Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Điều gì sẽ xảy ra khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran ? (VOA, 09/05/2018)

Hôm 8/5, Tổng thng M tuyên b rút ra khi tha thun ht nhân Iran mà nước này đã ký kết vi các cường quc khác Anh, Pháp, Đc, Nga, Trung Quc và Iran hi năm 2015. 

iran2

Tổng thng Donald Trump ký Memorandum v tha thun ht nhân Iran ti Tòa Bch c, 8 tháng Năm, 2018.

Hành đng này skhiến Iran tr đũa và có th dn đến nhiu hu qu cho khu vc Trung Đng. Hãng tin Reuters đã đưa ra nhng kch bn sau đây :

Về Hip đnh :

Giới chc Iran nói rng mt la chn h đang nghiên cu là rút hoàn toàn ra khi Hip ước Không ph biến vũ khí ht nhân (Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear Weapons, viết ngắn gọn là Non-Proliferation Treaty-NPT). Lãnh tụ tối cao nước này Ayatollah Ali Khamenei nói rng nước ông không quan tâm đến vic phát trin vũ khí ht nhân. Nhưng nếu Iran rút ra khi NPT, thì nó s là hi chuông báo đng toàn cu.

"Điều này có th là mt con đường thm ha cho Cng hòa Hồi giáo vì h s b cô lp", ông Ali Alfone, mt nhà nghiên cu cao cp ti Hi đng Đi Tây Dương, nhn đnh.

Ngay cả khi Iran không rút ra khi NPT, h vn t du hiu cho thy s tăng cường hot đng làm giàu uranium vn b gii hn ngt nghèo trong khuôn kh tha thun ht nhân. Iran đã dng sn xut uranium làm giàu cp đ 20% và đã giao np phn ln kho vũ khí của h như là mt phn ca tha thun năm 2015.

Trong tuần này, người đng đu T chc Năng lượng Nguyên t Iran, ông Ali Akbar Salehi, nói rng Iran đã có th làm giàu uranium đến mt mc đ cao hơn kh năng ca h trước tha thun.

Hành động ca Iran có thể b nh hưởng ca mc đ mà các bên ký kết khác phn ng trước s rút lui ca M, theo các nhà phân tích. Điu này tùy vào mc đ mà Pháp, Đc và Anh nhn mnh rng các công ty ca h s vn tiếp tc làm ăn vi Iran theo khuôn kh mt tha thun quốc tế được Hi đng Bo an Liên Hip Quc nht trí thông qua, mc đ ng h ngoi giao ca Nga dành cho Iran, và liu Trung Quc mun gn kết Iran vào D án "Mt vành đai, Mt con đường" ca h.

Chính quyền Trump đe da rng nhng ai vi phm lnh cm vn của Mỹ s b h thng ngân hàng M cm ca. Trong s các nước ký kết còn li, ch có Trung Quc, nước mua nhiu du m ca Iran nht, là có kh năng b ngoài tai lnh cm này.

Iraq

Khi Nhà nước Hi giáo chiếm phn ln lãnh th Iraq hi năm 2014, Iran đã nhanh chóng ủng h chính ph Iraq. T đó, Tehran đã giúp trang b vũ khí và hun luyn hàng ngàn chiến binh. Lc lượng Huy đng Qun chúng (PMF) này cũng là mt lc lượng chính tr quan trng Iraq.

Nếu tha thun sp đ, Iran có th khuyến khích các nhóm PMF vốn mun M ri khi Iraq đy mnh các li l chng đi và có th là hành đng quân s nhm vào lc lượng M.

Những hành đng quân s này có th là tên la, đn ci và đánh bom ven đường không có liên h trc tiếp đến lc lượng dân quân Shi’ite nào c thể. Điều này giúp cho Iran ph nhn rng h đã thay đi lp trường v vic tránh xung đt trc tiếp vi quân đi M Iraq.

Syria

Iran và các đồng minh bán quân s ca h như lc lượng Hezbollah ca Lebanon đã tham gia vào cuc chiến Syria t năm 2012. Iran đã trang bị vũ khí và hun luyn hàng ngàn chiến binh Shi’ite đ chiến đu giúp chính ph ca Tng thng Bashar al-Assad. Israel cho rng Iran đã tuyn m ít nht 80.000 chiến binh Shi’ite.

Sự hin din ca Iran Syria đã khiến Tehran ln đu tiên xung đột trc din vi Israel vi mt lot nhng v va chm ln trong nhng tháng va qua. Gii chc Israel nói h s không bao gi cho phép Tehran hay Hezbollah thiết lp s hin din quân s thường trc nước láng ging Syria.

Nếu tha thun ht nhân tht bại, Iran sẽ có ít đng cơ ngăn các đng minh Shi’ite ca h thc hin các cuc tn công nhm vào Israel.

Iran và lực lượng h kim soát Syria cũng có th gây ra phin phc cho gn 2.000 lính M được đưa ti min bc và min đông Syria đ ng h lc lượng chiến đu ca người Kurd.

Một c vn hàng đu ca Lãnh t ti cao Iran đã nói hi tháng Tư rng ông hy vng Syria và các đng minh ca h có th đy quân đi M ra khi min đông Syria.

Lebanon

Hồi năm 2006, lc lượng Hezbollah đánh nhau vi Israel trong mt cuc xung đt biên gii bế tc kéo dài 34 ngày. Theo các quan chc Israel và M, hin gi Iran đang giúp đ Hezbollah xây dng các công xưởng đ sn xut các tên la dn đường chính xác và trang b thêm cho các tên la tm xa vi h thng dn đường chính xác.

Các lực lượng Israel liên tc tn công quân Hezbollah Syria nơi nhóm này đang lãnh đo nhiu đng minh dân quân Shi’ite ca Iran. Trong nhng tun gn đây Israel và Iran tăng cường ch trích ln nhau. Mc dù Hezbollah và Israel nói h không mun có xung đột, căng thng có th d dàng lan ra thành mt cuc chiến Lebanon khác.

Hồi năm ngoái Hezbollah nói rng bt c cuc chiến nào do phía Israel tiến hành chng li Syria và Lebanon có th thu hút hàng ngàn chiến binh t các nước khác, trong đó có Iran và Iraq. Điều này có nghĩa là các lc lượng dân quân Shi’ite có th đến Lebanon đ giúp đ Hezbollah.

Hezbollah cũng là một lc lượng chính tr chính Lebanon, và h có th cng c sc mnh ca mình qua bu c. Hin nay, h đang hp tác vi Th tướng Saad al-Hariri, người được các chính ph phương Tây ng h.

Tuy nhiên nếu tha thun ht nhân đ v, Iran có th s gây sc ép lên Hezbollah đ cô lp đi th ca h, mt din biến mà các chuyên gia tin rng s gây bt n cho Lebanon.

******************

Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran (VOA, 09/05/2018)

Tổng thng Hoa Kỳ Donald Trump hôm 8/5 thông báo M rút ra khi tha thun ht nhân vi Iran.

my1

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump thông báo ý định rút ra khi Tho thun Ht nhân vi Iran ti Phòng Ngoi giao thuc Toà Bạch c, hôm 08/05/2018.

"Mỹ s không đe da suông", ông nói trong bài phát biu được tường thut t Tòa Bch c.

Ông Trump tuyên bố tha thun đt được năm 2015 dưới thi ca cu Tng thng Barack Obama có các nước Anh, Pháp, Đc, Nga, Trung Quc cùng tham gia ký kết vi M và Iran là ‘mt tha thun mt chiu ti t mà l ra không bao gi nên có" và rng M "s áp đt các lnh trng pht kinh tế mc đ cao nht" lên Iran.

Quyết đnh của ông Trump có nghĩa là Chính phủ Iran gi đây phi quyết đnh có làm theo M, tc là cũng rút ra khi tha thun, hay là c gng cu vãn nhng phn còn li ca tha thun.

Iran đã đưa ra nhng tuyên b trái ngược v hành đng tiếp theo ca h - và câu trả lời ca h s tùy thuc vào cách ông Trump rút lui khi tha thun như thế nào.

Một quan chc được thông báo v quyết đnh này nói vi hãng tin AP rng ông Trump s tiến đến áp đt li tt c các lnh cm vn lên Iran vn đã được d b theo tha thun năm 2015 chứ không phi ch nhng lnh trng pht có thi hn chót.

Theo AP, quyết đnh này ca ông Trump là mt ‘cú giáng mnh vào các đng minh ca Hoa Kỳ’ và ‘làm sâu sc thêm s cô lp ca nước M trên trường quc tế.’

Các quan chức chính quyn Trump đã thông báo cho lãnh đạo Quc hi v quyết đnh ca Tng thng hôm th Ba ngày 8/5. H nhn mnh rng cũng như vi hip đnh t do thương mi TPP và tha thun Paris v chng biến đi khí hu mà Tng thng Trump đã tuyên b t b, ông vn đ ng kh năng tái đàm phán một tha thun khác tt hơn, AP dn ngun t mt người được thông báo v quyết đnh cho biết.

********************

Tổng thống Trump hủy bỏ hiệp ước nguyên tử với Iran (CaliToday, 08/05/2018)

Tổng thống Trump tuyên bố hôm thứ ba rằng ông đã rút Hoa Kỳ khỏi thỏa thuận nguyên tử với Iran

"Đây là một thỏa thuận tồi tệ nhất mà lẽ ra không nên được thực hiện", ông Trump nói tại Toà Bạch Ốc trong việc công bố quyết định của mình. 

my2

Tổng thống Donald Trump - Photo Credit : WP

Trên một truyền hình trực tiếp, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết rằng, Israel hoàn toàn ủng hộ tuyên bố của Tổng thống Trump rút khỏi thỏa thuận nguyên tử Iran.

Đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hợp Quốc bà Nikki Haley, cho biết Trump "hoàn toàn đưa ra quyết định đúng đắn" để rời bỏ thỏa thuận nguyên tử Iran.

Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Whip Dick Durbin cho biết tuyên bố của Tổng thống Trump "là một sai lầm của lịch sử".

"Điều cuối cùng mà nước Mỹ và thế giới cần là một mối đe dọa nguyên tử mới, ông nói. "Phá vỡ thỏa thuận này làm tăng nguy cơ Iran sẽ khởi động lại chương trình vũ khí nguyên tử , đe dọa đồng minh của chúng ta, Israel, và làm mất ổn định toàn bộ Trung Đông".

Trước đó, Tổng thống Trump đã nói với Tổng thống Emmanuel Macron của Pháp vào sáng thứ Ba rằng ông có kế hoạch hủy bỏ hiệp ước nguyên tử với Iran.

Những đồng minh của Hoa Kỳ đang nổ lực vận động lần cuối nhằm kêu gọi Tổng thống Trump không hủy bỏ hiệp ước nguyên tử mà 6 cường quốc, trong đó có Hoa Kỳ, đã ký kết với Iran vào năm 2015.

Chỉ vài giờ trước khi Tổng thống Trump loan báo quyết định quan trọng trong ngày thứ ba 8/5 về chuyện này thì các đồng minh của Hoa Kỳ và nhiều người khác bày tỏ mối lo ngại của họ là quyết định hủy bỏ hiệp ước nguyên tử của Mỹ sẽ làm mất thăng bằng khu vực Trung Đông một cách nguy hiểm.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, tuyên bố với tuần báo der Spiegel của Đức, nhận định như sau : "Chuyện này đồng nghĩa với việc mở hộp Pandora cho mọi tai ương bay ra, chuyện này có thể gây ra chiến tranh, tôi không nghĩ Tổng thống Trump muốn có chiến tranh".

Từ lâu Tổng thống Trump đã chỉ trích hiệp ước nguyên tử này, dù các thanh tra của Liên hiệp Quốc đã xác nhận Iran có tuân thủ theo các điều khoản quy định trong hiệp ước.

Những người ủng hộ hiệp ước lo ngại việc Mỹ rút lui ra khỏi hiệp ước có thể giết chết toàn bộ hiệp ước này. Ngoại Trưởng Đức Heiko Maas hôm qua nói ở Berlin như sau : "Chúng tôi vẫn tin là hiệp ước sẽ khiến thế giới an toàn hơn, không có nó, thế giới sẽ bị nguy hiểm hơn’

Trong chuyến đi thăm Hoa Kỳ hôm qua, Ngoại Trưởng Anh Boris Johnson cũng có ý kiến tương tự, dù ông thừa nhận là ‘hiệp ước này chưa hoàn hảo’

Phát ngôn nhân của chính phủ Nga Dmitry Peskov tại Moscow nói "một vụ rút lui của Mỹ ra khỏi hiệp ước nguyên tử sẽ tạo ra một tình hình hết sức nghiêm trọng với những hậu quả không tránh được và khó lường trước"

Trần Vũ

**********************

Giá dầu tăng vọt sau khi Mỹ bỏ thỏa thuận hạt nhân Iran (VOA, 09/05/2018)

Bỏ ngoài tai li thuyết phc ca các đng minh, Tng thng M Donald Trump hôm 8/5 rút khi tha thun ht nhân quốc tế vi Iran đã đt được hi năm 2015, mt đng thái có th tăng nguy cơ xung đt Trung Đông và dn đến s bt đnh v ngun cung du trong mt th trường vn đã căng thng.

my3

Một cơ s du ca Iran

Giá dầu tăng hơn 3% hôm 8/5, đt mc cao nht trong vòng 3 năm rưỡi qua. Dầu thô Brent có lúc tăng lên đến 77,2 đôla /thùng, mc cao nht k t tháng 11/2014. Du thô nh ca M tăng 1,7 đôla/thùng, tương đương gn 2,5%, đt mc giá 70,76 đôla, gn mc cao nht hi cui năm 2014.

Sukrit Vijayakar, giám đốc tư công ty vn năng lượng Trifecta, nói : "Xut khu du ca Iran sang Châu Á và Châu Âu gn như chc chn s gim vào cui năm nay và năm 2019, khi mt s quc gia tìm kiếm gii pháp thay thế đ tránh rc ri vi Washington".

Iran đã xuất hin tr li vi tư cách là mt nước xuất khu du ln hi năm 2016 sau khi các bin pháp trng pht quc tế chng nước này được d b, đi li cho vic Iran kim chế chương trình ht nhân, vi lượng xut khu tháng 4/2016 ca Iran đt 2,6 triu thùng/ngày. Trung Quc là nước mua du nhiu nhất t Iran.

Trong Tổ chc Các nước Xut khu Du m, Iran là nước xut khu ln th ba sau Saudi Arabia và Iraq.

Từ b tha thun này có nghĩa là M có phn chc s áp đt các bin pháp trng pht đi vi Iran sau 180 ngày, tr khi các bên đt được mt tha thun khác trước hn chót đó.

Các nhà phân tích ước tính do các bin pháp trng pht mi ca M, ngun cung du thô ca Iran có th gim trong khong 200.000 thùng/ngày đến 1 triu thùng/ngày, và tác đng ch yếu s thy được t năm 2019 vì phi mt mt khoảng thi gian đ áp đt lnh trng pht.

Saudi Arabia cho biết h s làm vic vi các nước sn xut khác đ gim bt tác đng ca vic thiếu ht ngun cung du. Nước này đã và đang đi đu các n lc t năm 2017 đ hn chế sn xut nhm tăng giá du.

Published in Quốc tế