 | Tổng quan: | 3636783 |
Danh sách 17 thiên đường thuế : Liên Âu "chừa" 5 thành viên
Ngày 05/12/2017, toàn bộ 28 bộ trưởng tài chính cùng với Ủy ban Châu Âu đã nhất trí ban hành một danh sách đen 17 nước bị coi là thiên đường thuế và sẽ đáp trả bất kỳ nước nào không điều chỉnh lại. Trước đó, một số nước đã có danh sách riêng, như Pháp nêu 9 thiên đường thuế, còn danh sách của Tây Ban Nha có khoảng 30 thiên đường thuế.
Cờ của Liên Hiệp Anh và cờ của đảo Jersey tại Gorey, Jersey, ngày 08/11/2017. Reuters/Darren Staples
Tất cả các nhật báo Pháp đều đánh giá, trên giấy tờ, đây là bước tiến lớn sau nhiều tháng thảo luận. Riêng Le Figaro nhận định phải chờ đến hai năm sau hàng loạt phát giác thiên đường thuế "Panama Papers", "LuxLeaks", "Paradise Papers" để "Liên Hiệp Châu Âucông bố danh sách đen 17 thiên đường thuế".
Bài xã luận của nhật báo thiên tả Libération cho rằng, khi không nêu bất kỳ tên nào từ Malta đến Jersay và Guernesay (thuộc Anh) hay Ireland, Luxembourg và Hà Lan trong danh sách đen, các nước Châu Âu khoác lên mình trang phục Tartuffe, hình ảnh được sử dụng nhằm ám chỉ thái độ giả đạo đức. Dù có lợi, nhưng bản danh sách vẫn chưa ngang tầm với tai tiếng sau loạt tiết lộ về "Paradise Papers".
Nhật báo kinh tế Les Echos tỏ ra nhẹ lời hơn khi nhận định danh sách thiên đường thuế của Bruxelles là "sự dàn xếp" để cho công luận thấy khả năng hành động của Liên Hiệp. Danh sách được lập dựa trên những tiêu chí rõ ràng và dễ hiểu đối với mọi người. Để tránh bị nêu tên trong danh sách này, các nước phải chấp nhận trao đổi tự động các dữ liệu thuế khóa, cảnh giác với việc lập trụ sở của các công ty offshore và chấp nhận các nguyên tắc của OCDE đối với thủ thuật tối ưu thuế của các doanh nghiệp.
Tuy nhiên, "danh sách 17" có thật sự công minh không ? Xã luận của Les Echos đưa ra ba lý do. Thứ nhất, chỉ có một quốc gia cùng bị cả Châu Âu và khối G20 "vạch mặt chỉ tên" là Trinidad và Tobago. Thứ hai, danh sách Châu Âu cũng nhắm vào vài quốc gia kém phát triển, không được biết đến như thiên đường thuế (Namibia, Mông Cổ…). Tunisia có mặt trong danh sách nhưng các nước và vùng tự trị trên thế giới thuộc Liên Hiệp Anh lại được chừa ra, vào thời điểm chỉ một năm đến Brexit.
Thứ ba, mức độ tin cậy của công trình mà Bruxelles tiến hành có lẽ sẽ mạnh mẽ hơn nếu các nước Châu Âu cảm thấy rằng một công việc điều hòa (theo cả hai hướng và không chỉ bằng cách căn chỉnh các nước được cho là thấp hơn theo tiêu chuẩn Pháp, một trong những nước phát triển nhất) đang được tiến hành liên quan đến cạnh tranh thuế khóa ngay trong nội bộ Liên Hiệp (Hà Lan, Ireland, Luxemburg).
Vậy tại sao danh sách thiên đường thuế không có bất kỳ thành viên nào của Liên Hiệp Châu Âu ? Theo giải thích chính thức, được nhật báo Le Figaro trích dẫn, "trên lý thuyết, khối 28 nước đều tôn trọng kỷ luật Châu Âu". Tuy nhiên, theo bài viết "Danh sách thiên đường thuế nhưng chưa phải là bản cuối" của nhật báo Libération, số lượng các nước bị liệt vào danh sách thiên đường thuế đã bị giảm đi sau nhiều cuộc tranh luận dữ dội mang tính chất ngoại giao giữa 28 bộ trưởng tài chính. Một nghị sĩ Châu Âu Pháp tìm cách giảm bớt những lời chỉ trích khi phát biểu : "Đây là cơ sở đầu tiên, các danh sách sẽ còn thay đổi".
Cuối cùng, bên cạnh "danh sách đen" gồm 17 thiên đường thuế còn có "danh sách xám"gồm 47 nước hoặc vùng lãnh thổ cần theo dõi. Anh Quốc chấp nhận để nhiều hòn đảo như đảo Man, Jersey, Guernesey, Bermuda và quần đảo Caimans trong danh sách xám. Tương tự, Pháp để tên đảo Nouvelle-Calédonie.
47 nước và vùng lãnh thổ này (trong đó có Thụy Sĩ, Maroc, Qatar, Hồng Kông và Thổ Nhĩ Kỳ) có 6 tháng để điều chỉnh nhằm tránh bị liệt vào danh sách đen năm 2018. Nhiều tổ chức phi chính phủ như Oxfam muốn đưa vào "danh sách xám" một số nước Liên Hiệp Châu Âu, như Ireland, Luxemburg, Hà Lan và Malta. Điều ngạc nhiên là Hoa Kỳ, hoặc ít nhiều là hai thành trì bí mật Delaware và Wyoming, lại không bị liệt vào bất kỳ danh sách nào.
Tây Ban Nha bỏ lệnh bắt Châu Âu đối với cựu lãnh đạo vùng Catalunya
Theo dự kiến, ngày 14/12/2017, ngành tư pháp Bỉ có thể sẽ công bố quyết định có dẫn độ ông Carles Puigdemont và bốn cựu bộ trưởng vùng Catalunya về Tây Ban Nha hay không, thì Madrid bất ngờ tuyên bố rút mọi lệnh bắt Châu Âu nhắm vào năm quan chức này.
Tuy nhiên, theo nhật báo Libération, thẩm phán điều tra thuộc Tòa Án Tối Cao tại Madrid vẫn duy trì lệnh bắt Tây Ban Nha, có nghĩa là nếu về nước, năm cựu quan chức này vẫn sẽ bị bắt. Trong khi đó, cả năm ông đều là ứng viên trong cuộc bầu cử cấp vùng sẽ diễn ra vào ngày 21/12. Ông Puigdemont từng hy vọng sẽ giành chiến thắng để giữ lại chiếc ghế chủ tịch vùng.
Les Echos đánh giá, quyết định bất ngờ thay đổi chiến lược của tư pháp Tây Ban Nha được cho là tránh tham gia vào cuộc tranh luận với tư pháp Bỉ. Bruxelles không công nhận những tội liên quan đến nổi loạn và ly khai như tư pháp Tây Ban Nha.
Dời sứ quán sang Jérusalem, Trump khuấy động chảo lửa Trung Đông
Tổng thống Donald Trump có thông báo dời sứ quán Mỹ tại Israel từ Tel-Aviv đến Jerusalem hay không, một trong những lời hứa trong chiến dịch tranh cử ? Quyết định này của tổng thống Mỹ rất có thể sẽ gây ra một làn sóng bất bình trong thế giới Ả Rập Hồi giáo.
Thậm chí, theo Le Figaro, "Trump đang đùa với lửa về quy chế gây tranh cãi đối với Jerusalem"vì tổng thống Mỹ "muốn chứng tỏ không bị ràng buộc bởi hiện trạng này vì đã không mang lại bất kỳ thay đổi nào từ vài thập kỷ nay".
Libération cho biết "Sứ quán Mỹ ở Jerusalem : Trump liên tục gọi điện sang Trung Đông" để thông báo "ý định tiến thêm một bước trong dự án dời sứ quán Mỹ tại Israel". Nhiều quan chức cao cấp Trung Đông lần lượt bày tỏ quan ngại sâu sắc, như phát biểu của giáo chủ Mahmoud Abbas của Al Azhar, cơ quan Hồi giáo tối cao, nằm ở thủ đô Cairo : "Cánh cửa địa ngục sẽ mở ra đối với phương Tây ngay khi quyết định chuyển sứ quán được công bố", đồng thời ông nhấn mạnh đến "những hậu quả nguy hiểm của một quyết định như vậy đối với tiến trình hòa bình, an ninh và ổn định trong vùng và trên thế giới".
Quyết định của tổng thống Mỹ, mà Israel mong muốn, lại khiến Liên Hiệp Châu Âu lo ngại. Tổng thống Pháp nhắc lại là "vấn đề quy chế của Jerusalem phải được giải quyết trong khuôn khổ đàm phán hòa bình giữa Israel và Palestine". Cộng đồng quốc tế không công nhận chủ quyền của Israel trên toàn bộ thành phố Jerusalem.
Bất bình đẳng đe dọa các thành tựu kinh tế của Châu Á
Liên quan đến Châu Á nhưng trên lĩnh vực xã hội, hơn 40% dân số Châu Á thoát khỏi cảnh nghèo từ hơn hai thập kỷ qua nhờ nguyên tắc "làm việc nhiều hơn để có thể giầu có".
Tuy nhiên, hơn 90% người dân Trung Quốc và hơn 1/2 số người dân Philippines cho rằng cách biệt về thu nhập ở trong nước là rất nghiêm trọng. Theo báo cáo của Ngân Hàng Thế Giới, được nhật báo kinh tế Les Echos trích dẫn, tại Indonesia, 90% người được hỏi cho rằng đã đến lúc tấn công vào các bất bình đẳng. Tại Việt Nam, 8/10 người dân tỏ ra lo lắng về sự chênh lệnh trong tiêu chuẩn sống.
Ngân Hàng Thế Giới cảnh báo hố sâu bất bình đẳng tăng nhanh, phần lớn ở các nước đang phát triển tại Châu Á-Thái Bình Dương đang đe dọa đến nền tảng thành công kinh tế của vùng này.
Nước Pháp "tạm biệt và cảm ơn" Jean d’Ormesson
Các nhật báo Pháp đều mượn tựa đề cuốn sách được xuất bản năm 1976, như là lời từ biệt với tiểu thuyết gia, viện sĩ hàn lâm Jean d’Ormesson qua đời đêm 04/12/2017 ở tuổi 92.
Với nhật báo Le Monde, Jean d’Ormesson trước hết là một nhà văn tài ba, lý thú và là một người ngưỡng mộ những tác giả lớn khác. Với bài xã luận của La Croix, người đàn ông này yêu cuộc sống và ông biết chia sẻ tình yêu này với người khác. Ông nói chuyện với mọi người bằng những lời lẽ tử tế, hóm hỉnh và chân thành, cả trong đời tư lẫn trước công chúng.
Trên Le Figaro, chân dung của Jean d’Ormesson chiếm trọn trang nhất với lời "Tạm biệt và cảm ơn" người viết xã luận của nhật báo thiên hữu trong suốt gần 50 năm. Với Le Figaro, ngoài yêu Chateaubriand, Homère, Paul-Jean Toulet và Aragon, viện sĩ hàn lâm Jean d’Ormesson còn yêu ánh nắng mặt trời, biển cả, những cô gái xinh đẹp, chính trị và nghệ thuật đối thoại. Le Figaro dành 10 trang báo để tưởng nhớ người cộng sự, "một quý ông luôn mang lại hạnh phúc", "một viện sĩ hàn lâm biểu tượng của Viện Hàn Lâm Pháp".
Thu Hằng
Bộ hồ sơ tài chính mới bị rò rỉ đã cho thấy cách tầng lớp siêu giàu và đầy quyền lực, gồm cả công ty đầu tư của Nữ hoàng Anh, đã đầu tư tiền vào các "thiên đường thuế".
Rò rỉ cho thấy 10 triệu bảng tiền của Nữ hoàng được đầu tư ở hải ngoại
Bộ trưởng Thương mại trong chính phủ của Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng bị phát hiện có cổ phần trong một công ty làm ăn với chính những người Nga bị Mỹ trừng phạt.
Vụ rò rỉ, được đặt tên Hồ sơ Thiên đường, gồm tới 13,4 triệu văn bản, đa số là của một công ty hàng đầu về tài chính bình phong hải ngoại.
Chương trình BBC Panorama tham gia cùng gần 100 cơ quan truyền thông điều tra kho tài liệu này.
Giống như vụ Hồ sơ Panama năm 2016, các văn bản lần này cũng do tờ báo Đức Süddeutsche Zeitung thu thập.
Tờ báo này đã nhờ tới Hiệp hội Phóng viên điều tra Quốc tế (ICIJ) phụ trách cuộc điều tra.
Các tiết lộ mới nhất hôm Chủ nhật 5/11 chỉ mới là một phần nhỏ, và những tuần tới, các báo sẽ còn công bố chi tiết hồ sơ tài chính và thuế của nhiều cá nhân và công ty bị nêu trong kho dữ liệu.
Chúng cho thấy nhiều chính trị gia, công ty đa quốc gia, người nổi tiếng, người giàu có đã dùng mạng lưới phức tạp của các quỹ, công ty bình phong để giấu tiền khỏi sở thuế hoặc che giấu các thương vụ của họ.
Đa số các thương vụ này không phạm luật.
Bất động sản của Nữ hoàng Anh có khoản đầu tư nhỏ ở BrightHouse
Vì sao dính líu Nữ hoàng Anh ?
Hồ sơ Thiên đường cho thấy khoảng 10 triệu bảng tiền của Nữ hoàng Anh từng được đầu tư tại lãnh thổ ưu đãi hoặc không đánh thuế.
Tiền được Duchy of Lancaster cho vào các quỹ ở Quần đảo Cayman và Bermuda.
Duchy of Lancaster là nơi cung cấp thu nhập cho Nữ hoàng, và quản lý các khoản đầu tư cho bất động sản 500 triệu bảng của Nữ hoàng.
Các khoản đầu tư này đều hợp pháp, và không có bằng chứng là Nữ hoàng không đóng thuế. Nhưng có thể có câu hỏi liệu Hoàng gia Anh có nên đầu tư ở các "thiên đường thuế" hay không.
Có những khoản đầu tư nhỏ vào nhà bán lẻ BrightHouse, từng bị tố cáo bóc lột người nghèo, và chuỗi cửa hàng Threshers, sau này phá sản và nợ 17,5 triệu bảng tiền thuế.
Duchy of Lancaster nói họ không dính líu các quyết định của các quỹ, và không có bằng chứng là Nữ hoàng biết về các khoản đầu tư cụ thể nhân danh bà.
Khó xử cho Ross và Trump ?
Ông Wilbur Ross từng giúp ông Donald Trump thoát khỏi phá sản hồi thập niên 1990 và được bổ nhiệm làm bộ trưởng thương mại dưới thời Tổng thống Trump.
Tài liệu cho biết ông Ross vẫn có lợi ích trong một công ty tàu biển thu hàng triệu đôla mỗi năm nhờ vận chuẩn dầu khí cho một công ty năng lượng Nga. Cổ đông công ty này có con rể Tổng thống Nga Vladimir Putin và hai người bị Mỹ trừng phạt.
Sẽ lại có câu hỏi về mối liên hệ giữa Nga và nhóm cố vấn của ông Donald Trump.
Chính quyền của ông Trump đã dính cáo buộc rằng Nga đồng lõa để tác động cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2016. Ông Trump đã gọi cáo buộc là "tin giả".
Rò rỉ tài liệu từ đâu ?
Đa phần dữ liệu là từ một công ty pháp lý đặt ở Bermuda, Appleby. Họ giúp khách hàng ở các khu vực có mức thuế thấp hoặc bằng không.
Tờ báo Süddeutsche Zeitung lấy được tài liệu của công ty này, và các công ty chủ yếu ở khu vực Caribê. Tờ báo không cho biết nguồn cung cấp.
Các cơ quan truyền thông tham gia điều tra nói việc này có lợi cho công chúng vì tài liệu rò rỉ từ các thiên đường thuế thường bộc lộ những sai phạm.
Công ty Appleby phản hồi rằng "không có bằng chứng sai phạm về chúng tôi hay khách hàng".
Một số tin liên quan công bố hôm 5/11
Một cố vấn của Thủ tướng Canada Justin Trudeau dính líu các khoản đầu tư hải ngoại, có thể khiến Canada thiệt hàng triệu đôla tiền thuế.
- Rò rỉ đặt câu hỏi về Stephen Bronfman, người gây quỹcho đảng của ông Trudeau, và cũng là bạn thân của ông.
- Nhà tài trợ của đảng Bảo thủ Anh, Lord Ashcroft, đã bỏ qua các quy định về việc quản lý đầu tư hải ngoại, theo tài liệu rò rỉ. Ông đã cho Quỹ Punta Gorda ở Bermuda các tài sản trị giá hàng trăm triệu đôla năm 2000. Hồ sơ Thiên đường cho thấy ông thỉnh thoảng ra quyết định mà không hỏi viên chức của quỹ.
- Hồ sơ Thiên đường cũng đặt câu hỏi ai kiểm soát câu lạc bộ bóng đá Everton FC và liệu quy định của Premier League có bị phá vỡ không.
Farhard Moshiri bán cổ phần Arsenal năm 2016 để mua gần 50% Everton. Nhưng rò rỉ cho thấy cổ phần gốc của ông ở Arsenal là "quà" của đại gia Alisher Usmanov, người kiểm soát 30,4% Arsenal.
Điều này đặt câu hỏi phải chăng tiền của ông Usmanov nay ở trong Everton. Ông Moshiri đã bác bỏ cáo buộc tiền này là quà.
Thuật ngữ "tài chính hải ngoại" là gì ?
Tóm gọn lại, đó là nơi nằm ngoài kiểm soát một quốc gia, để công ty hay cá nhân có thể chuyển tiền, tài sản, lợi nhuận nhằm tranh thủ thuế thấp.
Chúng thường được gọi là "thiên đường thuế" hay trong ngành thì gọi là "trung tâm tài chính hải ngoại". Đó thường là các hòn đảo nhỏ, ổn định, bí mật, có những mức độ kiểm tra sai phạm khác nhau.
Vương quốc Anh có vai trò lớn, một phần vì nhiều lãnh thổ hải ngoại của Anh chính là "trung tâm tài chính hải ngoại". Và còn vì nhiều luật sư, kế toán, ngân hàng ngồi ở London và làm cho ngành công nghiệp này.
Brooke Harrington, tác giả cuốn Capital Without Borders : Wealth Managers and the One Percent, cho rằng tài chính hải ngoại chỉ dính líu tới .001% người giàu toàn thế giới. Những tài sản khoảng 500.000 đôla cũng là quá nhỏ, không đủ để đóng các khoản phí.
Nhóm điều tra Hồ sơ Thiên đường (BBC Panorama)
