Dù thích những biện pháp đơn giản, song Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ không dễ khép lại 6 mặt trận được mở ra dưới thời của hai người tiền nhiệm, bao gồm Afghanistan, Iraq, Syria, Libya, Somalia và Yemen.
Tờ Le Figaro trong bài phân tích mới đây đã nhận định Washington không có "chiếc đũa thần" cho 6 hồ sơ quân sự dưới đây.
Afghanistan – Cuộc can thiệp quân sự dai dẳng nhất
15 năm sau khi khai hỏa cuộc chiến đầu tiên hậu biến cố 11/9, Washington vẫn chưa tìm ra ngõ thoát.
Tháng 10/2001, Mỹ đưa quân sang Afghanistan với mục đích phá vỡ sào huyệt tổ chức khủng bố al-Qaeda tại quốc gia Nam Á này với mục tiêu một công đôi việc: vừa tiêu diệt al-Qaeda, vừa lật đổ chính quyền Taliban ở Kabul. Bước kế tiếp Washington dựng lên một chính quyền mới, đem lại một chút hy vọng cho người dân Afghanistan sau 20 năm chiến tranh.
Binh lính Mỹ tại Afghanistan. (Nguồn : The New York Times)
Những tưởng xong việc, các quân nhân Mỹ sẽ hồi hương. Nhưng tình hình trên thực địa đã xấu đi đáng kể. Quân Taliban lại vùng lên, đe dọa an ninh và cả tiến trình chuyển đổi chính trị tại Afghanistan khiến Mỹ tiếp tục sa lầy tại đây.
Suốt hai nhiệm kỳ tổng thống của mình, ông Barack Obama vẫn bất lực về vấn đề Afghanistan. Kế hoạch rút toàn bộ quân khỏi quốc gia này bị gián đoạn. 15 năm sau ngày khởi động cuộc chiến, vẫn còn 8.400 lính Mỹ đóng tại Afghanistan. Trên nguyên tắc, đầu năm 2017, Mỹ sẽ phải điều thêm 300 lính hải quân đến Helmand, thành trì của quân Taliban.
Ngay sát cạnh với Afghanistan, Pakistan cũng khiến chính giới ở Washington đau đầu không kém.
Islamabad vừa là đồng minh của Mỹ trong cuộc chiến chống khủng bố nhưng cũng là một quốc gia bao dung cho quân Hồi giáo cực đoan từ Afghanistan tràn sang. Đó chưa kể đến việc Pakistan còn nắm giữ vũ khí hạt nhân trong tay.
Bình luận về cuộc chiến của Mỹ tại Afghanistan, nhà báo Adrien Jaulmes đánh giá: "Không có giải pháp đơn giản và dễ dàng nào cho ông Trump trong hồ sơ này. Nếu Mỹ mà rút hoàn toàn khỏi Afghanistan, chế độ Kabul có nguy cơ đổ vỡ và Taliban sẽ sống lại".
Iraq – Đất dụng võ của IS
Tới Iraq, Mỹ cũng không thể dễ dàng rút khỏi mặt trận này. Cuối năm 2011, quân đội Mỹ rời khỏi vùng Mesopotamie. Hậu quả là 1/3 lãnh thổ Iraq rơi vào tay quân thánh chiến Hồi giáo chỉ trong vòng ba năm sau đó. IS đã vào đến gần sát thành Baghdad trước khi bị quân đội Mỹ cản đường. Cực chẳng đã, Tổng thống Obama trong hai năm 2015 và 2016 đã phải đưa quân và chuyên gia quân sự trở lại Iraq để tăng cường cho lực lượng an ninh nước này.
Những binh sĩ Mỹ rời khỏi chiến trường Iraq năm 2011. (Nguồn : Reuters)
Nhưng với Tổng thống Trump cũng như người tiền nhiệm, Iraq là một hồ sơ hết sức nhạy cảm.
Thứ nhất, cho đến tận giờ phút này, cả khu vực Trung Đông vẫn có ác cảm với Mỹ sau khi Chính quyền Tổng thống George W. Bush can thiệp quân sự năm 2002 lật đổ Tổng thống Saddam Hussein. Thứ hai, Iraq ngày nay là một quốc gia bị phân rẽ giữa hai hệ phái Sunni và Shiite, chính quyền trung ương trong tay phe Shiite bị suy yếu và chịu ảnh hưởng của nước láng giềng sát cạnh là Iran. Trong khi đó, cuộc chiến chống IS vẫn chưa tới hồi kết.
Hiện vẫn còn khoảng 5.000 quân nhân và cố vấn Mỹ đồn trú tại Iraq cùng với các tổ đặc nhiệm được cử sang hiện trường để giúp Iraq chiếm lại Mosul.
Syria – Sai lầm của Tổng thống Obama (?)
Những tiếng nói chỉ trích mạnh mẽ nhất việc Tổng thống George W. Bush tấn công Iraq đã quay lại phê phán Tổng thống Barack Obama không can thiệp vào Syria. Thái độ do dự đó đẩy Trung Đông vào thế "nước sôi lửa bỏng". Cuộc nội chiến tại Syria kéo dài và Washington đã mở đường cho Moscow trở lại khu vực.
Theo báo Le Figaro, việc hỗ trợ người Kurd tại Syria chống IS đã đẩy Mỹ vào thế khó xử với Thổ Nhĩ Kỳ, một đồng minh chiến lược của Mỹ và do đó cũng đã góp phần làm gia tăng tinh thần bài Mỹ tại khu vực này.
Nếu chính quyền ông Trump chủ trương hợp tác với Nga để tiêu diệt IS thì giải pháp đó sẽ càng củng cố thêm vai trò của Moscow và Tehran trên quê hương của Tổng thống Bashar al-Assad.
Libya – Không thể phủi tay
Năm 2011, với lý do nhân đạo, Anh và Mỹ can thiệp vào Libya nhưng kết quả đã không được như mong đợi. Lật đổ được nhà lãnh đạo Muammar Gadhafi nhưng Libya lâm vào nội chiến, phân chia giữa các phe phái thù địch và trở thành mảnh đất màu mỡ cho quân thánh chiến.
Đặc biệt khi Libya quá gần với châu Âu về mặt địa lý và không ai kiểm soát vùng sa mạc Sahara rộng lớn. Sau vụ Đại sứ Mỹ tại Benghazi bị ám sát năm 2012, Washington rút lui khỏi điểm nóng này. Nhưng sự bành trướng của IS tại Libya đã buộc Mỹ năm 2016 phải can thiệp trở lại để giữ được thành phố Sirte. Từ đó tới nay quân đội Mỹ liên tục tiến hành các chiến dịch không kích và tấn công.
Bởi vậy, cho dù Tổng thống Trump có muốn phủi tay với Libya nhưng vì vị trí chiến lược cả về mặt quân sự lẫn dầu lửa, Washington không dễ để cho Nga lấp vào chỗ trống trên quê hương Gaddafi. Sớm muộn gì Libya cũng sẽ là hồ sơ cần được ông Trump để mắt đến.
Yemen – Bài toán đau đầu
So với các hồ sơ trên, tình hình tại Yemen cũng rối ren không kém. Là quốc gia nghèo nhất trong khối các nước Ả-rập, Yemen từ năm 2011 bị chia rẽ giữa miền Bắc – ủng hộ Tổng thống Ali Saleh, nhà lãnh đạo liên tục cầm quyền từ hơn ba thập niên qua và chịu ảnh hưởng của Iran và phía Nam Yemen – là phe được Saudi Arabia yểm trợ.
Bản đồ biểu thị khu vực kiểm soát của các lực lượng tại Yemen. (Nguồn: Al-Jazeera)
Năm 2014, phe Houthi trung thành với Tổng thống Saleh chiếm được thủ đô Sanaa và cảng Aden. Tháng 3/2015, với sự hậu thuẫn của Anh, Pháp, Mỹ, Saudi Arabia dẫn đầu liên quân quốc tế gồm 10 nước Hồi giáo theo hệ phái Sunni để giành lại Sanaa. Lợi dụng tình hình tranh tối tranh sáng, các tổ chức Hồi giáo cực đoan như Aqpa (chi nhánh của al-Qaeda trong vùng) hoạt động mạnh không kém IS.
Năm 2016, Mỹ trực tiếp can thiệp vào chiến sự Yemen qua nhiều kênh như hỗ trợ hậu cần cho không quân Saudi Arabia, điều tàu chiến đến Địa Trung Hải và dùng máy bay không người lái tấn công các tổ chức thánh chiến tại Yemen… Hiện liên quân các nước Ả-rập vẫn đang sa lầy tại Yemen và Mỹ chưa thể nhanh chóng khép lại mặt trận này.
Somalia – Cuộc chiến không tên
Mỹ đã chính thức rút khỏi Somalia từ năm 1993 sau vụ đặc nhiệm Mỹ thất bại nặng nề ở Mogadishu. Trên thực tế, thời gian gần đây, Washington đã kín đáo trở lại mảnh đất này, mở màn "một cuộc chiến bí mật" chống các phong trào Hồi giáo cực đoan như al-Shabaab – có liên quan với al-Qaeda.
Năm 2016, khoảng 200-300 lính đặc nhiệm Mỹ cùng với lực lượng quân sự Kenya, Uganda và Somalia đã mở ba đợt tấn công al-Shabaab. Nhưng dù dưới hình thức nào, khi đã lao vào cuộc, Washington khó có thể rút lui khỏi Somalia mà không sợ để cho khu vực mang tính chiến lược về mặt giao thương hàng hải này biến thành địa bàn của al-Qaeda ở châu Phi.
Thục Phương
(Theo Le Figaro)