Hiệp Định Thương Mại Bắc Mỹ : Trump phải trở lại với thực tế
Pháp lùi một bậc trong bảng xếp hạng Thượng Hải 100 đại học đứng đầu thế giới ; hiện tượng đông đảo người tuy đi nghỉ hè, nhưng đầu vẫn không dứt khỏi các quan hệ công việc hay chính phủ muốn cải cách hệ thống dùng ngân sách Nhà nước cho "hợp đồng lao động được hỗ trợ" là một số chủ đề trang nhất của các báo Pháp hôm nay, 16/08/2017. Trước hết xin giới thiệu bài xã luận của báo kinh tế Les Echos, lý giải việc tổng thống Mỹ hoàn toàn thay đổi thái độ trong vấn đề Hiệp Định Tự Do Thương Mại Bắc Mỹ (NAFTA/ALENA).
Tổng thống Mỹ Donald Trump nói chuyện với các lãnh đạo công nghiệp xe hơi, tại Michigan, 15/08/2017. REUTERS/Jonathan Ernst
Bài "Thương mại : Trump và nguyên tắc thực tế" nhấn mạnh đến sự tương phản giữa những tuyên bố dữ dội của tổng thống Mỹ chống lại các chế độ Bắc Triều Tiên và Venezuela với thái độ trở nên mềm mại hơn của ông Trump đối với một số hiệp định thương mại lớn. Hiệp định với Canada và Mexico, từ chỗ bị tổng thống Trump lên án là "thảm họa", là "hiệp ước thương mại tồi tệ nhất" mà Hoa Kỳ tham gia, đã trở lại bàn thương lượng kể từ hôm nay. Cũng tương tự, đối với vấn đề thỏa thuận khí hậu Paris, "phái có quan điểm thực tế" muốn thương lượng đang chiếm ưu thế so với "phe chủ trương rút hoàn toàn".
Theo Les Echos, nhìn chung, bất chấp các bất đồng, hiệp định này là "rất có lợi" cho các bên, kể cả Mỹ. Khu vực tự do thương mại Bắc Mỹ ra đời năm 1994, đã mang lại hàng triệu việc làm mới, và cho dù thâm hụt ngày càng lớn về phía Hoa Kỳ trong trao đổi mậu dịch với Mexico, các doanh nghiệp Mỹ đã lợi dụng được hoàn cảnh này để cải thiện đáng kể khả năng cạnh tranh.
Đối với Mỹ, lợi thế của thị trường Bắc Mỹ là trái ngược với thế bất lợi của các ngành xe hơi và dệt may của Hoa Kỳ trước các đối thủ Châu Á. Chính vì vậy, Donald Trump hy vọng tìm được một thoả thuận có lợi cho cả ba quốc gia Bắc Mỹ, bằng cách điều chỉnh những lĩnh vực bị coi là "mất cân bằng nhất". Cụ thể là "làm đồng bộ các tiêu chuẩn về xã hội và môi trường" - chủ đề vắng mặt trong NAFTA, hay trừng phạt mạnh hơn đối với các vi phạm sở hữu trí tuệ.
Theo Les Echos, việc đạt được nhanh chóng một thỏa thuận như vậy không phải là dễ, một mặt vì có nhiều vấn đề mới, chưa được đặt ra vào thời NAFTA ra đời, như buôn bán trên mạng, mặt khác là "hơn bao giờ hết" tổng thống Mỹ có xu hướng muốn đạt được "những kết quả gây ấn tượng", để cải thiện hình ảnh trước mắt công chúng, trong bối cảnh cho đến nay ông Trump đã chưa thực hiện được cam kết nào đã hứa với cử tri.
14 triệu việc làm ở Mỹ phụ thuộc NAFTA
Một bài viết khác của Les Echos về chủ đề này nhấn mạnh là nhìn chung đối với khu vực Bắc Mỹ, thỏa thuận thương mại này làm tăng gấp ba tổng trao đổi mậu dịch giữa ba thành viên. Theo Phòng Thương Mại Mỹ, 14 triệu việc làm tại Hoa Kỳ phụ thuộc vào hai nước láng giềng. NAFTA là khu vực thương mại đứng đầu thế giới về GDP, giúp cho vùng Bắc Mỹ duy trì được khả năng cạnh tranh trước Châu Á. Đạt được thỏa thuận là một trắc nghiệm quan trọng không chỉ với tổng thống Mỹ, mà cả hai đồng nhiệm Canada và Mexico.
Les Echos có bài điểm lại một loạt những lĩnh vực mà Hoa Kỳ "hưởng lợi lớn" nhờ NAFTA, như dệt may, nông nghiệp, thương mại điện tử hay xe hơi. Xe hơi là một trong lĩnh vực nhạy cảm nhất. Hiện tại, có đến 40% các bộ phận của xe hơi đến từ Mexico, và 40% xe hơi sản xuất tại Mỹ xuất sang hai láng giềng Bắc Mỹ. Theo một trung tâm nghiên cứu về xe hơi Center for Automotive Research, nếu không có NAFTA, nhiều mảng lớn của ngành xe hơi sẽ bị chuyển sang các quốc gia có lương thấp như ở Châu Á, Đông Âu hay Nam Mỹ. Rời khỏi NAFTA, hơn 30.000 việc làm bị đe dọa, đặc biệt tại tiểu bang Michigan, nơi cử tri bầu nhiều cho ông Trump.
Bạo lực chủng tộc : "Bão táp chính trị" ở Nhà Trắng
Vẫn về tổng thống Mỹ Donald Trump, Le Figaro có bài "Bạo lực chủng tộc : ‘‘Bão táp chính trị’’ ở Nhà Trắng". Tờ báo đặt câu hỏi liệu người Mỹ có tha thứ cho ông Trump đã muộn màng trong việc lên án các băng đảng coi người da trắng là thượng đẳng, biến kỳ nghỉ cuối tuần trước tại thành phố Charlottesville thành một "ngày hội phát xít mới" đầy bạo lực ? Liệu những biến cố vừa qua có là "một rạn nứt sâu hơn, làm lung lay thêm nữa" quyền lực của tổng thống Mỹ, vốn liên tục đi hết từ khủng hoảng này đến khủng hoảng khác, từ đầu nhiệm kỳ ?
Theo Le Figaro, "toàn bộ khó khăn của Donald Trump nằm ở chỗ làm thế nào giữ khoảng cách với các phần tử phân biệt chủng tộc, mà lại không làm mất sự ủng hộ của quần chúng của ông ta". Ngày càng nhiều tiếng nói từ các đồng minh, cũng như đối thủ chính trị của Donald Trump, yêu cầu tổng thống Mỹ đoạn tuyệt với viên cố vấn Steve Bannon, nổi tiếng với quan điểm dân tộc chủ nghĩa cực đoan.
Brexit : Loạt đề xuất đầu tiên của anh bị đánh giá là "mơ hồ"
Còn tại Châu Âu, cuộc ly hôn nan giải với anh Quốc tiếp tục là chủ đề ám ảnh. Hôm qua, Luân Đôn công bố "loạt tài liệu đầu tiên" giải thích cụ thể quan điểm của anh về tương lai với Liên Hiệp Châu Âu, trong đó có đề xuất lập liên minh thuế quan tạm thời với Châu Âu, nhằm giảm nhẹ tác hại của Brexit, dự kiến có hiệu lực từ tháng 3/2019. Loạt tài liệu này được giới doanh nhân anh tán thưởng, tuy nhiên, theo Les Echos, đề xuất của Luân Đôn đã bị nhiều chính trị gia Châu Âu cho là "mơ hồ".
Ủy Ban Châu Âu, tuy hoan nghênh động thái này, nhưng khẳng định Bruxelles chỉ phản hồi một khi các thủ tục "ly dị" được làm rõ, tóm lại sẽ không thảo luận về tương lai, khi vấn đề ly dị chưa được giải quyết. Các lãnh đạo Châu Âu hy vọng sẽ có "các tiến bộ đủ mức" trước cuộc gặp tới vào cuối tháng 10, trong đó có vấn đề gai góc là Luân Đôn sẽ trả bao nhiêu tiền cho cuộc chia tay. Một vấn đề hoàn toàn đã không được đề cập trong loạt tài liệu đầu tiên.
Bắc Triều Tiên bị cáo buộc tấn công "hệ thống tài chính quốc tế"
Về Bắc Triều Tiên, căng thẳng đã hạ nhiệt phần nào sau tuyên bố của ông Kim Jong-un ngưng kế hoạch bắn tên lửa về phía đảo Guam Hoa Kỳ. Les Echos có bài tóm lược vụ Bình Nhưỡng tấn công Ngân Hàng Quốc Gia Bangladesh, qua mạng tin học, để cướp đi hơn 80 triệu đô la hồi năm ngoái. Les Echos gọi đây là "cuộc chiến tranh hạt nhân tiền tệ chống lại hệ thống tài chính quốc tế", bởi nạn nhân là một ngân hàng trung ương. Khoảng 50 triệu đô la đánh cắp đã được rửa tại các sòng bạc ở Manila, Philippines.
Chính quyền Philippines đang tiếp tục điều tra về những kẻ hưởng lợi tại địa phương trong vụ này. Les Echos cũng phỏng đoán là khoản tiền đã được rửa có thể đã được chuyển sang Macao (Trung Quốc), một trong những điểm trung chuyển tài chính bất hợp pháp lớn của khu vực, trước khi được đưa về Bắc Triều Tiên.
"Xăng dầu trợ giá" : Lý do chính khiến Cuba sợ Venezuela đổ
Một trong những quốc gia quan tâm nhất đến khủng hoảng Venezuela là Cuba. Báo Le Figaro có bài "Cuba lo sợ chế độ Venezuela sụp đổ". Hơn bao giờ hết La Havana ủng hộ đồng minh Nam Mỹ, bởi các liên hệ về ý thức hệ, và đặc biệt là Cuba phụ thuộc vào dầu mỏ Venezuela.
Từ đầu năm nay, người Cuba phải xếp hàng dài tại các trạm xăng dầu, sau khi lượng dầu từ Venezuela sang giảm mạnh. Việc chế độ của tổng thống Maduro sụp đổ sẽ khiến thỏa thuận bán dầu giá rẻ cho Cuba chấm dứt. Người ta lo ngại viễn cảnh đen tối giống như giai đoạn nạn đói hoành hành tại Cuba sau khi Liên Xô – đồng minh lớn của Cuba – tan rã.
Đại học Pháp tụt hạng : Các đánh giá đa chiều
Về việc đại học Pháp tụt một hạng xuống còn thứ 8, trong bảng 100 đại học hàng đầu thế giới, theo xếp hạng của Đại học Jiao Tong, Thượng Hải, Les Echos có bài "Pháp tụt lùi", trong khi đó Le Figaro nhấn mạnh "Đại học Pháp vẫn trụ được". Chỉ còn ba đại học Pháp trong tốp 100, trong khi đó Hoa Kỳ có đến 48 đại học, anh, 9 hay Úc 6…. Ba đại học hàng đầu của Pháp là Paris-Marie Curie (Paris 6), Đại Học Nam Paris (Paris Sud) và trường Sư Phạm nổi tiếng (Ecole Normale Supérieure).
Theo Les Echos, một trong các lý do chính khiến Pháp mất điểm là do đã không thành công trong việc tập hợp các cơ sở để tạo nên những tổ hợp đào tạo và nghiên cứu lớn, mạnh hơn. Cụ thể là dự án Paris Saclay, được quyết định từ năm 2013, lâm vào "ngõ cụt". Dự án Paris Saclay dự kiến tập hợp đến 15% tiềm lực nghiên cứu công của toàn nước Pháp, bao gồm nhiều cơ sở hàng đầu như Đại Học Paris Sud, Đại Học Bách Khoa, CNRS…
Tuy nhiên, Les Echos lưu ý là Pháp vẫn giữ hạng thứ 6 trong bảng xếp hạng 500 đại học hàng đầu.
Còn Le Figaro dẫn ý kiến một lãnh đạo đại học Pháp, tương đối hóa giá trị của bảng xếp hạng. Theo chủ tịch hội đồng các giám đốc đại học Pháp (CPU), ông Gilles Roussel, bảng xếp hạng Thượng Hải có thể là một yếu tố hấp dẫn thu hút các nhà nghiên cứu trẻ, thế nhưng về bản chất, không quan trọng như mọi người vẫn nghĩ, và xét cho cùng, bảng xếp hạng không phản ánh được "chất lượng nghiên cứu và giảng dạy Pháp".
Nghỉ hè : Thời gian cắt mạng
Hôm nay là ngày trung tuần tháng 8. Nước Pháp đang giữa kỳ nghỉ hè. Tựa trang nhất của báo La Croix như một lời nhắc nhở "Mùa hè, thời gian cắt mạng", với nhận xét luật về quyền không nối mạng trong kỳ nghỉ đã được thông qua kể từ tháng Giêng năm nay. Tuy nhiên xã luận của La Croix nhấn mạnh tình hình ngược lại là, trong các kỳ nghỉ, mọi người ngày càng ít cắt mạng hơn trước, trong lúc giá truy cập internet đang trở nên gần như bằng không, phạm vi phủ sóng ngày càng lớn và tốc độ ngày càng nhanh.
Theo La Croix, có nhiều lý do khiến người ta không muốn cắt mạng. Có thể là để thể hiện sự gắn bó với tập thể nơi làm việc, có thể do không muốn để lỡ các thông tin quan trọng ảnh hưởng đến nghề nghiệp, cũng có thể là để tỏ ra vẫn hữu ích dù ở xa… La Croix thừa nhận thói quen "nối mạng" với công việc, ngoài giờ làm việc, mới đây đang ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống của nhiều người, và không phải ai cũng nhận ra và làm chủ được điều này.
Tờ báo công giáo có bài phỏng vấn ông Dominique Bouillier, một nhà xã hội học, với tựa đề "Chúng ta thường xuyên ở trong tình trạng phải xử lý những chuyện khẩn cấp".
Chuyên gia nói trên rút ra một điều có vẻ nghịch lý. Với tâm lý "siêu nối mạng", tức sẵn sàng thường trực đáp ứng các vấn đề, để tỏ ra mình luôn hiện hữu với mọi người, có thể sẽ đến lúc bạn không còn hiện hữu thực sự với ai cả. Trong lúc đó, ở thung lũng Silicon, thì những người sáng chế ra các phần mềm ứng dụng tin học, để thu hút công chúng vào mạng, lại tổ chức các khóa học về thiền định, và gửi con cái của họ đến học ở các trường không có máy tính.
Pháp : Sản phụ lên tiếng chống kỳ thị
Vẫn nghỉ hè, nhưng Libération chú ý đến tình trạng sản phụ bị ngược đãi tại một số trung tâm y tế ở Pháp, với tựa trang nhất : "Hãy cẩn thận với những kẻ khốn nạn !" (trong nguyên bản : "Gaffe au con !").
Libération dành nhiều trang đầu để giới thiệu với độc giả về các tiếng nói của nhiều sản phụ, tố cáo đã bị miệt thị, bị khinh bỉ, hay bị đối xử thô bạo, chí ít là cũng không được đối thoại tử tế, khi họ phải trải qua các thủ thuật ngoại khoa do đẻ khó. Cuộc tranh luận bắt đầu bùng lên sau khi bộ trưởng về Bình Đẳng Nam Nữ Marlène Schiappa, công bố bản báo cáo về vấn đề này hồi cuối tháng 7.
Trọng Thành