Afghanistan : Taliban tiến gần Kabul, phương Tây cấp tốc di tản

Thanh Phương, RFI, 14/08/2021

Lực lượng taliban hôm 13/08/2021, đang tiến gần đến thủ đô Kabul, nơi mà các nước phương Tây, trong đó có Hoa Kỳ đang cấp tốc di tản các công dân và các nhà ngoại giao của họ.

Quân Taliban tuần tra kiểm soát thành phố Ghazni, không xa tây nam thủ đô Kabul, ngày 13/08/2021. AP - Gulabuddin Amiri

Do đà tiến của quân Taliban quá nhanh, Washington đã phải cắt giảm hơn nửa số nhân viên ngoại giao tại thủ đô Kabul và quyết định trước cuối tuần này sẽ triển khai tổng cộng 3.000 quân đến sân bay Kabul để bảo đảm an toàn cho việc di tản các công dân và nhà ngoại giao Mỹ.

Toán lính thủy quân lục chiến Mỹ đầu tiên của lực lượng 3.000 quân này hôm nay đã đến thủ đô Kabul, một trong số hiếm hoi các thành phố còn nằm trong tay quân chính phủ. Hoa Kỳ cho biết họ sẳn sàng di tản bằng đường hàng không "hàng ngàn người mỗi ngày".

Tuy Lầu Năm Góc khẳng định là thủ đô Afghanistan "chưa bị đe dọa ngay", nhưng theo hãng tin AFP, đại sứ quán Hoa Kỳ đã ra lệnh cho nhân viên tiêu hủy toàn bộ các tài liệu nhạy cảm và các biểu tượng của nước Mỹ mà phe Taliban có thể sẽ sử dụng "vào các mục đích tuyên truyền".

Việc thông báo kế hoạch di tản các nhân viên ngoại giao Mỹ ở Kabul khiến mọi người nhớ đến sự thất thủ của Sài Gòn năm 1975 và khiến tổng thống Joe Biden càng bị phe đối lập chỉ trích về chiến lược của ông ở Afghanistan.

Hôm thứ Năm vừa qua, lãnh đạo khối nghị sĩ Cộng hòa ở Thượng Viện Mỹ Mitch McConnell đã tuyên bố : "Afghanistan đang tiến nhanh đến một thảm họa to lớn, có thể được dự báo trước và lẽ ra có thể tránh được".

Ngoài Hoa Kỳ, Luân Đôn cũng đã thông báo triển khai trở lại Afghanistan 300 quân để giúp di tản các công dân Anh. Nhiều nước khác, trong đó có Hà Lan, Phần Lan, Ý, Tây Ban Nha, Đức, cũng đã quyết định cắt giảm xuống mức tối thiểu số nhân viên ngoại giao ở Afghanistan. Những nước như Na Uy, Đan Mạch thì tạm thời đóng cửa tòa đại sứ.

Sau Kandahar, thành phố lớn thứ hai của Afghanistan, phiến quân Hồi giáo cực đoan hôm qua đã chiếm được Pul-e-Alam, thủ phủ của tỉnh Logar, chỉ cách Kabul 50 km về phía nam. Như vậy là chỉ trong vòng 8 ngày, quân taliban đã chiếm được phân nửa số thủ phủ của các tỉnh ở Afghanistan.

Ngỏ lời với quốc dân hôm nay, tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani khẳng định đang có các cuộc "tham khảo ý kiến" để nhanh chóng tìm một giải pháp chính trị bảo đảm hòa bình và ổn định cho Afghanistan, đồng thời ông kêu gọi tái huy động mọi lực lượng vũ trang.

NATO triệu tập họp khẩn chuẩn bị kế hoạch sơ tán

Chiều ngày 13/08, các nước thành viên NATO đã họp khẩn cấp để chuẩn bị kế hoạch phản ứng thích hợp với tình hình tại chỗ.

Thông tín viên Jérémy Audouard tại Bruxelles cho biết thêm chi tiết :

Trong thông cáo phát đi sau cuộc họp, các thành viên NATO không giấu được lo lắng. Họ cho biết "vô cùng quan ngại về tình hình bạo lực tăng cao", nhất là vì các cuộc tấn công của Taliban nhắm vào thường dân.

Tổng thư ký NATO đã tổ chức cuộc họp này sau khi Washington và Luân Đôn vừa phối hợp triển khai quân để bảo vệ kiều dân của mình.

Liên Minh Bắc Đại Tây Dương đang soạn thảo kế hoạch để sơ tán các nhà ngoại giao của mình. Tại Kabul, vẫn còn đại diện dân sự cùng các nhân viên của NATO. 9 nước trong Liên Hiệp Châu Âu vẫn có đại sứ quán tại đó.

Theo một nguồn tin ngoại giao được AFP trích dẫn, Thổ Nhĩ Kỳ lo việc giám sát sân bay. Na Uy sẽ chịu trách nhiệm bảo vệ bệnh viện trung tâm thủ đô Kabul.

Tuy nhiên, chưa có một quyết định quan trọng nào được đưa ra, cuộc họp vẫn dừng lại ở những trao đổi đơn giản, được đánh giá là mang tính chất "thực tế".

Thanh Phương

*********************

Canada sẵn sàng đón 20.000 người tị nạn Afghanistan

Trọng Thành, RFI, 14/08/2021

Chính phủ Canada hôm 13/08/2021, cho biết có thể tiếp nhận 20 nghìn người tị nạn từ Afghanistan trong khuôn khổ một chương trình nhập cư mới, do "khủng hoảng nhân đạo khẩn cấp tại khu vực".

Người dân chạy Taliban từ các tỉnh phía bắc Afghanistan đổ về Kabul ngày 13/08/2021. AP - Rahmat Gul

Bộ trưởng Nhập cư và Tị nạn Marco Mendicino cho biết "tình hình tại Afghanistan rất thương tâm, Canada sẽ không nhắm mắt làm ngơ". Các đối tượng chính của chương trình nhập cư lớn này là "những người đặc biệt dễ bị tổn thương", như các phụ nữ lãnh đạo, những người bảo vệ nhân quyền, các thành phần thiểu số tôn giáo bị truy bức, phóng viên hay các thành viên cộng đồng người đồng tính, chuyển giới (LGBT).

Mỹ tìm kiếm các nước tiếp nhận người tị nạn

Hàng nghìn người Afghanistan làm việc cho Hoa Kỳ hay các lực lượng nước ngoài có nguy cơ bị Taliban trả thù một khi phong trào Hồi giáo cực đoan này chiếm được thủ đô Kabul. Theo Reuters, hôm qua 13/08/2021, chính quyền Mỹ đã tiến hành đàm phán bí mật với nhiều nước nhằm tìm nơi tiếp nhận tạm thời cho những người tị nạn Afghanistan.

Bốn giới chức Hoa Kỳ thông tin với Reuters về vấn đề này. Đàm phán được tiến hành với một số nước như Kosovo, Albani. Hôm thứ Năm, 12/08, chính quyền Mỹ thông báo sẽ đưa 1.000 người Afghanistan đến Qatar theo diện visa đặc biệt SIV. Cho đến nay, gần 1.200 người Afghanistan đã được đưa sang Mỹ, số lượng người được ra đi theo chương trình "Các đồng minh tị nạn" sẽ lên đến 3.500 người.

Không khí sợ hãi bao trùm tại Kabul

Nhiều người lo sợ quân Taliban tiến quá nhanh sẽ khiến Hoa Kỳ không kịp xử lý yêu cầu visa cho các ứng viên SIV. Hôm qua, 13/08, tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Gutterres tố cáo sự tàn ác của quân Taliban.

Trả lời họp báo, tổng thư ký Liên Hiệp Quốc bày tỏ : "Tôi vô cùng lo ngại sau khi có được các thông tin đầu tiên về việc quân Taliban áp đặt các giới hạn hà khắc về nhân quyền tại các vùng mà họ kiểm soát". Khoảng 214.000 người đã phải di tản trước đà tiến không gì kiềm chế nổi của Taliban.

Thông tín viên Sonia Ghezali từ Kabul cho biết không khí lo sợ bao trùm :

"Không khí nặng nề, dân chúng hoảng sợ. Hàng nghìn gia đình chạy trốn bạo lực tại nguyên quán, họ tìm đến Kabul để tị nạn trong tình trạng hết sức bấp bênh. Cuộc sống của họ ở đây đang ngày càng trở nên mong manh. Những người tị nạn lo ngại chiến sự đang tiến dần về thủ đô. Quân Taliban đã ở cửa ngõ Kabul.

Sân bay chật cứng, các chuyến bay đầy ắp. Đó là những người có hộ chiếu nước ngoài hoặc thị thực xuất cảnh. Rất nhiều người cố tìm được phương tiện để ra đi. Một bộ phận lớn dân cư đang vô cùng sợ hãi khi không biết là Taliban sẽ đối xử với họ thế nào.

Họ là các nhân viên chính quyền, lực lượng an ninh Afghanistan, nhà báo, các nhà tranh đấu của xã hội dân sự, các cựu phiên dịch viên hoặc cựu nhân viên của các lực lượng nước ngoài. Chính quyền Mỹ đã hứa không bỏ rơi họ. Tuy nhiên, nhiều người trong số họ đã đợi sứ quán Mỹ trả lời yêu cầu trợ giúp, từ nhiều tuần nay.

Hàng chục cựu phiên dịch viên và người giúp việc cho quân đội Pháp, bị từ chối visa, đang hết sức lo lắng. Họ đang khẩn nài ngoại trưởng Pháp và bộ Quốc Phòng Pháp cứu giúp".

Trọng Thành

********************

Afghanistan : Mỹ huy động 8.000 quân hỗ trợ di tản đại sứ quán

Thu Hằng, RFI, 13/08/2021

Quân Taliban nay đã chiếm được gần một nửa thủ phủ các tỉnh ở Afghanistan, trong đó có Kandahar và Herat, thành phố lớn thứ hai và thứ ba của Afghanistan, rơi vào tay quân nổi dậy ngày 12/08/2021. Đây là thắng lợi lớn nhất của quân Taliban kể từ khi mở chiến dịch phản công vào tháng Năm. 

Afghanistan : Thủ phủ các tỉnh Taliban đã chiếm được, tính đến ngày 13/08/2021. © Studio graphique FMM

Phía Washington vẫn tiếp tục khẳng định ủng hộ chính quyền Kabul, tham gia bảo đảm "an ninh và ổn định của Afghanistan", theo nội dung cuộc điện đàm ngày 12/08 giữa hai bộ trưởng ngoại giao và Quốc Phòng Mỹ với tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani. Tuy nhiên, trên thực địa, Mỹ khẩn trương rút lực lượng ngoại giao. Theo Reuters, gần 3.000 quân nhân được tăng viện trong vòng 48 tiếng để sơ tán đại sứ quán Mỹ ở Afghanistan. Luân Đôn cũng triển khai khoảng 600 quân để giúp công dân Anh và phiên dịch viên rời Afghanistan.

Thông tín viên RFI Sonia Ghezali tường trình tình hình tại Kabul :

"Hôm qua (12/08), người ta chứng kiến hàng loạt máy bay trực thăng lượn vòng trên bầu trời Kabul, hướng về phía đại sứ quán Mỹ, cho thấy rõ là đại sự quán Mỹ chuẩn bị ra đi.

Như vậy, Hoa Kỳ và Anh Quốc giảm thêm hiện diện ngoại giao và họ đã huy động tổng cộng 8.000 quân nhân Mỹ để làm việc này : 3.000 người sẽ đóng tại sân bay Kabul, 1.000 ở Qatar để hỗ trợ hậu cần và kỹ thuật, gần 4.000 người tại Kuwait để can thiệp trong trường hợp cần thiết, căn cứ vào tình hình Afghanistan ngày càng xuống cấp thê thảm.

Hoa Kỳ đã khẳng định sẽ không sử dụng sân bay Kabul để tiến hành oanh kích phe Taliban. Họ thật sự đang ở trong giai đoạn cuối rút quân, đội ngũ ngoại giao và nhân viên đại sứ quán. 

14 thủ phủ của Afghanistan đã rơi vào tay Taliban. Lực lượng này vừa chiếm Qala e Naw, thủ phủ của Badghis ở miền bắc. Phiến quân Hồi giáo cũng xác nhận là đã chiếm được Lashar Gah, thủ phủ của tỉnh Helmand ở miền Nam, và đã thả hết tù nhân ở đó ngày hôm qua.

Kandahar, căn cứ địa cũ của chế độ Taliban, cũng bị thất thủ hôm qua. Herat, thành phố lớn ở phía đông, gần biên giới với Iran, cũng chung số phận.

Người ta thấy là cộng đồng quốc tế ở đây cũng đang chuẩn bị rút lui nếu cần thiết, vì quân Taliban đang tiến gần đến thủ đô Kabul. Không ai thực sự biết được ý đồ của phiến quân. Thủ đô Kabul hiện tràn ngập các gia đình di cư, trốn chạy bạo lực đang hoành hành ở quê nhà".

Thu Hằng

******************

Quốc tế : Taliban sẽ bị cô lập nếu cướp chính quyền tại Afghanistan

Thùy Dương, RFI, 13/08/2021

Các đặc sứ của Mỹ, Nga, Trung Quốc về xung đột Afghanistan và của nhiều nước khác, hôm 12/08/2021, đã kêu gọi thúc đẩy tiến trình hòa bình tại quốc gia này, nhấn mạnh tình hình rất cấp bách và kêu gọi các bên ngưng ngay lập tức các vụ tấn công nhắm vào thủ phủ các tỉnh và các thành phố khác trong cả nước.

Quân Taliban tại Herat, thành phố lớn thứ ba của Afghanistan. Ảnh chụp ngày 13/08/2021. © AFP

Thông cáo chung của các vị đặc sứ được đưa ra từ Doha, Qatar, sau cuộc gặp với các nhà đàm phán của chính phủ Afghanistan và đại diện của lực lượng Taliban. Các đặc sứ cũng tái khẳng định các nước sẽ không công nhận bất kỳ chính phủ nào tại Afghanistan nắm quyền "thông qua việc sử dụng lực lượng quân sự".

Trong khi đó, lãnh đạo ngoại giao Liên Âu, Josep Borrell, hôm qua trong một thông cáo, cảnh báo "nếu phe Taliban dùng vũ lực cướp chính quyền Afghanistan và tái lập Vương quốc Hồi giáo, họ sẽ không được quốc tế công nhận về mặt ngoại giao, bị cô lập, thiếu sự ủng hộ của quốc tế", kéo theo đó là nguy cơ một "cuộc xung đột liên tục" và Afghanistan chìm trong "bất ổn kéo dài".

Bruxelles khẳng định Liên Âu sẽ tiếp tục quan hệ đối tác và ủng hộ, hỗ trợ nhân dân Afghanistan, với điều kiện có một thỏa thuận hòa bình và toàn diện, các quyền cơ bản của tất cả người Afghanistan, trong đó có phụ nữ, thanh niên và sắc tộc thiểu số, được tôn trọng. Liêu Hiệp Châu Âu kêu gọi Taliban ngưng ngay lập tức các cuộc tấn công, ngừng bắn hoàn toàn và thường trực. Đối với chính phủ Afghanistan, Bruxelles khuyến khích Kabul "giải quyết các bất đồng chính trị" để đối thoại với Taliban về triển vọng hòa giải quốc gia.

Còn theo Reuters, Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc hôm qua thảo luận về việc trừng phạt lực lượng Taliban về các cuộc tấn công gây thiệt hại cho rất nhiều thường dân, gây nguy hiểm cho hòa bình và gây bất ổn cho Afghanistan. Dự thảo của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc khẳng định không ủng hộ và không thừa nhận chính quyền Afghanistan được lập nên thông qua vũ lực, cũng như không thừa nhận Vương quốc Hồi giáo Afghanistan.

Thùy Dương