Bắn chặn bằng laser : Vũ khí mới lợi hại của Israel
Les Echos ngày 02/01/2024 tiết lộ "Israel sẽ có đại bác laser từ năm 2024". Tập đoàn Rafael đang đẩy nhanh tốc độ hoàn chỉnh một hệ thống bắn chặn rốc-kết, pháo và drone bằng laser, dự kiến đi vào hoạt động ngay trong năm nay. Loại vũ khí này có thể chặn hầu như ngay lúc quả đạn được bắn ra, đến nỗi chẳng còn cần hụ còi báo động để người dân Israel vào hầm trú ẩn.
Hệ thống Vòm Sắt đánh chặn các quả rốc-kết từ Dải Gaza bắn sang Ashkelon, miền nam Israel, ngày 11/05/2023. AP - Tsafrir Abayov
Hamas khủng bố : Sai sót chết người của tình báo Israel
Tại Trung Đông, riêng về vụ tấn công của Hamas, Les Echos cho biết tình báo Israel đã có vô số sai sót, danh sách ngày càng dài thêm với những phát hiện mới. Theo Kênh 12, đài truyền hình tư nhân phổ biến nhất thì Shin Bet, cơ quan chống khủng bố đã tuyển được một đặc tình Palestine ở Gaza. Người này cảnh báo là nhánh quân sự của Hamas đang chuẩn bị một trận đánh lớn trên lãnh thổ Israel một tuần sau ngày lễ Yom Kippur, nhưng Shin Bet không tin tưởng vì đặc tình là người mới. Mọi chuyện xảy ra sau đó đúng y như đã báo.
Viện Thẩm kế Israel chuẩn bị điều tra về vụ này, nhưng có lẽ không phải tốn nhiều công sức vì truyền thông đã nêu ra một loạt. Chẳng hạn đài truyền hình công tiết lộ tình báo Israel đã nắm được trong tay một cuốn cẩm nang của Hamas, theo đó sẽ phá hàng rào điện tử bao quanh Dải Gaza, tấn công các đồn binh, xông vào các kibbutz để giết người và bắt con tin. Bọn khủng bố đã áp dụng kế hoạch đúng theo từng chữ. Một số nữ quân nhân phụ trách giám sát trước đó đã báo động nhưng cấp trên cho là "tưởng tượng" và còn đe dọa trừng phạt.
Phe chủ hòa Israel không còn tiếng nói sau vụ thảm sát
Le Figaro nhận định "Tại Israel, phe chủ trương hòa bình không còn tiếng nói" sau vụ khủng bố thảm khốc. Họ bị coi là ngây thơ, thậm chí còn gây hiềm khích nơi những người thân. Cái chết của trên 1.200 người bị sát hại một cách dã man hôm 07/10, hầu hết là thường dân, đã khiến hầu như toàn dân đều nhất trí rằng giải pháp không thể là đối thoại mà phải cứng rắn hơn bao giờ hết, và quân sự hóa rộng rãi hơn. Điều nghịch lý là đúng lúc này tổng thống Mỹ lại chọn cách tái thúc đẩy việc thành lập một Nhà nước Palestine.
Ý tưởng được cánh tả Israel bênh vực – giải pháp hai Nhà nước và rút khỏi West Bank (Cisjordie) – không còn thu hút được cả dân thường lẫn giới trí thức cũng như quân sự, mà theo một nhà bình luận của tờ báo thiên tả Haaretz là ý định này "đang hôn mê". Đáng chú ý nhất là sự thay đổi của cựu phó tổng tham mưu trưởng quân đội, tướng Yair Golan xưa nay rất thiên tả. Có đến 1/3 dân số trở thành hữu khuynh sau vụ thảm sát, chỉ có 29% ủng hộ giải pháp hai Nhà nước, đến 49% kịch liệt phản đối. Và thật ra đối thoại với ai đây ? Cơ quan quyền lực Palestine và đảng Fatah quá yếu kém và tham nhũng, còn Hamas đã trở thành không đội trời chung.
Đại bác laser : Truyện giả tưởng thành sự thực, chi phí chỉ mất vài xu
Về mặt quân sự, Les Echos tiết lộ "Israel sẽ có đại bác laser từ năm 2024". Tập đoàn vũ khí Rafael của nước này đang đẩy nhanh tốc độ hoàn chỉnh một hệ thống bắn chặn rốc-kết, pháo và drone bằng laser, dự kiến đi vào hoạt động ngay trong năm nay.
Loại vũ khí được tưởng tượng trong các truyện tranh khoa học giả tưởng thập niên 50 sắp trở thành hiện thực. Khoảng 100 kỹ sư, kỹ thuật viên của Rafael đang đẩy nhanh dự án từ sau vụ khủng bố của Hamas ngày 07/10. Được mệnh danh là "Iron Beam" (chùm tia bằng sắt), hệ thống này phóng ra tia hồng ngoại mạnh đến 100 kilowatt. Các thí nghiệm bắn chặn tại sa mạc Negev ở miền nam Israel đều thành công.
Lợi điểm vô cùng quan trọng của nó là giá thành. Cho đến nay, Israel sở hữu một loạt hỏa tiễn dành cho hệ thống Vòm Sắt (Iron Dome), phá hủy đến 90% trong số hàng ngàn quả đạn do Hamas bắn vào từ Dải Gaza hay Hezbollah từ Lebanon. Nhưng mỗi hỏa tiễn bắn đi trị giá 50.000 đô la, còn giá của cú bắn chặn chỉ vỏn vẹn có vài xu, đó là chi phí điện của bộ biến áp. Iron Beam có thể đánh chặn được một quả đạn bắn đi trong bán kính 7 đến 10 kilomet.
Israel trong cuộc đua giữa hỏa tiễn và phòng không
Người phụ trách của tập đoàn Rafael nói : "Kẻ thù cần phải hiểu rằng chúng tôi sở hữu loại vũ khí có thể chặn hầu như ngay lúc quả đạn được bắn ra, cho đến nỗi chẳng còn cần hụ còi báo động để người dân Israel vào hầm trú ẩn".
Tuy nhiên hệ thống mới có thể bị "mù" nếu trời mưa, mù sương hay bão cát, nên được sử dụng song song với Vòm Sắt. Còn với các loại hỏa tiễn tầm xa của phe Houthi, Israel có hệ thống Arrow 2 và Arrow 3 tiêu diệt được hỏa tiễn đạn đạo khi đang bay. Thành công này khiến Đức đặt mua Arrow 3 của Israel với hợp đồng kỷ lục 3,5 tỉ đô la.
Trong cuộc chạy đua giữa các loại hỏa tiễn và hệ thống phòng không, Rafael còn có một dự án đầy tham vọng được mệnh danh là SkySonic, nhằm phá hủy các hỏa tiễn siêu thanh có vận tốc đến Mach 10, tức nhanh gấp 10 lần tốc độ âm thanh. Chiến dịch được loan báo vài ngày sau khi Iran trình làng Fattah, hỏa tiễn được cho là siêu thanh. Quân Nga đã sử dụng lần đầu trên chiến trường Ukraine vào tháng 3/2022 hỏa tiễn thuộc loại này mang tên Kinjal. Được Kremlin nói rằng "bất bại", nhưng đã bị Patriot của Mỹ bắn chặn nhiều lần.
"Nghĩa địa" drone Nga tại Kiev
Cũng liên quan đến vũ khí nhưng tại Ukraine, La Croix tìm đến "nghĩa địa" drone Nga ở Kiev. Tại đây một nhóm chuyên gia mổ xẻ các hỏa tiễn và drone do Nga bắn vào lãnh thổ Ukraine từ đầu cuộc xâm lăng. Họ nhận thấy vũ khí Moskva ngày càng tinh tế do luồn lách được cấm vận.
Dưới quyền của Bộ Tư pháp, các chuyên gia cung cấp hồ sơ cho tòa án quốc gia và Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC). Sau các vụ tấn công chưa từng thấy trong những ngày cuối năm làm nhiều thường dân thiệt mạng, đêm giao thừa cũng không hề yên tĩnh với con số kỷ lục 90 drone tự sát Shahed bắn vào, mà Ukraine chặn được 87. Loại drone do Iran cung cấp mà Nga đổi tên là Gueran thường xuyên được cải tiến.
Từ một tháng qua, chúng được sơn màu đen bằng tay để tránh bị phản chiếu trong đêm. Loạt mang ký hiệu K là thế hệ mới nhất, sản xuất tại Nga với chất nổ mạnh hơn và linh kiện có xuất xứ khác nhau. Có những hỏa tiễn mang vết hàn thủ công, cho thấy đã được thay thế các bộ phận. Ê-kíp chuyên gia tìm thấy đủ loại linh kiện phương Tây : bộ chế hòa khí của Ireland trong một Shahed, một bộ khác "made in Japan", một thấu kính Sony trong drone giám sát Kartograf…
Đầu năm 2024 với những dự báo
Chiến tranh, bầu cử đan xen với hy vọng : đó là chủ đề chính của những số báo đầu năm mới. Libération chạy tựa "Paris 2024 : Và nếu mọi chuyện diễn ra ổn thỏa ?". Thời hạn xây dựng các công trình Olympic nói chung được tôn trọng, ngân sách ổn định, hy vọng có huy chương... Tuy rằng vẫn còn những nghi ngại về phương tiện giao thông và người dân không mấy hào hứng, nhưng nước Pháp trên đường thực hiện cam kết.
La Croix nói về "Nước Pháp chuyển động", giới thiệu tám sáng kiến trong lãnh vực xã hội. Le Figaro đưa tít "Lạm phát, việc làm, tăng trưởng : Những gì được chờ đợi trong năm 2024". Kinh tế Pháp vốn nhạy cảm trong khi môi trường quốc tế bất định hơn bao giờ hết : chiến tranh ở Ukraine và Cận Đông, Trung Quốc sa sút, giá dầu tăng, nhiều cuộc bầu cử quan trọng đặc biệt là ở Hoa Kỳ, quốc gia chiếm 60% GDP toàn thế giới. Xã luận Les Echos nhận định "2024 : Năm của Mỹ".
Hai cuộc chiến ở Ukraine và Gaza khó kết thúc
Les Echos điểm qua "Mười sự kiện sẽ đánh dấu năm 2024". Năm mới mở ra với cuộc chiến tranh ở Ukraine và Gaza, căng thẳng xung quanh Đài Loan và đương nhiên là cuộc bầu cử tổng thống Mỹ - mà Biden và Trump sẽ đối đầu với hai chính sách đối ngoại khác hẳn nhau.
Thực tế hai đối thủ đã đổi khác. Ông Donald Trump bị rắc rối với tư pháp, nên việc thắng cử càng quan trọng hơn, quan điểm cứng rắn hơn và ê-kíp tổ chức chặt chẽ hơn. Còn chính khách cánh trung Joe Biden bị nghi ngờ về khả năng chiến thắng ông Trump, nhưng đã cố gắng đánh bật gốc rễ của dân túy với bộ ba tái thúc đẩy-tái kỹ nghệ hóa-chính sách bảo hộ.
Cuộc chiến tranh ở Ukraine khó thể có lối thoát quân sự trong năm nay. Ở Nga, Vladimir Putin chắc chắn sẽ được bầu lại ngày 17/03 để tại vị đến 2030, lúc đó ông ta sẽ 78 tuổi. Song song với cuộc bầu cử giả hiệu này, có hai câu hỏi : liệu Nga sẽ quay lại với thời Liên Xô cũ, và làm thế nào duy trì cuộc chiến khi lạm phát đã tăng cao ?
Tại Trung Đông, Israel nỗ lực tiêu diệt Hamas và theo Jerusalem thì đã trừ khử được 1/4 số tay súng của phe này. Còn lại ba vấn đề : liệu xung đột có mở rộng sang Lebanon, ai sẽ quản lý Gaza sau này, và Benyamin Netanyahou có còn tại chức ? Về phía Iran tiếp tục giựt dây các lực lượng tay sai Hezbollah ở Lebanon hay Houthi ở Yemen, tấn công vào các tàu dầu ở Hồng Hải và Vịnh Ba Tư, nhưng tránh vượt qua lằn ranh đỏ là trực tiếp ra tay. Cần nhớ rằng Tehran mỗi tháng có thêm 2 ký uranium 235 (phải 20 ký để sản xuất bom nguyên tử).
Đài Loan tiếp tục căng thẳng
Tại Châu Á, cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan sắp diễn ra vào ngày 13/01. Ứng cử viên Lại Thanh Đức (Lai Ching Te) của đảng Dân Tiến đầy hy vọng đắc cử, và như vậy Trung Quốc có thể tìm cách cô lập thêm đảo quốc, tổ chức thêm nhiều cuộc tập trận. Ở Ấn Độ, Narendra Modi hoàn toàn có thể tiếp tục là thủ tướng nhiệm kỳ thứ ba, nhà lãnh đạo dân tộc chủ nghĩa được 76% người dân ủng hộ.
Ở Châu Âu, Công đảng sẽ quay lại nắm quyền ở Anh, hiện đang dẫn trước 15 điểm trong các cuộc thăm dò. Tại Pháp, Thế vận hội sẽ diễn ra từ ngày 26/07 đến 11/08, lần đầu tiên ở thủ đô Paris từ một thế kỷ qua. Lễ khai mạc độc đáo trên sông Seine sẽ có 400.000 người tham dự, và số khán giả qua truyền hình phải nhân lên 1.000 lần. Ngày hội thể thao thế giới tập hợp 10.500 vận động viên thuộc 206 quốc gia (trong đó phái đoàn Israel được bảo vệ cao độ), tranh tài trong gần 330 môn. Các nguy cơ khủng bố, kẹt xe, đình công, móc túi... đều có thể xảy ra. Với lợi thế sân nhà, quốc thiều Marseillaise có thể được trỗi lên khoảng 15 lần, trong khi quốc ca Nga bị cấm - hồi năm 2016 là do doping và giờ đây vì xâm lăng nước láng giềng.
Cuối cùng, nhật báo kinh tế nhìn nhận đã dự báo sai cho năm 2023. Năm ngoái Les Echos cho rằng Ukraine sẽ chiến thắng, nhưng cuộc phản công đã thất bại ; còn Iran khó đàn áp được cuộc cách mạng của phụ nữ nhưng rồi luật lệ của dùi cui vẫn ngự trị tại Tehran. Nước Mỹ bắt đầu sang trang mới ? Trump vẫn chiếm ưu thế trong cuộc đua vào Nhà Trắng ; bên cạnh đó Recep Tayyip Erdogan tái đắc cử ngay vòng đầu, Pháp không đoạt giải vô địch bóng bầu dục. Chỉ có dự báo về căng thẳng ở Đài Loan là đúng, cũng như lạm phát và đại dịch chưa kết thúc.
Thụy My