Cựu ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger qua đời
Thanh Hà, RFI, 30/11/2023
Văn phòng tư vấn về chính trị Kissinger Associates thông báo cựu ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger vừa từ trần hôm qua, 29/11/2023, thọ 100 tuổi. Điều hành bộ ngoại giao Hoa Kỳ dưới thời các tổng thống Richard Nixon và Gerald Ford, ông để lại nhiều dấu ấn tại Châu Á, nhất là trong chiến tranh Việt Nam. Henry Kisinger cũng từng đóng vai trò then chốt trong quan hệ giữa Washington và Matxcơva vào thời kỳ tan băng.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và cựu ngoại trưởng Hoa Kỳ Henry Kissinger, tại Đại Lễ Đường Nhân Dân ở Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 02/11/2015. AP - Jason Lee
Sinh năm 1923 tại Đức, Henry Kissinger cùng gia đình sang Mỹ định cư từ năm 15 tuổi, giữ chức cố vấn an ninh quốc gia của Nhà Trắng từ năm 1969 đến 1975 và đứng đầu bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ từ năm 1973 đến 1977. Trong lịch sử Hoa Kỳ, đến nay ông là người duy nhất từng đảm nhiệm cùng một lúc hai chức vụ cố vấn an ninh quốc gia và ngoại trưởng (1973-1975). Năm 1977, Henry Kissinger rút khỏi chính trường, nhưng tiếng nói của ông vẫn rất được các tổng thống Mỹ lắng nghe.
Đối với cựu tổng thống Mỹ George W.Bush, nước Mỹ vừa mất đi "một trong những tiếng nói được lắng nghe nhất" trong chính sách đối ngoại. Thủ tướng Nhật Bản Fumiuo Kishida trả lời báo chí sáng nay 30/11 nhấn mạnh đến "những đóng góp quan trọng vì hòa bình và ổn định tại Châu Á" của cựu ngoại trưởng Hoa Kỳ, và nhất là trong việc "bình thường hóa quan hệ ngoại giao giữa Mỹ và Trung Quốc". Bắc Kinh thì bày tỏ "xúc động" trước một "mất mát to lớn" bởi ông Kissinger có những "đóng góp mang tính lịch sử trong quan hệ" Mỹ - Trung. Tháng 7/2023 tại Bắc Kinh, chủ tịch Tập Cận Bình đã tiếp ông Kissinger, được xem là "người bạn lâu năm của nhân dân Trung Quốc".
Trong cương vị cố vấn an ninh quốc gia và ngoại trưởng Mỹ dưới thời chính quyền Nixon và Ford từ năm 1969 đến 1977, Henry Kissinger đã bí mật đến Bắc Kinh năm 1971, thiết lập quan hệ với chính quyền của Mao Trạch Đông, mở đường cho chuyến công du Trung Quốc của tổng thống Hoa Kỳ Richard Nixon năm 1972. Giới quan sát đều xem năm 1971-1972 là khởi đầu cho việc chấm dứt thế cô lập chế độ cộng sản Trung Quốc, tạo bệ phóng cả về mặt ngoại giao lẫn kinh tế đối với Bắc Kinh. Cũng trong thời gian tan băng giữa Washington với Bắc Kinh, năm 1972 Nhật Bản đã "bình thường hóa quan hệ" với Trung Quốc.
Riêng trong hồ sơ chiến tranh Việt Nam, trong lúc Hoa Kỳ tiếp tục dội bom xuống miền Bắc Việt Nam, ông Kissinger đã bí mật đàm phán với đại diện của Hà Nội, Trung Quốc và Liên Xô để chấm dứt chiến tranh. Ngoại trưởng Mỹ đã cùng với Lê Đức Thọ,trưởng đoàn ngoại giao của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, chủ trì các vòng đàm phán Hiệp định Paris năm 1973. Cùng năm đó, ông được đồng trao Giải Nobel Hòa Bình với ông Lê Đức Thọ.
Cũng trong thập niên 1970, trong thời kỳ Chiến tranh lạnh, Henry Kissinger là người chủ trương tan băng trong quan hệ giữa Hoa Kỳ với Liên Xô.
Tuy nhiên, sự nghiệp hơn nửa thế kỷ của nhà ngoại giao này cũng gây nhiều tranh cãi. Tên tuổi của ông gắn liền với cuộc đảo chính tại Chile đưa nhà độc tài Augusto Pinochet lên cầm quyền năm 1973. Hai năm sau đó, vì bảo vệ quyền lợi của Hoa Kỳ tại Indonesia, Kissinger nhắm mắt để cho Indonesia dưới thời ổng thống Suharto xâm chiếm Đông Timor, khiến hơn 200.000 người thiệt mạng.
Cựu ngoại trưởng Kissinger cũng đã đặc biệt dành nhiều công sức cho Trung Cận Đông. Ông đã khởi xướng các chiến dịch không vận để hỗ trợ Israel đối đầu với các nước Ả rập trong chiến tranh Yom Kippur, trước khi đàm phán và thu phục Ai Cập. Cairo đã thoát bóng của Liên Xô để trở thành "một đồng minh then chốt" của Hoa Kỳ.
Thanh Hà
**************************
Cựu ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger qua đời ở tuổi 100
BBC, 30/11/2023
Trong hàng thập kỷ cầm quyền, ông Kissinger đóng vai trò quan trọng, và đôi khi gây tranh cãi, trong chính sách ngoại giao và an ninh của Mỹ.
Kissinger Associates, một công ty tư vấn chính trị do ông Kissinger sáng lập, đã ra thông báo cho biết nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ qua đời ở nhà tại bang Connecticut, Mỹ.
Thông báo không nêu rõ nguyên nhân ông qua đời.
Ông Henry Kissinger tại lễ trao giải thưởng mang tên ông ở Berlin vào năm 2020
Khi Tổng thống Richard Nixon tuyên thệ nhậm chức vào năm 1969 thì ông Henry Kissinger đã được bổ nhiệm vào chức vụ cố vấn an ninh quốc gia Mỹ.
Ông Henry Kissinger sau đó được bổ nhiệm vào chức vụ ngoại trưởng từ năm 1973 đến 1977, và kiêm chức cố vấn an ninh quốc gia cho Tổng thống Mỹ Richard Nixon.
Ông là người đầu tiên nắm giữ cả hai chức vụ ngoại trưởng và cố vấn an ninh quốc gia trong nền chính trị của Hoa Kỳ.
Henry Kissinger là cố vấn an ninh quốc gia cho Tổng thống Gerald Ford từ năm 1969 đến tháng 11/1975.
Tuy nhiên, vào tháng 11/1975, Tổng thống Gerald R. Ford đã bãi nhiệm chức vụ cố vấn an ninh quốc gia của ông Kissinger. Và do đó, ông Henry Kissinger chỉ còn giữ chức vụ ngoại trưởng từ năm 1975.
Cựu Ngoại trưởng và Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ, tiến sĩ Henry Kissinger, đã được trao Giải Nobel Hòa bình năm 1973 cùng nhà lãnh đạo cộng sản Việt Nam Lê Đức Thọ.
Ông Lê Đức Thọ đã từ chối nhận Nobel Hòa bình chung với 'đối thủ' Henry Kissinger nhưng sau chiến tranh có nói với truyền thông Phương Tây rằng nếu được 'trao riêng thì ông vẫn nhận'.
Ông Lê Đức Thọ cũng lên án Ủy ban Nobel đã trao giải năm đó "có sai lầm, một sai lầm đáng tiếc".
Giải thưởng gây tranh cãi này đã khiến hai thành viên của Ủy ban Nobel phải từ chức.
Ông Kissinger và ông Lê Đức Thọ đã cùng đàm phán Hiệp định Paris vào tháng 1/1973, theo đó Washington hoàn thành việc rút quân khỏi miền Nam Việt Nam.
Tổng thống Nixon từng muốn Hiệp định hòa bình Paris là "hòa bình trong danh dự" (peace with honor).
Sinh tại Đức vào năm 1923 trong một gia đình gốc Do Thái, ông Kissinger đã đến Mỹ vào năm 1938, khi gia đình tháo chạy trước sự đàn áp của Đức Quốc xã.
Ông trở thành công dân Mỹ vào năm 1943 và sau đó đi phục vụ quân ngũ trong ba năm và tham gia vào cơ quan chống gián điệp Counter Intelligence Corps của Mỹ.
Sau khi trở thành tiến sĩ, ông đã giảng dạy ngành quan hệ quốc tế tại Đại học Harvard.
Vào năm 1969, khi được bổ nhiệm làm cố vấn an ninh quốc gia, ông Henry Kissinger được cho là có một sức ảnh hưởng vô cùng to lớn đối với chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ.
Trong thời gian giữ chức vụ ngoại trưởng Mỹ trong chính quyền của Nixon - và sau đó là Tổng thống Gerald Ford - ông Kissinger đã đi đầu trong các nỗ lực ngoại giao về các vấn đề với Trung Quốc, giúp đàm phán chấm dứt cuộc chiến tranh Yom Kippur năm 1973 giữa Israel và các quốc gia láng giềng, đóng vai trò quan trọng trong đàm phán Hiệp định Paris, chấm dứt cuộc chiến tranh Việt Nam.
Tuy nhiên, trong các năm qua, Kissinger lại là người bị chỉ trích kịch liệt từ những người đã cáo buộc ông hậu thuẫn các thể chế đàn áp trên khắp thế giới, bao gồm chế độ của nhà độc tài Augusto Pinochet ở Chile.
Ông Henry Kissinger đã theo đuổi chính sách hòa hoãn (détente) với Liên Xô, dẫn đến các thỏa thuận kiểm soát vũ khí và gia tăng khả năng kết thúc căng thẳng trong thời Chiến tranh Lạnh cùng mối đe dọa hạt nhân.
Dù rời khỏi chính phủ vào năm 1977, ông Henry Kissinger vẫn tiếp tục là một nhà phê bình có tầm ảnh hưởng đối với các vấn đề chính trị. Ông luôn là nhân vật được các vị tổng thống Mỹ và giới lập pháp 'săn đón'.
Ông nắm giữ chức vụ trong ban lãnh đạo nhiều công ty khác nhau, là một nhân vật có ảnh hưởng tại các diễn đàn an ninh và đã ra mắt 21 cuốn sách.
Ông Kissinger đã bước sang tuổi 100 vào tháng 5 vừa qua và tiếp tục làm việc cho đến cuối đời, bao gồm chuyến đi bất ngờ đến Bắc Kinh và có cuộc gặp với Chủ tịch Tập Cận Bình hồi tháng 7.
Ông Henry Kissinger đã sống cùng người vợ thứ hai là bà Nancy Maginnes Kissinger trong 50 năm, có hai người con trong cuộc hôn nhân đầu và có năm người cháu.
Winston Lord, cựu Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc và cựu cố vấn đặc biệt cho Kissinger ở Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng, nói rằng "thế giới đã mất đi một người không ngừng nghỉ ủng hộ cho hòa bình".
"Nước Mỹ đã mất đi một người tranh đấu vì lợi ích quốc gia mang tầm ảnh hưởng lớn", Reuters dẫn lời ông Lord.
"Trong suốt hơn bảy thập niên, ông ấy đã biến chuyển vai trò của nước Mỹ trên thế giới, gắn kết quốc gia cùng nhau trong cuộc khủng hoảng hiến pháp, khắc họa một tầm nhìn xa trộng rộng, cố vấn cho các lãnh đạo thế giới, và làm giàu mạnh các diễn ngôn quốc gia và quốc tế", ông Lord nói.
BBC, 30/11/2023
***************************
Cựu ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger qua đời, hưởng thọ 100 tuổi
RFA, 30/11/2023
Ông Henry Kissinger qua đời vào ngày 29/11/2023 (giờ Mỹ) tại nhà riêng ở bang Connecticut, hưởng thọ 100 tuổi.
Ảnh chụp ngày 23/1/1973 : Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ Henry Kissinger bắt tay với Ủy viên Bộ Chính trị Bắc Việt Lê Đức Thọ sau khi ký kết thỏa thuận ngừng bắn trong chiến tranh Việt Nam, ngày 23 tháng 1 tại Paris. AFP
Kissinger là một nhà ngoại giao đầy quyền lực cũng là nhân vật gây nhiều tranh cãi. Ông đã tham gia vào nhiều sự kiện toàn cầu mang tính thay đổi thời đại trong những năm 1970, bao gồm Chiến tranh Việt Nam, mở cửa ngoại giao với Trung Quốc, các cuộc đàm phán kiểm soát vũ khí mang tính bước ngoặt giữa Mỹ và Liên Xô và mở rộng quan hệ giữa Israel và các nước láng giềng Ả rập.
Giải Nobel Hòa bình năm 1973 thuộc về Kissinger và Lê Đức Thọ của Bắc Việt là một trong những giải gây tranh cãi nhất trong lịch sử giải thưởng.
Reuters, họ được chọn để làm việc trong các cuộc đàm phán hòa bình ở Paris, nhằm dàn xếp việc rút quân Mỹ, ngừng bắn và duy trì chính quyền miền Nam Việt Nam. Hai thành viên của ủy ban Nobel đã từ chức vì sự lựa chọn này và ông Thọ từ chối giải thưởng với lý do công việc của họ chưa mang lại hòa bình.
Nguồn : RFA, 30/11/2023
**************************
Cựu ngoại trưởng Hoa Kỳ Henry Kissinger qua đời ở tuổi 100
VOA, 30/11/2023
Cho tới cuối đời, Kissinger vẫn được nhiều người trọng vọng như một chính khách lão thành, được nhiều lãnh đạo thế giới tham khảo ý kiến về các vấn đề an ninh và chiến lược.
Henry Kissinger, năm 1973, tại Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, Washington.
Tiến sĩ Henry A. Kissinger, học giả, chính khách và nhà ngoại giao nổi tiếng, ngoại trưởng thứ 56 của Mỹ, người có quyền lực ít ai bì trong chính sách đối ngoại của Mỹ dưới chính quyền của Tổng thống Richard M. Nixon và Gerald Ford, qua đời hôm 29/11 tại nhà riêng ở Connecticut, hưởng thọ 100 tuổi.
Ông là cựu ngoại trưởng và là cựu cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ.
Sự ra đi của ông Kissinger được Kissinger Associates, công ty tư vấn do ông lập ra, loan báo, Reuters cho biết. Thông báo của Kissinger Associates không nói rõ nguyên nhân.
Trong nhiều thập kỷ sau khi rời chính trường, với tư cách là nhà tư vấn và nhà văn, Henry A. Kissinger đã đưa ra nhiều ý kiến giúp định hình chính trị và kinh doanh toàn cầu, tờ Washington Post nhận định.
Mặc dù tuổi cao nhưng trong những năm gần đây, Kissinger vẫn tham dự các cuộc họp ở Nhà Trắng, xuất bản sách về phong cách lãnh đạo và ra điều trần trước Thượng viện về mối đe dọa hạt nhân của Triều Tiên.
Hồi tháng 7 năm nay, ông đã có chuyến thăm bất ngờ đến Bắc Kinh và được Trung Quốc đón tiếp trọng thị. Chủ tịch Tập Cận Bình khi đó đã gọi ông là ‘người bạn cũ’.
Là một trong những nhân vật đóng vai trò then chốt dẫn tới hòa đàm Paris, dọn đường cho các lực lượng Mỹ triệt thoái ra khỏi miền Nam Việt Nam, rốt cuộc dẫn đến kết thúc chiến tranh Việt Nam, ông Henry Kissinger được coi là nhà ngoại giao đại tài, một chính khách đầy quyền lực nhưng gây rất nhiều tranh cãi.
Thân thế sự nghiệp
Sinh ở Đức ngày 27/5/1923 trong một gia đình gốc Do Thái, Henry Alfred Kissinger thoát khỏi nanh vuốt của chế độ Đức Quốc xã khi gia đình di cư sang Hoa Kỳ vào năm 1938. Ông nhập quốc tịch Mỹ năm 1943 và phục vụ trong quân đội trong Thế Chiến thứ Hai, rồi sau đó trong chính phủ quân sự Mỹ chiếm đóng Đức.
Xuất ngũ, ông theo đuổi học vấn tại Đại học Harvard và năm 1954, tốt nghiệp Tiến sĩ chính trị học từ đại học nổi tiếng này.
Ông nổi lên trong vai trò một giáo sư Đại học Harvard, được mời tư vấn về các vấn đề an ninh và chiến lược cho nhiều cơ quan chính phủ qua nhiều đời Tổng thống, từ Eisenhower, John Kennedy cho tới Lyndon Johnson.
Thành tích
Được Tổng thống Nixon bổ nhiệm làm phụ tá an ninh quốc gia, rồi sau này, Cố vấn An ninh quốc gia (1969-75), Ngoại trưởng (1973-77), Kissinger đóng vai trò quan trọng trong việc định hình chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ trong giai đoạn từ 1969 cho tới 1976.
Tận dụng vị thế là nhân vật rất có thế lực trong chính phủ của Tổng thống Nixon, ông bí mật đàm phán với Bắc Việt, Liên Xô và Trung Quốc. Ông đi đêm với một số lãnh đạo chính quyền miền Bắc, đàm phán hiệp ước vũ khí với Liên bang Xô viết, và là kiến trúc sư của chính sách xích lại gần Bắc Kinh (1972).
Năm 1973, Tiến sĩ Kissinger được Viện Hàn Lâm Thụy Điển chọn trao Giải Nobel Hòa Bình cùng lãnh đạo cộng sản Việt Nam, Lê Đức Thọ, "vì những đóng góp cho hòa đàm Paris, dẫn tới việc rút quân đội Mỹ ra khỏi chiến tranh Việt Nam". Quyết định này gây tranh cãi gay gắt, nhiều người cho rằng ủy ban Nobel đã sai lầm, hai thành viên trong hội đồng đã từ chức để phản đối quyết định của ủy ban.
Ngay chính những nhân vật được chọn cũng cảm thấy ngần ngại, ông Lê Đức Thọ, trưởng đoàn ngoại giao Việt Nam đàm phán Hiệp định Paris, không nhận Giải Nobel Hòa bình, viện lý do "hòa bình vẫn chưa được thực hiện tại Việt Nam". Kissinger thì tặng tiền thưởng cho các hoạt động từ thiện, và không tham gia lễ trao giải.
Kissinger là tác giả nhiều quyển sách về chính trị và chính sách đối ngoại, trong đó có "American Foreign Policy – Chính sách đối ngoại Mỹ" (1969), "The White House Years – Những Năm trong Tòa Bạch Ốc" (1979), "Diplomacy – Ngoại giao" (1994), "Does America Need a Foreign Policy ? : Toward a Diplomacy for the 21st Century- Liệu Hoa Kỳ có cần một chính sách đối ngoại ? Hướng tới nền Ngoại giao Thế kỷ 21 (2001) ; Ending the Vietnam War : A History of America’s Involvement in and Extrication from the Vietnam War – Chấm dứt Chiến tranh Việt Nam- Lịch sử về sự tham gia của Mỹ, và rút ra khỏi chiến tranh Việt Nam (2003), "On China- Về Trung Quốc (2011)", và "World Order- Trật tự Thế giới" (2014).
Cho tới cuối đời, Kissinger vẫn được nhiều người trọng vọng như một chính khách lão thành, được nhiều lãnh đạo thế giới tham khảo ý kiến về các vấn đề an ninh và chiến lược.
Là người Do Thái có ảnh hưởng lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, Kissinger nhận được rất nhiều huân chương cao quý của Mỹ, trong đó phải kể tới "Huân chương Tự do của Tổng thống" do Tổng thống Gerald Ford trao tặng.
Tai tiếng 'tội phạm chiến tranh'
Tuy vậy, không ít người cho rằng Kissinger phải chịu trách nhiệm về một số 'tội ác chiến tranh' tại nhiều nước. Một số nhà báo, nhà tranh đấu và luật sư nhân quyền lên án vai trò của ông trong các tội ác chiến tranh ở Việt Nam, Campuchia, Đông Timor, và Nam Mỹ.
Họ nói Kissinger là người 'đạo diễn' các đợt oanh kích tại Việt Nam và Campuchia nhắm vào thường dân, rằng ông hậu thuẫn cho các chế độ độc tài tàn bạo ở Châu Mỹ La Tinh trong thập niên 1970 và 1980.
Thân nhân của những nạn nhân của nhà độc tài Pinochet tại Chile và nhiều người khác phản đối dữ dội khi ông Kissinger được mời phát biểu tại Diễn đàn Ủy ban Nobel ở Oslo vào năm 2016. Họ mô tả ông là "tội phạm chiến tranh", cần phải bị mang ra xét xử.
VOA, 30/11/2023