Kế hoạch thuế quan mới nhất của ông Trump nhắm vào nhiều quốc gia. Điều này có ý nghĩa gì đối với nước Mỹ ?
Tổng thống đắc cử Donald Trump đã xác định được điều mà ông coi là giải pháp toàn diện cho những gì đang làm đau đầu nước Mỹ : Áp dụng mức thuế quan mới khổng lồ đối với hàng hóa nước ngoài nhập khẩu vào Hoa Kỳ.
Vào ngày thứ Hai 25/11/2024, Tổng thống đắc cử Donald Trump cho biết sẽ áp thuế 25% đối với tất cả các sản phẩm nhập khẩu vào Mỹ từ Canada và Mexico, và thuế quan bổ sung 10% đối với hàng hóa từ Trung Quốc.
Vào ngày thứ Hai 25/11, ông Trump đã gây chấn động khắp biên giới phía bắc và phía nam của quốc gia, tuyên bố sẽ áp dụng mức thuế quan mới đối với Mexico, Canada cũng như Trung Quốc ngay khi ông nhậm chức như một phần trong nỗ lực trấn áp di dân bất hợp pháp và ma túy.
Trong hai bài đăng trên trang Truth Social của mình, ông Trump chỉ trích làn sóng di dân không có tư cách pháp lý thường trú, mặc dù tình trạng bắt giữ ở biên giới phía nam đang ở mức thấp nhất trong bốn năm.
Ông cho biết sẽ áp thuế 25% đối với tất cả các sản phẩm nhập khẩu vào Mỹ từ Canada và Mexico, và thuế quan bổ sung 10% đối với hàng hóa từ Trung Quốc, như một trong những sắc lệnh đầu tiên của ông.
Ông cho biết mức thuế quan mới sẽ vẫn được áp dụng "cho đến khi Ma túy, đặc biệt là Fentanyl và tất cả Người nước ngoài bất hợp pháp ngưng Cuộc xâm lược này vào Đất nước chúng ta !"
Tổng thống đắc cử khẳng định rằng thuế quan — về cơ bản là thuế nhập khẩu — sẽ tạo ra nhiều việc làm hơn trong nhà máy, thu hẹp thâm hụt liên bang, hạ giá thực phẩm và cho phép chính phủ trợ cấp cho việc chăm sóc trẻ em.
Các nhà kinh tế học thường tỏ ra hoài nghi, coi thuế quan là cách không hiệu quả để chính phủ huy động tiền. Họ đặc biệt lo ngại về mức thuế mới nhất mà ông Trump đề nghị.
Ông Carl B. Weinberg và bà Rubeela Farooqi, hai nhà kinh tế của High Frequency Economics ngày thứ Ba 26/11 nói rằng năng lượng, ô tô và nguồn cung cấp thực phẩm sẽ bị ảnh hưởng nặng nề.
"Việc áp thuế đối với dòng thương mại vào Hoa Kỳ mà không chuẩn bị trước các nguồn thay thế cho hàng hóa và dịch vụ bị ảnh hưởng sẽ làm tăng giá các mặt hàng nhập khẩu ngay lập tức", ông Weinberg và bà Farooqi viết. "Vì nhiều mặt hàng trong số này là hàng tiêu dùng nên các hộ gia đình sẽ trở nên nghèo hơn".
High Frequency Economics tin rằng các mối đe dọa không nhằm mục đích hỗ trợ chính sách thương mại mới mà thay vào đó là một công cụ để tạo ra một số thay đổi dọc theo biên giới và đối với hàng nhập khẩu từ Canada, Mexico và Trung Quốc.
Mặc dù Phó Tổng thống Kamala Harris chỉ trích các mối đe dọa về thuế quan của ông Trump là không nghiêm túc trong nỗ lực tranh cử tổng thống không thành công của bà, nhưng chính quyền Biden-Harris vẫn giữ nguyên mức thuế mà chính quyền Trump áp dụng đối với 360 tỷ đô la hàng hóa Trung Quốc. Và áp dụng mức thuế 100% đối với xe điện của Trung Quốc.
Thật vậy, trong những năm gần đây, Hoa Kỳ đã dần rút lui khỏi vai trò thúc đẩy thương mại tự do toàn cầu và giảm thuế quan sau Thế chiến thứ II. Sự thay đổi đó là phản ứng trước tình trạng mất việc làm trong ngành sản xuất của Hoa Kỳ, được cho là do hoạt động thương mại không bị hạn chế và một Trung Quốc ngày càng lấn tới.
Thuế quan là một loại thuế đánh vào hàng nhập khẩu
Chúng thường được tính theo tỷ lệ phần trăm giá mà người mua trả cho người bán nước ngoài. Tại Hoa Kỳ, thuế quan được thu bởi các nhân viên Hải quan và Bảo vệ Biên giới tại 328 cảng nhập cảnh trên khắp cả nước.
Mức thuế quan dao động từ ô tô chở khách (2,5%) đến giày chơi gôn (6%). Thuế quan có thể thấp hơn đối với các quốc gia mà Hoa Kỳ có thỏa thuận thương mại. Ví dụ, hầu hết hàng hóa có thể được miễn thuế giữa Hoa Kỳ, Mexico và Canada nhờ thỏa thuận thương mại Hoa Kỳ-Mexico-Canada của ông Trump.
Có rất nhiều thông tin sai lệch về việc ai thực sự phải trả thuế quan
Ông Trump nhấn mạnh rằng thuế quan do các quốc gia nước ngoài trả. Trên thực tế, chính những nhà nhập khẩu — các công ty Hoa Kỳ — phải trả thuế quan và số tiền đó sẽ được chuyển vào Kho bạc Hoa Kỳ. Đổi lại, các công ty đó thường chuyển chi phí cao hơn của họ cho khách hàng của mình dưới hình thức giá cao hơn. Đó là lý do tại sao các nhà kinh tế cho rằng người tiêu dùng thường phải trả tiền thuế quan.
Tuy nhiên, thuế quan có thể gây tổn hại cho các quốc gia nước ngoài bằng cách làm cho sản phẩm của họ đắt hơn và khó bán ra nước ngoài hơn. Ông Yang Zhou, một nhà kinh tế tại Đại học Phục Đán ở Thượng Hải, đã kết luận trong một nghiên cứu rằng thuế quan của ông Trump đối với hàng hóa Trung Quốc gây ra thiệt hại cho nền kinh tế Trung Quốc nhiều hơn gấp ba lần so với thiệt hại đối với nền kinh tế Hoa Kỳ.
Thuế quan chủ yếu nhằm bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước
Bằng cách tăng giá hàng nhập khẩu, thuế quan có thể bảo vệ các nhà sản xuất trong nước. Chúng cũng có thể dùng để trừng phạt các quốc gia nước ngoài vì thực hiện các hoạt động thương mại không công bằng, như trợ cấp cho các nhà xuất khẩu của họ hoặc bán phá giá sản phẩm với giá thấp một cách không công bằng.
Trước khi thuế thu nhập liên bang được thiết lập vào năm 1913, thuế quan là động lực doanh thu chính của chính phủ. Theo ông Douglas Irwin, một nhà kinh tế học tại đại học Dartmouth, người đã nghiên cứu lịch sử chính sách thương mại, từ năm 1790 đến năm 1860, thuế quan chiếm 90% doanh thu của liên bang.
Thuế quan không còn được ưa chuộng khi thương mại toàn cầu phát triển sau Thế chiến II. Chính phủ cần nguồn doanh thu lớn hơn rất nhiều để tài trợ cho các hoạt động của mình.
-------------------------
Trong năm tài chính kết thúc vào ngày 30/9, chính phủ dự kiến sẽ thu được 81,4 tỷ đô la tiền thuế quan và phí. Con số này chẳng thấm vào đâu so với 2,5 nghìn tỷ đô la dự kiến sẽ đến từ thuế thu nhập cá nhân và 1,7 nghìn tỷ đô la từ thuế An sinh xã hội và Medicare.
Tuy nhiên, ông Trump muốn ban hành chính sách ngân sách giống với chính sách đã có từ thế kỷ 19.
Ông lập luận rằng thuế quan đối với hàng nông sản nhập khẩu có thể làm giảm giá thực phẩm bằng cách hỗ trợ nông dân Mỹ. Trên thực tế, thuế quan đối với các sản phẩm thực phẩm nhập khẩu gần như chắc chắn sẽ làm tăng giá hàng tạp hóa bằng cách giảm sự lựa chọn cho người tiêu dùng và cạnh tranh cho các nhà sản xuất Mỹ.
Thuế quan cũng có thể được sử dụng để gây sức ép với các quốc gia khác về các vấn đề có thể liên quan hoặc không liên quan đến thương mại. Ví dụ, vào năm 2019, ông Trump đã sử dụng mối đe dọa về thuế quan làm đòn bẩy để thuyết phục Mexico khống chế làn sóng di dân Trung Mỹ băng qua lãnh thổ Mexico trên đường đến Hoa Kỳ.
Ông Trump thậm chí còn coi thuế quan là một cách để ngăn chặn chiến tranh.
"Tôi có thể làm điều đó chỉ bằng một cuộc gọi điện thoại", ông nói tại một cuộc tập họp tranh cử vào tháng 8 vừa qua ở North Carolina.
Nếu một quốc gia khác cố gắng gây chiến, ông ấy nói rằng ông ấy sẽ đưa ra lời đe dọa :
"Chúng tôi sẽ áp thuế 100% đối với các bạn. Và đột nhiên, tổng thống, thủ tướng, nhà độc tài hoặc bất kỳ ai đang điều hành đất nước nói với tôi rằng, ‘Thưa ngài, chúng tôi sẽ không gây chiến’".
Các nhà kinh tế thường coi thuế quan là tự chuốc lấy thất bại
Thuế quan làm tăng chi phí cho các công ty và người tiêu dùng phụ thuộc vào hàng nhập khẩu. Chúng cũng có khả năng gây ra sự trả đũa.
Ví dụ, Liên Hiệp Châu Âu đã phản công lại thuế quan của ông Trump đối với thép và nhôm bằng cách đánh thuế các sản phẩm của Hoa Kỳ, từ rượu bourbon đến xe mô tô Harley-Davidson. Tương tự như vậy, Trung Quốc đã đáp trả cuộc chiến thương mại của ông Trump bằng cách áp thuế đối với hàng hóa của Hoa Kỳ, bao gồm đậu nành và thịt lợn trong một động thái được tính toán để gây tổn hại đến những người ủng hộ ông ở vùng nông thôn.
Một nghiên cứu của các nhà kinh tế tại Viện Công nghệ Massachusetts, Đại học Zurich, Harvard và Ngân hàng Thế giới đã kết luận rằng thuế quan của ông Trump đã không khôi phục được việc làm cho vùng trung tâm của nước Mỹ. Nghiên cứu phát hiện ra rằng thuế quan "không làm tăng hay giảm việc làm tại Hoa Kỳ" ở nơi mà chúng được cho là bảo vệ việc làm.
Ví dụ, bất chấp thuế năm 2018 của ông Trump đối với thép nhập khẩu, số lượng việc làm tại các nhà máy thép của Hoa Kỳ hầu như không thay đổi : Chúng vẫn ở mức khoảng 140.000. Để so sánh, riêng Walmart đã tuyển dụng 1,6 triệu người tại Hoa Kỳ.
Tệ hơn nữa, các loại thuế trả đũa do Trung Quốc và các quốc gia khác áp đặt đối với hàng hóa của Hoa Kỳ đã "tác động tiêu cực đến việc làm", đặc biệt là đối với nông dân, nghiên cứu phát hiện ra. Những mức thuế trả đũa này chỉ được bù đắp một phần bằng hàng tỷ đô la trợ cấp của chính phủ mà ông Trump phân bổ cho nông dân. Thuế quan của ông Trump cũng gây thiệt hại cho các công ty phụ thuộc vào hàng nhập khẩu có mục tiêu.
Tuy nhiên, nếu cuộc chiến thương mại của ông Trump thất bại về mặt chính sách, thì nó lại thành công về mặt chính trị. Nghiên cứu phát hiện ra rằng sự ủng hộ dành cho ông Trump và các ứng cử viên quốc hội của Đảng Cộng hòa đã tăng lên ở những khu vực chịu thuế nhập khẩu nhiều nhất - vùng Trung Tây công nghiệp và các tiểu bang miền Nam tập trung nhiều vào sản xuất như North Carolina và Tennessee.
Nguồn : VOA, 27/11/2024