 | Tổng quan: | 3070604 |
Tình báo luôn là nguồn cảm hứng vô tận cho các tiểu thuyết gia và nhà điện ảnh. Nhưng ngày nay, sự thống trị của thế giới ảo đã tước đi mọi khía cạnh thơ mộng của nghề điệp viên : một con virus vô hình xâm nhập vào điện thoại di động, cướp đi tất cả mà không để lại dấu vết. Thế nên cần phải chờ đợi tập sắp tới của bộ phim OSS 117 để mơ mộng một chút :
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron (giữa), thủ tướng Jean Castex (trái) trong cuộc họp khẩn tại điện Elysée ngày 22/07/2021 sau tiết lộ về khả năng điện thoại ông Macron và nhiều chính khách Pháp bị phần mềm gián điệp Pegasus nhắm đến. AP - Ludovic Marin
Phần mềm gián điệp Pegasus của Israel được Morocco sử dụng để theo dõi nhiều chính khách tên tuổi Pháp, trong đó tổng thống Emmanuel Macron cũng có thể là mục tiêu. Pháp chạy đua với thời gian, tăng tốc tiêm chủng để tránh một đợt dịch Covid thứ tư, thiên tai tại Trung Quốc. Đó là các chủ đề chính của báo chí Paris hôm 22/07/2021. Le Mondenhấn mạnh "Emmanuel Macron trong tầm ngắm của Morocco". Trang bìa Libérationđăng ảnh tổng thống Pháp với hai chiếc iPhone trên tay, còn Le Figarochạy tựa "Pegasus : Cú sốc chính trị và ngoại giao".
Le Figaro nhận định, đã xa rồi cái thời mà những tạp âm trong ống nghe chứng tỏ bạn đang bị nghe lén, một nhà báo tại một quốc gia nhạy cảm lịch sự nói "Xin chào những ai đang nghe tôi"… Ngày nay, sự thống trị của thế giới ảo đã tước đi mọi khía cạnh thơ mộng của nghề điệp viên.
Một con virus vô hình xâm nhập vào điện thoại di động của ta, cướp đi tất cả mà không để lại dấu vết. Ở đầu bên kia, một chuyên gia tin học vừa tài giỏi vừa vô trách nhiệm, và nhân viên an ninh trong văn phòng kín đáo. Thế nên người ta nóng lòng chờ đợi tập tới của bộ phim OSS 117 để mơ mộng một chút :
Với phần mềm gián điệp Pegasus của Israel, không ai có thể tránh khỏi. Một quốc vương, ba tổng thống, mười thủ tướng đã bị nhắm đến. Tệ hại nhất là không thể khẳng định mình đã bị theo dõi, hay bí mật nhà nước đã bị đánh cắp. Không có bằng chứng thì không có tội phạm.
Tuy vậy, đây là lúc phải hành động. Các loại vũ khí thầm lặng của chiến tranh mạng có thể trở thành nguy hại như quả bom nguyên tử : làm tê liệt mạng lưới điện, nước, giao thông, tống tiền các doanh nghiệp và bệnh viện, nghe lén trực tiếp các nhà lãnh đạo và tướng lĩnh. Các chuyên gia đòi hỏi phải có sự chỉnh đốn và quy tắc ứng xử quốc tế. Với con virus - loại hỏa tiễn vô danh và rẻ tiền - chúng ta có thể chứng kiến một cuộc chạy đua vũ trang.
La Croix cũng cho rằng tình báo luôn là nguồn cảm hứng vô tận cho các tiểu thuyết gia và nhà điện ảnh, nhất là nghề này không ngừng tăng tiến nhờ tiến bộ công nghệ. Có hai bài học về vụ Pegasus.
Trước hết, người sử dụng coi như một loại đồ chơi, ít quan tâm đến sự an toàn. Xuất hiện cách đây chưa đầy 15 năm, các smartphone nhanh chóng phổ biến với tốc độ chóng mặt, và Pegasus đã mở mắt cho chúng ta về những nguy cơ.
Thứ hai, gián điệp điện tử nay không còn là đặc quyền của các đại cường. Một phần mềm như Pegasus dễ dàng nằm trong tay của nhiều nhân tố, hiện mới là các Nhà nước. Nếu tin tặc Nga bị nghi ngờ đã giúp ông Donald Trump đắc cử năm 2016, thì Pháp trước mùa bầu cử năm tới cũng cần lo cho an ninh mạng.
Tờ báo thiên tả Libération trong bài xã luận mang tựa đề ngắn gọn "Vô ý thức" trách cứ tổng thống Emmanuel Macron đã xem nhẹ nhiệm vụ bảo mật, cũng như những người tiền nhiệm, trong khi từ năm 2007, cơ quan an ninh đã yêu cầu cấm sử dụng điện thoại di động tại điện Elysée. Những đối thoại nhạy cảm nhất phải thông qua một mạng điện thoại cố định được mã hóa, và các nhân vật trong chính quyền được trang bị loại điện thoại Teorem do tập đoàn Thales chế tạo. Tuy nhiên do khá cồng kềnh và phức tạp, Teorem thường được dành cho những trao đổi tuyệt mật.
Từ 2017, các smartphone Samsung đặc biệt được dùng cho những thảo luận ít nhạy cảm hơn. Những "CryptoSmart" này được công ty Pháp Ercom gia tăng tính bảo mật bằng một thẻ SIM và một ứng dụng để tạo kênh riêng giữa hai người sử dụng. Nhưng theo Le Monde, ông Emmanuel Macron không sử dụng hàng ngày loại phương tiện này. Tổng thống trẻ tuổi của Pháp hầu như dính chặt vào hai chiếc iPhone, dùng thường xuyên Telegram và WhatsApp, không xóa lịch sử đàm thoại.
Barack Obama khi vừa đắc cử tổng thống Mỹ, muốn giữ lại chiếc BlackBerry nhưng rốt cuộc đã phải nhượng bộ cơ quan an ninh. Mà đó mới là năm 2009, cách xa cả một "thế kỷ" về công nghệ. Ông cũng không thể chuyển sang sử dụng iPhone năm 2013 vì cùng một lý do. Thủ tướng Đức Angela Merkel cũng "low-tech" một thời gian dài, bà chỉ thay thế chiếc Nokia sau khi Edward Snowden tiết lộ bị NSA nghe lén. Ngược lại, một nguyên thủ áp dụng biện pháp cực đoan : Vladimir Putin không sở hữu smartphone.
Trả lời câu hỏi của La Croix "Có phải các nhà lãnh đạo của chúng ta đã bất cẩn với điện thoại di động ?", chuyên gia an ninh mạng David Sygula nhận định "luôn có những lỗ hổng để khai thác".
Đúng là nhìn chung, người dùng chưa bao giờ đủ thận trọng đối với chiếc điện thoại vốn chứa mọi thông tin về mình kể cả những gì sâu kín nhất. Một người bình thường có thể vô tình cài đặt một ứng dụng có thể đánh cắp mọi dữ liệu (danh tính để đăng nhập vào nhiều tài khoản khác nhau, số thẻ tín dụng, các số máy liên lạc…). Còn đối với những nhân vật quan trọng, trước hết phải quan tâm đến các công nghệ mình sử dụng. Đầu tiên là phần cứng, tức chiếc điện thoại. Tại một số nước, các nhà lãnh đạo bị cấm dùng thiết bị của Trung Quốc do nghi ngờ bị theo dõi. Bởi vì bất kể dùng hệ điều hành hay ứng dụng nào, nếu điện thoại khả nghi thì cũng bó tay.
Kế đến là các phần mềm chống virus, chắc hẳn là các nhà lãnh đạo đều trang bị. Tuy nhiên các chương trình này không phải luôn hiệu quả, trong khi Pegasus dùng thủ thuật khai thác những lỗ hổng mà thậm chí người thảo chương cũng không biết, kể cả các ứng dụng mã hóa như WhatsApp. Những lỗ hổng an ninh này được bán trên thị trường chợ đen khoảng mấy chục ngàn euro. Thực tế không có phần mềm nào an toàn 100%, và do ngày càng có nhiều phần mềm được tung ra, các lỗ hổng lại càng nhiều hơn. Đó là một trò mèo đuổi chuột không bao giờ chấm dứt.
Cuối cùng là những sai sót của con người chẳng hạn mở một tập tin đính kèm trong thư điện tử có chứa mã độc. Trong trường hợp các lãnh đạo chính trị, việc quản lý lịch làm việc thường được giao cho bên thứ ba, mà những người này không hẳn có ý thức bảo mật cao.
Dù sao đi nữa, nếu một nhóm tin tặc quyết định tấn công vào một người, thì trước sau gì người này cũng trở thành nạn nhân. Bản thân chuyên gia David Sygula đã từng nhận diện các tội phạm mạng, dù trong nghề nhưng lại là nạn nhân bị cướp dữ liệu : Ông nhắc lại, gián điệp nhất là trong chính trị luôn hiện hữu, và những gì chúng ta chứng kiến hôm nay chỉ là phiên bản kỹ thuật số.
Cũng theo La Croix, Pegasus là tủ kính trưng bày của thị trường gián điệp mạng. Đây không phải là trường hợp cá biệt, mà từ nhiều năm qua, đã hình thành một thị trường béo bở. Baptiste Robert, một "hacker mũ trắng" cho biết, NSO (công ty bán phần mềm Pegasus) rất nổi tiếng, nhưng không phải là công ty duy nhất bán ra các "vũ khí mạng", mà có hẳn một "hệ sinh thái".
Chuyên gia an ninh mạng Gérard Peliks xác nhận, "thị trường phần mềm gián điệp rộng mênh mông và rất béo bở". Thường thì các nạn nhân doanh nghiệp giữ im lặng vì xấu hổ, trong khi nếu lên tiếng sẽ góp phần vào việc đấu tranh chống tin tặc. Thị trường an ninh mạng, cả tấn công lẫn tự vệ, trị giá đến nhiều chục tỉ euro : "Mọi người đều dọ thám và tự vệ trước nạn dọ thám, nước Pháp không phải ngoại lệ". Các tin tặc có được những "mỏ" vô tận về lỗ hổng an ninh, có thể bán lại cho những kẻ tấn công khác hoặc nhà sản xuất chính phần mềm ấy. Theo ông Peliks, một lỗ hổng trong Android có thể thương lượng nhiều triệu euro.
Với đẳng cấp công nghệ và khoảng 40 khách hàng là Nhà nước sẵn sàng chi ra nhiều triệu đô la, NSO thuộc giới tinh hoa về gián điệp mạng. Chỉ có rất ít công ty có khả năng kích hoạt một phần mềm giám sát từ xa, không có tương tác nào với nạn nhân. Người bị nhắm đến không nhấp vào một liên kết nào, không vào một trang web giả hay trả lời một tin nhắn, nhưng vẫn bị theo dõi.
Ở cấp độ thấp hơn, như phần mềm Candiru, chủ của chiếc smartphone cần có một tương tác duy nhất là mở một tin nhắn hay một liên kết chứa mã độc. Nhìn chung, kỹ thuật của tin tặc ngày càng được cải thiện. Do không thể bảo đảm 100%, nên các tập đoàn lớn như Airbus phải chi ra số tiền lớn cho an ninh mạng, không kém an ninh cổ điển. Một chuyên gia khác là Corinne Hein nhận định, chi phí bảo mật rất lớn, nhưng để tránh viễn cảnh công ty phải đóng cửa thì cũng đáng để chi.
Trước tình trạng bị tấn công liên tục như rừng hoang vô chủ, từ 1995 đã có thỏa thuận Wassenaar về việc kiểm soát xuất khẩu các thiết bị và công nghệ lưỡng dụng, và từ 2013 có thêm các phần mềm gián điệp và hệ thống nghe lén. Thỏa thuận này được 42 quốc gia ký kết trong đó có Hoa Kỳ, Nga, Nhật Bản, Anh, Pháp. Nhưng không có Trung Quốc lẫn Israel :
Hậu quả vụ Pegasus sẽ ra sao ?Libération cho rằng tất nhiên vụ này sẽ có ảnh hưởng đến quan hệ giữa Pháp và Morocco nhưng không nhiều, do mối liên quan khắng khít xưa nay giữa hai nước, nhất là trong đấu tranh chống khủng bố.
Một cựu lãnh đạo ngành phản gián cho biết, an ninh Morocco có mạng lưới thông tin rất rộng rãi, đặc biệt từ lâu vẫn giám sát rất kỹ internet bằng công nghệ Mỹ, các nhân viên rất năng động. Hôm 28/04/2011, khi một quả bom phát nổ tại quán cà phê Argana ở Marrakech làm 17 người chết và 20 người bị thương, Morocco nhanh chóng nhận diện một số nghi can có liên quan đến Al Qaeda. Vài giờ sau các vụ khủng bố ngày 13/11/2015 ở Paris, tình báo Morocco đã trao cho Pháp những dữ liệu quý giá giúp lần ra được Abdelhamid Abaaoud, kẻ điều phối các tên khủng bố tự sát. Đến mùa xuân, cũng nhờ tình báo Morocco mà Pháp chận được mưu toan khủng bố một nhà thờ, nhờ thông tin về một phụ nữ Pháp gốc Morocco. Theo với thời gian, dù chính phủ Pháp thay đổi nhiều lần, Rabat vẫn là đồng minh quan trọng của Paris, thường có cùng quan điểm chính trị, kinh tế và cả văn hóa.
Le Figaro nêu ra nguy cơ Morocco bị cô lập. Nhiều dân biểu Pháp lớn tiếng đòi giải thích, hội đồng quốc phòng được triệu tập hôm nay hứa hẹn đưa mọi việc ra ánh sáng. Hồi tháng Năm, Morocco đã triệu hồi đại sứ tại Đức vì bất đồng trong hồ sơ Libya và Tây Sahara. Mười ngày sau, lại triệu hồi tiếp đại sứ ở Madrid do Tây Ban Nha tiếp nhận kẻ thù Brahim Ghali, chủ tịch Front Polisario đòi độc lập cho Tây Sahara. Trong bối cảnh đó, đóng băng quan hệ với Pháp sẽ khiến Morocco thêm cô đơn.
Về phía Israel, theo Le Figaro, nước này đang lúng túng trước sự "ăn nên làm ra" của NSO. Pegasus phát triển theo những bước đi của ngành ngoại giao Israel, từ Ả Rập Xê Út đến Morocco, từ Mêhicô đến Ấn Độ, Hungary, Rwanda, phần mềm này được sử dụng ở những nước mà ông Netanyahou kết nối trong những năm gần đây. Các công ty quốc phòng luôn tháp tùng những chuyến công du của cựu thủ tướng. Bản thân tân thủ tướng Naftali Bennett cũng đã từng làm giàu nhờ lãnh vực an ninh mạng trước khi chuyển sang làm chính khách.
Thụy My
Thụy My, RFI, 21/07/2021
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron bị nước ngoài nghe lén điện thoại ? Câu hỏi này được đặt ra sau khi báo chí đưa tin nguyên thủ Pháp và nhiều thành viên nội các nằm trong danh sách các mục tiêu tiềm tàng của phần mềm gián điệp Pegasus - được một số Nhà nước sử dụng để theo dõi các nhân vật quan trọng.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đang gọi điện thoại tại thượng đỉnh Châu Âu ở Bruxelles, Bỉ, ngày 20/07/2020. AP - John Thys
Nhật báo Le Monde và Radio France - nằm trong nhóm 17 cơ quan truyền thông được tham khảo danh sách do mạng lưới nhà báo Forbidden Stories và tổ chức phi chính phủ Amnesty International cung cấp - hôm qua, 20/07/2021, đã tiết lộ thông tin nói trên.
Cụ thể, một trong những số điện thoại của tổng thống Macron nằm trong danh sách những đối tượng có thể bị theo dõi, nghe lén. Đồng thời, số điện thoại của cựu thủ tướng Pháp Edouard Philippe và 14 thành viên chính phủ cũng "nằm trong danh sách các số được một cơ quan an ninh của Nhà nước Morocco sử dụng phần mềm gián điệp Pegasus chọn lựa, có thể là để theo dõi". Giám đốc Forbidden Stories, ông Laurent Richard giải thích trên kênh LCI, tất nhiên là không thể kiểm tra kỹ thuật trên điện thoại của tổng thống để xem có bị Pegasus xâm nhập hay không, nhưng ít nhất cũng cho thấy phía Morocco đã có ý định nghe lén.
Trả lời AFP, điện Elysée cho biết : "Nếu việc này được chứng minh, thì rõ ràng rất nghiêm trọng, tiết lộ của báo chí sẽ được làm rõ". Phía vương quốc Morocco phủ nhận liên can trong vụ gián điệp này.
Le Monde và Radio France cho hay, vào thời điểm những con số này được chọn ra, ngoài thủ tướng Edouard Philippe và vợ, trong danh sách còn có các bộ trưởng quan trọng như ngoại trưởng Jean-Yves Le Drian, bộ trưởng Nội Vụ Christophe Castaner, các bộ trưởng Kinh Tế Tài Chính, chủ tịch Quốc hội, các chính khách thuộc nhiều đảng khác nhau.
Không chỉ các thành viên chính phủ Pháp mà theo Radio France, quốc vương Morocco Mohammed VI cùng với những người thân cận cũng "nằm trong danh sách các mục tiêu tiềm tàng" ; và theo Washington Post, còn có cả tổng thống Irak (Barham Saleh), tổng thống Nam Phi (Cyril Ramaphosa). Tổng cộng vào lúc danh sách được lập ra có bảy thủ tướng, trong đó có ba thủ tướng hiện vẫn đương nhiệm của Pakistan (Imran Khan), Ai Cập (Mostafa Madbouli), Morocco (Madbouli Saad-Eddine El Othmani).
Forbidden Stories và Amnesty International nắm trong tay 50.000 số điện thoại, được các khách hàng của công ty Israel NSO (bán phần mềm Pegasus) chọn lựa để theo dõi từ năm 2016, và đã chia sẻ cho nhóm 17 cơ quan thông tấn quốc tế. Sự kiện được tiết lộ hôm Chủ nhật 18/07.
Trước khi tin tổng thống Emmanuel Macron có thể bị nghe lén điện thoại được đưa ra, tư pháp Pháp hôm qua 20/07 đã mở điều tra theo đơn kiện của các nhà báo bị Morocco theo dõi nhờ phần mềm Pegasus. Thủ tướng Pháp Jean Castex nói rằng hiện thời cuộc điều tra chưa đạt được kết quả.
Tổng thống Pháp thường xuyên sử dụng điện thoại, coi đó là phương tiện để làm việc, điều hành đất nước ; có thể thấy hai chiếc iPhone được đặt cạnh Emmanuel Macron trong bức chân dung chính thức của ông.
Thụy My
*********************
Anh Vũ, RFI, 20/07/2021
Các phát giác liên quan đến việc sử dụng phần mềm Pegasus để theo dõi các nhà đấu tranh, nhà chính trị và nhà báo ở nhiều nước đã để lộ ra một khoảng trống luật pháp quốc tế trong lĩnh vực bảo vệ thông tin. Tổ chức Ân Xá Quốc Tế (Amnesty International) đòi hỏi phải có một khung luật thích hợp, nhưng điều này lại vấp phải những lợi ích quốc gia.
Vụ phát giác phần mềm gián điệp qua điện thoại di động của NSO Group đang gây rúng động dư luận quốc tế. AFP – Jack Guez
Hàng chục nhà báo từ France24, Mediapart, AFP của Pháp hay của các hãng truyền thông lớn của Mỹ như CNN hay Wall Street Journal bị các chính phủ chuyên chế theo dõi gián điệp nhờ phần mềm Pegasus, một sản phẩm công nghệ số hết sức tinh vi của công ty Israel NSO Group. Phát giác của Forbidden Stories và Amnesty International, tung ra từ hôm Chủ Nhật 18/07 đang làm rúng động dư luận cũng như chính phủ khắp nơi trên thế giới.
"Việc này phải được kiểm tra", nếu có thực thì "đó là điều hoàn toàn không thể chấp nhận được", ngay hôm sau, bà chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen đã tuyên bố như trên khi đang công du Praha, Cộng Hòa Séc. Phát ngôn viên chính phủ Pháp Gabriel Attal cũng khẳng định trên sóng đài phát thanh Franceinfo rằng "Đó là những sự việc cực kỳ sốc và nếu đúng thì cực kỳ nghiêm trọng". Quan chức Pháp nói thêm, chắc chắn sẽ cần phải có các điều tra làm sáng tỏ sự việc.
Chưa cần phải có phản ứng ở cấp độ ngoại giao, ít nhất có hai cơ quan truyền thông Pháp nạn nhân trực tiếp của vụ việc là Mediapart và tuần báo trào phúng Le Canard enchainé, hôm qua đã thông báo, sẽ khởi kiện tại Paris sau các điều tra khẳng định điện thoại của một số nhà báo của họ đã bị chính quyền Morocco theo dõi. Tuy nhiên các đơn kiện như vậy có thể sẽ vấp phải nhiều trở ngại khi vấn đề liên quan đến các yếu tố nước ngoài.
Luật sư Luc-Marie Augagneur, chuyên về luật liên quan đến công nghệ thông tin mới giải thích : "Sẽ không đơn giản cho thẩm phán thụ lý vì sẽ bắt buộc phải khởi động các quy định hợp tác pháp lý với những nước có liên quan. Vấn đề ở đây liên quan đến các Nhà nước. Khó tưởng tượng ra được Israel hay những nước như Morocco hợp tác đầy đủ trong điều tra".
Cũng như Hungary bị nêu danh trong các phát giác, Morocco đã nhanh chóng ra thông cáo phủ nhận các thông tin cho rằng các cơ quan mật vụ của vương quốc này đã xâm nhập vào máy điện thoại của nhiều nhân vật chính trị trong và ngoài nước và những quan chức của nhiềuc tổ chức quốc tế thông qua phần mềm gián điệp Pegasus.
Sẽ phải mất nhiều năm để điều tra. Tháng 6 vừa qua, tư pháp của Pháp đã khởi tố 4 lãnh đạo công ty Pháp Amesys/Nexa, vì đã bán một phần mềm theo dõi thông tin cho chính quyền Kadhafi của Libya và cho Ai Cập của tổng thống Sissi. Quyết định trên chỉ được đưa ra sau 8 năm thụ lý điều tra vụ việc.
Trong khi chờ đợi, các nhà bảo vệ nhân quyền hy vọng vụ Pegasus sẽ tạo một bước đột phá trong nhiều chính phủ. Tổ chức phi chính phủ Ân Xá Quốc Tế đã trực tiếp tham gia vào cuộc điều tra về Pegasus. Họ đã phân tích những dữ liệu điện thoại là nạn nhân của vụ gián điệp mạng này để sau đó chuyển cho các đối tác truyền thông của Forbidden Stories. Amnesty International cho rằng phải khẩn cấp "huy động tối đa công dân và chính phủ các nước" trong cuộc đấu tranh này.
"Giờ đây việc mua bán và chuyển giao công nghệ các thiết bị giám sát diễn ra không hề được kiểm soát, điều chỉnh, đây là điều đáng tiếc… Chúng tôi đề nghị các quốc gia cho triển khai một hệ thống pháp lý để quản lý việc mua bán và chuyển giao các thiết bị như vậy", bà Katia Roux, một người có trách nhiệm của Amnesty International nhấn mạnh.
Hiện tại, việc xuất khẩu vũ khí quy ước và các thiết bị cũng như công nghệ có tính năng sử dụng kép, trong quân sự và dân sự, vẫn có thể được điều chỉnh bởi Cam kết Wassenaar, thiết lập năm 1996. Có điều là chỉ có 42 quốc gia ký cam kết, Israel, Morocco và Hungary không tham gia. Ngoài ra khái niệm cụ thể trong văn kiện này về những thiết bị có thể sử dụng cùng lúc hai mục đích không dùng được cho trường hợp phần mềm Pegasus.
Hơn nữa, trong thế giới thông tin tình báo, chạy đua công nghệ đang trở thành thách thức chính giữa các quốc gia thì khó có thể thấy được những tiến bộ trong lĩnh vực bảo vệ nhân quyền trên phạm vi quốc tế. Israel vẫn để mặc công ty NSO Group của họ tự do làm ăn với bất kỳ khách hàng nào.
Sau những phát hiện lần đầu, năm 2019 Amnesty International đã khởi kiện Bộ Quốc phòng Israel để cấm NSO Group xuất khẩu sản phẩm "gián điệp mạng". Nhưng tư pháp Israel đã bác bỏ đơn kiện này hồi tháng 7/2020, đồng thời nhấn mạnh cần phải đẩy mạnh minh bạch hóa lĩnh vực giám sát và tăng cường trách nhiệm pháp lý của các tác nhân trong lĩnh vực.
Cảm thấy hoàn toàn vô can, NSO Group tiếp tục thu lợi từ những vi phạm nhân quyền. Không có chuyển biến gì từ đó đến nay. Đầu năm nay, công ty NSO đã công bố một báo cáo nhằm công khai các hoạt động của họ. Nhưng cuộc điều tra mới đây đã phủ nhận hoàn toàn các tuyên bố của NSO. Trong khi công ty khẳng định hành động trong sự tôn trọng các quyền cơ bản, trên thực tế hãng tiếp tục hợp tác bí mật với các quốc gia đang theo dõi những nhà báo và nhà hoạt động.
Hôm 19/07, tập đoàn NSO đã bác bỏ các cáo buộc từ cuộc điều tra của hiệp hội truyền thông quốc tế. Theo NSO, những thông tin của cuộc điều tra chứa đựng "đầy rẫy những suy đoán sai và lý thuyết không xác thực".
Nhưng ngoài Israel hay các quốc gia là khách hàng của NSO Group, liệu có khả năng các nước phương Tây như Pháp, tháng 7 tới sẽ làm nắm quyền chủ tịch luân phiên Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, có nắm bắt vấn đề này hay không ? Bà Katia Roux của Amnesty International nhận thấy "hiện giờ không có quyết tâm chính trị nào để điều chỉnh hoạt động trong lĩnh vực này".
Vấn đề bán vũ khí và các sản phẩm thiết bị có mục đích sử dụng kép trong quân sự và dân sự vẫn là chủ đề nhạy cảm, nhất là khi các tác nhân Pháp đã cắm chân trên thị trường theo dõi trên không gian mạng. Được France 24 đặt vấn đề, phủ tổng thống Pháp, bộ Châu Âu và ngoại giao Pháp đều từ chối trả lời. Các thiết bị công nghệ số để kiểm soát dữ liệu thông tin giờ được coi như là "vũ khí" mới trên không gian mạng đang được nhiều nước phát triển đầu tư mạnh. Quản lý mục đích sử dụng các công cụ này cũng là vấn đề mới mẻ.
(Theo France24.com)
Anh Vũ (tóm lược)
**********************
Thùy Dương, RFI, 20/07/2021
Vụ tai tiếng dọ thám bằng phần mềm Pegasus do NSO Group của Israel cung cấp mà tổ chức Forbidden Stories có trụ sở tại Pháp và nhiều cơ quan truyền thông đối tác tiết lộ vào hôm 18/07/2021 đã gây nhiều phản ứng phẫn nộ trên thế giới.
Gần 15.000 người Mexico, bao gồm các nhà báo và các nhà hoạt động nhân quyền, đã bị theo dõi thông qua phần mềm Pegasus. AFP – Alfredo Estrella
AFP cho biết nhiều tổ chức bảo vệ nhân quyền, các cơ quan truyền thông, Liên Hiệp Châu Âu cũng như chính phủ nhiều nước hôm qua đã tỏ thái độ phản đối mạnh mẽ về vụ dọ thám nhắm vào điện thoại di động của hơn 50.000 người tại hơn 20 quốc gia. Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu, Ursula Von der Leyen, hôm qua coi đó là những hành vi "không thể chấp nhận được". Còn cao ủy nhân quyền Liên Hiệp Quốc, Michelle Bachelet, kêu gọi phải có những quy định tốt hơn về công nghệ giám sát và chuyển giao những công nghệ này, những khuôn khổ pháp lý bảo đảm tôn trong nhân quyền.
Tầm mức nghiêm trọng của vụ việc đã khiến một số cơ quan truyền thông tại Pháp kêu gọi chính quyền tiến hành điều tra, một số khác, trong đó có báo Le Canard enchaîné và trang tin độc lập Mediapart khiếu nại sau khi có thông tin nhiều nhà báo của họ bị dọ thám tại Morocco.
France 24 cho biết trong danh sách các nhà báo bị dọ thám mà Forbidden Stories và Amnesty International tiết lộ, có nhiều người tại Morocco, Saudi Arabia và Mexico. Nhưng chính phủ Morocco, hôm qua 19/07, trong một thông báo, đã thẳng thừng bác bỏ thông tin nói trên và gọi đó là những "điều dối trá". Tại Hungary, chính quyền của thủ tướng Victor Orban cũng phủ nhận việc dùng Pegasus để dọ thám các nhà báo. Dưới thời Orban, trong thời gian qua, tự do báo chí tại Hung ngày càng suy giảm.
Ấn Độ : Hơn 1.000 ngàn người thuộc mọi thành phần xã hội dân sự bị dọ thám
Nhìn sang Châu Á, chính phủ Ấn Độ có thể cũng đã sử dụng rộng rãi phần mềm gián điệp Pegasus để dọ thám hơn 1.000 ngàn nhà báo, nhà tranh đấu nhân quyền, luật sư, doanh nhân… thuộc mọi thành phần xã hội dân sự. Theo danh sách mà tổ chức Pháp Forbidden Stories và các cơ quan truyền thông đối tác tiết lộ, có 40 nhà báo Ấn Độ, đa số đang xử lý các chủ đề nhạy cảm có liên quan đến chính phủ Ấn Độ.
Thông tín viên Sébastien Farcis tại New Delhi trao đổi với một nhà báo Ấn Độ và gửi về bài tường trình :
"Swati Chaturvedi là một phóng viên điều tra từ khoảng 20 năm nay, vì thế bà đã tiết lộ rất nhiều thông tin khiến chính phủ hiện tại khó xử. Đặc biệt, mới đây bà đã viết một cuốn sách có tên "I am a troll", mô tả chi tiết cách đảng BJP cầm quyền quấy rối trên mạng internet những người thuộc phe đối lập. Cũng chính trong suốt hai năm điều tra của bà, từ năm 2018 đến năm 2019, phần mềm Pegasus dường như đã được cài đặt trên điện thoại của nhà báo này để dọ thám bà.
Nhà báo Swati Chaturvedi nói : "Do công việc của tôi, tôi đã quen với việc bị giám sát. Nhưng hoạt động gián điệp này xâm phạm quá nhiều : họ đã tiếp cận được vào micro và caméra trên điện thoại của tôi, đây là một sự xâm phạm khủng khiếp nhắm vào đời sống riêng tư của tôi. Và đó là điều rất nguy hại, bởi vì khi truy cập vào hộp thư điện tử của tôi, họ có thể cài vào nhiều yếu tố để cáo buộc tôi là khủng bố".
Kịch bản đó đã xảy ra : 8 nhà tranh đấu, luật sư và học giả Ấn Độ mới đây đã bị bắt vì mưu đồ khủng bố, căn cứ vào các tài liệu được tìm thấy trong máy tính của họ. Những tài liệu này có thể do tin tặc cài vào. Chính phủ Ấn Độ khẳng định không chỉ đạo bất kỳ hoạt động gián điệp bất hợp pháp nào, nhưng cũng chưa bao giờ phủ nhận là đã mua phần mềm Pegasus".
Thùy Dương
********************
Phần mềm gián điệp Pegasus là gì ?
RFI tiếng Việt, 20/07/2021
Một phần mềm do công ty NSO của Israel triển khai nhằm đánh cắp thông tin và theo dõi người sử dụng điện thoại thông minh, vừa bị cuộc điều tra của liên minh 17 hãng truyền thông quốc tế phát giác. Pegasus là gì? Làm sao có thể xâm nhập vào điện thoại di động ?
RFI tiếng Việt, 20/7/2021
*********************
RFI, 20/07/2021
Một cuộc điều tra của liên minh 17 hãng truyền thông quốc tế vừa phát giác một vụ việc gián điệp thông tin trên quy mô toàn cầu, thông qua phần mềm có tên gọi Pagasus do một công ty của Israel phát triển. Một loạt các nhà báo, các tổ chức bảo vệ nhân quyền và có thể cả nhiều lãnh đạo chính phủ trở thành mục tiêu theo dõi của Pegasus. Đây là vụ bê bối gián điệp công nghệ cao lớn nhất từ sau vụ phát giác của Edward Snowden mà thế giới biết đến.
RFI tiếng Việt, 20/07/2021
Những phát giác về phần mềm gián điệp Pegasus, cuộc chiến với Covid-19 vẫn còn tiếp diễn là những chủ đề chiếm nhiều trang báo Pháp hôm nay. Đặc biệt, báo chí Pháp đang xôn xao với tiết lộ mới : tổng thống Emmanuel Macron và nhiều quan chức chính phủ Pháp cũng là mục tiêu theo dõi của mật vụ Morocco.
Israel bị cáo buộc cung cấp phần mềm "Pegasus" cho nhiều quốc gia, sử dụng để chống các nhà đấu tranh, nhà báo và nhiều lãnh đạo chính trị. Ảnh minh họa. © Crédit : Thomas Samson/ AFP
Trang nhất nhật báo Libération chạy tựa : "Gián điệp : Macron rơi vào tầm ngắm của Morocco". Đây là những tình tiết trong cuộc điều tra của Forbidden Stories và Amnesty International, đã được báo Le Monde công bố hôm qua, theo đó tình báo của vương quốc Morocco đã đặt điện thoại cá nhân của tổng thống Pháp trong diện theo dõi. Ngoài ra, còn có thủ tướng và hơn chục bộ trưởng khác cũng trong tầm ngắm của mật vụ Morocco, một quốc gia vốn vẫn được coi là bạn hữu, nếu không muốn nói là đồng minh của Pháp.
Sau tiết lộ của Le Monde, phủ tổng thống Pháp, điện Elysées đã phản ứng rằng "nếu các sự việc trên được xác thực, thì sẽ rất nghiêm trọng. Cần phải làm sáng tỏ mọi chuyện trong những phát hiện này". Trong khi đó NSO, tác giả và nhà phân phối phần mềm gián điệp thì quả quyết rằng tổng thống Emmanuel Macron chưa bao giờ là mục tiêu mà các khách hàng của công ty chọn lọc. Morocco vẫn chưa có phản ứng nào. Nhưng từ đầu các phát giác, họ đã phủ nhận không sử dụng phần mềm Pegasus.
Theo phát giác của Forbidden Stories, yêu cầu giám sát các quan chức Nhà nước Pháp đã có từ tháng 3/2019. Trong số 50 nghìn số điện thoại hiện trong cơ sở dữ liệu của Pegasus có khoảng 10 nghìn số do Morocco đưa vào. Theo các điều tra của hiệp hội báo chí, trong đó có các số máy của các nhà báo Morocco, Pháp, của nhiều quan chức chính trị của vương quốc cũng như các lãnh đạo của Pháp. Tổng thống Pháp không phải là mục tiêu duy nhất, mà bên cạnh ông còn có hơn chục bộ trưởng và nhiều nhân vật thuộc các đảng phái chính trị khác nhau. Dư luận đang chờ xem sau những phát giác này, Pháp - Morocco sẽ nói thế nào về tình hữu nghị đã có từ lâu đời nay giữa hai nước.
Cũng trong dòng thời sự vụ bê bối Pegasus, Le Monde dành hồ sơ chính để giải thích NSO đã gây đại náo lĩnh vực gián điệp như thế nào. Bài viết chiếm hai trang báo của nhật báo cho biết, NSO Group được thành lập năm 2009, nhưng chỉ trong vòng 10 năm, mặc dù bị dính vào nhiều vụ bê bối vi phạm nhân quyền, nhưng công ty của Israel này đã nhanh chóng vươn lên dẫn đầu trong lĩnh vực theo dõi, giám sát điện thoại trên thế giới. Giải pháp công nghệ của công ty này ngày càng thu hút sự quan tâm của nhiều chính phủ. Le Monde lưu ý là khác với các công cụ giám sát trên mạng, Pegasus được thiết kế không phải do một tin tặc đơn lẻ hay cơ quan tình báo của một số nước, đây là sản phẩm chính của một công ty tư nhân NSO Group, đã được bán cho 40 quốc gia trên thế giới.
Theo Le Monde, Pegasus cho phép những nước tuy không có được khả năng kiểm soát không gian mạng như các nước công nghệ tin học phát triển, vẫn có thể xây dựng được tiềm lực gián điệp điện tử, chỉ cần chi vài chục triệu đô la mỗi năm. Ngoài ra Le Monde còn dành hai bài viết dẫn ra trường hợp ở Ấn Độ, Pegasus "là phần mềm phục vụ thủ tướng", còn Mexico thì nhờ Pegasus trở thành "Nhà nước gián điệp hàng đầu".
Chuyển sang một sự kiện khác diễn ra trong ngày đang được các báo và dư luận Pháp quan tâm nhiều. Cuộc chạy đua của chính phủ Pháp với Covid chưa thể chấm dứt mà còn có thể gay go hơn mùa hè này. Hôm nay chính phủ Pháp phải ra những quyết định cụ thể về áp dụng giấy chứng nhận y tế, và vấn đề tiêm chủng bắt buộc đối với một số đối tượng, trong lúc đang có dấu hiệu một đợt dịch mới với biến thể virus Delta đang bùng trở lại.
Nhật báo Le Figaro nhận xét chính phủ Pháp đang trong thế tiến thoái lưỡng nan trong việc chuẩn bị một dự luật để tăng tốc tiêm chủng, mặt khác lại phải xem xét đến khả năng trở lại một số biện pháp hạn chế phòng dịch, mà dân chúng vừa được thoát khỏi chưa đầy 1 tháng. Les Echos chạy tựa : "Covid 19 : Hành pháp một lần nữa lại bị áp lực rất lớn". Tờ báo nhận thấy chính phủ Pháp đang như trong một cuộc chạy đua nước rút vượt chướng ngại vật.
Dự luật tiêm chủng bắt buộc với nhân viên y tế, mở rộng phạm vi áp dụng chứng nhận y tế, cách ly bắt buộc với bênh nhân Covid… Đó là những nội dung mà chính phủ phải chuyển qua Quốc hội ngày hôm nay để cơ quan lập pháp đến cuối tuần thông qua. Trong khi đó thì thủ tướng Pháp cảnh báo "tình hình dịch bệnh của Pháp một lần nữa cực kỳ đáng lo ngại". Biến thể Delta đã làm số ca nhiễm mới tại Pháp trong tuần qua tăng trở lại, với mức độ báo động ở một số vùng, có nơi tăng 500% trong một tuần.
Các báo ghi nhận, về chủ trương tiêm chủng, có vẻ như tất cả các đảng phái chính trị đều nhất trí với chính phủ. Nhưng chuyện mở rộng phạm vi áp dụng giấy chứng nhận y tế, một cách tạo áp lực đẩy mạnh chiến dịch tiêm vac-xin, thì lại tiếp tục gây tranh cãi gay gắt trong chính giới và đang vấp phải sự phản kháng của một bộ phận dân chúng.
Le Figaro quan tâm đến số phận ngành du lịch Châu Âu qua tựa chính trang nhất : "Châu Âu : Ngành du lịch khởi động trở lại trong tình trạng nhốn nháo". Nhật báo Le Figaro ghi nhận, mùa du lịch năm nay được khởi động khá tốt ở một số nước như Ý hay Hy Lạp. Trong khi đó Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha lại hứng đòn của biến thể Delta. Nhiều nước lại rục rịch trở lại với các biện pháp hạn chế y tế, có thể làm cản trở du khách. Nỗi lo dịch bùng lên có thể sẽ chặn đà phục hồi ngành du lịch, vừa manh nha hoạt động trở lại sau một thời gian dài nằm im. Trong lúc một mùa hè đang mở ra cho một số nước Nam Âu với những hy vọng hồi phục sau dịch thì biến chủng Delta lại nổi lên ở khắp Châu Âu đe dọa đưa ngành du lịch các nước trở lại thời điểm cách đây hơn một năm.
Về chủ đề dịch Covid 19, Le Figaro nhìn qua nước Úc. Theo ghi nhận của tờ báo thì đất nước rộng lớn nằm bên bờ Thái Bình Dương này, từ tháng 3/2020 đã tự cô lập để chống dịch. Với quyết tâm thanh toán triệt để Covid-19, có thể người dân Úc còn phải sống thêm một năm nữa trong hoàn cảnh khép kín với thế giới bên ngoài. Các biện pháp mạnh từ đầu đại dịch đã làm cho nhiều người nước ngoài sống tại Úc cũng như công dân Úc đang ở nước ngoài rơi vào thế mắc kẹt.
Ngay từ tháng 3/2020, Úc đã ra lệnh cấm đi lại triệt để : Không ai ngoài dân Úc được nhập cảnh. Để rời khỏi đất nước, những người cư trú thường xuyên cũng như người mang quốc tịch Úc phải xin phép, chỉ có lý do thật sự cần thiết mới được chấp nhận. Chính phủ cho rằng những biện pháp này đã giúp Úc hạn chế đáng kể hậu quả của Covid-19 và có thể không chế được dịch.
Thế nhưng, tình hình dịch bệnh vẫn diễn biến phức tạp khi biến thể Delta xuất hiện. Nhiều thành phố lớn của Úc như Sydney, Melburne, đã nhanh chóng bị phong tỏa. Chính phủ chủ trương hạn chế số người Úc được trở về nước, chỉ cho mỗi tuần khoảng 3.000 người. Chính vì chính sách này mà từ một năm rưỡi nay, vẫn còn 35 nghìn dân Úc bị mắc kẹt ở nước ngoài. Le Figaro cho hay, đại đa số dân Úc (70%) ủng hộ các biện pháp triệt để của chính phủ như đóng cửa biên giới.
Trở lại với nhật báo Libération. Tờ báo dành sự chú ý cho Thế Vận Hội mùa hè Tokyo, sự kiện thể thao lớn đang đến gần trong nỗi lo dịch bệnh đè nặng. Libération cho hay, hai ngày trước lễ khai mạc, nhiều chuyên gia lên tiếng báo động về những kẽ hở trong quy định phòng dịch đang được triển khai có thể làm bùng nổ các ca nhiễm theo cấp số nhân trong những ngày tới. Một số ca nhiễm Covid-19 đã được phát hiện ngay trong làng vận động viên.
Mặc dù ban tổ chức Thế vận Hội Tokyo đã ban hành cả một núi các quy định phòng dịch, kiểm soát các ca nhiễm nhưng, theo Libération, từ đầu tháng 7 đến giờ đã ghi nhận 70 ca Covid liên quan đến những người tham gia sự kiện, trong đó có 4 vận động viên vừa đến làng Olympic. Giới chuyên gia dịch tễ Nhật dự tính số lượng ca nhiễm mới ở Tokyo sẽ đạt tới 3000 ca mỗi ngày trong những tuần tới đây. Theo tờ báo, thách thức sắp tới đối với chính phủ và các nhà tổ chức sẽ là làm sao tránh phải ngừng sự kiện giữa chừng.
Hầu hết các báo Pháp đều thông tin về sự kiện nhà sáng lập Amazon, tỷ phú Jeff Bezos, hôm qua đã cùng ba người khác bay thành công trong chuyến bay đầu tiên vào vũ trụ trên phi thuyền Blue Origin. Họ là những nhà du hành vũ trụ hay đúng hơn là những du khách của vũ trụ. Chuyến bay chỉ kéo dài 11 phút, nhưng mở ra những hy vọng mới cho ngành du lịch vũ trụ đang bắt đầu hình thành.
Le Figaro ghi nhận, năm 2021 có thể sẽ lưu vào lịch sử là năm khởi đầu cho một tiến trình dân chủ hóa ngành du lịch trong không gian. Sau chuyến bay đầu tiên của chiếc tàu vũ trụ Virgin Galactic hôm 11/07 của tỷ phú Richard Branson vào vũ trụ, hôm qua (20/07) đến lượt phi thuyền Blue Origin lại đưa thêm 4 khách mới vào không gian. Trong chưa đầy 10 ngày, đã có 8 công dân của trái đất được trải nghiệm tình trạng không trọng lượng và ngắm nhìn trái đất từ vũ trụ. Sắp tới đây sẽ còn nhiều chuyến bay mới vào vũ trụ được thực hiện. Đã có khoảng 600 người sẵn sàng bỏ ra 250 nghìn đô la để chờ có vé du hành vào không gian.
Một ngành du lịch vũ trụ đang hình thành với một tương lai rộng mở sau những dự án mở đường của các nhà tỷ phú Richard Branson, Jeff Bezos và Elon Musk. Bây giờ không mấy ai còn gọi đó là những dự án viễn tưởng hay điên rồ nữa.
Anh Vũ
Tai tiếng phần mềm giám sát "Pegasus" do NSO Group, một công ty Israel lập trình là chủ đề được các trang báo lớn của Pháp hôm 20/07/2021 khai thác nhiều nhất. Le Monde trong bài viết có tựa đề "Pegasus, giám sát mà không lo bị trừng phạt", lên án chính phủ Israel sử dụng "Pegasus" như là một công cụ của "quyền lực mềm".
Phần mềm do thám Pegasus một khi xâm nhập được vào một điện thoại thông minh có thể thu thập toàn bộ dữ liệu cá nhân lưu trữ trong điện thoại. © CC0 Pixabay/Lorenzo Cafaro
Tờ báo giải thích, bất chấp việc nhiều nước khách hàng liên tục có những vi phạm về nhân quyền, nhưng việc bán phần mềm Pegasus vẫn được Bộ Quốc phòng Israel thông qua. Nhà nước Do Thái bảo vệ và chăm chút NSO như là một công cụ của "quyền lực mềm". Chính việc cung cấp phần mềm giám sát này cho nhiều chính phủ đã góp phần vào việc khôi phục bang giao. Các hoạt động của NSO đã làm sáng tỏ phần nào sự xích lại gần giữa Israel với Saudi Arabia, Hungary hay Morocco.
Vẫn theo nhật báo, cả NSO lẫn chính phủ Israel không thể nào không biết rằng một bộ phận khách hàng quan trọng mua Pegasus chuyên để giám sát các phe đối lập chính trị và người dân của họ, chưa kể đến hoạt động gián điệp công nghiệp từ các đối tác thương mại và thu thập thông tin về các chính phủ láng giềng.
Đương nhiên, trước những tiết lộ này, NSO Group đều bác bỏ cho đấy là những "lời cáo buộc giả dối, vô căn cứ". Tuy nhiên, quy mô và mức độ nghiêm trọng của những hành động xâm phạm nhân quyền này còn liên quan đến bản chất của Pegasus.
Đây không hẳn là một công cụ "nghe lén điện thoại đơn giản", mà là một phần mềm theo dõi cực kỳ hiệu quả và mạnh mẽ. Pegasus có thể "hút lấy" toàn bộ các dữ liệu chứa đựng trong chiếc điện thoại từ hình ảnh hay danh bạ điện thoại cho đến cả những dòng trao đổi tin nhắn trên nhiều ứng dụng.
Vụ "Giám sát hàng loạt, một tai tiếng có tên là Pegasus" như hàng tựa của La Croix có thể ví như là một vụ gián điệp mạng "lớn nhất kể từ sau những tiết lộ của Snowden". Nếu như NSO vẫn khăng khăng khẳng định Pegasus được thiết kế để chống khủng bố và các mạng lưới tội phạm, thì điều tra của Hiệp hội các nhà báo Forbidden Stories, tập hợp 17 hãng truyền thông lớn trên thế giới (Wall Street Journal, CNN, AFP, Le Monde…), với sự hỗ trợ của Security Lab từ tổ chức Amnesty International lại đưa ra những kết luận ngược lại.
Được sử dụng rộng rãi từ 60 khách hàng tại 40 quốc gia, chủ yếu là các cơ quan tình báo (chiếm 51% số khách hàng), cảnh sát và tư pháp (38%) và quân sự (11%), theo như số liệu do NSO cung cấp, công cụ này lại được dùng để theo dõi hàng trăm nhà báo, nhà đấu tranh nhân quyền, các nhân vật chính trị và tư pháp trên khắp thế giới. Đương nhiên, những nước bị nêu tên trong "Dự án Pegasus" đều lên tiếng phủ nhận.
Điều gây lo ngại cho các nhà điều tra chính là cách thức vận hành của Pegasus. Ông Etienne Maynier, nhà nghiên cứu về an ninh mạng tại Amnesty International trả lời Libération lưu ý "Pegasus vận hành tốt cả trên Android lẫn iPhone. Một khi đã được cài vào, chúng có thể xâm nhập vào mọi dữ liệu cá nhân". Nói một cách đơn giản, Pegasus hành xử như là một người sử dụng điện thoại ẩn mình, có thể bật các chức năng trên điện thoại từ hình ảnh, danh bạ, camera, GPS, tin nhắn mã hóa… mà không có một biện pháp kiểm soát sử dụng nào từ phía NSO.
Hầu hết các báo Pháp đều có chung một nhận xét : Sự việc làm lộ rõ một lĩnh vực thương mại nằm ngoài tầm kiểm soát. Libération trong bài giải mã "Pegasus, những động cơ của tội ác" nhắc lại những công nghệ giám sát quả thật đã được đưa vào trong thỏa thuận 1995 – thỏa thuận Wassenaar về kiểm soát xuất khẩu vũ khí quy ước và hàng hóa, công nghệ lưỡng dụng.
Tuy nhiên, thỏa thuận này chỉ tập hợp được có 42 quốc gia, trong đó có Mỹ, Nga, Anh hay Pháp nhưng không có Israel. Và nếu như các nước tham gia thỏa thuận phải kiểm soát việc xuất khẩu vũ khí và lập các báo cáo, khuôn khổ thỏa thuận này lại không đưa ra một biện pháp cấm đoán nào. Do vậy, "các chính phủ tiếp tục cấp các giấy phép bán các công nghệ giám sát bất chấp những bằng chứng về sự lạm dụng", như lời chỉ trích của bà Katia Roux thuộc Amnesty International.
Vẫn theo Libération, Israel chưa hẳn nắm độc quyền thị trường vũ khí công nghệ số. Trong tháng 6/2021, một doanh nghiệp Pháp – Amesys và Nexa Technologies đã bị truy tố trong một hồ sơ bán công nghệ giám sát cho Libya thời Kadhafi và Ai Cập của tổng thống Sissi. Bốn lãnh đạo doanh nghiệp này bị nghi ngờ đồng lõa với các hành vi tra tấn và thủ tiêu các nạn nhân.
Giờ đây trước vụ "tai tiếng do thám quốc tế" như tựa đề bài viết của Le Figaro, xã luận của Le Monde tự hỏi, trong số 40 nước mua phần mềm Pegasus của NSO, có bao nhiêu trong số này đã dùng chúng để luồn lách Nhà nước pháp quyền và tiến hành những cuộc giám sát đi ngược với luật lệ quốc tế ?
Câu trả lời là "tất cả hoặc hầu như tất cả", bao gồm những nước dân chủ. Và trên phương diện giám sát mạng, sự lạm dụng chính là luật lệ và không có ngoại lệ. Đây chính là những kết luận từ cuộc điều tra của "Dự án Pegasus".
Le Monde kêu gọi đã đến lúc chúng ta phải ý thức được về mức độ vụ tai tiếng, nhận thấy sự lạm dụng mà báo chí tiết lộ và mở cuộc tranh luận về việc kiểm soát thực sự và hiệu quả những kỹ thuật này !
Một tuần sau cuộc biểu tình rầm rộ bất ngờ chưa từng có ở Cuba, "trật tự đã được tái lập dưới sự quan sát của Bắc Kinh và Moskva", tựa bài nhận định của Le Figaro.
Đầu tiên hết, tờ báo giải thích vì sao Mỹ không có ý định can thiệp quân sự vào Cuba sau cuộc bạo loạn. Thứ nhất, sự bất ổn của đảo quốc có thể dẫn đến làn sóng di dân mà Washington muốn tránh bằng mọi giá. Lý giải thứ hai là vì La Havana có được sự hậu thuẫn từ các đồng minh truyền thống Trung Quốc, Iran, Venezuela, Bắc Triều Tiên và Nga.
Nga và Trung Quốc đặc biệt lên tiếng mạnh mẽ nhất, cảnh cáo Hoa Kỳ "chớ có can dự vào nội tình một nước có chủ quyền". Cả Bắc Kinh và Moskva đều cho rằng nếu Washington muốn giúp đỡ người dân Cuba thì nên "dỡ bỏ lệnh cấm vận, nguyên nhân chính gây ra tình trạng khan hiếm thuốc men và nguồn cung năng lượng" tại đất nước Trung Mỹ này.
Đối với Bắc Kinh, Cuba có một vị trí quan trọng cho những chương trình hành động của Trung Quốc tại vùng biển Caribbean. Quan hệ giữa Bắc Kinh và La Havana từng có những thăng trầm, thì ngày nay Trung Quốc là nhà đầu tư hàng đầu cho Cuba từ năm 2017. Kể từ những năm 2000, Trung Quốc đầu tư nhiều cho phát triển cơ sở hạ tầng, như xây cầu đường, cung cấp xe buýt, xe ô tô… cho đảo quốc. Trung Quốc hiện cũng là đối tác hàng đầu của Cuba trong lĩnh vực công nghệ cao. Mạng Internet của Cuba hiện nay được thiết lập nhờ vào sự trợ giúp của Hoa Vi.
Trong lĩnh vực quân sự, Trung Quốc tỏ ra khá kín tiếng. Không ai nhắc đến việc Trung Quốc sử dụng khu căn cứ nghe lén Lourdes, do Liên Xô xây dựng năm 1962 cho những chiến dịch do thám trong khu vực. Nếu như thông tin này đã bị Cuba phủ nhận, thì nhiều nguồn thông tin thắc mắc về xuất xứ của các nhà xây dựng các trạm ra-đa giám sát tại một bãi biển của Cuba ở Bejucal, gần thủ đô La Havana. Nếu là từ Trung Quốc, Le Figaro lưu ý, Bắc Kinh sẽ cách Key West của Mỹ chưa đầy 150km !
Đây là câu hỏi trên trang nhất của La Croix. Phe Hồi giáo toàn thống, không ngừng mở rộng sự thống trị lãnh thổ của mình tại Afghanistan, đang tìm cách thể hiện một diện mạo mới. Một nỗ lực không mấy gì thuyết phục trước "Nguy cơ cai trị không chia sẻ quyền lực của Taliban".
Câu trả lời được cho là "Có" và "Không". Bởi vì, theo nhận định của ông Adam Baczko, trường đại học Khoa học Chính trị, phe Taliban hiện giờ "không còn là những giáo sĩ (mollah) tỉnh lẻ của những năm 1990". Sau 20 năm chiến tranh làm hơn 60 ngàn binh sĩ Afghanistan thiệt mạng, và một số đông trong hàng ngũ phe Taliban, phong trào này giờ cũng đã học được nhiều kinh nghiệm cả trên bình diện đối nội lẫn trên trường quốc tế.
Ông Adam Baczko ghi nhận : "Lúc ban đầu họ thiếu hiểu biết sâu sắc về sự năng động quốc tế, họ bị mỉa mai. Giờ thì họ làm chủ được các thực hành ngoại giao, hiểu rõ được tầm quan trọng về việc thể hiện như là một phong trào tôn trọng luật lệ quốc tế và nữ quyền. Tuy nhiên, điều không thay đổi so với những năm 1990 chính là phe Taliban vẫn là một phong trào giáo sĩ Hồi giáo vũ trang có một tầm nhìn rất giáo điều về xã hội".
Vẫn theo nhà nghiên cứu này, Taliban không bao giờ từ bỏ những phương pháp bạo lực, gia tăng các cuộc ám sát và tự tử ám sát trong mười năm gần đây. Đối mặt với nước Cộng hòa hồi giáo Afghanistan, phe Hồi giáo toàn thống này luôn đòi hỏi sự trở về một Vương quốc Hồi giáo được tuyên lập năm 1996.
Căng thẳng xung quanh biện pháp áp đặt giấy "thông hành dịch tễ" tại những tụ điểm giải trí văn hóa ở Pháp vẫn được các báo Pháp tiếp tục bàn luận. Le Figaro trên trang nhất cho biết "Chính phủ tham gia vào cuộc tranh cãi giấy thông hành y tế".
Căn cứ vào đề xuất của chính phủ, Tham Chính Viện đã thông qua gần như toàn bộ dự thảo luật cho phép mở rộng phạm vi áp đặt giấy thông hành dịch tễ. Dù vậy nhật báo cánh hữu này cũng nhận thấy chính phủ Pháp vẫn quyết tâm làm sao đạt mục tiêu tiêm ngừa cho toàn dân.
Trong bối cảnh này, tổng thống Macron cho biết "sẵn sàng nới lỏng giấy thông hành dịch tễ để tăng tốc chiến dịch tiêm ngừa", với hy vọng đạt được 46 triệu người dân đã được tiêm đủ liều vào mùa tựu trường tháng 9 tới đây.
Ngày 21/10/1858, William Baker, một trong những cầu thủ xuất sắc nhất của đội bóng câu lạc bộ Sheffield đã ký khoảng một chục "quy định, quy chế và luật lệ" cho câu lạc bộ bóng đá miền bắc nước Anh. Sự kiện đặt những nền tảng luật lệ đầu tiên cho nền bóng đá hiện đại.
Trong số này, người ta còn đọc được "Điều khoản số 8 : Giữ bóng hay đánh bóng và đưa bóng (bằng tay) là tuyệt đối bị cấm". Ngày nay, thế giới chỉ còn có hai bản sao về những quy định đầu tiên đó. Và một trong số hai bản này được đem ra bán đấu giá ngày 20/07/2021 do Sotheby’s ở Luân Đôn tổ chức. Mức giá ấn định ban đầu là từ 50 – 70 ngàn bảng Anh (tức khoảng từ 60-80 ngàn euro) !
Minh Anh
