Thông Luận

Nhà độc tài Lukashenko "sợ sẽ là người tiếp theo trong âm mưu sáp nhập Belarus vào Nga của Putin sau cái chết vì bị đầu độc của ngoại trưởng

Vũ Quang, Thoibao.de, 02/12/2022

Alexander Lukashenko được cho là lo sợ rằng mình có thể bị đầu độc trong một âm mưu của Nga nhằm chiếm Belarus sau cái chết bí ẩn của ngoại trưởng.

Nhà độc tài Belarus Alexander Lukashenko

Bộ trưởng Ngoại giao Vladimir Makei, 64 tuổi, đột ngột qua đời chỉ vài ngày trước cuộc họp quan trọng với Nga sau khi trước đó thề rằng quốc gia của ông sẽ không cho phép quân đội của Putin sử dụng nó như một bàn đạp để tấn công Ukraine.

Moscow được cho là đã rất tức giận khi Lukashenko và Makei ngăn cản quân đội Belarus tham chiến tích cực ở Ukraine.

Và Makei đã được xác nhận đã chết vào tuần trước vài ngày trước khi ông gặp người đồng cấp Nga Sergei Lavrov.

Các báo cáo cho rằng ông chết vì đau tim – nhưng kẻ thù của Putin và doanh nhân lưu vong Leonid Nevzlin cáo buộc Makei "chết do bị đầu độc bởi phát triển trong phòng thí nghiệm đặc biệt của FSB".

Ông trích dẫn các nguồn "thân cận với cơ quan mật vụ đặc biệt của Nga".

Nevzlin cho biết giả thuyết về chất độc được hỗ trợ bởi thực tế Makei không có vấn đề gì về sức khỏe, lối sống năng động và ông ấy đang lên kế hoạch.

Nhưng Nevzlin cho biết cái chết của ngoại trưởng đã làm "rúng động" con rối của Putin là Lukashenko – người hiện đang lo sợ cho sự an toàn của chính mình.

Người ta cho rằng bạo chúa đã thay thế đầu bếp và người hầu của mình vì lo sợ âm mưu đầu độc từ Moscow.

Nevzlin nói : "Cái chết của Makei, về cơ bản là người đàn ông [quan trọng nhất] thứ hai của quốc gia, đã gây ra sự hoảng loạn trong giới cầm quyền của Belarus.

"Nhưng nhà độc tài Lukashenko là người chấn động nhất. Ông ta đã ra lệnh thay thế các đầu bếp, người hầu và lính canh của mình".

"Các con của Lukashenko đã được tăng cường an ninh. Nhà độc tài không tin bất cứ ai".

Ông ta sợ rằng đồng minh được cho là Putin của ông ta đang sắp xếp "một đám tang hoành tráng" cho ông ta.

Kênh Telegram General SVR cũng tuyên bố Makei bị ám sát.

Một bài đăng cho biết nó được "lên kế hoạch, chuẩn bị và thực hiện theo sáng kiến ​​​​cá nhân của Tổng thống Nga, Vladimir Putin".

Theo kênh này, người phụ trách tối cao về an ninh của Putin Nikolai Patrushev đã đóng vai trò là "người phụ trách" vụ giết người.

"Không ai thực sự che giấu sự thật rằng đây là vụ sát hại Lukashenko", kênh này nói.

"Hành động này mang tính biểu tình và nhằm phá vỡ các cuộc đàm phán riêng của Lukashenko với phương Tây và Trung Quốc".

Pavel Latushka, 49 tuổi, cựu đại sứ Belarus tại Ba Lan, Tây Ban Nha và Pháp, cho biết Makei "biết chi tiết về cuộc đời của Lukashenko hơn bất kỳ ai khác ở đất nước chúng tôi".

Bây giờ là một nhân vật đối lập lưu vong, Latushka nghi ngờ sự tham gia của KGB dưới áp lực từ Moscow.

Ông nói : "Đây là trường hợp thứ tư trong lịch sử của Bộ Ngoại giao Belarus xảy ra những sự kiện tương tự".

"Makei đã lên kế hoạch đến Ba Lan để tham gia hội nghị thượng đỉnh của các bộ trưởng ngoại giao. Ông ấy đã không sống đến ngày đó chỉ ba ngày nữa – hoàn cảnh kỳ lạ".

Nhưng nhà khoa học chính trị người Belarus Aleksey Dzermant phủ nhận việc Makei bị ám sát.

Ông nói : "Không có sự thật nào có thể đưa ra lý do để nói như vậy".

"Hơn nữa, ông ta có đủ mức độ bảo vệ và an ninh".

"Nguyên nhân cái chết của ông ấy là tự nhiên".

Bà ngoại trưởng Vera Polyakova-Makei, 44 tuổi, chưa bình luận gì về cái chết của chồng bà.

Lukashenko đã đưa ra một tuyên bố ngắn gửi lời chia buồn tới gia đình và bạn bè của ông ấy.

Bộ trưởng Ngoại giao Vladimir Makei, 64 tuổi, đột ngột qua đời chỉ vài ngày trước cuộc họp quan trọng với Nga

Makei – người đã đảm nhiệm chức vụ của mình trong 10 năm – đã tham dự một hội nghị của Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể – một liên minh quân sự của một số quốc gia hậu Xô Viết – vào tuần trước tại Yerevan.

Ông dự kiến ​​gặp ông Lavrov vào thứ Hai.

Bộ trưởng ngoại giao đã đi đầu trong việc cố gắng hâm nóng quan hệ với phương Tây trước các cuộc biểu tình lớn vào năm 2020.

Lukashenko đã dập tắt một cuộc nổi dậy sau khi ông được tuyên bố là đã thua trong vòng bỏ phiếu đầu tiên – chỉ sau đó được tuyên bố chiến thắng với 81% phiếu bầu.

Đó là một động thái giúp ông giành được toàn bộ quyền lực trong các cuộc bầu cử bị nhiều người lên án là bị lũng đoạn.

Makei đột ngột thay đổi lập trường và nhanh chóng đưa ra một đường lối cứng rắn mới đối với phương Tây.

Và trước cuộc xâm lược của Putin, trong khi ông đổ lỗi cho phương Tây đã gây căng thẳng – ông thề sẽ không có cuộc tấn công nào vào Ukraine từ Belarus.

Chỉ vài ngày sau, quân đội của Putin tràn qua đất nước của ông và xâm chiếm miền bắc Ukraine.

Belarus nằm giữa Ukraine, Nga, Litva, Latvia và Ba Lan – và là nơi đóng quân của quân đội Nga kể từ khi Putin xâm lược Ukraine.

Người ta sợ rằng Putin thậm chí có thể cố gắng triển khai vũ khí hạt nhân ở đó nếu ông ta tìm cách leo thang cuộc xâm lược.

Vũ Quang (Tổng hợp)

Nguồn : Thoibao.de, 02/12/2022

Belarus : Giấc mộng cha truyền con nối của Lukashenko tan vỡ

Ngay từ khi lên nắm quyền, Lukashenko tổ chức lại cơ quan an ninh, vẫn giữ tên cũ là KGB. Nhiều nhà đối lập bị bắt cóc, ám sát hoặc mất tích. Đối mặt với những cuộc biểu tình rầm rộ hiện nay, mưu toan cho con trai cưng Nikolai một ngày nào đó lên nối ngôi đang dần tan thành mây khói.

Ông Alexander Lukashenko và lực lượng an ninh trước Phủ tổng thống Belarus sau cuộc biểu tình tại Minsk, ngày 23/08/2020. Ảnh chụp từ video. © Courtesy of Pool Pervogo/Handout via Reuters TV

Kinh tế Pháp trước dịch bệnh là chủ đề chiếm trang nhất của nhiều tờ báo Paris hôm nay, 26/08/2020. La Croix nói về trợ giúp của chính phủ Pháp cho các doanh nghiệp trong mùa dịch, Le Figaro nhấn mạnh "Trước Covid, các công ty được kêu gọi hãy lạc quan". Libération chạy tựa "Những gì người dân Pháp chờ đợi" ở tổng thống Macron, Le Monde cho biết "Covid-19 : Lo ngại lại tăng lên tại các viện dưỡng lão". Riêng nhật báo kinh tế Les Echos đề cập đến "Một tập đoàn Trung Quốc làm rung chuyển tài chính thế giới".

"Hoàng tử bé" Nikolai có mặt bên tổng thống "trên từng cây số"

Về tình hình Belarus, theo Le Figaro, "Giấc mộng cha truyền con nối của Lukashenko tan vỡ". Đối mặt với những cuộc biểu tình rầm rộ, mưu toan cho con trai cưng Nikolai một ngày nào đó lên nối ngôi của ông Lukashenko đang dần trở thành bất khả thi.

Tờ báo mở đầu bài viết là hình ảnh đầy ấn tượng tối Chủ Nhật tuần trước, sau cuộc biểu tỉnh 100.000 người ở thủ đô Minsk. Tổng thống Alexander Lukashenko bước xuống từ trực thăng, mặc áo giáp, mang súng AK. Nhìn quảng trường Độc Lập, nơi xuất phát cuộc biểu tình nay đã vắng lặng, ông phán : "Chúng nó đã lủi như chuột !". Người ta chú ý đến sự hiện diện của con trai ông là Nikolai, 15 tuổi bên cạnh, cũng đeo một khẩu Kalachnikov.

Nikolai hay còn gọi là "Kolia", "Hoàng tử bé", luôn có mặt bên cạnh cha từ năm lên ba, xuất hiện bên cạnh Obama, Giáo hoàng... Cậu bé tóc vàng này thường được so sánh với hoàng tử William nước Anh. Cùng với video trên đây, Phủ tổng thống còn phổ biến một tấm ảnh khác : Lukashenko ngồi tại một chiếc bàn hội nghị lớn, thành viên tham dự cuộc họp chỉ có tùy viên báo chí của ông và… con trai cưng Kolia.

"Cha dân tộc" và những sắp đặt để truyền lại vương trượng

Chừng như Alexander Lukashenko muốn lập nên một triều đại để trả thù số phận. Sinh năm 1954 tại một ngôi làng nhỏ gần biên giới Nga, Alexander có cha vô danh, mẹ làm việc cho một hãng sữa quốc doanh, ông gắn bó với văn hóa nông trường kiểu Liên Xô. Năm 1975 lên thủ đô theo đuổi sự nghiệp chính trị, ông để lại vợ con ở tỉnh. Trở thành tổng thống Belarus thời kỳ hậu cộng sản từ năm 1994, Lukashenko vẫn duy trì hệ thống kinh tế chính trị dựa theo mô hình Xô Viết cũ.

Hai vợ chồng ông sống ly thân nhưng chưa hề ly dị. Ngoài hai con trai Viktor và Dimitri, tổng thống có thêm Kolia năm 2004 với một người phụ nữ chưa bao giờ được nêu tên. Người ta cho rằng mẹ của Kolia là Irina Abelskaya, bác sĩ riêng của Lukashenko. Viktor trở thành trợ lý an ninh cho cha, Dimitri lãnh đạo một câu lạc bộ thể thao.

Ngay từ khi lên nắm quyền, Lukashenko tổ chức lại cơ quan an ninh, vẫn giữ tên cũ là KGB. Bằng nhiều cách, từ trấn áp đến việc cho mật vụ xâm nhập, phe đối lập bị chia rẽ và loại khỏi chính trường. Nhiều nhà đối lập bị bắt cóc, ám sát hoặc mất tích - chẳng hạn cựu bộ trưởng Nội Vụ Youri Zakharenko hay Viktor Gontchar, cựu chủ tịch ủy ban bầu cử nắm giữ các bằng chứng gian lận của Lukashenko.

Theo một nhà quan sát, việc "Batka" (Cha dân tộc), tên mà Lukashenko thích được gọi, ông đặt Viktor phụ trách an ninh là để dọn đường cho con trai út Kolia. Lukashenko coi Belarus là sở hữu của mình, và tất nhiên sẽ truyền ngôi cho con. Nhưng giờ đây thậm chí còn chưa thể biết được Kolia có thể yên ổn nhập học vào mùa tựu trường sắp tới hay không.

Cách mạng Belarus có nguy cơ kéo dài

Cũng về Belarus, Libération cho rằng "Cuộc cách mạng ôn hòa có nguy cơ kéo dài". Lukashenko đã đe dọa "lập lại trật tự", và không ai có thể là ngoại lệ, kể cả nhân vật nổi tiếng nhất nước là nhà văn nữ đoạt giải Nobel Văn chương năm 2015.

Bà Svetlana Alexievitch đã bị công an triệu tập, vì vai trò của bà trong Hội đồng điều phối – định chế của đối lập để tiến hành chuyển đổi dân chủ, bị nghi là âm mưu đảo chính. Hai thành viên khác của Hội đồng bị bắt hôm thứ Hai trong lúc đang đối thoại với công nhân, tương tự với các nhà lãnh đạo phong trào đình công.

Hội đồng điều phối vạch ra một phương án đấu tranh lâu dài, trong đó Hội đồng đại diện hợp pháp của xã hội dân sự. Trước hết là tổ chức trưng cầu dân ý để tái lập Hiến Pháp năm 1994, hạn chế quyền lực tổng thống và giới hạn trong hai nhiệm kỳ. Tiếp đến là thúc đẩy Quốc hội và các đại biểu địa phương từ chức.

Nhà đối lập Navalny bị đầu độc : Đức thêm căng thẳng với Nga

Cũng tại Châu Âu, Le Monde cho biết Đức xác nhận Alexei Navalny bị đầu độc, và nhà đối lập Nga đang được bảo vệ cẩn mật với chế độ yếu nhân.

Theo các bác sĩ Đức, xét nghiệm lâm sàng cho thấy có một chất ức chế thuộc nhóm cholinestérase. Ông Navalny vẫn đang hôn mê suốt năm ngày qua, tình trạng của ông là trầm trọng nhưng không nguy hiểm đến tính mạng. Cụ thể chất độc này là gì thì chưa xác định được, nhưng sẽ để lại di chứng lâu dài, không loại trừ ảnh hưởng đến hệ thần kinh.

Dấu hiệu cho thấy Berlin coi đây là sự kiện nghiêm trọng : các nhân viên của Cơ quan cảnh sát hình sự Liên bang (BKA) được điều đến để giữ an ninh cho nhà đối lập Nga. Đây là một biệt lệ, vì theo một luật năm 2017, chỉ có các nhân vật trong chính phủ và Quốc hội Đức mới được BKA bảo vệ, và "trong những trường hợp rất đặc biệt", là các "khách mời" của Liên bang. Thủ tướng Angela Merkel kêu gọi chính quyền Nga khẩn cấp điều tra một cách minh bạch.

Ám sát chính trị tại Nga : Chưa bao giờ "tìm được" thủ phạm

Khi tiếp nhận Alexei Navalny, Đức bỗng dưng ở vị trí tuyến đầu, chỉ vài tháng sau khi Berlin tố cáo Moskva tấn công tin học vào Quốc hội Đức năm 2015 và ám sát một người gốc Tchechenya tại một công viên ở Berlin tháng 8/2019. Đáng chú ý là Bộ Ngoại giao Nga vẫn im lặng trong vụ Navalny, và dù thân nhân nhà đối lập đã kiện ngay nhưng tư pháp Nga vẫn chưa cho mở điều tra.

Từ 20 năm qua dưới chính quyền Putin, các vụ hành hung, ám sát mang tính chính trị nhắm vào các chính khách, nhà báo ở Nga đều có một điểm chung là "không tìm được" thủ phạm. Năm 2007, khi Luân Đôn điểm mặt chỉ tên những kẻ ám hại cựu điệp viên Alexander Litvinenko, Moskva còn tặng cho trưởng nhóm đặc nhiệm chiếc ghế dân biểu. Trường hợp luật sư Serguei Magnitsky bị sát hại trong tù cũng vậy.

Trong những năm gần đây, chế độ Putin còn phát minh ra cách sử dụng các tác nhân tư nhân để có thể phủi tay, đặc biệt là các hoạt động ở nước ngoài. Nhiều nhà quan sát nhắc lại rằng, khi tố cáo tham nhũng trong giới ăn trên ngồi trốc, Navalny đã tạo ra một danh sách dài những kẻ thù. Trong số đó có những đại gia nổi tiếng về bạo lực như Evgueni Prigojine, liên quan đến các mạng lưới tung tin giả và lực lượng lính đánh thuê Wagner. Trong quá khứ, tên ông ta đã từng được nêu ra trong vụ đầu độc người chồng của một cộng sự viên thân cận với Navalny.

Bầu cử Mỹ : Loạt pháo của Cộng hòa nã vào phe Dân chủ

Liên quan đến bầu cử tổng thống Mỹ, Les Echos nhận định "Đảng Cộng hòa nã pháo vào đối thủ Dân chủ".

Đại hội đảng Cộng hòa khai mạc hôm thứ Hai tại Charlotte, Bắc Carolina, cũng phong phú và đầy ngạc nhiên như nhiệm kỳ tổng thống Donald Trump. Ông Trump mỗi ngày đều xuất hiện cho đến khi đọc bài diễn văn chấp nhận đề cử vào ngày cuối cùng của Đại hội, tại Nhà Trắng. Cho dù những người có trách nhiệm trong đảng khẳng định Đại hội sẽ mang lại thông điệp tích cực, khác với "Đại hội đám tang" của Dân chủ, bài nói chuyện của Donald Trump và các diễn giả khác chủ yếu nhắm vào Joe Biden.

Ông Trump tái xác nhận ý muốn hạn chế tối đa việc bỏ phiếu qua bưu điện, cho rằng đó là "vụ lừa đảo lớn nhất trong lịch sử chính trị Mỹ" vì dễ gian lận. Ông phê phán hành động của các thống đốc và thị trưởng Dân chủ trong đại dịch "muốn đóng cửa đất nước để số liệu kinh tế trở nên u ám", và khẳng định cuộc bầu cử ngày 03/11 là "quan trọng nhất trong lịch sử nước Mỹ".

Donald Jr đả kích "các vụ nổi dậy, cướp bóc, phá hoại mà Biden và Dân chủ nói là biểu tình ôn hòa". Cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc, bà Nikki Haley so sánh kết quả hoạt động "mạnh mẽ, thành công" của tổng thống với những "yếu kém, thất bại" của cựu phó tổng thống. Đồng thời phản bác luận điệu của Dân chủ "Nước Mỹ chưa bao giờ là một đất nước kỳ thị". Tim Scott, thượng nghị sĩ da đen duy nhất trong đảng Cộng hòa chê trách phát biểu trước đây của ông Biden, rằng nếu một người da đen không bầu cho ông ta thì không phải là người da đen thực thụ. Một khuôn mặt rất được chờ đợi trong lần phát biểu tới là Melania Trump, đệ nhất phu nhân vô cùng kín tiếng.

Bản án tử hình của Mỹ dành cho Hoa Vi

Trong bài "Hoa Vi và ZTE xuống dốc ngay tại Hoa lục", Les Echos cho biết trước các trừng phạt của Washington, hai tập đoàn Trung Quốc phải tìm cách giảm bớt sự hiện diện của công nghệ Mỹ trong sản phẩm.

Nỗ lực của Washington ngăn chặn tham vọng Bắc Kinh trong công nghệ 5G đã gây thiệt hại nặng nề. Hoa Vi (Huawei) và ZTE, hai tập đoàn viễn thông mới đây đành phải hãm lại nhịp độ lắp đặt các trạm 5G và yêu cầu các nhà cung ứng giao nguyên vật liệu ít đi. Mục tiêu là giảm tối đa vật liệu và công nghệ Mỹ, vì Washington không ngừng siết lại gọng kềm.

Chiến dịch tấn công vào Hoa Vi của tổng thống Donald Trump đã mang lại kết quả. Sau Úc, New Zealand, Nhật, Anh, đến lượt Ấn Độ loại Hoa Vi ra khỏi mạng 5G, nhưng một cách âm thầm (như Pháp) : bí mật yêu cầu các công ty Ấn không sử dụng. Một tin rất xấu, vì Ấn Độ là thị trường điện thoại thông minh thứ nhì thế giới với 850 triệu khách hàng.

Ngoài việc gây áp lực lên các đồng minh, Hoa Kỳ còn đánh vào tận gốc : cấm Hoa Vi mua các chip điện tử nếu trong đó có công nghệ và phần mềm của Mỹ. Tuần trước Mỹ còn cho thêm 38 chi nhánh của Hoa Vi vào danh sách đen để chận trước việc tập đoàn này né trừng phạt. Dan Wang, công ty tư vấn Gavekal ở Bắc Kinh nhìn nhận "Chính phủ Mỹ đã kết án tử cho Hoa Vi". Như vậy "Hoa Vi sẽ không còn là sản xuất thiết bị mạng 5G và điện thoại thông minh, một khi vật liệu tồn kho cạn kiệt vào đầu năm tới".

Vì sao công nghệ Trung Quốc không thể phổ biến toàn cầu ?

Nhìn chung trong ngành công nghệ, Les Echos đặt vấn đề, vì sao BATX (Baidu, Alibaba, Tencent, Xiaomi), bốn tập đoàn lớn của Trung Quốc tương đương với GAFA (Google, Apple, Facebook, Amazon) của Mỹ không thể bước ra ngoài biên giới để trở thành tên tuổi quốc tế ? Trong khi Alibaba có trị giá thậm chí gấp ba Amazon trên thị trường chứng khoán.

Theo chuyên gia François Godement, một phần do văn hóa, nhưng chủ yếu vì thị trường đã bão hòa. Nhiều nền tảng công nghệ Trung Quốc thực chất là cóp lại phiên bản Mỹ, và khi các sản phẩm này xuất hiện trên thị trường Châu Âu chẳng hạn, thì người tiêu dùng không việc gì phải cài đặt WeChat trong khi đang sử dụng WhatsApp rất tốt.

Riêng TikTok, từ 2018 trở thành ứng dụng ưa thích của giới trẻ nhiều nước, có hy vọng quốc tế hóa, nhưng thực tế diễn ra ngược lại. Hoa Kỳ và Ấn Độ ra lệnh cấm sử dụng : thêm hai cây gậy mới thọc vào bánh xe, con đường bước ra thế giới của công nghệ Trung Quốc hãy còn dài dằng dặc.

Thụy My

Alexander Lukashenko, tổng thống xứ Belarus đang bị dân nổi lên phản kháng vì gian lận bầu cử trắng trợn. Ông ta cầu cứu Tổng thống Nga Vadimir Putin. Putin hứa can thiệp nếu Belarus bị nước khác tấn công, nhưng cho tới nay các nước Âu Châu và Mỹ phản ứng rất dè dặt. Số phận 10 triệu dân Belarus sẽ do họ quyết định trong những ngày tháng tới.

Biểu tình tại thủ đô Minsk, Belarus, 18/8/2020.

Trước ngày bỏ phiếu, 9/8, Lukashenko, 65 tuổi, đã bỏ tù tất cả các ứng cử viên đối lập, trong đó có ông Tikhanovsky, một blogger nổi tiếng. Vợ của ông, bà Svetlana Tikhanovskaya, 37 tuổi, đã ghi danh ứng cử thay cho chồng. Bà Tikhanovskaya vốn là một giáo sư, xưa nay chỉ lo nuôi hai đứa con, không bao giờ tham gia chính trị. Lukashenko coi thường bà cho nên đã chấp nhận cho Tikhanovsky tranh cử. Bà chỉ nêu một lời hứa hẹn, là nếu đắc cử thì, trong vòng sáu tháng, sẽ tổ chức một cuộc bầu cử tổng thống khác, trong sạch, công bằng.

Trong ngày bỏ phiếu, dân đã xếp hàng chờ dài nhiều cây số để mong dùng lá phiếu lật đổ chế độ Lukashenko. Ở những thùng phiếu có quan sát viên theo dõi và kiểm soát, không thể gian lận, thì bà Tikhanovskaya chiếm 70 phần trăm số phiếu. Chủ tịch Ủy ban Bầu cử, một người do Lukashenko bổ nhiệm từ năm 1996, cho kéo dài thời gian bỏ phiếu, để tay chân nhét thêm phiếu vào các thùng phiếu nơi không người kiểm soát. Khi kết quả được công bố, ông Lukashenko chiếm 80% số phiếu, còn bà Tikhanovskaya chỉ được 9,9% !

Dân chúng lập tức xuống đường. Sáng ngày hôm sau, bà Tikhanovskaya đã tới trụ sở Ủy ban Bầu cử để nộp đơn khiếu nại bầu cử gian lận. Bà bị giữ trong đó ba, bốn tiếng đồng hồ. Rồi được công an áp tải đưa sang nước láng giềng Lithuania. Hai con bà cũng đã được đưa qua từ trước. Trong khi đó, đài truyền hình của chế độ đưa lên hình ảnh bà Tikhanovskaya lúc còn ở trong văn phỏng bà chủ tịch Ủy ban Bầu cử. Tikhanovskaya ngồi trên ghế bành, được một bàn tay đưa cho một bản tuyên bố, bà cúi đầu đọc với giọng ngập ngừng, yêu cầu dân Belarus hãy ngưng biểu tình, không chống lại cảnh sát, và chấp nhận ông Alexander Lukashenko tiếp tục làm tổng thống.

Alexander Lukashenko đã coi thường dân chúng hết sức, cho nên mới dàn dựng nên một màn kịch không ai có thể tin được. Ngày hôm sau, ở Lithuania, bà Tikhanovskaya đã lên tiếng phủ nhận những lời lẽ bà bị ép buộc phải đọc, bà kêu gọi dân Belarus tiếp tục biểu tình. Không những người dân phản kháng, công nhân tại nhiều xí nghiệp cũng bắt đầu đình công bác bỏ cuộc bàu cử gian trá.

Công nhân các nhà máy chế phân bón, nhà máy dệt và may quần áo đã đình công, sau khi bà Svetlana Tikhanovskaya kêu gọi. Ngày thứ Hai, 5.000 công nhân một nhà máy sản xuất xe kéo máy (cầy, bừa) đã đình công và kéo nhau ra đường biểu tình, giữa thủ đô Minsk; mặc dù Lukashenko ra lệnh cấm đình công.

Công nhân là một "rường cột" của chế độ, vì hai bên cần lẫn nhau. Lukashenko vẫn bảo vệ các doanh nghiệp nhà nước còn lại từ thời chế độ cộng sản, mặc dù thua lỗ liên miên. Hệ thống kinh tế quốc doanh là nơi Lukashenko phân phát quyền lợi, bảo vệ lòng trung thành của đám tay chân. Các công nhân làm trong đó cũng biết rằng họ sống nhờ chế độ, vì nếu tư doanh được tự do thì họ không thể cạnh tranh, sẽ thất nghiệp !

Lukashenko tin rằng các công nhân phải gắn bó với ông ta, theo lối "còn Đảng còn mình !" Cho nên ông ta đã tới thăm một nhà máy của công ty quốc doanh MZKT, sản xuất xe hơi, chủ yếu để bán xe cho quân đội. Khi ông ta lên diễn đàn đả kích những người dân biểu tình, ông mở miệng nói, "Họ đang nói rằng có gian lận bầu cử…" thì các công nhân đang đứng nghe bỗng đồng thanh nói : "Đúng !" Nhiều công nhân đã hô lớn : "Ukhodi !" nghĩa là "Cút đi !".

Lukashenko là một "sản phẩm tàn dư" của chế độ cộng sản, sau khi Belarus tách khỏi Liên Xô và tuyên bố độc lập. Vốn đứng đầu một nông trường tập thể, ông ta biết lợi dụng các cuộc tranh cử, dùng các khẩu hiệu "chống tham nhũng" hấp dẫn nên đắc cử tổng thống năm 1994. Nhưng ông củng cố địa vị độc tài bằng các công cụ của chế độ cũ : Guồng máy công an mật vụ (vẫn còn mang tên KGB như cũ) ; hệ thống báo, đài do nhà nước kiểm soát ; đàn áp đối lập, bầu cử gian lận ; rồi thay đổi hiến pháp để có thể cai trị suốt đời.

Trên mặt ngoại giao, Lukashenko lại biết và đu dây giữa Nga và các nước Âu, Mỹ. Putin vốn là một "đồng chí" thân thiết. Khi kinh tế Nga xuống dốc, phải giảm bớt viện trợ, Lukashenko đã nhiều lần chống Putin, để lấy lòng các nước Tây phương. Nhưng khi dân chúng biểu tình và đình công, bãi thị, cảm thấy địa vị nguy khốn, Lukashenko đã kêu gọi Putin giúp đỡ.

Nhưng tại sao giới công nhân các doanh nghiệp nhà nước đã quay đầu chống Lukashenko ? Cũng chỉ vì con vi khuẩn coronavirus !

Ngay từ khi bệnh dịch Covid-19 dang lan truyền khắp thế giới, Lukashenko đã nhắm mắt không chịu nhìn thấy mối nguy hiểm. Khi nước Belarus đã có 70 ngàn người mắc bệnh, thì ông ta vẫn không đóng cửa biên giới, không cấm cung những người mắc bệnh, không bảo dân chúng phải cách ly xa nhau, không dùng mạng che mặt.

Các trận đá banh vẫn được tổ chức, Lukashenko ra lệnh các trường học mở cửa. Không những thế, ông ta chỉ trích những người để cho mình nhiễm bệnh, còn không che giấu ý nghĩ rằng khi nhiều người già, yếu chết đi thì ngân sách bớt thâm thủng ! Dân Belarus kinh ngạc và phẫn nộ !

Giới công nhân là những người dễ bị lây nhiễm Covid-19 nhất, vì họ phải tiếp tục làm việc trong điều kiện không thay đổi chút nào, cho nên dễ bị lây nhiễm. Bản "hợp đồng ngầm" giữa giới lao động quốc doanh và Lukashenko đã bị xé bỏ : Chế độ độc tài không bảo vệ được người dân, nhất là các công nhân !

Lukashenko đã quay sang kêu gọi Putin bảo vệ mình, khiến giới công nhân càng phẫn nộ. Vì nước Nga đối với dân Belarus cũng không khác gì nước Tàu đối với dân Việt Nam. Trong mấy năm qua, Lukashenko đã đưa ra chương trình giải tư một số doanh nghiệp nhà nước, một số sẽ bán cho các công ty Nga.

Năm 1989, lãnh tụ cộng sản Romania, Nicolae Ceausescu, và bà vợ Elena, đã bị dân chúng biểu tình lật đổ, rồi hành quyết. Nhưng lúc đó cộng sản Nga còn đang lo chính số phận của họ cho nên không thể cứu. Năm nay tình hình khác hẳn. Putin đủ sức can thiệp và đang cần một hành động ngoại giao mạnh để cho dân Nga quên cảnh kinh tế suy sụp và nỗi bất mãn vì chế độ độc tài.

Dân chúng Belarus còn lo một đòn cuối cùng mà ông Putin có thể tung ra, là chiếm đóng Belarus, như ông ta đã làm ở Crimea năm 2014, để bảo vệ chế độ Lukashenko ! Nga và Belarus có một bản hiệp ước cho phép quân Nga tiến vào bảo vệ chế độ nếu Belarus bị quân nước ngoài xâm lăng. Ông Lukashenko đang hô hoán rằng quân đội khối NATO đang chuẩn bị tiến đánh, mặc dù khối này cải chính !

Không thể đoán trước số phận dân Belarus sẽ ra sao. Họ có thể kéo dài các cuộc đình công, biểu tình đến bao giờ ? Nếu quân đội Belarus đứng lên ủng hộ người dân thì liệu ông Putin có để yên hay không ? Ông Lukashenko đã tuyên bố sẽ trưng cầu dân ý, có thể thay đổi hiến pháp, để chia sẻ bớt quyền hành, nhưng con đường hòa giải đó có thể thành hình hay không ?

Cuối cùng, chính người dân Belarus sẽ phải quyết định số phận của họ. Chúng ta chỉ có thể cầu nguyện họ có đủ khôn ngoan và bền chí để thoát khỏi một chế độ độc tài mà chủ nghĩa Marx Lenin còn để lại !

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 20/08/2020