Chiến tranh Ukraine : Khả năng tác chiến của quân đội Nga có vấn đề ?

Anh Vũ, RFI, 03/03/2022

Ngày 24/02 tổng thống Nga Vladimir Putin ra lệnh mở cuộc tấn công theo nhiều hướng vào Ukraine, nhưng mục tiêu của chiến dịch quân sự ồ ạt này dường như không đã không đạt được như kế hoạch ban đầu. Quân đội Nga đã vấp phải sự kháng cự của người Ukraine mạnh hơn dự tính, đồng thời các vấn đề tác chiến cũng gặp những khó khăn bất ngờ.

Xác xe quân sự Nga bì phá hủy được thấy trên đường phố Borodyanka, Ukraine, ngày 03/03/2022.  Reuters- Maksim Levin

Cách đây một tuần khi quân đội Nga với ưu thế áp đảo về quân số, hỏa lực trên không và trên bộ tràn vào Ukraine từ nhiều hướng bắc, đông và nam, giới quan sát đều nghĩ rằng Ukraine không tránh khỏi thất thủ trong vài ngày, nhất là khi chỉ trong một ngày quân Nga đã áp sát thủ đô Kiev, cách biên giới Nga hơn 150 km.

Nhưng đến giờ, sau một tuần chiến sự, Nga mới chỉ chính thức chiếm được Kherson, một thành phố 290.000 dân nằm sát bán đảo Crimea. Moskva vẫn chưa thể kiểm soát được các mục tiêu chiến lược như Kiev, Kharkov, Mariupol hay Odessa, dù đã sử dụng hỏa lực pháo kích với cường độ lớn những ngày qua.

Khó có thể biết được hết những gì xảy ra trên trận địa, nhưng các nhà phân tích quân sự ở phương Tây vẫn bất ngờ với hiệu quả tác chiến của lực lượng Nga trên chiến trường Ukraine những ngày qua.

Nhiều chuyên gia Mỹ về quân đội Nga tỏ vẻ ngạc nhiên khi thấy các đoàn quân trên bộ của Nga bị cầm chân. Đã có không ít chiến xa bị phá hủy và ngay cả không quân Nga, một binh chủng hiện đại, cũng không thể khống chế hoàn toàn bầu trời Ukraine. Scott Boston, nhà phân tích quốc phòng thuộc cơ quan tư vấn Rand Corp, nhận định : "Khi anh lãng phí hai hay ba tuần đầu, tôi có thể hiểu được. Nhưng khi anh bị vấp trên bục cửa bước vào nhà, tức là anh có vấn đề khác".

Bộ quốc phòng Mỹ cũng như nhiều chuyên gia quân sự độc lập đều dự đoán đội quân của Vladimir Putin sẽ nhanh chóng phá hủy khả năng kháng cự của quân đội Ukraine khi vô hiệu hóa được bộ chỉ huy của một đội quân 200.000 lính, cũng như phá hủy được hệ thống phòng thủ chống tên lửa và không quân của Ukraine. Thế nhưng, điều đó đã không diễn ra, ít nhất là sau một tuần chiến sự. Đến giờ không thể có được thống kê chính xác về số lính Nga tử trận hay bị bắt làm tù binh, nhưng con số này chắc chắn cao hơn nhiều so với dự tính ban đầu của chiến dịch quân sự có chuẩn bị và có sự hiệp đồng giữa các binh chủng của Nga.

Điều gì có thể lý giải cho những khó khăn bất ngờ trên chiến trường của quân Nga ? Theo Michael Vickers, cựu thứ trưởng quốc phòng Mỹ phụ trách tình báo, "đây là thất bại lớn của tình báo, họ đã không đánh giá được sức kháng cự của phía Ukraine". Chuyên gia này nhận định thêm là các cuộc tấn công chính của Nga chưa đủ, rời rạc. Các yếu tố trinh sát bị đối phương nắm bắt...

Các chuyên gia của trung tâm nghiên cứu Scowcroft Center thuộc Atlantic Council cũng khá bất ngờ khi quân Nga đã bị mất nhiều chiến đấu cơ và trực thăng, bởi vì họ đã không phá được hệ thống phòng không của Ukraine. Trong khi đó, Ukraine vẫn tiếp tục sử dụng khá hiệu quả các máy bay không người lái loại Bayrakhtar, mua của Thổ Nhĩ Kỳ, để tấn công lực lượng Nga.

Một ngạc nhiên khác là hạn chế về các loại khí tài chiến tranh điện tử của Nga, lẽ ra phải đóng vai trò quyết định trong việc tấn công vào phương tiện thông tin của quân Ukraine.

Một báo cáo của trung tâm Scowcroft Center phân tích : "Nếu người Nga cắt được liên lạc giữa người chỉ huy với các đơn vị chiến đấu, thì lực lượng không quân và phòng không Ukraine sẽ không phối hợp được với nhau và sẽ dễ dàng bị vô hiệu hóa".

Một lỗ hổng lớn trong đoàn quân viễn chinh Nga được phần đông các chuyên gia nhận thấy đó là lĩnh vực hậu cần phục vụ chiến đấu đã không được chuẩn bị, phối hợp tốt, trên một chiến trường rộng lớn như Ukraine.

Dù đưa ra nhiều đánh giá phân tích về những thiếu sót và hiệu quả tác chiến, không một chuyên gia nào khẳng định quân Nga thất bại. Đà tiến quân của Nga bị chững lại để giải quyết những vấn đề nảy sinh trên chiến trường. Trái lại các chuyên gia lo ngại những thất vọng đầu tiên, cùng với việc đánh giá thấp quyết tâm phòng thủ của người Ukraine, có thể sẽ khiến Vladimir Putin quyết định tung tổng lực các binh chủng để sớm đạt mục tiêu. Cuộc tấn công khi đó sẽ khốc liệt, có sức tàn phá ghê gớm và số nạn nhân thường dân cũng sẽ rất lớn.

Báo cáo của Scowcroft Center khẳng định : "Nga luôn chiếm ưu thế vượt trội của một cường quốc trong cuộc chiến và cuối cùng họ sẽ đè bẹp được các lực lượng Ukraine khi cuộc chiến tranh còn tiếp diễn".

Anh Vũ

***********************

Nga lần đầu tiên nhìn nhận số thương vong của quân đội tại Ukraine

Thụy My, RFI, 03/03/2022

Hôm 02/03/2022, lần đầu tiên bộ quốc phòng Nga nhìn nhận con số thương vong của quân đội trong cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine. Về phía Ukraine, bộ quốc phòng nước này hôm qua, 02/03/2022, loan báo quyết định trao trả các tù binh Nga cho các bà mẹ của họ, nếu đến Kiev nhận con.

Quân xa Nga bị phá hủy trên một con đường trong thành phố Bucha, Ukraine, ngày 01/03/2022.  Reuters- Serhii Nuzhnenko

Từ Moskva, đặc phái viên Anissa El Jabri cho biết thêm chi tiết :

Có 498 quân nhân tử trận và 1.587 bị thương trong "chiến dịch quân sự đặc biệt", theo cách nói của bộ quốc phòng Nga. Sau đó, bộ này đưa ra con số thiệt hại bên phía Ukraine, mà theo Moskva cao hơn nhiều. Ngược lại không có một lời nào về các tù binh, tuy hình ảnh những người lính trẻ được Ukraine cho phép gọi điện về cho gia đình ở Nga vẫn còn trên internet.

Tự do ngôn luận ở Nga ngày càng bị siết chặt : có những trẻ em từ 7 đến 10 tuổi đi biểu tình với cha mẹ ở Siberia cũng bị bắt giữ trong các cuộc xuống đường hiếm hoi. Nhà đối lập Navalny đã kêu gọi biểu tình hàng ngày từ 19 giờ, nhưng tại Moskva các nhà tù nay đã chật cứng.

Tối nay, vòng đàm phán thứ hai giữa Nga và Ukraine bắt đầu, với một đề nghị mới của Nga là ngưng bắn. Tuy nhiên tại Moskva, lo ngại đang tăng lên, một cuộc họp của Hội đồng Liên bang ngoài dự kiến sẽ diễn ra ngày mai, thứ Sáu.

Những lời đồn đãi lan rộng : do chiến tranh, chính quyền sẽ tuyên bố thiết quân luật, với việc kiểm duyệt tin tức quân sự, cấm mọi cuộc tụ họp, biểu tình, và cấm tất cả các tổ chức bị cho là làm hại đến an ninh quốc gia.

Thụy My

***********************

Ukraine : Nga chiếm được thành phố lớn đầu tiên, tiếp tục đẩy mạnh tấn công

Anh Vũ, Thùy Dương, RFI, 03/03/2022

Một tuần sau cuộc tấn công xâm lược toàn diện Ukraine, đến hôm nay, 03/03/2022, quân Nga đã chiếm được thành phố lớn đầu tiên, đó là thành phố Kherson ở miền nam Ukraine, đồng thời tiếp tục tăng cường pháo kích vào các thành phố khác trước các cuộc đàm phán hôm nay về lệnh ngừng bắn.

Xe quân sự và xe tăng của Nga trên đường phố Kherson, Ukraine, ngày 01/03/2022  via Reuters

Các quan chức của Ukraine xác nhận trong đêm qua và sáng hôm nay, quân đội Nga đã tràn vào khắp nơi trong Kherson, thành phố có 290 nghìn dân nằm sát cạnh bán đảo Crimea. Moskva cũng đã thông báo đã kiểm soát được hoàn toàn thành phố sau các trận pháo kích dữ dội.

Theo AFP, thị trưởng thành phố, Igor Kolykhaiev cho biết ông đã thảo luận tại một trụ sở cơ quan thành phố với những "vị khách có vũ trang", có thể hiểu là quân đội Nga. Ông cũng cho biết không hứa hẹn gì với người Nga và "chỉ yêu cầu họ không bắn vào người dân". Thị trưởng thành phố cũng thông báo lệnh giới nghiêm ban đêm và hạn chế di chuyển bằng xe cộ trong thành phố.

Ở cách xa về phía đông, thành phố Marioupol, tình hình ngày càng tồi tệ hơn, theo lời một người dân địa phương. Theo quân đội Ukraine, thành phố chiến lược nằm giữa miền đông bắc và đông nam Ukraine vẫn tiếp tục "kháng cự".

Ở phía bắc, Kharkov, thành phố lớn thứ 2 của Ukraine nằm gần biên giới Nga, tiếp tục bị pháo kích dữ dội trong suốt đêm hôm qua. Quân Nga cũng mở các đợt oanh kích vào Izoum, một địa điểm cách Kharkov 12 km về hướng đông nam, làm 8 người thiệt mạng, trong đó có 2 trẻ em, theo chính quyền địa phương. Quân Nga tiếp tục siết chặt vòng vây xung quanh thủ đô Kiev và tăng cường các đợt tấn công bằng tên lửa vào các vị trí lân cận thành phố. 

Thông tín viên Sthéphane Siohan từ Kiev tóm lược tình hình chiến sự xung quanh thủ đô Kiev :

Sáng thứ Tư, đã có một trận pháo kích vào Jitomyr, thành phố có 260 nghìn dân, cách Kiev 150 km về phía tây. Một quả tên lửa đã bắn xuống sát cạnh một nhà trẻ, làm ít nhất ba người thiệt mạng và hơn chục người bị thương.

Ngoài thảm họa, giai đoạn mới của cuộc chiến tranh cho thấy hai chuyện : Một mặt, quân Nga, thất vọng với đà tiến quân bị chậm lại, đã bắt đầu đánh nhiều hơn vào các cơ sở hạ tầng dân sự. Mặt khác, qua hướng bắc Ukraine, quân Nga tăng sức ép lên tuyến đường E40 nối Kiev với thành phố Lviv ở phía tây.

Xa lộ lớn này là con đường sống của Ukraine kết nối nước này với Ba Lan và Liên Hiệp Châu Âu. Các xe tải vẫn vẫn qua tuyến đường này để chuyển hàng hóa, nhu yếu phẩm về thủ đô.

Nhưng cũng qua con đường đó, trong những tuần qua, vũ khí từ Ba Lan và các nước đồng minh được chuyển đến Ukraine.

Nếu Kiev bị cắt đứt hậu cứ ở phía tây và chỉ còn các tuyến đường về hướng nam không an toàn, thì thành phố sẽ bị bao vây khốc liệt. Trong khi đó việc cung cấp lượng thực thực phẩm cơ bản đang ngày càng khó khăn.

Quân Nga gia tăng cường độ tấn công trong khi các cuộc thương lượng Ukraine – Nga thứ 2 dự kiến diễn ra hôm nay tại một địa điểm chưa được xác nhận tại Belarus, gần biên giới với Ba Lan. Cuộc thương lượng lần thứ nhất không mang lại kết quả nào, vì Kiev đòi chấm dứt ngay lập tức cuộc xâm lược, còn Matxcova dường như chờ đợi quân đội Ukraine đầu hàng.

Liên Hiệp Quốc : hơn 1 triệu người tị nạn

Ngày 02/03/2022, Cơ quan nhân quyền Liên Hiệp Quốc thông báo, số thường dân thiệt mạng trong chiến tranh Ukraine tính đến tối thứ Ba 01/03 đã lên đến 227 người. Ngoài ra còn có 525 người bị thương.

Trong khi đó, Phủ Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn (HCR) tối thứ Tư 02/03/2022 thông báo trong vòng 1 tuần, kể từ khi quân đội Nga tấn công Ukraine, đã có hơn 1 triệu người chạy sang các nước láng giềng lánh nạn. Trả lời RFI sáng hôm nay 03/03, phát ngôn viên HCR tại Pháp cho biết một nửa số người nói trên đã đến Ba Lan, số còn lại đến Hungary, Rumani, Moldavia và Slovakia. Biên phòng Rumani ghi nhận hơn 139.000 người đến từ Ukraine tính từ ngày 24/02/2022.

Anh Vũ, Thùy Dương

********************

Chiến tranh Ukraine : Nga đưa quân vào Kharkov, tuyên bố chiếm được Kherson

Thanh Phương, RFI, 02/03/2022

Trong ngày thứ 7 của cuộc xâm lăng, 02/03/2022, lực lượng không vận của Nga đã đổ xuống Kharkov, thành phố lớn thứ hai của Ukraine ở miền đông, gần biên giới Nga, theo thông báo của quân đội Ukraine, được hãng tin AFP trích dẫn.

Tòa thị chính Kharkov sau những đợt oanh kích của quân Nga, ngày 01/03/2022.  © Pavel Dorogoy/AP

Thành phố 1,4 triệu dân này hôm qua đã bị oanh tạc nhiều lần. Đã có ít nhất 10 người chết và hơn 20 người bị thương khi một chung cư ở Kharkov bị trúng bom, theo nhà chức trách địa phương. Các trận giao tranh cũng đã nổ ra trong thành phố. 

Ngoài Kharkov, trong ngày hôm qua, quân đội Nga đã tiếp tục oanh kích vào nhiều thành phố khác, đặc biệt là thủ đô Kiev. Ít nhất 5 người đã thiệt mạng và 5 người bị thương khi tháp truyền hình của thành phố này bị trúng bom. Nhưng theo hãng tin AFP, một giờ sau khi vụ tấn công vào tháp này, phần lớn các kênh truyền hình Ukraine có vẻ như đã hoạt động bình thường trở lại.

Cuộc tấn công của Nga vào Kiev sắp diễn ra khiến mọi người lo ngại là số thương vong sẽ rất lớn tại thành phố mà bình thường có đến gần 3 triệu dân.

Sáng nay, một phát ngôn viên của quân đội Nga thông báo đã "kiểm soát hoàn toàn" thành phố cảng Kherson ở miền nam Ukraine. Tuy nhiên, trên mạng Facebook vài phút trước đó, thị trưởng của Kherson khẳng định thành phố này vẫn nằm trong tay phía Ukraine.

Vùng Kherson, giáp với bán đảo Crimea (mà Nga đã sáp nhập từ năm 2014) đã bị tấn công ngay từ đầu cuộc xâm lăng của Nga ngày 24/02. Cho tới nay, quân Nga đã chiếm được một thành phố cảng khác của Ukraine là Berdiansk và hiện đang tấn công vào Mariupol.

Trong cuộc điện đàm với tổng thống Mỹ Joe Biden hôm qua, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã kêu gọi phải nhanh chóng ngăn chận "quân xâm lược Nga". Còn trong một đoạn video hôm nay, tổng thống Zelensky đã cáo buộc Nga muốn "xóa bỏ" Ukraine và lịch sử của nước này. Ông kêu gọi người Do Thái "đừng tiếp tục yên lặng", sau khi quân Nga oanh kích vào đài tưởng niệm Babi Yar, nơi mà Đức Quốc Xã đã thảm sát người Do Thái Ukraine vào năm 1941.

Thanh Phương

********************

Chuyên gia quân sự Mỹ cảnh báo Nga có thể sử dụng "bom áp nhiệt" ở Ukraine

Trọng Thành, RFI, 02/03/2022

Chính quyền Putin có thể sử dụng các vũ khí có mức độ hủy diệt cao tại Ukraine, báo chí phương Tây hôm qua, 01/03/2022, dẫn lời chuyên gia quân sự Mỹ cho biết như trên. Nhận định được đưa ra tiếp theo tuyên bố của chính quyền Ukraine, khẳng định quân đội Nga đã sử dụng bom áp nhiệt tại một khu vực đông bắc Ukraine.

Hệ thống phóng hỏa hạng nặng TOS-1 của Nga tại triển lãm kỹ thuật quân sự 2018 Alabino, gần Moskva, ngày 21/08/2018.  AP - Pavel Golovkin

Trang mạng Hoa Kỳ Foreign Policy, chuyên về chính trị quốc tế dẫn lời một quan chức quốc phòng cấp cao của Mỹ xin ẩn danh khẳng định "điện Kremlin đang chuẩn bị nhiều vũ khí đáng sợ hơn để đánh vào nỗi sợ hãi của người dân, trong bối cảnh các trở ngại về hậu cần đang cản trở giai đoạn đầu của chiến dịch quân sự". Nhưng dụng ý của Nga không chỉ gây lo sợ. Một số chuyên gia cho Foreign Policy biết là "dường như Nga sẵn sàng sử dụng vũ khí này (tức bom áp nhiệt) để tấn công quân đội Ukraine và các lực lượng dân sự tham gia kháng chiến".

Bom áp nhiệt là một loại vũ khí có độ hủy diệt đáng sợ, dựa trên nguyên lý một vụ nổ kép. Khi quả bom đến sát mục tiêu, vụ nổ đầu tiên giải phóng các hạt chất lỏng hoặc bột kim loại trên bề mặt có bán kính vài trăm mét. Một vụ nổ thứ hai đốt cháy tất cả nhiên liệu đang lan tràn trong không khí. Quả cầu lửa được tạo ra có thể hủy diệt toàn bộ một khu vực diện tích 8000 mét vuông. Người có mặt trong phạm vi này có thể chết do sóng xung kích, do sức nóng, và đặc biệt do bị ngạt thở. Bom áp nhiệt hút hết không khí xung quanh nên còn được gọi "bom chân không".

Đêm 28/02, sau cuộc họp với các nghị sĩ Mỹ, đại sứ Ukraine tại Hoa Kỳ, bà Oksana Markarova, khẳng định với báo giới là Nga đã sử dụng bom áp nhiệt tại Ukraine cùng ngày, một vũ khí "bị cấm theo công ước Genève". Theo lãnh đạo khu vực hành chính Sumy (đông bắc Ukraine), một quả bom áp nhiệt đã phá hủy một căn cứ quân đội Ukraine ở thị trấn Okhtyrka, khiến 70 binh sĩ thiệt mạng.

Hiện tại, chính quyền Mỹ chưa xác minh cáo buộc này. Người phát ngôn Nhà Trắng Jen Psaki nhận định : "Nếu điều đó là sự thật, đây sẽ là một tội ác chiến tranh". Hôm thứ Hai, một số nhóm bảo vệ nhân quyền, trong đó có Ân xá Quốc tế và Human Rights Watch, cáo buộc quân đội Nga sử dụng các vũ khí bị cấm để tấn công thường dân, như bom chùm. 

Hiện tại chưa có xác minh từ phía giới chuyên gia về việc quân đội Nga đã sử dụng bom áp nhiệt tại Ukraine. Euronews cho biết phóng viên của hãng tin Mỹ CNN đã quay phim được một phương tiện được cho là hệ thống phóng bom áp nhiệt, có tên gọi TOS-1, đang trên đường di chuyển đến sát biên giới Ukraine, gần thành phố Nga Belgorod, cách biên giới đông bắc Ukraine khoảng 30 km. Dàn phóng bom áp nhiệt TOS-1A gồm 24 tên lửa được coi là một trong những vũ khí đáng sợ nhất của quân đội Nga.

Theo Euronews, bom áp nhiệt được quân đội Nga sử dụng trong cuộc chiến chống các lực lượng ly khai tại Tchetchenia và mới đây nhất là tại Syria năm 2018. Về mặt chính thức, lần đầu tiên quân đội Liên Xô sử dụng bom áp nhiệt tại Afghanistan trong cuộc can thiệp quân sự những năm 1980. Hoa Kỳ và một số quốc gia khác cũng sở hữu loại vũ khí này. Theo mạng La Presse của Canada, quân đội Mỹ cũng đã sử dụng vũ khí này năm 2000 tại Afghanistan để tấn công lực lượng Al-Qaida và đồng minh Taliban, ẩn náu trong các hang động.

Trọng Thành

**********************

Elon Musk kích hoạt Starlink ở Ukraine giúp nối lại internet bị gián đoạn vì chiến sự

VOA, 27/02/2022

Tỉ phú Elon Musk, nhà lãnh đạo công ty SpaceX, ngày thứ Bảy cho biết dịch vụ intenet băng thông rộng vệ tinh Starlink của công ty đãđược kích hoạt ở Ukraine và SpaceX đang gửi thêm các thiết bịđầu cuối (terminal) đến quốc gia này, nơi mạng internet đã bị gián đoạn do cuộc xâm lược của Nga.

Tỉ phú Elon Musk

"Dịch vụ Starlink hiện đang hoạt động ở Ukraine. Nhiều thiết bịđầu cuối hơn đang đến", ông Musk viết trên Twitter.

Ông hồi đáp một lời kêu gọi trên Twitter của một quan chức chính phủ Ukraine, người đã khẩn cầu ông Musk cung cấp cho đất nước đang gặp khó khăn của ông những các trạm Starlink.

"@elonmusk, trong khi ông cố gắng chiếm đóng sao Hỏa – Nga đang cố gắng chiếm Ukraine ! Trong khi tên lửa của ông hạ cánh thành công từ không gian – tên lửa của Nga tấn công người dân Ukraine !" Phó thủ tướng Ukraine, Mykhailo Fedorov, viết trên Twitter.

Kết nối Internet ở Ukraine đã bịảnh hưởng vì cuộc xâm lược của Nga, đặc biệt làở các khu vực phía nam và phía đông của đất nước, nơi giao tranh diễn ra nặng nề nhất, những người theo dõi internet cho biết ngày thứ Bảy.

Mặc dù việc triển khai cực kì tốn kém, công nghệ vệ tinh có thể cung cấp internet cho những người sống ở vùng nông thôn hoặc những nơi khó phục vụ mà cáp quang và tháp di động không đến được. Công nghệ này cũng có thể là một biện pháp phòng hờ hệ trọng khi bão hoặc các thảm họa thiên nhiên khác làm gián đoạn thông tin liên lạc.

Ông Musk cho biết vào ngày 15 tháng 1 rằng SpaceX có 1.469 vệ tinh Starlink đang hoạt động và 272 vệ tinh sẽ sớm chuyển sang quỹđạo hoạt động.

Theo Reuters