Tiến vào Lebanon, Israel muốn kết thúc mối đe dọa từ Hezbollah
Libération ngày 01/10/2024 quan tâm đến việc Israel mở chiến dịch trên bộ "hạn chế", ba ngày sau khi trừ khử thủ lãnh Hezbollah, nhằm đánh vào cơ sở hạ tầng của phe dân quân Shia gần biên giới. Le Monde cho rằng Israel đã trả được mối thù với Hassan Nasrallah trong cuộc chiến tranh năm 2006, và Iran đang trong ngõ cụt chiến lược.
Các quân nhân Israel chuẩn bị khí tài cho nhiệm vụ tấn công Hezbollah ở Lebanon, ngày 01/10/2024 - Reuters / Jim Urquhart
Tiêu diệt Hassan Nasrallah "không phải là giai đoạn cuối cùng"
Điều không thể tránh khỏi : Sau gần hai tuần không kích hiệu quả, tiêu diệt được hầu hết bộ chỉ huy quân sự Hezbollah, Tsahal đã tăng tốc. Chính Bộ Ngoại giao Mỹ loan báo và nói rằng đã được Israel thông tin. Cũng như ở Gaza, những loạt bom sấm sét, những chiếc xe tăng bắt đầu khạc lửa, rồi đến tiếng pháo ầm vang - Israel muốn kết thúc với phe Shia đã tích cực ủng hộ Hamas. Như thường lệ, những lời cảnh báo của các nước không thể chặn bước Benyamin Nétanyahou.
Theo New York Times, do không thuyết phục được ngưng bắn, Hoa Kỳ đã thương lượng để tránh một cuộc tấn công quy mô lớn vào nam Lebanon. Quân đội Israel chỉ đánh vào những vị trí mà Hezbollah từ nhiều tháng qua dùng để bắn hỏa tiễn vào các thành phố và kibbutz ở miền bắc của Nhà nước Do Thái. Các đội đặc nhiệm không ở lại lãnh thổ Lebanon mà quay về khi đã thi hành xong nhiệm vụ.
Lực lượng mũ xanh Finul của Liên Hiệp Quốc ở Lebanon vốn giám sát biên giới từ năm 2006 khoảng 10.000 người buộc phải tạm ngưng hoạt động, ở yên tại vị trí. Các khu vực gần đường biên Metula, Kfar-Guiladi và Misgav Am ở miền bắc Israel được coi là "khu quân sự khép kín", và tại thành phố Kiryat Shmona, Libération nhận ra khoảng mấy chục thiết giáp Humvee chở theo các quân nhân mang kính hồng ngoại.
Trước đó bộ trưởng quốc phòng Yoav Gallant tuyên bố việc trừ khử Hassan Nasrallah là "một giai đoạn quan trọng, nhưng không phải cuối cùng". Phát ngôn viên Bộ ngoại giao Mỹ Matthew Miller khẳng định với báo chí "Israel có quyền tự vệ", và vẫn mong "một giải pháp ngoại giao" để công dân hai bên biên giới có thể quay về. Trong khi chờ đợi, hàng trăm ngàn thường dân Lebanon đã chạy trốn các trận bom và nay đến lượt binh lính bỏ chạy khỏi các trạm kiểm soát ở nam Lebanon khi màn đêm vừa buông xuống.
Tất cả dân biểu thuộc phe Hezbollah đều trốn dưới lòng đất
Phóng sự của Le Figaro ghi nhận ba ngày sau "trận động đất" với tin Hassan Nasrallah bị tiêu diệt, Beirut trở lại sinh hoạt bình thường từ hôm qua. Nhưng giữa những tiếng còi xe cấp cứu và tiếng rì rầm của drone Israel trên bầu trời, người dân Lebanon biết rằng phải chuẩn bị cho một cuộc chiến tranh lâu dài.
Người ngoại quốc bắt đầu di tản, và các công ty du lịch bị tràn ngập khách. Sáng thứ Hai, không còn chỗ nào trên các chuyến bay từ Beirut trước ngày 15/10, theo nhân viên Middle East Airlines - công ty hàng không vẫn còn hoạt động.
Trong không khí nặng nề này, Hezbollah vốn im lặng từ hôm thứ Sáu, đành phải đưa nhân vật số hai ra nói chuyện với các chiến binh và người ủng hộ Shia, cũng như tất cả những người Lebanon đang sắp mất kiên nhẫn. Trước đó vài phút, một bộ trưởng giấu tên nói với thông tín viên Le Figaro, cần phải có ai đó thuộc Hezbollah phát biểu, vì không ai tiếp xúc được với phe này trừ Nabih Berri, chủ tịch Quốc hội thuộc phe Shia. Tất cả các dân biểu đều ẩn náu dưới lòng đất, chỉ còn hai bộ trưởng là ở văn phòng.
Tiếp tay cho Hamas, sai lầm khiến Nasrallah phải trả giá bằng mạng sống
Từ một địa điểm không rõ, Cheikh Naïm Qassem tuyên bố sẵn sàng đối phó nếu Israel mở chiến dịch trên bộ. Khẳng định những thủ lãnh bị thiệt mạng đều có người phó để thay thế, ông ta nói rằng chỉ có 4 người chết cùng với Hassan Nasrallah chứ không phải 20.
Ngược lại Naïm Qassem nói rất ít về thủ lãnh tương lai của Hezbollah, sẽ được chỉ định "vào dịp sớm nhất". Một nguồn tin thân cận với phe này nhìn nhận gặp khó khăn về hậu cần để "Shura" - hội đồng gồm các chính khách và các nhân vật có trách nhiệm khác - họp lại. Thời điểm tang lễ cũng không được nói đến, thực sự là vấn đề đau đầu về an ninh.
Hezbollah cùng với một ê-kíp Vệ binh Cách mạng Iran đang cố gắng lập một mạng liên lạc nội bộ mới, tái lập hệ thống truyền tin và kiểm soát, bổ nhiệm người kế vị Nasrallah. Đây là công việc khẩn cấp trước khi có thể trả đũa. Trước mắt, khi Israel vừa giết được Fatah Charif Abou al-Amine, thủ lãnh Hamas tại Lebanon, Naïm Qassem nhắc lại vẫn ủng hộ Hamas ở Gaza. "Nhưng đó chính là sai lầm khiến Nasrallah phải mất mạng" - theo vị bộ trưởng trên đây được Le Figaro dẫn ra. Nhiều người Lebanon có cùng ý kiến, mong rằng Hezbollah ngưng tấn công Israel để yểm trợ cho Gaza, và Nhà nước Do Thái thôi oanh kích khiến nhiều thường dân Lebanon thiệt mạng.
Israel phục hận cuộc chiến năm 2006
Le Monde nói về "Sự trả thù của Israel đối với Hassan Nasrallah". Khi hạ sát được thủ lãnh Hezbollah, Nhà nước Do Thái đã rửa được mối hận từ cuộc chiến tranh năm 2006. Ngày 19/07/2006, Không quân Israel đã trút 30 tấn bom xuống ngoại ô nam Lebanon, nhưng Hassan Nasrallah vẫn sống sót và tuyên bố "chiến thắng thần thánh". Tấn công để giải cứu hai quân nhân bị bắt cóc, rốt cuộc Israel rút về với 117 người lính hy sinh.
Thất bại này dẫn đến những thay đổi triệt để. Quân đội và tình báo tập trung vào "mối đe dọa phương bắc", không chỉ giới hạn ở Hezbollah mà cả Iran, Vệ binh Cách mạng và Syria. Điểm yếu được nhận ra là nhu cầu liên lạc gia tăng của Hezbollah khi phình to ra từ một tổ chức bí mật và trung thành, trở nên một quân đội với hơn 100.000 hỏa pháo. Sang giúp chế độ Assad, Hezbollah phải tuyển mộ đông đảo chiến binh và hợp tác với tình báo Nga, Syria, nhờ đó Mossad có thể cài người vào.
Trong suốt 15 năm, một danh sách các mục tiêu gồm các loại hỏa tiễn, rốc-kết, những kho vũ khí, sở chỉ huy, những người lãnh đạo… liên tục được cập nhật nhờ tình báo, nghe lén và trí thông minh nhân tạo. Một số nguồn tin cho biết sau loạt vụ nổ máy nhắn tin và bộ đàm, nhờ xâm nhập được hệ thống camera giám sát ở Beirut, hình ảnh của các chiến binh và một số chỉ huy đến bệnh viện đã bị bộc lộ. Kể từ lúc đó bộ trưởng quốc phòng Israel mới quyết định hướng trọng tâm về phía bắc.
"Nếu Iran không thực sự thay đổi, Trung Đông không bao giờ hòa bình"
Trả lời phỏng vấn của Le Figaro, đại sứ Israel tại Pháp, ông Joshua Zarka khẳng định "Một khi Iran không thay đổi hẳn về căn bản, sẽ không có hòa bình ở Trung Đông". Đại sứ Zarka cho rằng việc trừ khử được Hassan Nasrallah đã xóa lại toàn bộ ván bài. Israel vẫn lo ngại chiến tranh với Hezbollah và cố gắng tìm giải pháp ngoại giao, nhưng nay đã phá hủy được 60 % đến 80 % năng lực quân sự của phe này. Đối với tất cả những kẻ muốn tiêu diệt Israel, Nasrallah là người hùng đại diện cho cuộc chiến chống Nhà nước Do Thái. Iran bị mất phương tiện chính để đe dọa Israel.
Cần hiểu rằng tất cả mối nguy đều liên quan đến Iran : khủng bố, chiến tranh quy ước và nguyên tử. Hệ thống ủy nhiệm trong khu vực giúp Iran chiến đấu gián tiếp với Israel, nay đã rời rã thành nhiều mảnh. Cả Hamas, Houthi lẫn Hezbollah không còn đe dọa Israel được nữa. Hezbollah mất khả năng quấy nhiễu về quân sự nhưng sẽ không biến mất vì là một hệ tư tưởng. Iran sẽ lại tài trợ và tái vũ trang cho Hezbollah. Ông tỏ ý tiếc rằng vẫn chưa nghe các nhà lãnh đạo quốc tế nhìn nhận Iran chính là trung tâm của vấn đề.
Về những lời kêu gọi ngưng bắn tại diễn đàn Liên Hiệp Quốc, chủ yếu của Hoa Kỳ và Pháp, đại sứ Joshua Zarka nhấn mạnh không có quốc gia nào bị tấn công mà không muốn trả đũa. Từ khi Israel đơn phương rút đi năm 2005, đã có trên 200.000 hỏa tiễn từ Gaza bắn sang, và từ ngày 08/10/2023 có 9.000 phi pháo bắn đi từ Lebanon. Hãy tưởng tượng Pháp phải chịu đựng những đợt hỏa tiễn từ Luxembourg...Theo ông, Israel buộc lòng phải tự vệ để tránh những cuộc chiến trong tương lai. Người dân Palestine chịu đau khổ, nhưng họ đã bị biến thành công cụ của Hamas, Hezbollah, Iran và một số nhân tố chính trị ở phương Tây. Theo ông, rất đơn giản để có được ngưng bắn với Hamas : trả tự do cho các con tin.
Tehran trong ngõ cụt
Theo Le Monde, "Iran đang trong ngõ cụt chiến lược sau khi thủ lãnh Hezbollah bị tiêu diệt". Tờ báo nhắc lại một loạt đòn mà Israel đã giáng cho. Hồi tháng 4, hàng trăm hỏa tiễn bắn sang Israel hầu hết bị chặn lại. Tháng 7, thủ lãnh nhánh chính trị của Hamas, Ismaïl Haniyeh, sang dự lễ nhậm chức tổng thống Massoud Pezeshkian, bị oanh kích chết ngay tại thủ đô Iran. Và từ đó đến nay, Nhà nước Do Thái liên tục ám sát những cán bộ cao cấp của Hezbollah, phá hủy cơ sở hạ tầng quân sự mà phe này xây dựng trong hai thập niên qua với sự trợ giúp của Iran.
Nhà nghiên cứu Hamidreza Azizi của Viện Stiftung Wissenschaft und Politik ở Berlin nhận định dù Tehran có trả đũa hay không, Israel vẫn tiến xa hơn để làm yếu đi "trục kháng chiến" mà không quan tâm đến hệ quả. Các lực lượng ủy nhiệm là những quân cờ chính của Iran để đối đầu với Nhà nước Do Thái - quốc gia cách xa về địa lý và sở hữu công nghệ cao - nay đã bị yếu đi. Số lượng hỏa tiễn tầm xa của Iran không nhiều, nên khó thể lao vào một cuộc chiến lâu dài.
Cũng không thể giúp gì hơn cho Hezbollah ngoài việc gởi vũ khí và cố vấn của lực lượng tinh nhuệ Al-Qods vì Israel kiểm soát hải và không phận, đường bộ thì bị oanh tạc. Bộ tham mưu Hezbollah bị tiêu diệt khiến các cố vấn Iran nếu ra mặt có nguy cơ bị Israel truy lùng. Hôm thứ Bảy, báo chí Iran cho biết Abbas Nilforoushan, chỉ huy Al-Qods ở Lebanon đã chết vì oanh kích. Thế nên hiện Iran tỏ ra thận trọng trong các tuyên bố chính thức. Những ngày tới, nước Cộng hòa Hồi giáo có thể cố gắng hoàn tất chương trình nguyên tử quân sự, nhất là trước nguy cơ Donald Trump quay lại Nhà Trắng.
Nghịch lý Trung Quốc, sau 75 năm thành lập
Quân đội Israel bắt đầu chiến dịch trên bộ "hạn chế" ở Lebanon. Thuế khóa, nhập cư là những vấn đề gai góc mà thủ tướng Michel Barnier phải chọn lựa, được làm rõ trong bài diễn văn hôm nay. NATO có tổng thư ký mới Mark Rutte, ông Shigeru Ishiba chính thức trở thành tân thủ tướng Nhật Bản. Đó là những đề tài thời sự chính được báo chí đề cập. Riêng về Châu Á, Le Monde nhận thấy ngày 01/10 Trung Quốc kỷ niệm 75 năm thành lập trong bối cảnh đầy nghịch lý.
Chế độ Bắc Kinh khoe khoang thành công kể từ cải cách kinh tế trong thập niên 80. Không tháng nào là không khai trương một nhà ga TGV mới, tuy Trung Quốc đã có mạng tàu cao tốc dài bằng toàn thế giới. Trung Quốc sở hữu ba hàng không mẫu hạm, và sẽ gởi phi hành gia lên thăm Chị Hằng từ nay đến 2030. Nhưng từ sau zero Covid, lòng tin suy giảm nặng nề, kinh tế đang xuống dốc, nhiều người giàu có kiếm đường chạy khỏi Hoa lục để tránh chế độ hà khắc của Tập Cận Bình. Người Trung Quốc là sắc dân đứng thứ tư, sau ba nước Châu Mỹ la-tinh, tìm cách băng qua khu rừng rậm khủng khiếp giữa Colombia và Panama để tìm tương lai nơi Mỹ quốc.
Thụy My