Chính phủ Tây Ban Nha hôm 24/08/2018 khởi đầu tiến trình đưa di hài nhà độc tài Franco ra khỏi lăng mộ, một vấn đề gây tranh cãi từ 40 năm qua. Lăng này sẽ được chuyển thành khu tưởng niệm các nạn nhân trong cuộc nội chiến.
Khu lăng Valle de los Caidos trung vùng San Lorenzo nơi đặt mộ nhà độc tài Franco cùng hơn 37.000 thi thể binh sĩ cộng hòa và quốc gia trong cuộc nội chiến. Ảnh Javier Sorano / AFP
Nghị định ban hành còn phải được Quốc Hội thông qua. Đảng Xã Hội chỉ chiếm một phần tư tại đây, nhưng có thể trông cậy vào sự ủng hộ của đảng cực tả Podemos, phe chủ trương Catalunya độc lập và phe dân tộc chủ nghĩa Basque.
Phó thủ tướng Carmen Calvo tuyên bố :
"Chúng ta mừng 40 năm nước Tây Ban Nha dân chủ (…), và điều này không phù hợp với một lăng mộ quốc gia, nơi vẫn tiếp tục vinh danh Franco. Chỉ có di hài những người đã chết trong cuộc nội chiến mới được an nghỉ tại thung lũng mà họ đã ngã xuống".
Theo bà Calvo, việc di dời có thể diễn ra vào cuối năm nay, tuy gia đình nhà cựu độc tài kịch liệt phản đối. Franco có thể được đưa về hầm mộ gia đình ở nghĩa trang Pardo, bắc Madrid, nhưng nếu con cháu ông không đồng ý thì chính quyền sẽ chỉ định nơi chôn.
Lăng "Valle de los Caidos" (Thung lũng của những người ngã xuống) nằm trên vùng núi cách Madrid 50 km, là nơi nhà độc tài phát-xít yên nghỉ. Lăng gồm một giáo đường có chiều dài 262 mét được đào sâu vào đá núi, trên nóc có một cây thập giá cao 152 mét, nặng gần 200.000 tấn. Bên cạnh Franco, còn có 27.000 chiến binh của ông và 10.000 quân nhân phe cộng hòa.
Nhà độc tài Francisco Franco, qua đời năm 1975 sau 36 năm liên tục cầm quyền, đã ra lệnh xây phức hợp này, cho rằng đây là nơi "hòa giải". Nhưng những người phản đối coi đó là biểu tượng của chia rẽ, nhất là xác những người lính cộng hòa đã bị bốc khỏi các nghĩa trang và hố chôn tập thể mà không hề báo cho thân nhân họ. Hơn nữa 20.000 tù nhân chính trị đã bị huy động để xây dựng công trình từ năm 1940 đến 1959.
Một đạo luật năm 2007 dưới thời chính quyền phe xã hội của ông José Luis Rodriguez Zapatero đã cấm các cuộc tập họp mang tính chính trị tại "Valle de los Caidos", nơi hàng năm đúng ngày giỗ của Franco 20/11 các nhóm cực hữu lại đến tưởng niệm. Nhưng sau khi đảng cánh tả thôi cầm quyền, chính quyền đảng bảo thủ Nhân Dân (PP) lờ đi không áp dụng.
Thụy My