nói với ông Khashoggi rằng ông nên đến lãnh sự quán Saudi ở Istanbul để lấy giấy tờ và làm như vậy sẽ an toàn, tờ Post cho biết.
Tờ báo, dẫn lời những người nắm rõ nội dung cuộc gọi điện thoại, nói rằng không rõ liệu hoàng tử có biết ông Khashoggi sẽ bị giết hay không nhưng ông đã gọi điện thoại theo chỉ đạo của anh trai mình.
Hoàng tử nói trong một phát biểu đăng trên Twitter hôm thứ Sáu rằng liên lạc cuối cùng của ông với ông Khashoggi là qua tin nhắn vào ngày 26 tháng 10 năm 2017, gần một năm trước khi nhà báo này chết.
"Tôi chưa bao giờ nói chuyện với ông ấy qua điện thoại và chắc chắn không bao giờ đề nghị ông ấy đi Thổ Nhĩ Kỳ vì bất kì lí do gì. Tôi yêu cầu chính phủ Hoa Kỳ tiết lộ bất kì thông tin nào liên quan đến tuyên bố này", Hoàng tử Khaled nói.
Tờ Post cho biết CIA cũng đã kiểm tra một cuộc gọi từ bên trong lãnh sự quán Saudi ở Istanbul sau khi ông Khashoggi bị giết.
Maher Mutreb, một quan chức an ninh thường được nhìn thấy ở cạnh thái tử, đã gọi điện thoại cho Saud al-Qahtani, một phụ tá hàng đầu cho Thái tử Mohammed, để thông báo với ông ta rằng hoạt động đã hoàn tất, theo những người nắm rõ nội dung cuộc gọi.
*******************
Gia đình Khashoggi nhận lời chia buồn sau khi Riyadh xác định kẻ sát nhân (VOA, 17/11/2018)
Những người tiếc thương hôm thứ Sáu đã đến chia buồn vơi gia đình Jamal Khashoggi, nhà báo nổi tiếng người Saudi Arabia bị các điệp viên của chính phủ nước ông sát hại, sau khi chính quyền nói là họ đã xác định được các thủ phạm và Thái tử nước này không dính líu gì.
Yasin Aktay, cố vấn của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan, phát biểu tại một buổi cầu nguyện trong tang lễ mang tính biểu tượng cho nhà báo Jamal Khashoggi tại một nhà thời Hồi giáo ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 16 tháng 11, 2018.
Hai người anh em của ông Khashoggi và một trong số những người con trai của ông đón tiếp vài trăm người ở thành phố Jeddah ven biển một ngày sau khi công tố viên Saudi Arabia cho biết họ sẽ đề nghị án tử hình cho năm nghi phạm không nêu tên trong vụ sát hại bên trong lãnh sự quán của nước này ở Istanbul vào ngày 2 tháng 10.
Trước đó trong ngày thứ Sáu, hàng chục ngàn tín đồ đã tới cầu nguyện cho người đã khuất ở Mecca và Medina, quê nhà của ông Khashoggi, dù các giáo sĩ imam không nêu tên ông.
Còn ở Istanbul, những người tiếc thương tụ tập nghe đọc kinh Koran. Bạn bè đọc điếu văn tưởng nhớ người đàn ông 59 tuổi, người từng thuộc hoàng tộc nhưng sau đó trở thành người chỉ trích. Các chính trị gia quen biết ông lên án cuộc điều tra của Riyadh là thiên vị.
Nhà chức trách Saudi nói rằng một hoạt động dẫn đến cái chết của ông Khashoggi lẽ ra có chủ đích là đưa ông về nước, nhưng câu chuyện liên tục thay đổi, bao gồm cả những lời phủ nhận ban đầu của họ, đã vấp phải thái độ hoài nghi và phẫn nộ ở nước ngoài.
Hai quan chức bị cáo buộc đứng đằng sau kế hoạch này là những người thân cận với Thái tử Mohammed bin Salman. Thổ Nhĩ Kỳ và một số đồng minh phương Tây, trong đó có Tổng thống Mỹ Donald Trump, đã nói trách nhiệm cuối cùng thuộc về Thái tử Mohammed vốn là người cai trị thực tế đất nước. Riyadh nói ông không liên quan gì tới vụ giết người.
Ông Trump và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan nhất trí trong cuộc điện đàm ngày hôm thứ Sáu rằng mọi khía cạnh trong vụ sát hại ông Khashoggi đều phải được phanh phui thấu đáo, Reuters dẫn lời Tổng thống Erdogan cho biết.
Trong một biện pháp bất thường nhắm vào một đối tác kinh tế và an ninh quan trọng, Bộ Tài chính Mỹ hôm thứ Năm đã áp đặt các chế tài kinh tế đối với 17 người Saudi, bao gồm Saud al-Qahtani, cố vấn hàng đầu của Thái tử.