Thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc cao kỷ lục (VOA, 03/11/2018)
Thâm hụt thương mại của Mỹ trong tháng 9 tăng lên mức cao nhất trong bảy tháng qua khi hàng nhập khẩu tăng cao kỷ lục giữa lúc nhu cầu nội địa tăng mạnh.
Thâm hụt thương mại của Mỹ trong tháng 9 tăng lên mức cao nhất trong bảy tháng qua - Ảnh minh họa
Bộ Thương mại Mỹ ngày 2/11 cho biết thâm hụt thương mại tăng 1,3 phần trăm lên đến 54 tỉ đôla, tiếp tục nới rộng sang tháng thứ tư liên tiếp. Số liệu cho tháng 8 đã được chỉnh sửa để cho thấy thâm hụt thương mại tăng lên đến 53,3 tỉ đôla thay vì 53,2 tỉ đôla như được báo cáo trước đây.
Thâm hụt thương mại tiếp tục xấu đi bất chấp chính sách thương mại mang tính bảo hộ của chính quyền Trump, khiến Mỹ vướng vào một cuộc chiến thương mại cay đắng với Trung Quốc cùng các thuế quan trả đũa qua lại với các đối tác thương mại khác, bao gồm Liên minh Châu Âu, Canada và Mexico.
Thâm hụt thương mại hàng hóa với Trung Quốc, vốn nhạy cảm về mặt chính trị, tăng 4,3 phần trăm lên mức kỷ lục 40,2 tỉ đôla trong tháng 9. Khi điều chỉnh với lạm phát, thâm hụt thương mại hàng hóa tăng lên mức cao nhất từ trước tới nay là 87 tỉ đôla trong tháng 9 từ 86,3 tỉ đôla trong tháng 8.
Chính phủ báo cáo tuần trước rằng thâm hụt thương mại lấy đi 1,78 điểm phần trăm khỏi tổng sản phẩm quốc nội trong quý ba. Đó là mức cao nhất kể từ quý hai năm 1985 và đảo ngược mức đóng góp 1,22 điểm phần trăm trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 6.
Trong tháng 9, hàng hóa và dịch vụ nhập khẩu tăng 1,5 phần trăm lên 266,6 tỉ đôla, cao nhất mọi thời đại. Các loại hàng hóa nhập khẩu như thiết bị viễn thông, động cơ máy bay dân dụng và máy tính đặt mức cao kỷ lục.
Đồ chơi, điện thoại di động, hàng may mặc và đồ gia dụng nhập khẩu cũng tăng.
Hàng hóa và dịch vụ xuất khẩu tăng 1,5 phần trăm lên 212,6 tỉ đôla trong tháng 9. Xuất khẩu tăng lên là nhờ các lô hàng vật tư công nghiệp và vật liệu, đạt mức cao kỷ lục. Đậu nành xuất khẩu giảm 0,7 tỉ đôla trong tháng 9.
*****************
Thế hệ quan chức mới tại Mỹ không còn kiên nhẫn với Trung Quốc (RFI, 02/11/2018)
Với những đòn tấn công dồn dập và hầu như là toàn diện nhắm vào Trung Quốc trong thời gian gần đây, Washington ngày càng bộc lộ quan điểm cứng rắn đối với Bắc Kinh. Nhiều quan sát viên đã xem đấy là một điều bình thường vì tại Mỹ, cũng như ở nhiều nước khác, "đánh vào Trung Quốc" (tiếng Anh gọi là China bashing), là một chiêu bài ăn khách trong những cuộc vận động tranh cử, mà Hoa Kỳ lại đang sắp bầu cử giữa kỳ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump nhân một cuộc thảo luận bàn tròn về quốc phòng, cùng với Thứ trưởng quốc phòng Patrick Shanahan (t) dân biểu Martha McSalley (p) tại Căn cứ Không quân Luke, Arizona, U.S., ngày 19/10/2018. Reuters/Jonathan Ernst
Tuy nhiên, trong một bài phân tích đăng trên nhật báo Hồng Kông South China Morning Post ngày 10 tháng 10, 2018, một chuyên gia Mỹ về Trung Quốc đã cho rằng chính sách quyết liệt của Washington đối với Bắc Kinh bắt nguồn từ một nguyên nhân sâu xa và bền vững hơn : Đó là sự xuất hiện của một thế hệ quan chức mới trong chính quyền Mỹ, có quan điểm phê phán hơn thế hệ đàn anh về các hành động của Trung Quốc trong một thập niên qua, bị cho là thể hiện tham vọng muốn lật đổ Hoa Kỳ.
Trong bài phân tích mang tựa đề rất dài : "Tranh chấp giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc về thương mại, Đài Loan và Biển Đông được thế hệ mới tại Washington thúc đẩy như thế nào - How US-China disputes on trade, Taiwan and the South China Sea are driven by Washington’s new generation", chuyên gia Douglas H. Paal, giám đốc chương trình Châu Á thuộc trung tâm nghiên cứu Mỹ Carnegie Endowment for International Peace đã giải thích rằng : So với các đàn anh, đàn chị đã về hưu, lớp quan chức lên thay thế trong chính quyền Mỹ hiện nay có thái độ kiên quyết hơn rất nhiều trước các động thái thâu tóm quyền lực của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và tham vọng lãnh thổ của ông.
Chính Trung Quốc đã gây nên căng thẳng Mỹ-Trung
Theo chuyên gia Douglas Paal, ngay khi chiến tranh thương mại bắt đầu giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, nhiều nhà bình luận phương Tây đã cho rằng Bắc Kinh chỉ có thể đổ lỗi cho chính mình về vô số các căng thẳng với Mỹ trong kinh tế và các lãnh vực khác.
Thái độ độc đoán trong nước, và hung hăng ở ngoài nước của Trung Quốc đã khiến cho những người Mỹ chủ trương lôi kéo và giúp Trung Quốc hội nhập vào thế giới bị mất uy tín, đồng thời nâng cao vị thế của phái ủng hộ một cuộc chiến tranh lạnh mới trên phạm vi chính trị rộng lớn.
Trong thời gian qua, trong chính quyền Mỹ, lớp quan chức còn ủng hộ chủ trương lôi kéo Trung Quốc đã dần dần về hưu, nhường chỗ cho giới sẵn sàng hành động để ngăn chặn tham vọng của Bắc Kinh. Đối với chuyên gia Paal, đây là một quá trình chuyển đổi thế hệ quan trọng mà ít ai chú ý.
Trong mọi cơ quan của chính phủ Mỹ, không phân biệt đảng phái, những người có kinh nghiệm về Trung Quốc thời tiền cải cách đều đã nghỉ hưu và được thay thế bằng nhiều quan chức trẻ hơn, không có kinh nghiệm cá nhân về "ba thông cáo chung" vốn là nền tảng của quan hệ Mỹ-Trung. Thế hệ mới này không hề chứng kiến cách tiếp cận "ẩn mình chờ thời" của Đặng Tiểu Bình trong lãnh vực đối ngoại. Họ chưa từng thấy cách người dân Trung Quốc thoát khỏi những hành vi quá đáng của Cách Mạng Văn Hóa ra sao.
Thế hệ quan chức mới ở Mỹ chỉ biết một Trung Quốc hung hăng
Đa số các quan chức Mỹ đang tại chức chỉ mới làm việc về các vấn đề liên quan đến Trung Quốc trong khoảng 10 năm gần đây hoặc ít hơn. Trung Quốc mà họ biết bắt đầu với Thế Vận Hội Bắc Kinh hoành tráng vào năm 2008, chứ không phải là với chuyến đi táo bạo của Nixon để thiết lập quan hệ với một quốc gia còn nghèo khổ, lạc hậu. Bối cảnh địa chính trị không phải là thời cố tổng thống Nixon, khi Mỹ phải tìm cách chống lại Liên Xô và rút chân ra khỏi Việt Nam, mà là của một nước Trung Quốc đang vươn lên với tham vọng định hình lại Châu Á, đánh bật Mỹ ra khỏi khu vực.
Trải nghiệm của thế hệ quan chức mới này trong 10 năm qua bao gồm những lời hứa bị nuốt về cải cách kinh tế tiếp tục ở Trung Quốc, những lời khiếu nại ngày càng nhiều từ cộng đồng doanh nghiệp Mỹ về việc họ bị gạt ra bên ngoài thị trường Trung Quốc, trong lúc tài sản trí tuệ của họ bị Bắc Kinh đánh cắp. Các liên minh doanh nghiệp lâu đời vốn liên tục vận động chính quyền và Quốc Hội Mỹ có quan hệ tích cực với Bắc Kinh trong nhiều thập niên, đã bị rệu rã, nhường chỗ cho những giới phê phán Trung Quốc mạnh mẽ hơn.
Thế hệ hiện tại của các quan chức Mỹ đã nhìn thấy hồ sơ của mình tại Cơ quan Quản lý Nhân sự (Office of Personnel Management) bị tin tặc Trung Quốc đánh cắp vào năm 2015. Đối với họ, ngăn chặn hiểm họa từ Trung Quốc đã trở thành một vấn đề cá nhân, cụ thể.
Dung túng Bình Nhưỡng, chà đạp luật quốc tế ở Biển Đông, bức ép Đài Loan
Trong lãnh vực đối ngoại, theo chuyên gia Douglas Paal, thế hệ quan chức chính phủ mới tại Mỹ cũng có cái nhìn phê phán đối với cách làm của Trung Quốc, từ vấn đề hạt nhân Bắc Triều Tiên cho đến Biển Đông hay Đài Loan.
Họ đã thấy việc Bắc Kinh dung dưỡng Bình Nhưỡng trong nhiều năm bất chấp việc Bắc Triều Tiên theo đuổi việc chế tạo vũ khí hủy diệt hàng loạt. Họ cũng thấy là khi Mỹ và Hàn Quốc trả lời bằng cách lắp đặt hệ thống phòng thủ tên lửa, Trung Quốc đã phản pháo bằng quyết định trừng phạt Seoul chỉ vì một hành động tự vệ.
Bắc Kinh hô hào tôn trọng luật pháp quốc tế, nhưng chỉ khi nào luật quốc tế phù hợp với lợi ích của Trung Quốc. Bắc Kinh ủng hộ Luật Biển, nhưng đã phủ nhận phán quyết của Tòa Trọng Tài khi phán quyết này vô hiệu hóa các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc tại Biển Đông. Quân đội Trung Quốc đã xây dựng căn cứ trên những hòn đảo nhân tạo ở Trường Sa, nhưng khẳng định rằng không phải vì mục đích quân sự.
Thế hệ mới ở Mỹ cũng đã thấy một Sáng Kiến Một Vành Đai Một Con Đường, về danh nghĩa thì làm điều tốt, nhưng lại có dấu hiệu tác hại đến nền tài chính của các nước dễ bị tổn thương. Thế hệ này nghi ngờ rằng các dự án cơ sở hạ tầng trong Một Vành Đai, Một Con Đường chỉ nhằm phục vụ cho tham vọng địa chính trị của Trung Quốc.
Bắc Kinh cũng đang bóp nghẹt một Đài Loan đang có một nền dân chủ sôi động, về ngoại giao và quân sự. Trong thập kỷ vừa qua, ở Trung Quốc không thấy ai lặp lại các đề xuất trước đó, đồng ý cho Đài Loan tự trị khi thống nhất với Trung Quốc, và cam kết không triển khai quân đội tại Đài Loan. Những gì xẩy ra tại Hồng Kông trong 10 năm qua đã là tấm gương về việc Trung Quốc đã đổi thái độ.
Trọng Nghĩa
******************
Chiến tranh thương mại : Donald Trump và Tập Cận Bình tỏ ý lạc quan (RFI, 02/11/2018)
Tổng thống Mỹ Donald Trump và chủ tịch Trung QuốcTập Cận Bình tuyên bố "hy vọng" đạt được thỏa thuận chấm dứt chiến tranh thương mại sau cuộc điện đàm hôm thứ năm 01/11/2018. Lãnh đạo hai nước sẽ gặp lại nhau vào cuối tháng 11 nhân thượng đỉnh G20 tại Argentina.
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu nhân cuộc tiếp xúc với giới doanh nhân tại Bắc Kinh ngày 09/09/2017. Reuters/Damir Sagolj - Ảnh minh họa
Trên mạng Twitter, tổng thống Mỹ cho biết ông vừa có một cuộc điện đàm với chủ tịch Trung Quốc, trao đổi nhiều đề tài và nhất là thương mại. Các cuộc thảo luận này có tiến triển và hai bên đang chuẩn bị cho một cuộc gặp song phương nhân thượng đỉnh G20 tại Argentina.
Về phía Bắc Kinh, chủ tịch Trung Quốc tuyên bố "rất hài lòng" khi nối lại đối thoại với tổng thống Mỹ và mong gặp nhau tại G20.
Theo hãng tin Blomberg, Donald Trump muốn đạt được một thỏa thuận với Tập Cận Bình tại hội nghị G20, cuối tháng 11 này. Các chuyên gia trong chính quyền Washington đã được chỉ thị soạn thảo dự án thỏa thuận.
Hồi đầu tuần, khi trả lời phỏng vấn của kênh truyền hình bảo thủ Fox News, chủ nhân Nhà Trắng thẩm định có thể đạt được một hiệp ước thương mại "lớn" với Bắc Kinh, nhưng ông dọa là nếu không thành công, Washington đã sẵn sàng áp thuế thêm hàng trăm tỷ đô la lên hàng Trung Quốc .
Theo AFP, tín hiệu chiến tranh thương mại xuống thang đã tác động tích cực trên các thị trường tài chính. Các sàn giao dịch từ Mỹ, Châu Á cho đến Châu Âu đều tăng điểm ít nhiều : 4,2% tại Hồng Kông, 2% tại Tokyo và 1,2% ở Paris (vào trưa nay).
Tuy nhiên, hãng Reuters lưu ý : những tuyên bố lạc quan trên đây được đưa ra trước khi bộ tư pháp Mỹ thông báo mở cuộc điều tra nhắm vào hai công ty điện tử của Trung Quốc và Đài Loan bị tình nghi đánh cắp bằng sáng chế của Mỹ về hệ bán dẫn.
Tú Anh