Tổng thống Trump ban sắc lệnh cấm đầu tư vào các công ty có dính líu tới quân đội Trung Quốc

VOA, 14/11/2020

Chính quyền Tổng thống Trump hôm thứ Năm ban hành một sắc lệnh hành pháp, cấm các khoản đầu tư của Mỹ vào các công ty Trung Quốc mà Washington xác định là thuộc quyền sở hữu hoặc kiểm soát của quân đội Trung Quốc, tăng sức ép đối với Bắc Kinh sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ.

Trụ sở của China Telecom ở Bắc Kinh. China Telecom là một trong các công ty sẽ bị tác động bởi sắc lệnh của Tổng thống Trump ký ngày 12/11/2020, cấm đầu tư Mỹ vào các công ty dính líu tới quân đội TQ. Ảnh chụp ngày 11/8/2020. Reuters/Tingshu Wang/File Photo

Reuters là hãng tin đầu tiên tường trình về sắc lệnh có thể tác động tới một số công ty lớn nhất Trung Quốc đã lên sàn chứng khoán, kể cả China Telecom, China Mobile và công ty sản xuất thiết bị giám sát Hikvision.

Động thái này làđể cấm cản các công ty đầu tư của Mỹ, các quỹ hưu trí và các công ty khác của Mỹ, mua cổ phần của 31 công ty Trung Quốc màđầu năm nay bị Bộ Quốc phòng Mỹ xác định là do quân đội Trung Quốc hậu thuẫn.

Sắc lệnh mới bắt đầu có hiệu lực từ ngày 11/1/2021.

"Trung Quốc đang tăng cường khai thác vốn tư bản Mỹđể phát triển và hiện đại hóa quân đội, tình báo và các cơ quan an ninh khác của Trung Quốc", lệnh do Tòa Bạch Ốc ban hành nói.

Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington không trả lời tức thời yêu cầu bình luận của Reuters.

Công ty China Telecom nói công ty này dự kiến sắc lệnh của Mỹ sẽ tác động tới giá cổ phần của công ty, vốn đã giảm 7,8% trên thị trường Hong Kong vào cuối ngày giao dịch thứ Sáu 13/11.

Một công ty viễn thông khác, China Unicorn Hong Kong Ltd, nói trong các công ty bị tác động bởi sắc lệnh mới có công ty mẹ của họ, là China United Network Communications Group Co Ltd.

Cố vấn thương mại của Tòa Bạch Ốc, ông Peter Navarro, nói với các phóng viên trong một cuộc điện đàm :

"Đây là một sắc lệnh có tính bao quát được thiết kếđể chặn nguồn vốn tư bản Mỹđầu tư vào các hoạt động quân sự hóa Trung Quốc".

Sắc lệnh này là sáng kiến về chính sách quan trọng đầu tiên của Tổng thống Donald Trump từ khi ông bịđối thủ bên Đảng Dân chủ Joe Biden đánh bại trong cuộc bầu cử ngày 3//11. Ông Trump đã ra dấu hiệu cho thấy ông sẽ tận dụng những tháng cuối cùng trong nhiệm kỳ của ông để tấn công Trung Quốc, dù rằng ông có vẻ như tập trung mọi nỗ lực vào việc thách thức kết quả bầu cử.

Ông Biden chưa vạch ra một chiến lược đối với Trung Quốc nhưng tất cả mọi chỉ dấu đều cho thấy ông Biden sẽ tiếp tục cứng rắn với Bắc Kinh.

*********************

Tổng thống Trump cấm Mỹ đầu tư vào các doanh nghiệp có liên hệ với quân đội Trung Quốc

Minh Anh, RFI, 13/11/2020

Trong khuôn khổ chiến lược cản trở đà đi lên thành siêu cường của Trung Quốc, ngày 12/11/2020, tổng thống Mỹ Donald Trump ban hành sắc lệnh cấm các doanh nghiệp Mỹ đầu tư vào các hãng, công ty Trung Quốc có liên hệ với quân đội nước này. Bắc Kinh ngay lập tức lên tiếng phản đối.

Tổng thống Donald Trump cấm Mỹ đầu tư vào công ty Trung Quốc nào có liên hệ với quân đội, đặc biệt là các doanh nghiệp trong lĩnh vực viễn thông và các ngành công nghệ mới.  AP - Mark Schiefelbein

Theo AFP, sắc lệnh của nguyên thủ quốc gia Mỹ nêu rõ lệnh cấm sẽ có hiệu lực ngay từ ngày 11/01/2021, tức 9 ngày trước khi ông chính thức rời Nhà Trắng, nhường quyền lãnh đạo cho tổng thống tân cử Joe Biden. Vẫn theo văn bản này, những công dân Mỹ nào có phần hùn và các lợi ích tài chính khác trong số 31 doanh nghiệp Trung Quốc nằm trong danh sách bị cấm có thời hạn đến tháng 11/2021 để sang nhượng cổ phần.

Trong sắc lệnh, tổng thống Trump khẳng định Trung Quốc "ngày càng lợi dụng đầu tư của Mỹ để phát triển và hiện đại hóa các hoạt động quân sự, các cơ quan tình báo và nhiều hệ thống an ninh khác, cho phép nước này trực tiếp đe dọa" đến Mỹ và đội quân của Mỹ đồn trú ở nước ngoài.

Vẫn theo chủ nhân Nhà Trắng, tiền của công dân Mỹ đầu tư trong những doanh nghiệp nằm trong "danh sách đen" của Mỹ, cho phép Bắc Kinh cải tiến các loại vũ khí hủy diệt hàng loạt và tiến hành cuộc chiến tin tặc "chống lại nước Mỹ và người dân Mỹ".

Bắc Kinh hôm nay, 13/11/2020, đã có phản ứng mạnh mẽ, tố cáo Washington "lạm dụng quyền hạn Nhà nước để tấn công một cách vô cớ các doanh nghiệp Trung Quốc".

AFP nhắc lại, các doanh nghiệp Trung Quốc bị Tư pháp Mỹ nhắm đến là những công ty nhà nước và tư nhân hoạt động trong các lĩnh vực hàng không, vận tải hàng hải, xây dựng, viễn thông và nhất là các ngành công nghệ mới.

Minh Anh

***********************

Bắc Kinh : Bãi nhiệm các nghị sĩ đối lập Hồng Kông là "bài thuốc tốt"

Anh Vũ, RFI, 13/11/2020

Theo AFP, hôm 12/11/2020, Trung Quốc khẳng định việc bãi nhiệm bốn nghị sĩ ủng hộ dân chủ của Hồng Kông là "phương thuốc tốt" cho đặc khu hành chính, đồng thời cho rằng đó không phải là công việc của chính phủ các nước khác.

Nghị sĩ ủng hộ dân chủ Claudia Mo tay cầm dù vàng, biểu tượng của phong trào đấu tranh Occupy Central, tay cầm lá thư từ nhiệm. Hồng Kông, Trung Quốc, ngày 12/11/2020.  Reuters – Tyrone Siu

Ngày 11/11/2020, tại Hội Đồng Lập Pháp ( LegCo) của Hồng Kông, bốn nghị sĩ ủng hộ dân chủ đã bị bãi nhiệm theo chỉ đạo của Bắc Kinh. Toàn bộ 15 nghị sĩ đối lập ngay lập tức đồng loạt từ nhiệm để phản đối quyết định trên.

Liên quan đến sự kiện vừa xảy ra, cơ quan đại diện bộ Ngoại Giao Trung Quốc tại Hồng Kông, hôm qua đã ra thông cáo đánh giá quyết định loại các nghị sĩ đối lập ra khỏi cơ quan lập pháp địa phương "là liều thuốc tốt, mở ra một chương mới bảo đảm cho hành pháp Hồng Kông vận hành tốt" và để bảo đảm cho "Hồng Kông được tự trị tốt hơn".

Quyết định bãi nhiệm các nghị sĩ đối lập Hồng Kông đã gây phản đối gay gắt từ nhiều nước như Anh, Canada và Liên Hiệp Châu Âu, coi đó là bằng chứng các quyền tự do dân chủ tại Hồng Kông đang bị xói mòn nghiêm trọng.

Trong thông cáo ngoại giao nêu trên, Bắc Kinh cũng phản bác chỉ trích của các nước, cói đó là hành động can thiệp vào công việc nội bộ của Hồng Kông, cũng như của Trung Quốc.

Mới đây, để đáp lại việc áp dụng luật an ninh quốc gia tại Hồng Kông, Luân Đôn đã ra luật cho phép cấp hộ chiếu hải ngoại cho người Hồng Kông và giảm nhẹ các điều kiện nhập cảnh với người dân vùng đất thuộc địa cũ của Anh Quốc. Hành động này của Luân Đôn đã khiến Bắc Kinh bực tức.

Hiện tại, sau vụ bãi nhiệm và từ nhiệm của các nghị sĩ ủng hộ dân chủ, Nghị Viện Hồng Kông coi như không còn đối lập, chỉ còn 2 nghị sĩ không thuộc phe ủng hộ Bắc Kinh, nhưng cũng không đứng về phe dân chủ.

Anh Vũ

***********************

Trump ra đi có thể làm Đài Loan mất một đồng minh

Tú Anh, RFI, 13/11/2020

Từ khi tổng thống Thái Anh Văn đắc cử nhiệm kỳ hai, phủ nhận quan điểm một nước Trung hoa duy nhất của Bắc Kinh, nguy cơ Đài Loan bị Trung Quốc tấn công ngày càng tăng. Trong bối cảnh căng thẳng đó, nhiều người dân Đài Loan e ngại bị mất một đồng minh vững chắc, tiếc rẻ Donald Trump ra đi đúng vào lúc hải đảo cần Washington hơn bao giờ hết.

Cờ Mỹ và Đài Loan tại một cuộc họp ở Đài Bắc (Đài Loan) ngày 27/03/2018.  Reuters - TYRONE SIU

Theo nhận định của AFP từ Đài Bắc, sự ra đi của Donald Trump có thể làm Đài Loan mất đi một đồng minh quý báu để đối đầu với Hoa Lục. Trong bốn năm qua, tổng thống thứ 45 của Mỹ, với chiến thuật khó lường, thường xuyên đặt Trung Quốc vào thế đối đầu gần như là trên mọi lãnh vực, từ hồ sơ thương mại cho đến y tế (virus corona), từ Hồng Kông cho đến Đài Loan.

Thái độ thách thức Trung Quốc và tăng cường quan hệ với Đài Bắc làm cho nhiều người dân hải đảo mến phục Donald Trump, vì trước đến nay chưa có lãnh đạo một cường quốc nào ủng hộ Đài Loan một cách kiên quyết như tổng thống mãn nhiệm Hoa Kỳ.

Quan hệ Mỹ-Đài được thắt chặt với sự kiện khởi đầu vào năm 2016, khi tổng thống Thái Anh Văn gọi điện chúc mừng Donald Trump vừa đắc cử. Tiếp theo đó, tổng thống Mỹ lần lượt hơn 10 lần bật đèn xanh cung cấp vũ khí và thiết bị quân sự cho Đài Loan tổng cộng 18 tỷ đôla Mỹ, gần đây nhất là tên lửa diệt hạm và máy bay tự hành MQ-9 sát thủ "Reaper".

Mùa hè vừa qua, bộ trưởng Y Tế Mỹ đã đến Đài Loan. Đây là chuyến viếng thăm Đài Loan đầu tiên của một bộ trưởng Mỹ từ năm 1979, từ khi Mỹ đoạn giao với Đài Bắc để bang giao với Bắc Kinh.

Theo góc nhìn từ Đài Loan, với tổng thống Donald Trump, Washington ủng hộ Đài Bắc trên trường quốc tế, trong khi Bắc Kinh tìm cách chiêu dụ những nước còn bang giao với Đài Loan và tiếp tục ngăn chận hải đảo trở lại Tổ Chức Y Tế Thế Giới .

Thật ra về xã hội, những nỗ lực của Đài Loan về nữ quyền, về quyền của người đồng tính và chuyển giới đi theo xu hướng tự do không khác gì đảng Dân chủ của Joe Biden. Tổng thống Thái Anh Văn cũng nhanh chóng chúc mừng tổng thống tân cử của Mỹ.

Liệu Biden có tiếp tục ủng hộ Đài Loan như Trump ?

Theo những nhà quan sát như Sung Wen Ti, Đại Học Quốc Gia Úc, khả năng tổng thống Đài Loan đàm đạo trực tiếp chia vui với Joe Biden sẽ khó xảy ra như với Donald Trump. Michael Mazza của American Enterprise Institute, khi được AFP đặt câu hỏi, cũng cho rằng mối ưu tư lớn nhất của Đài Loan là sợ Joe Biden sẽ "giữ khoảng cách" với Đài Bắc, để có thể "duy trì hợp tác với Bắc Kinh trên hồ sơ biến đổi khí hậu và hạn chế phổ biến vũ khí hạt nhân".

Trái lại, một số chuyên gia cho rằng tại Hoa Kỳ, có một sự đồng thuận cân bằng quan hệ với Bắc Kinh và Đài Bắc.

Trong bối cảnh Trung Quốc bị xem là mối đe dọa từ quân sự đến kinh tế, thời kỳ Mỹ tìm mọi cách để làm hài lòng Bắc Kinh đã qua rồi.

Donald Trump đã tiến khá xa trong quan hệ tay ba, theo nhận định của chuyên gia quốc phòng Đài Loan Su Tzu Yun : Hoa Kỳ đã xem Trung Quốc là thách thức quan trọng nhất tại Châu Á, đã thúc giục các nước đồng minh cùng hợp sức ngăn chận sức mạnh của Hoa Lục. Chính Joe Biden cũng gọi Tập Cận Bình là "côn đồ".

Nói cách khác, Đài Loan không nên sợ thiếu Donald Trump : Chính sách của Mỹ đối đầu với Trung Quốc sẽ không thay đổi, chuyên gia quốc phòng Đài Loan Su Tzu Yun kết luận.

*********************

Nghị Viện Hồng Kông không còn đối lập, Mỹ đe dọa trừng phạt Trung Quốc

Thụy My, RFI, 12/11/2020

Ngày 11/11/2020, Hoa Kỳ đe dọa sẽ có những biện pháp trừng phạt mới đối với Trung Quốc, vì Bắc Kinh đã "vi phạm một cách nghiêm trọng" quyền tự trị của Hồng Kông, khi tước quyền của bốn dân biểu thuộc phe dân chủ.

Các nghị sĩ Hồng Kông thuộc phe ủng hộ dân chủ vẫy tay chào các phóng viên sau khi nộp đơn từ chức tập thể. Hồng Kông, Trung Quốc, ngày 12/11/2020.  Reuters – Tyrone Siu

Ông Robert O’Brien, cố vấn an ninh quốc gia của tổng thống Mỹ Donald Trump, tuyên bố : "Các hành động mới đây của Bắc Kinh nhằm loại bỏ các dân biểu ủng hộ dân chủ khỏi Nghị Viện Hồng Kông rõ ràng cho thấy đảng Cộng Sản Trung Quốc đã vi phạm trắng trợn các cam kết quốc tế".

Ông nói thêm, Hoa Kỳ sẽ tiếp tục "nhận diện và trừng phạt những người có trách nhiệm trong việc triệt tiêu tự do của Hồng Kông".

Về phần ngoại trưởng Anh Dominic Raab, ông nhấn mạnh, việc trục xuất bốn dân biểu là tấn công vào các quyền tự do của Hồng Kông đã được nêu trong Tuyên bố chung Anh-Trung, làm hoen ố tên tuổi Trung Quốc và ảnh hưởng đến sự ổn định lâu dài của Hồng Kông.

Đức, chủ tịch luân phiên Liên Hiệp Châu Âu, cũng chỉ trích Trung Quốc muốn phá hoại đa nguyên và tự do ngôn luận, đòi Bắc Kinh phải tôn trọng quyền tự chủ của Hồng Kông như đã cam kết với quốc tế.

Hôm thứ Hai, Washington đã trừng phạt thêm bốn quan chức, trong đó có Lưu Tứ Huệ (Edwina Lau) phụ trách bộ phận an ninh của cảnh sát Hồng Kông và Lý Giang Chu (Li Jiangzhou), phó giám đốc văn phòng an ninh quốc gia của Trung Quốc tại Hồng Kông. Những người này bị cấm nhập cảnh và phong tỏa tài sản, nếu có, tại Hoa Kỳ.

Hôm qua, bốn dân biểu thuộc phe dân chủ đã bị bãi nhiệm, sau khi Bắc Kinh thông qua một nghị quyết cho phép chính quyền Hồng Kông tước quyền các dân biểu bị cho là đe dọa đến an ninh quốc gia. Ngay sau đó, toàn bộ các dân biểu ủng hộ dân chủ Hồng Kông loan báo từ chức.

Đây là đòn mới nhất đánh vào phe dân chủ, vốn đã bị tấn công liên tục từ khi Trung Quốc áp đặt luật an ninh quốc gia mới lên Hồng Kông. Nhiều nhà đấu tranh bị bắt, số khác phải đi lưu vong.

Chuyên gia Jean-Philippe Beja nhận định trên RFI : "Các dân biểu dân chủ đã hành động đúng khi từ chối tham gia trò hề này, vì rõ ràng Bắc Kinh không còn chấp nhận bất kỳ một tiếng nói phản biện nào. Chính Bắc Kinh quyết định việc siết lại không chỉ chính quyền Hồng Kông, mà nay cả Nghị Viện, và cấm đoán mọi hình thức đối lập hợp pháp. Sự kiện này vô cùng trầm trọng. Trong những điều kiện như thế, đúng là phải tự hỏi sự hiện diện của đối lập liệu có ích lợi gì".

Thụy My

Tư pháp Canada mở lại vụ xét thủ tục dẫn độ giám đốc tài chính Hoa Vi sang Mỹ

RFI, 28/09/2020

Ngày 28/09/2020, Tư Pháp Canada mở lại phiên xét xử thủ tục dẫn độ bà Mạnh Vãn Châu (Meng Wanzhou), giám đốc tài chính tập đoàn Hoa Vi (Huawei), sang Hoa Kỳ theo yêu cầu của Tư Pháp Mỹ.

Bà Mạnh Vãn Châu (Meng Wanzhou), giám đốc tài chính Hoa Vi, rời khỏi trụ sở Tòa Án Tối Cao, Vancouver, Canada, ngày 27/05/2020.  AP - JONATHAN HAYWARD

Theo AFP, trong phiên xử dự kiến kéo dài một tuần này, các luật sư của bà Mạnh Vãn Châu sẽ phải chứng minh là tư pháp Mỹ đã nói dối Canada về các tội mà giám đốc tài chính của tập đoàn Hoa Vi bị cáo buộc, cụ thể là những cáo buộc của Mỹ là "sai" và "thiếu yếu tố bối cảnh". Vì vậy, họ sẽ yêu cầu dừng ngay tiến trình xét xử về thủ tục dẫn độ.

Ngoài ra, đội ngũ luật sư của bà Mạnh Vãn Châu có thể sẽ chứng minh rằng chính quyền Canada và Mỹ đã câu kết với nhau để tập hợp bằng chứng và thẩm vấn thân chủ của họ trong vòng nhiều giờ khi trung chuyển ở sân bay Vancoucer mà không có luật sư. Bà Mạnh Vãn Châu bị bắt giam từ ngày 01/12/2018 tại Vancouver (Canada), theo yêu cầu của tư pháp Mỹ với cáo buộc lách trừng phạt của Mỹ nhắm vào Iran.

TikTok vẫn được hoạt động tại Mỹ

Tương tự, TikTok, một hồ sơ căng thẳng Mỹ-Trung khác, vẫn chưa được định đoạt. Ngày 27/09, thẩm phán Carl Nicholas đã chặn lệnh của chính quyền tổng thống Mỹ loại ứng dụng này khỏi các kho ứng dụng, chỉ vài giờ trước khi quyết định có hiệu lực sau khi TikTok nộp đơn kháng cáo ngày 18/09. Như vậy, người sử dụng Mỹ vẫn có thể tải được ứng dụng, cũng như những cập nhật của TikTok.

Tuy nhiên, theo AFP, vị thẩm phán do tổng thống Mỹ Donald Trump bổ nhiệm, từ chối đình chỉ lệnh cấm hoàn toàn ứng dụng TikTok, dự kiến có hiệu lực từ ngày 12/11, vì lý do an ninh quốc gia.

Thu Hằng

***********************

Mỹ hạn chế bán công nghệ cho nhà sản xuất vi mạch lớn nhất Trung Quốc

RFI, 27/09/2020

Cuộc chiến công nghệ Mỹ - Trung lại sang một chặng mới. Nhật báo Mỹ The Wall Street Journal hôm qua 26/09/2020 cho biết Washington đã yêu cầu các doanh nghiệp Mỹ phải có giấy phép thì mới được cung cấp công nghệ bán dẫn cho Semiconductor Manufacturing International Corp. (Smic), tập đoàn sản xuất vi mạch lớn nhất của Trung Quốc.

Một vi mạch điện tử.  Ảnh : Wikipedia

Bộ Thương mại Mỹ hôm qua thông báo cho các nhà sản xuất chip điện tử của Mỹ là họ phải xin giấy phép trước khi bán một số công nghệ cho nhà sản xuất thiết bị bán dẫn chính của Trung Quốc. Theo thông báo của bộ Thương Mại, các công nghệ bán dẫn mà các doanh nghiệp Mỹ xuất khẩu cho Smic hoặc các công ty con của tập đoàn này có thể được sử dụng cho các hoạt động quân sự của Trung Quốc.

The Wall Street Journal trích dẫn các nguồn thạo tin theo đó Washington đặc biệt nghi ngờ tập đoàn Smic hỗ trợ cho bộ Quốc Phòng Trung Quốc và chính quyền Donald Trump ngày càng lo ngại về việc Bắc Kinh dựa vào giới doanh nghiệp tư nhân để đạt được các mục tiêu quân sự. 

Smic không chỉ là tập đoàn sản xuất thiết bị bán dẫn lớn nhất của Trung Quốc, mà còn là một trong những doanh nghiệp trọng yếu mà Bắc Kinh dựa vào để thực hiện tham vọng tự chủ về công nghệ bán dẫn. Bắc Kinh đang tìm cách đưa Trung Quốc thoát khỏi sự lệ thuộc vào các nhà sản xuất chip điện tử của nước ngoài, nhất là các doanh nghiệp Mỹ, nhà cung cấp lớn nhất cho Trung Quốc trong lĩnh vực này. Bộ Thương mại Mỹ từ hồi tháng 05/2020 đã có ý định ngăn cản các doanh nghiệp sản xuất thiết bị bán dẫn nước ngoài mua công nghệ của Mỹ.

Thông báo của bộ Thương mại Mỹ liên quan đến Smic được đưa ra trong bối cảnh việc tải ứng dụng chia xẻ video TikTok của tập đoàn Trung Quốc ByteDance, vốn bị cáo buộc làm gián điệp cho Bắc Kinh, trên nguyên tắc sẽ bị cấm sử dụng kể từ tối nay 27/09.

Thùy Dương

Cuộc chiến công nghệ số Mỹ - Trung, nạn nhân không chỉ ở một phía

RFI, 21/08/2020

Cuộc đọ sức Mỹ - Trung từ thương mại lan sang lĩnh vực công nghệ số. Căng thẳng leo thang đang khiến nhiều công ty Mỹ không khỏi lo ngại về chiến lược của Washington.

Trụ sở của tập đoàn công nghệ thông tin Mỹ tại Bắc Kinh, Trung Quốc. Ảnh chụp ngày 04/08/2020.  Reuters – Thomas Peter

Nhất định không để Trung Quốc chiếm thế thượng phong trong lĩnh vực công nghệ, tổng thống Mỹ, Donald Trump quyết loại bỏ các tập đoàn lớn của Trung Quốc ra khỏi thị trường Mỹ. Bằng 2 sắc lệnh công bố đầu tháng 8 cấm cửa hai ứng dụng mạng xã hội của Trung Quốc, Tik Tok và WeChat trên đất Mỹ, ông chủ Nhà Trắng đã dựng một bức tường trên internet. Giới quan sát đặt câu hỏi phải chăng ông Trump đã đánh giá thấp các hiệu ứng phụ có thể khiến các công ty Mỹ cũng phải hứng chịu thiệt hại ?

Cả hai ứng dụng trên đều có công ty mẹ là những người khổng lồ công nghệ thông tin Trung Quốc : Tik Tok thuộc ByteDance, WeChat thuộc Tencent. Có vẻ như đây mới là đích chính của 2 sắc lệnh của tổng thống Trump. Khác với Hoa Vi bị tấn công dồn dập từ hơn một năm trước, hai tập đoàn này cho đến giờ vẫn tạm yên ổn, nhưng đây cũng là hai tập đoàn đối tác làm ăn rất quan trọng của những công ty lớn của Mỹ.

Cả hai quyết định trên chỉ là bề nổi trong một chiến lược lớn hơn, có tên gọi là "mạng sạch – Clean Network". Được ngoại trưởng Mike Pompeo giới thiệu hồi giữa tháng 8, chiến lược này nhằm vào toàn bộ hệ thống hạ tầng cơ sở và nội dung internet, từ mạng 5G đến các ứng dụng di động và cả hệ thống cáp ngầm dưới biển. Theo quan điểm của chính quyền Mỹ hiện nay, một mạng internet "sạch" là một mạng không có sự hiện diện của Trung Quốc trong đó. Ông Mike Pompeo đã tóm tắt mục tiêu là "xây dựng một pháo đài xung quanh hệ thống dữ liệu của các công dân chúng ta sẽ giúp bảo đảm an ninh quốc gia".

Một "pháo đài" Mỹ và bức "trường thành" Trung Quốc.

Washington cũng có chiến lược giống như Bắc Kinh Kinh đã áp dụng từ hơn chục năm nay để kiểm soát mạng thông tin trong nước. Từ đầu những năm 2010, Trung Quốc đã dựng "tường lửa" để lọc các nội dung thông tin đưa vào Trung Quốc. Facebook bị cấm từ 2009. Google cũng rút khỏi Trung Quốc từ năm 2010. Trong điều kiện như vậy, Tencent và ByteBance đã phát triển được một mạng lưới thông tin số lớn mạnh như bây giờ. Cũng cần nói thêm là trong 10 ông lớn công nghệ số của thế giới hiện tại thì có tới 8 của Trung Quốc. Khi những con rồng mới trong ngành công nghệ số đó tấn công vào thị trường Mỹ, thì như một phản ứng tự vệ, thị trường này phải đóng cửa.

Washington tìm cách thuyết phục các nước khác cùng tham gia vào chiến dịch "làm sạcch mạng". Ngoại trưởng Mỹ Pompeo đã từng tuyên bố : "Hoa Kỳ kêu gọi các đồng minh và các đối tác chính phủ, công nghiệp trên toàn thế giới gia nhập làn sóng triều dâng nhằm bảo vệ các dữ liệu thông tin của chúng ta trước sự theo dõi của đảng Cộng Sản Trung Quốc và của những thực thể có tâm địa xấu".

Cuộc chiến công nghệ số với Trung Quốc khiến công ty Mỹ lo lắng

Trong một cuộc họp qua vidéo với các cố vấn của Donald Trump, đại diện các tập đoàn lớn của Mỹ đã cảnh báo nếu sắc lệnh nhằm loại WeChat, liên quan đến công ty mẹ Tencent, các tập đoàn Mỹ có thể sẽ phải bỏ thị trường Trung Quốc.

Apple sẽ không thể bán được iPhone ở Trung Quốc nếu không còn được cài đặt WeChat, ứng dụng được cả tỷ người Trung Quốc sử dụng. Trung Quốc là thị trường chiến lược của nhãn hiệu quả táo, chiếm từ 15% đến 20% số lượng hàng bán ra của Apple.

Nhiều công ty lớn không mấy liên quan đến công nghệ thông tin tham gia cuộc họp với các cố vấn như hãng xe Ford, tập đoàn bán lẻ Walmart hay giải bóng rổ nhà nghề Mỹ NBA cũng tỏ lo lắng. NBA có thể phát sóng các trận đấu của mình ở Trung Quốc là nhờ những hợp đồng béo bở ký với Tencent. Những thương hiệu lớn trong lĩnh vực giải trí như Warner Music Group, Disney hay Riot Games đều ít nhiều có dính tới Tencent trong các hoạt động làm ăn ở Trung Quốc.

Với người Trung Quốc, họ cũng lo lắng không kém. Kiều dân Trung Quốc sống ở Hoa Kỳ thực sự lo với lệnh cấm Wechat, liên lạc của họ với gia đình ở trong nước sẽ bị cắt…

Những khó khăn mà Tencent và ByteDance đang trải qua thì Hoa Vi, ông lớn trong lĩnh vực viễn thông của Trung Quốc, đã nếm trải từ nhiều năm nay. Từ năm 2012, Hoa Vi đã bị Washington coi là mối đe dọa an ninh quốc gia của Hoa Kỳ. Những tháng gần đây, ngoại giao Mỹ đôn đáo thuyết phục các đồng minh gạt tập đoàn Trung Quốc ra khỏi các dự án triển khai mạng viễn thông 5G và Washington đã thành công với Luân Đôn.

Trong lĩnh vực điện thoại thông minh, năm 2019 Hoa Vi đã buộc phải rút khỏi các điện thoại của họ một số ứng dụng của Google. Thế nhưng điều đó không ngăn được tập đoàn Trung Quốc vươn lên thành nhà sản xuất điện thoại thông minh hàng đầu thế giới, theo các số liệu được văn phòng chuyên theo dõi thị trường công nghệ cao và điện thoại thông minh Canalys công bố hôm 30/07/2020.

Từ khi các trừng phạt mới của Mỹ được đưa ra, Hoa Vị bị buộc không được sử dụng các linh kiện, phần mềm liên quan đến công nghệ Mỹ, đặc biệt là các chíp Kirin. Đây là một đòn đau đối với tập đoàn Trung Quốc, vì đó là linh kiện chủ chốt giúp điện thoại của Hoa Vi có thể cạnh tranh về tính năng sản phẩm với Samsung hay Apple.

Thế nhưng trong "chiến thắng" này của Mỹ, cả hai bên đều có nạn nhân. Nhà chế tạo linh kiên điện tử Qualcomm ý thức được rất rõ điều này. Hãng đã cố gắng thuyết phục Nhà Trắng để có thể tiếp tục được cộng tác với Hoa Vi. Lập luận của Qualcomm là các trừng phạt của Mỹ làm hãng bị thất thu không dưới 8 tỷ đô la.

Nhiều ông lớn trong ngành công nghệ khác của Mỹ cũng có lý do phải lo lắng : 25% đến 30% thu nhập của Intel hay Nvidia là từ các đơn hàng của Trung Quốc. Không công ty nào trong số này lại muốn thấy thị trường này bị đóng cửa. ST Microelectronics, một tập đoàn của Châu Âu cũng không khá hơn, đã thừa nhận là các trừng phạt đối với Hoa Vi ảnh hưởng đến hoạt động của họ. Theo một thăm dò do Phòng Thương mại Mỹ-Trung hôm 11/08 gửi đến 100 công ty thành viên của hiệp hội, 86 % trong số này nhận thấy những căng thẳng Mỹ-Trung đã tác động xấu đến các hoạt động của họ.

(Tổng hợp từ le Monde và La Figaro)

Anh Vũ

*******************

Hoa Kỳ chính thức chấm dứt ba hiệp định song phương với Hồng Kông

RFI, 20/08/2020

Hoa Kỳ hôm 19/08/2020 chính thức rút khỏi ba hiệp định song phương về dẫn độ và thuế quan liên quan đến Hồng Kông, theo như quyết định của tổng thống Donald Trump, chấm dứt chế độ ưu đãi dành cho đặc khu này, sau khi Trung Quốc áp đặt luật an ninh quốc gia. Chính quyền Hồng Kông phản đối, cáo buộc Washington dùng đặc khu như một con cờ trong quan hệ với Bắc Kinh.

Lãnh đạo đặc khu hành chính Hồng Kông Lâm Trịnh Nguyệt Nga (Carrie Lam), trong một buổi họp báo về dịch Covid-19, ngày 19/07/2020. Ảnh minh họa.  Reuters - Joyce Zhou

Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, tổng thống Trump hồi tháng Bảy đã ký một sắc lệnh với nhận định Hồng Kông "không còn đủ quyền tự trị để có thể được đối xử khác với Trung Quốc".

Trong khuôn khổ các biện pháp thi hành quyết định của tổng thống, Washington tuyên bố chấm dứt các hiệp định song phương liên quan đến "việc trao trả các tội phạm bị truy nã, giao lại những người bị kết án, và miễn thuế lẫn nhau đối với thu nhập từ các hoạt động vận chuyển hàng hải quốc tế".

Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ nói thêm : "Các biện pháp trên nhấn mạnh sự quan ngại sâu sắc của chúng tôi về quyết định của Bắc Kinh - áp đặt luật an ninh quốc gia, hủy hoại các quyền tự do của người dân Hồng Kông".

Chính quyền Hồng Kông lên tiếng phản đối, cho rằng đây là một sự "thiếu tôn trọng các hiệp định song phương và đa phương", "gây thêm khó khăn cho quan hệ Mỹ-Trung" và cần bị "cộng đồng quốc tế lên án". Phát ngôn viên Hồng Kông nhấn mạnh, việc phát triển giao thông hàng hải giữa Hồng Kông và Hoa Kỳ sẽ bị ảnh hưởng, và "chẳng bên nào có lợi".

Từ đầu tháng Tám, Hoa Kỳ đã trừng phạt 11 nhà lãnh đạo Hồng Kông trong đó có trưởng đặc khu Lâm Trịnh Nguyệt Nga (Carrie Lam). Đồng thời đòi hỏi hàng hóa nhập khẩu từ Hồng Kông phải ghi "sản xuất tại Trung Quốc" mới được bán tại Mỹ.

Về phần mình, tổng thống Mỹ Donald Trump, hôm qua đã ca ngợi nhà tỉ phú truyền thông Lê Trí Anh (Jimmy Lai), bị câu lưu vào tuần trước, là một người "can đảm".

Ông Lê Trí Anh, chủ nhân tờ báo đối lập Apple Daily bị bắt tại nhà vào sáng sớm ngày 10/08/2020, tòa soạn bị 200 cảnh sát bao vây và lục soát. Ngay sau khi được tại ngoại, ông đã đến ngay tòa soạn để khích lệ các phóng viên, nhân viên tờ báo, tuyên bố tiếp tục đấu tranh đến cùng.

Thụy My

Mỹ siết chặt gọng kềm, đe dọa ngôi vị độc tôn của điện thoại thông minh Huawei (VOA, 19/08/2020)

Việc Hoa Kỳ áp đặt các biện pháp chế tài mới, siết chặt lệnh trừng phạt đối với Huawei, có khả năng cắt đứt nguồn cung cấp chip khiến tập đoàn Trung Quốc không tiếp cận được các con chip trên thị trường, đe dọa ngôi vị hàng đầu của Huawei, tập đoàn sản xuất điện thoại thông minh lớn nhất thế giới. Điều này có thể làm gián đoạn nguồn cung công nghệ toàn cầu, các giám đốc điều hành và chuyên gia cảnh báo.

Ảnh chụp ngày 6/3/2019 tại Huawei tại Thẩm Quyến, tỉnh Quảng Đông.

Chính quyền của Tổng Thống Trump mở rộng các lệnh chế tài đối với Huawei hôm thứ Hai 17/8, nghiêm cấm các nhà cung cấp bán chip sản xuất bằng công nghệ của Mỹ cho Huawei, nếu không có giấy phép đặc biệt – qua đó trám lại các lỗ hổng trong lệnh trừng phạt hồi tháng 5, có thể cho phép Huawei tiếp cận công nghệ thông tin từ các bên thứ ba.

Các biện pháp siết chặt cấm vận mới nêu bật sự rạn nứt ngày càng lớn hơn trong các quan hệ Mỹ-Trung giữa lúc Washington hối thúc các chính phủ hãy ngừng sử dụng các thiết bị Huawei, và tố cáo tập đoàn này có thể chuyển dữ liệu cho Bắc Kinh để được sử dụng trong các hoạt động tình báo.

Huawei bác bỏ cáo buộc tố họ làm gián điệp cho Trung Quốc.

Ông Neil Campling, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu TMT tại Mirabaud Securities nhận định :

"Nếu Mỹ cứ tiếp tục bóp nghẹt Huawei, thì ảnh hưởng của các biện pháp chế tài này sẽ lan rộng ra toàn bộ công nghệ bán dẫn, "và chưa biết đòn trả đũa từ Trung Quốc sẽ ra sao, nhưng đây là một rủi ro đáng kể".

Hoạt động kinh doanh của tập đoàn công nghệ khổng lồ Huawei đã sa sút kể từ khi Mỹ đưa tập đoàn này vào sổ đen cách đây một năm.

Các chuyên gia nói nếu Huawei không thể tiếp cận các con chip vì các biện pháp trừng phạt mở rộng của Mỹ, thì kể như "mảng kinh doanh thiết bị cầm tay của họ có thể sẽ tan biến".

Các công ty môi giới khác, gồm JP Morgan, cũng đồng tình với quan điểm này, nói rằng thêm vào đó, sự thể này sẽ mở ra cơ hội cho các công ty như Xiaomi và Apple, tăng thị phần của họ. Huawei không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters.

Những biện pháp mới tác động nặng nề tới Huawei và các nhà cung cấp chip, ít nhất là trong thời gian tới, vì họ phải xin giấy phép đặc biệt để tuân thủ các quy định mới.

Trung Quốc cực lực phản đối Mỹ bóp nghẹt Huawei

Hôm thứ Ba 18/8, sau khi chính quyền Trump tuyên bố thắt chặt hơn nữa các biện pháp hạn chế đối với Huawei, Bắc Kinh nói họ kiên quyết phản đối việc Hoa Kỳ bóp nghẹt tập đoàn công nghệ Huawei.

Lên tiếng trong cuộc họp báo hàng ngày, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên (Zhao Lijian) kêu gọi Hoa Kỳ hãy ngừng hạ uy tín của các công ty Trung Quốc.

Ông Triệu nói chính phủ Trung Quốc sẽ tiếp tục thực hiện tất cả các biện pháp cần thiết để bảo vệ các quyền lợi hợp pháp của các công ty Trung Quốc.

**********************

Mỹ thắt chặt các hạn chế đối với Huawei (VOA, 17/08/2020)

Hôm 17/8, Chính quyền Trump tuyên bố sẽ thắt chặt hơn nữa các hạn chế đối với công ty Huawei của Trung Quốc, nhằm ngăn chặn quyền tiếp cận các con chip thương mại, theo Reuters.

Hôm 17/8, Chính quyền Trump tuyên bố sẽ thắt chặt hơn nữa các hạn chế đối với công ty Huawei của Trung

Các hành động của Bộ Thương mại Hoa Kỳ, được Reuters loan tin trước nhất, sẽ mở rộng các hạn chế như đã công bố vào tháng 5 nhằm ngăn chặn công ty viễn thông khổng lồ của Trung Quốc có được chất bán dẫn nếu không có giấy phép đặc biệt - bao gồm cả các chip của các công ty nước ngoài, vốn được phát triển hoặc sản xuất bằng phần mềm hoặc công nghệ của Hoa Kỳ.

Các nguồn tin cho Reuters biết, chính quyền Trump cũng sẽ liệt thêm 38 chi nhánh Huawei ở 21 quốc gia vào danh sách đen của chính phủ Hoa Kỳ, nâng tổng số lên 152 chi nhánh kể từ khi Huawei bị liệt lần đầu tiên vào tháng 5/2019.

Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross nói với Fox Business rằng những hạn chế đối với con chip do Huawei thiết kế được áp đặt vào tháng 5 "khiến họ phải thực hiện một số biện pháp né tránh. Họ thực hiện hành động này thông qua bên thứ ba," ông Ross nói. "Quy tắc mới nêu rõ rằng bất kỳ việc sử dụng phần mềm của Mỹ hoặc thiết bị chế tạo nào của Mỹ đều bị cấm và cần phải có giấy phép," ông Ross cho biết thêm.

Ngoại trưởng Mike Pompeo cho biết các thay đổi trong quy tắc "sẽ ngăn Huawei lách luật của Hoa Kỳ thông qua sản xuất con chip thay thế và cung cấp chip bán sẵn". Ông nói thêm trong một tuyên bố : "Huawei đã liên tục cố gắng né tránh" các hạn chế của Hoa Kỳ đã áp đặt vào tháng 5.

Bộ Thương mại cho Reuters biết rằng các hành động mới, có hiệu lực ngay lập tức, sẽ ngăn chặn những nỗ lực của Huawei nhằm phá vỡ các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Hoa Kỳ.

Một quan chức Bộ Thương mại nói với Reuters rằng các quy tắc mới này "chứng tỏ rõ rằng chúng tôi đang lật tẩy việc Huawei có thể đang tìm cách mua [các công nghệ Mỹ] từ một công ty thứ ba".

*********************

TT Trump xem xét gây áp lực lên các công ty Trung Quốc (VOA, 16/08/2020)

Tổng thống Donald Trump hôm 15/8 cho biết ông có thể gây áp lực lên các công ty khác của Trung Quốc như Alibaba sau khi có bước đi cấm TikTok, theo Reuters.

Tổng thống Trump trong cuộc họp báo hôm 15/8.

Khi được hỏi tại một cuộc họp báo rằng liệu ông có cân nhắc cấm các công ty nào khác của Trung Quốc như Alibaba hay không, ông Trump trả lời : "Có, chúng tôi đang xem xét những thứ khác".

Ông Trump đã và đang gây áp lực lên các công ty của Trung Quốc như ByteDance khi tuyên bố cấm ứng dụng chia sẻ video TikTok của hãng này ở Hoa Kỳ.

Mỹ hôm 14/8 yêu cầu công ty ByteDance bán hoạt động của TikTok tại Mỹ trong vòng 90 ngày.

Theo Reuters, đây là nỗ lực mới nhất nhằm gây thêm áp lực vì quan ngại về dữ liệu thông tin cá nhân.

Hãng tin Anh nói rằng ông Trump coi việc thay đổi quan hệ thương mại Mỹ - Trung là một trong các chủ đề trọng tâm trong thời kỳ nắm quyền của mình.

Tới nay, Tổng thống Trump đã lên án Trung Quốc và cũng đồng thời ca ngợi việc chính quyền Bắc Kinh mua các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ theo thỏa thuận thương mại đạt được cuối năm ngoái.

**********************

Phản ứng xung quanh lệnh cấm nhắm vào TikTok (VOA, 15/08/2020)

Bất chấp những quan ngại của nhà chức trách Mỹ và giới chuyên môn về tính an ninh-an toàn khi sử dùng ứng dụng TikTok của Trung Quốc, một số người sử dụng, đặc biệt là giới trẻ, xem đây là một công cụ giải trí được yêu thích giúp họ thỏa chí sáng tạo và thể hiện bản thân.

TikTok và WeChat là hai ứng dụng Trung Quốc bị Mỹ đưa vào tầm ngắm

Hôm 6/8, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh hành pháp, cấm các thực thể và công ty Mỹ giao dịch với ByteDance, chủ sở hữu của TikTok Trung Quốc, sau 45 ngày nếu như ByteDance không bán lại TikTok cho một công ty Mỹ.

Lý do chính quyền Trump đưa ra là TikTok ‘có khả năng đánh cắp dữ liệu người dùng Mỹ để phục vụ cho chính phủ Trung Quốc’ và ‘kiểm duyệt nội dung đăng tải theo hướng có lợi cho mục đích tuyên truyền của Đảng cộng sản Trung Quốc’.

Theo các nhà quan sát, sắc lệnh hành pháp này là một sự thay đổi trong lập trường trước đó của ông Trump vốn muốn cấm tiệt ứng dụng này trên lãnh thổ Mỹ. Các cố vấn của ông lo ngại lệnh cấm này sẽ khiến ông Trump mất lòng các cử tri trẻ vốn là người dùng trung thành của TikTok.

Ứng dụng này giúp người dùng tạo ra, đăng tải và xem các video ngắn dưới 15 giây.

Công cụ để ‘sáng tạo’

"Đó là công cụ giúp mình sáng tạo", Emily Hoang, 21 tuổi, sinh viên Đại học George Mason ở bang Virginia, người sử dụng TikTok hàng ngày và có sản phẩm lên tới 2,2 triệu lượt xem, nói với VOA.

Emily thích TikTok vì nó giúp cô ‘thể hiện bản thân’ với bạn bè đồng trang lứa, có chức năng chỉnh sửa video tiện lợi hơn các nền tảng xã hội khác, và phần đông người dùng là giới trẻ.

Về khả năng bị trộm thông tin cá nhân khi dùng TikTok, Emily nói cô ‘không hề nghĩ đến’ nhưng cô hiểu ‘đó là một quan ngại’.

"Nhưng nói một cách công bằng, dữ liệu của người Mỹ bị lấy trộm mỗi ngày, nếu chúng ta lên Amazon và chọn một món hàng nào đó thì thông tin đó sẽ được đánh cắp và chia sẻ cho các mạng xã hội khác mỗi ngày", cô phân tích. "Thành ra chúng ta không thật sự có sự riêng tư cho bất cứ thứ gì chúng ta làm mỗi ngày".

Dù không ủng hộ lệnh cấm, nhưng Emily nói cô không lo vì ‘Lúc nào cũng sẽ có cái mới ra đời. Nếu ứng dụng này không được, thì sẽ có cái khác để thử.’

Đơn thuần giải trí

Một người sử dụng khác tên Lilly Bui, 23 tuổi, sinh viên năm cuối ở Dickonson College, bang Pennsylvania, cho biếtcô ‘không ngại về việc bị đánh cắp dữ liệu cá nhân’ khi dùng TikTok cũng như ‘không thấy có nội dung gì về chính trị hay tuyên truyền cho Trung Quốc mà chỉ thuần túy giải trí’.

"Lên TikTok không phải để nhắn tin hay kết nối với bạn bè mà là đơn thuần để thư giãn", Lilly nói.

Theo người sử dụng này, trong giai đoạn dịch bệnh hiện nay với những nỗi lo lắng, tuyệt vọng, cô vào TikTok nhiều hơn như một cách thoát ra khỏi những điều tiêu cực để nhẹ nhàng đầu óc.

"Bình thường em rất thích cover dance, mà cover dance là nội dung rất phổ biến trên TikTok", Lilly bày tỏ.

"Lúc đầu em cảm thấy buồn khi biết là TikTok sẽ bị cấm ở Mỹ nhưng bây giờ em không chắc là Tổng thống Trump có thực sự cấm được TikTok hay không vì TikTok có thể kiện ngược lại Nhà Trắng", cô cho biết về phản ứng của cô trước lệnh cấm TikTok.

Quan ngại

Dù chưa có bằng chứng cụ thể nào cho thấy TikTok đã cung cấp dữ liệu của người dùng ở Mỹ cho chính phủ Trung Quốc, nhưng có những lo ngại việc này có thể xảy ra vì luật pháp và quy định của Trung Quốc.

"Ấn Độ là một trong những quốc gia xài TikTok nhiều nhất. 43% người dùng TikTok là từ Ấn Độ mà Ấn Độ đã cấm ứng dụng này rồi. Tại sao ? Đó là vì gần đây khi Trung Quốc đụng độ với Ấn Độ ở biên giới thì TikTok đã cho phép dùng ứng dụng này để biết những chuyển động của quân đội Ấn Độ. Nó liên quan tới vấn đề gián điệp và tình báo", Giáo sư-Tiến sĩ Khương Hữu Lộc, một chuyên gia về kinh tế và tài chính ở Texas theo dõi thông tin về TikTok, nhận định trong một cuộc phỏng vấn trước đây với VOA.

Theo Tiến sĩ Lộc, rất nhiều thông tin có giá trị của người dùng có thể được thu thập từ ứng dụng này nhờ những thuật toán, trí tuệ nhân tạo và công cụ sinh trắc theo dõi chặt chẽ những nhu cầu và thị hiếu của người sử dụng.

Các quốc gia khác cũng đang cấm TikTok như Australia, Pakistan hoặc Indonesia, ông cho biết.

Cách đây không lâu, Quốc hội Mỹ đã soạn luật cấm nhân viên liên bang Mỹ không được dùng ứng dụng TikTok của Trung Quốc trên các thiết bị của chính phủ.

Tổng thống Donald Trump lại dọa cắt đứt quan hệ với Trung Quốc

Trung Kiên, Thoibao.de, 22/06/2020

Ngày 18/6, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã không ngần ngại chia sẻ về khả năng cắt đứt quan hệ với Trung Quốc mặc dù cuộc gặp giữa lãnh đạo ngoại giao hai nước mới diễn ra cách đó một ngày tại Hawaii.

Ảnh chụp màn hình bài tweet của Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 18/6

Tổng thống Donald Trump đã viết trên Twitter rằng : "Ông Lighthizer không có lỗi gì khi phát biểu ở Hạ viện vì có lẽ tôi đã không nêu rõ quan điểm, nhưng đương nhiên là Hoa Kỳ vẫn giữ một phương án chính trị, đó là cắt đứt mọi quan hệ với Trung Quốc, với nhiều điều kiện".

Bài tweet của ông Trump được đưa ra trong bối cảnh Đại diện Thương mại Mỹ Robert Lighthizer phát biểu trước Hạ viện rằng, ông không thấy việc tách rời nền kinh tế Mỹ với Trung Quốc là phương án khả thi.

Trong phiên chất vấn ở Ủy ban Tài chính và Thuế vụ (Hạ viện Mỹ), khi được hỏi về quan hệ Mỹ – Trung, Lighthizer nói rằng, vấn đề tách rời nền kinh tế Mỹ với Trung Quốc là vấn đề rất phức tạp. Ông mong đợi sẽ chứng kiến có thêm các chuỗi cung ứng chuyển về Mỹ vì những thay đổi về thuế và quy tắc hành chính, nhưng đồng thời lưu ý, thỏa thuận thương mại Mỹ – Trung sẽ mang đến những thay đổi tích cực đáng kể và khiến Trung Quốc tăng mua hàng hóa, dịch vụ của Mỹ.

Là người đã thương lượng thỏa thuận thương mại mà hai nước ký kết tháng 01/2020, ông Lighthizer đã tỏ vẻ lạc quan, khẳng định rằng Trung Quốc sẽ làm theo đúng các cam kết, nhất là về việc mua rất nhiều nông sản của Mỹ.

Vào giữa tháng 5, Tổng thống Donald Trump đã từng dọa sẽ cắt đứt mọi bang giao với Bắc Kinh, tuyên bố không muốn nói chuyện với chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nữa.

Ảnh chụp màn hình bài tweet của Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 18/6

Trước đó chỉ một ngày, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã gặp ông Dương Khiết Trì, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, nhưng cuộc họp này đã không đủ để làm dịu căng thẳng giữa hai cường quốc hàng đầu thế giới.

Truyền thông quốc tế cho biết cuộc hội đàm giữa ông Mike Pompeo và ông Dương Khiết Trì trên thực tế đã bắt đầu từ tối 16/6 và đã tiếp diễn sang ngày 17/6 trong gần 7 tiếng đồng hồ, một dấu hiệu cho thấy hai bên không giải tỏa được các bất đồng. Điều này cũng được thể hiện qua các thông cáo ngắn ngọn được công bố sau cuộc họp.

Tờ Nhân dân Nhật báo, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc ngày 18/6 đưa tin ông Dương Khiết Trì, Ủy viên Bộ Chính trị và Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác Đối ngoại Trung ương, đã gặp Ngoại trưởng Mike Pompeo trong một cuộc họp kéo dài hai ngày. Trong một bản thông báo chính thức chỉ có một đoạn trong toàn văn 150 chữ, Trung Quốc đưa tin về kết quả của cuộc họp với ngôn từ ngoại giao quen thuộc của Bộ Ngoại giao Trung Quốc để ám chỉ rằng cuộc họp không đạt được kết quả rõ ràng nào và sự bất đồng nghiêm trọng đạt đến mức ai nói người nấy nghe. Toàn văn thông báo của Trung Quốc như sau :

"Trong các ngày 16 đến 17/6, giờ địa phương, Dương Khiết Trì, Ủy viên của Bộ Chính trị Trung ương và Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác Đối ngoại Trung ương, đã nhận lời tham dự một cuộc đối thoại với Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo tại Hawaii. Hai bên đã trao đổi quan điểm sâu sắc về quan hệ Trung – Mỹ và các vấn đề quốc tế và khu vực mà hai bên cùng quan tâm. Hai bên đã nói rõ lập trường của nhau và cho rằng đây là một cuộc đối thoại có tính xây dựng. Hai bên đồng ý hành động để thực hiện nghiêm túc sự đồng thuận mà hai nguyên thủ quốc gia đạt được. Cả hai bên đồng ý tiếp tục duy trì tiếp xúc và liên lạc".

Trang tin Đa Chiều phân tích, thực sự chỉ có ba cụm "từ then chốt" trong bản thông báo chính thức này : "Trao đổi ý kiến sâu sắc", ý nghĩa đằng sau là tranh cãi rất kịch liệt ; "hai bên đã nói rõ lập trường của nhau" nghĩa là hai bên đã nói những điều của họ gần như trong suốt quá trình mà không đạt được bất kỳ sự đồng thuận nào ; cụm từ tích cực duy nhất có thể là "đây là một cuộc đối thoại mang tính xây dựng", nhưng là sự miêu tả về cuộc tiếp xúc ngầm nói rằng nội dung của cuộc nói chuyện là không có sự đồng thuận, vì vậy nó chỉ có thể "tiếp tục duy trì tiếp xúc và liên lạc".

Sau đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên đã tiết lộ nội dung của các cuộc đàm phán. Những gì ông Triệu phát biểu càng phản ánh sự bế tắc của cuộc gặp hiếm hoi giữa Mike Pompeo và Dương Khiết Trì.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên

Theo Triệu Lập Kiên, ông Dương Khiết Trì trong cuộc đối thoại đã làm rõ về thái độ cơ bản của Trung Quốc đối với sự phát triển quan hệ Trung – Mỹ và lập trường về các vấn đề nhạy cảm quan trọng như Đài Loan, Hồng Kông và Tân Cương.

Về quan hệ Trung – Mỹ, Dương Khiết Trì nói rằng sẽ bảo vệ vững chắc an ninh chủ quyền và lợi ích phát triển. Về vấn đề Đài Loan, ông yêu cầu Hoa Kỳ "xử lý thận trọng và ổn thỏa các vấn đề liên quan đến Đài Loan" và cảnh cáo Hoa Kỳ "chấm dứt can dự vào vấn đề nội bộ liên quan đến Hồng Kông dưới mọi hình thức". Cuối cùng, ông bày tỏ bất bình mạnh mẽ với việc Mỹ ký "Đạo luật chính sách nhân quyền của người Duy Ngô Nhĩ" trong vấn đề liên quan đến Tân Cương.

Điều đặc biệt là Triệu Lập Kiên không nói bất kỳ phản hồi nào từ ông Pompeo trong suốt quá trình họp báo.

Về phía Mỹ, một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 18/6 nói, Mỹ đã thất vọng với thái độ của Trung Quốc trong cuộc gặp này.

Theo trang web tiếng Trung Deutsche Welle (Tiếng nói nước Đức) ngày 19/6, Trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, David Stilwell, nói rằng Trung Quốc không thực sự chân thành (not really forthcoming) trong cuộc họp kín này.

Ông Stilwell không muốn nói cụ thể về các vấn đề gây tranh cãi được thảo luận ở Hawaii. Ông nói với các phóng viên tại hội nghị trực tuyến rằng ông hy vọng sẽ để lại "không gian ngoại giao" cho Trung Quốc để điều chỉnh một số vấn đề. Nhưng ông nói rằng những vấn đề này đều xoay quanh sự bất bình lâu dài của Mỹ đối với hành vi của Trung Quốc.

Những vấn đề này bao gồm : phản ứng của Trung Quốc đối với sự bùng phát của dịch bệnh do coronavirus mới, nhân quyền, chính sách của Trung Quốc tại Hồng Kông, tính chất xâm lược ngày càng tăng của Trung Quốc và các hành động mới đây của Trung Quốc ở biên giới với Ấn Độ.

Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương Mỹ David Stilwell

Ông Stilwell cũng nói rằng Ngoại trưởng Pompeo đã nói rõ với Trung Quốc rằng mối quan hệ giữa hai bên cần phải "càng cùng có lợi hơn" và đề nghị thế giới hãy quan sát hành động của Bắc Kinh trong vài tuần tới để xem họ có hiểu thông điệp này hay không.

Trong vấn đề đại dịch bệnh Covid-19, ông Stilwell nói, ông Pompeo đã nhấn mạnh rằng Mỹ rất coi trọng việc Trung Quốc mở tất cả dữ liệu và thông tin để hiểu về dịch bệnh bắt nguồn từ Vũ Hán này. Stilwell nói : "Chúng tôi kiên trì yêu cầu Trung Quốc tiết lộ tất cả thông tin mà họ biết về việc dịch bệnh đã bắt đầu như thế nào".

Ông Mike Pompeo cũng nhắc lại với Trung Quốc rằng Tổng thống Donald Trump không sẵn sàng tiếp tục duy trì một Hiệp nghị về giải trừ hạt nhân quan trọng với Nga đã hết hạn trừ khi Trung Quốc cũng tham gia vào đàm phán lại. Cho đến nay, Trung Quốc vẫn luôn từ chối tham gia. Ông Stilwell nói : "Chúng tôi đang tích cực tìm kiếm cơ hội tham gia các cuộc đàm phán cấp cao về vũ khí… Chúng tôi hy vọng rằng họ sẽ tham gia vào các cuộc đàm phán này để ngăn chặn kết quả đáng tiếc".

Ông nói : "Trong tất cả những vấn đề này, Trung Quốc không thể nói là thực sự thành thật với nhau". Ông có ý kiến khác với sự mô tả cuộc gặp này của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, nói phía Trung Quốc "rất phiến diện … khắt khe và … không thực tế".

Stilwell cũng chỉ ra rằng việc tổ chức cuộc họp này là "để giúp Trung Quốc hiểu rằng hành động của họ là phản tác dụng và họ cần đánh giá lại hướng đi của mình".

Vài giờ sau cuộc họp giữa ông Pompeo và ông Dương Khiết Trì, Bắc Kinh bất ngờ thông báo rằng cơ quan lập pháp nước này đã tiến hành thảo luận kỹ lưỡng về luật an ninh quốc gia cho Hồng Kông.

Theo thông báo, luật an ninh mới sẽ trừng phạt bốn loại hành vi tại Hồng Kông : "ly khai, luật đổ quyền lực nhà nước, hoạt động khủng bố, và thông đồng với các thế lực nước ngoài hoặc bên ngoài để gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia".

Chế độ Trung Quốc, cũng như các quan chức thân Bắc Kinh tại Hồng Kông trước đó đã liệt các nhà hoạt động ủng hộ dân chủ và những người biểu tình tại hòn đảo này là các cá nhân "thông đồng với các lực lượng nước ngoài và bên ngoài".

Nhiều người dân Hồng Kông lo ngại rằng luật an ninh mới sẽ cho phép Bắc Kinh đàn áp những người bất đồng chính kiến.

Kỳ lạ ở chỗ, Bộ trưởng Tư pháp Hồng Kông Teresa Cheng Yeuk-wah khi được báo giới hỏi về động thái của Bắc Kinh hôm 18/6, thì bà nói rằng bà không biết gì về nội dung bản dự thảo luật an ninh mới. Sau đó bà từ chối bình luận về hành vi phạm tội "thông đồng với các lực lượng nước ngoài và bên ngoài".

Về phía Mỹ, hai ngày sau cuộc gặp gỡ Hawaii, Ngoại trưởng Mỹ gọi Trung Quốc là quốc gia ‘bất hảo’ trong bài phát biểu công khai.

Trong bài phát biểu công khai đầu tiên ngày 19/6 sau khi gặp ông Dương Khiết Trì tại Hawaii 2 ngày trước, nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ Mỹ đã chỉ trích mạnh mẽ Trung Quốc tại một diễn đàn được tổ chức trực tuyến.

Ông Pompeo đã lên tiếng cảnh báo các quốc gia Châu Âu rằng họ sẽ không có lựa chọn nào khác là đánh mất nền dân chủ của họ nếu hợp tác với Trung Quốc. Ngoại trưởng Mỹ nói thêm, cuộc gặp với ông Dương Khiết Trì không làm thay đổi được quan điểm cứng rắn của ông với Trung Quốc, nước mà ông Pompeo gọi là quốc gia "bất hảo" trên trường quốc tế.

Ông Pompeo kêu gọi các nước Châu Âu cấm các thương vụ hợp tác với Tập đoàn viễn thông Trung Quốc Huawei. Ông cáo buộc Huawei là "vũ khí" của Bắc Kinh và cho rằng Trung Quốc "tấn công chủ quyền một cách trắng trợn" thông qua các khoản đầu tư vào dự án cảng ở Hy Lạp và Tây Ban Nha.

Ông Pompeo cho rằng, những thách thức của Trung Quốc đặt ra đã xuất hiện ở khắp nơi và ông kêu gọi mọi khoản đầu tư từ các doanh nghiệp quốc doanh Trung Quốc "cần phải được xem xét cẩn trọng".

Trong bài phát biểu hôm qua, ông Pompeo tiếp tục đưa ra những quan điểm cứng rắn với Trung Quốc trong hàng loạt vấn đề như cách ứng phó với Covid-19, tình hình dự luật an ninh Hồng Kông…

Trong khi đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump đang vướng vào một scandal khi cựu cố vấn an ninh quốc gia John Bolton, trong một cuốn sách sẽ ra mắt độc giả vào thứ Ba tuần tới, tố cáo ông Trump đã nhờ sự giúp đở của Bắc Kinh để được bầu lại vào tháng 11/2020.

Cựu cố vấn Nhà Trắng ngoài ra còn cho biết Tổng thống Mỹ đã khuyến khích Chủ tịch Trung Quốc tiếp tục xây các trại tập trung người Duy Ngô Nhĩ. Và như để bác bỏ cáo buộc của ông Bolton trên hồ sơ người Duy Ngô Nhĩ, hôm 17/6, Tổng thống Mỹ đã ký ban hành một đạo luật trừng phạt các quan chức Trung Quốc bị cáo buộc "giam giữ hàng loạt" những người Duy Ngô Nhĩ Hồi Giáo. Luật này đã được Hạ viện thông qua hôm 27/5 với đa số áp đảo, sau khi đã được thông qua tại Thượng Viện trước đó mấy ngày.

Trung Kiên

Nguồn : Thoibao.de, 22/06/2020

********************

Tổng thống Mỹ không loại trừ khả năng cắt đứt quan hệ kinh tế với Trung Quốc

Thanh Phương, RFI, 19/06/2020

Trên mạng Twitter hôm 18/06/2020, tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump không loại trừ khả năng cắt đứt mọi quan hệ với Trung Quốc, kể cả quan hệ kinh tế, trong bối cảnh căng thẳng cao độ giữa hai cường quốc hàng đầu thế giới.

Tổng thống Donald Trump thông báo về quan hệ thương mại của Hoa Kỳ với Trung Quốc và Hồng Kông, từ Nhà Trắng, Washington, ngày 29/05/2020. Reuters - Jonathan Ernst

Ông Trump viết : "Đương nhiên là Hoa Kỳ vẫn giữ một phương án chính trị, đó là cắt đứt mọi quan hệ với Trung Quốc, với nhiều điều kiện". Tuyên bố này của chủ nhân Nhà Trắng là nhằm giảm nhẹ phát biểu của Đại diện Thương Mại Robert Lighthizer về Trung Quốc trong cuộc điều trần ngày hôm trước ở Quốc Hội.

Là người đã thương lượng thỏa thuận thương mại mà hai nước ký kết tháng 01/2020, ông Lighthizer đã tỏ vẻ lạc quan, khẳng định rằng Trung Quốc sẽ làm theo đúng các cam kết, nhất là về việc mua rất nhiều nông sản của Mỹ. Trong cuộc điều trần, Đại diện Thương Mại Mỹ còn cho rằng, cắt đứt mọi quan hệ với Trung Quốc không phải là phương án "hợp lý" trong giai đoạn hiện nay.

Vào giữa tháng 5, tổng thống Donald Trump đã từng dọa sẽ cắt đứt mọi bang giao với Bắc Kinh, tuyên bố không muốn nói chuyện với chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nữa. Tổng thống Mỹ cũng đã nhiều lần nói, lẽ ra đã không có nhiều người chết vì dịch Covid-19 trên thế giới như thế, nếu Bắc Kinh đã hành động một cách có trách nhiệm ngay khi virus corona chủng mới xuất hiện ở Vũ Hán vào cuối năm 2019.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cũng đã thẳng thừng cáo buộc Trung Quốc lúc đầu đã che giấu tầm mức và tính chất trầm trọng của dịch Covid-19. Ngày 17/06, tại Hawai, ông Pompeo đã gặp ông Dương Khiết Trì, trưởng ban Đối ngoại Trung ương Đảng cộng sản Trung Quốc, nhưng cuộc họp này đã không đủ để làm dịu căng thẳng giữa hai nước.

Trước khi nổ ra đại dịch virus corona, Washington và Bắc Kinh đã đạt được thỏa thuận nhằm tạm ngưng cuộc chiến tranh thương mại song phương. Nhưng dịch Covid-19 đã khiến nền kinh tế Hoa Kỳ rơi vào suy thoái, trong khi ông Trump vẫn trông chờ vào sự tăng trưởng vững chắc của nền kinh tế hàng đầu thế giới để tái đắc cử tổng thống nhiệm kỳ hai.

Tổng thống Mỹ tỏ thái độ cứng rắn với Trung Quốc vào lúc cựu cố vấn an ninh quốc gia John Bolton, trong một cuốn sách sẽ ra mắt độc giả vào thứ Ba tuần tới, tố cáo ông Trump đã nhờ sự giúp đở của Bắc Kinh để được bầu lại vào tháng 11/2020. Trên mạng Twitter, ông Donald Trump đã gọi John Bolton là một "kẻ điên", khẳng định cuốn sách của ông này chỉ toàn là "những lời dối trá và những chuyện bịa đặt".

Thanh Phương

Nguồn : RFI, 19/06/2020

Thương mại : Ba chiến thắng của Donald Trump trước Trung Quốc

Với việc dùng biện pháp mạnh : áp thuế lên toàn bộ hàng Trung Quốc nhập vào Mỹ, Donald Trump đã đạt được kết quả to lớn hơn tất cả những tổng thống tiền nhiệm. Đặc biệt là Barack Obama, vốn chưa bao giờ gặt hái được kết quả nào bằng thái độ hòa hoãn, cố gắng thuyết phục Bắc Kinh.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và phó thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc (Liu He) trong buổi lễ ký kết thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 tại Nhà Trắng ngày 15/01/2020. Reuters/Kevin Lamarque

Trang nhất các báo Paris hôm nay 16/01/2020 đa số dành cho các vấn đề của nước Pháp như cải cách hưu trí, bạo lực cảnh sát, số lượng các công ty mới ra đời đạt mức kỷ lục, người dân lại có niềm tin vào truyền thông. Về thời sự quốc tế, hai hồ sơ lớn được các báo chú ý là việc Mỹ và Trung Quốc ký thỏa thuận thương mại giai đoạn 1 ; sự kiện chính phủ của thủ tướng Nga Medvedev từ chức.

Báo chí Hoa Lục không còn hô hào "chiến đấu bằng mọi giá"

Theo Le Figaro, đối với Bắc Kinh, thỏa thuận được ký hôm qua chỉ là "một giai đoạn của một cuộc chiến dài hơi". Về mặt tuyên truyền, thì Tập Cận Bình tuyên bố đó là một bước tiến "cho Trung Quốc, cho Hoa Kỳ và cho thế giới".

Tuy nhiên tờ báo ghi nhận, sự im lặng của truyền thông nhà nước ở Hoa lục suốt một tháng qua, cho thấy có lẽ Bắc Kinh đã phải nhượng bộ khá nhiều. Và câu hô hào của Tập Cận Bình vào mùa thu rồi - "chiến đấu bằng mọi giá", cũng mất tăm !

Bắc Kinh không đạt được hai yêu sách chính : hủy bỏ hẳn mức thuế quan đánh vào toàn bộ hàng Trung Quốc, và ngưng trừng phạt Hoa Vi (Huawei). Rõ ràng cuộc chiến chưa kết thúc, và đây chỉ là một bước lùi chiến lược.

Thỏa thuận không hoàn hảo này, tuy vậy giúp Bắc Kinh có thì giờ nâng cao chất lượng, giảm lệ thuộc vào công nghệ phương Tây, xây dựng các tập đoàn vững mạnh hơn. Chính sách "Made in China 2025" tuy không còn được nhắc đến trong các bài diễn văn, nhưng vẫn được âm thầm tiến hành : Trung Quốc vừa loan báo từ nay đến 2025 sẽ tự chủ được 70% thiết bị điện tử, thay vì 30% như hiện nay.

Tạm gỡ cái gai trong chân Tập Cận Bình

Theo Les Echos, cuộc hưu chiến này đã gỡ đi cái gai nhọn đâm vào chân Tập Cận Bình, trấn an các nhà đầu tư, người tiêu dùng và doanh nghiệp Trung Quốc, vào lúc nền kinh tế đang chậm lại.

Có lẽ tổng thống Trump muốn có tấm ảnh chụp chung với Tập Cận Bình vào lúc ký thỏa thuận, nhưng chủ tịch Trung Quốc không muốn dành cho ông niềm vui đó. Michael Hirson, cơ quan tư vấn Eurasia Group nhận định : "Bực tức vì bị Hoa Kỳ chỉ trích về tình hình Hồng Kông, Tân Cương, ông Tập nghi ngại về tính bất nhất của tổng thống Mỹ, và biết rõ rằng đây chỉ là hưu chiến chứ không phải ký hòa ước". Nhà nghiên cứu Đinh Nhất Phàm (Ding Yifan), Trung tâm Nghiên cứu Phát triển trực thuộc đại học Thanh Hoa nói : "Ảnh của hai nguyên thủ ? Sẽ có khi nào gỡ bỏ hết các mức thuế đánh thêm".

Thế nên Tập Cận Bình chỉ theo dõi buổi lễ từ Trung Nam Hải. Bắc Kinh có thể thở phào khi hưu chiến. Trong năm 2019, các nhà lãnh đạo Trung Quốc lẽ ra phải tập trung cho việc tưng bừng mừng 70 năm thành lập Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, thì tình hình căng thẳng với Hoa Kỳ lại gây khó khăn thêm một năm với nhiều rắc rối, từ các cuộc biểu tình liên miên ở Hồng Kông cho đến tiết lộ tài liệu mật về việc bắt đi cải tạo cả triệu người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương, hay dịch hạch heo Châu Phi. Cũng theo Đinh Nhất Phàm : "Hai bên chỉ mới thỏa thuận về những gì dễ dàng nhất, đàm phán giai đoạn 2 sẽ là một cuộc chiến mới".

Cũng trên Les Echos, ông Sébastien Jean, giám đốc CEPII ghi nhận hai phần ba số thuế do Mỹ áp đặt vẫn giữ nguyên, các vấn đề chiều sâu như việc Trung Quốc ồ ạt tài trợ cho kỹ nghệ vẫn tiếp tục. Sự cạnh tranh công nghệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc còn lâu dài. Đây là thách thức to lớn cho Bắc Kinh vì số tiền Trung Quốc bỏ ra để nhập khẩu chất bán dẫn còn nhiều hơn nhập dầu lửa và khí đốt.

Ba chiến thắng của Donald Trump

Trong bài xã luận, Les Echos lạc quan nhận định "Thương mại : Ba chiến thắng của ông Trump". Trung Quốc có lẽ là nước duy nhất mà hành động của tổng thống Mỹ mang về được thắng lợi.

Theo Les Echos, chính sách đối ngoại của ông Donald Trump về Trung Đông, Châu Âu và Châu Mỹ là thảm họa ; ông tấn công ngay cả những đồng minh thân cận nhất. Riêng đối với Trung Quốc, thỏa thuận hôm qua chưa có gì tiến triển về mặt cơ cấu : Bắc Kinh tiếp tục tài trợ cho các công ty quốc doanh và buộc các doanh nghiệp phương Tây phải chuyển giao công nghệ. Tuy nhiên cuộc chiến chống Trung Quốc của Donald Trump có ít nhất ba thắng lợi.

Trước hết, ông buộc được Bắc Kinh phải nhượng bộ rất lớn, và ngay lập tức. Việc cam kết mua 200 tỉ đô la hàng Mỹ cho thấy Trung Quốc đã rất lao đao khi bị áp thuế. Một số người cáo buộc tổng thống Mỹ tính toán kiểu con buôn, và có tầm nhìn ngắn hạn. Đúng thế, nhưng bằng cách đó, ông Trump đã đạt được kết quả to lớn hơn tất cả những tổng thống tiền nhiệm. Đặc biệt là Barack Obama, vốn chưa bao giờ gặt hái được gì với thái độ hòa hoãn, cố gắng thuyết phục Bắc Kinh.

Trump cũng buộc được Trung Quốc dành mọi ưu tiên cho Mỹ, gây thiệt hại cho các nước xuất khẩu lớn trên thế giới. Bắc Kinh sẽ mua đậu nành của các nhà nông ở Iowa, và giảm nhập khẩu từ Úc, Brazil, Việt Nam. Đây có thể là sự vi phạm quy định thương mại quốc tế, nhưng sẽ làm hài lòng cử tri ở miền trung tây nước Mỹ, với "America First".

Đây cũng là chiến thắng về chính trị : còn 10 tháng nữa là đến bầu cử tổng thống, thỏa thuận này là biểu tượng quan trọng. Tuần này Trung Quốc đã nhìn nhận thặng dư thương mại với Hoa Kỳ bị giảm hơn 8%. Tuy không hoàn chỉnh, nhưng thỏa ước vừa ký đã làm mờ nhòa đi vụ truất phế đang ầm ĩ. Nếu điều này giúp Donald Trump tái đắc cử, thì một lần nữa chứng tỏ ông có được sự nhạy cảm chính trị tuyệt vời.

Mặt trận chống Trung Quốc của Mỹ, Châu Âu và Nhật

Le Figaro cho biết thêm, vào lúc Hoa Kỳ và Trung Quốc ký thỏa thuận hưu chiến, Washington, Bruxelles và Tokyo cũng ký bản tuyên bố chung nhằm tăng cường cải cách Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), chống những gian lận của Trung Quốc về tài trợ cho kỹ nghệ.

Loan báo này được đưa ra sau hai năm thương lượng. Một sự hòa hợp hiếm hoi, chứng tỏ một mặt trận chống Bắc Kinh đã được hình thành. Tuy Châu Âu và Nhật Bản có vẻ lùi về phía sau trong lúc ông Donald Trump sử dụng đến "cơ bắp", nhưng đều chia sẻ nhận định về việc Trung Quốc không tuân thủ các quy tắc quốc tế.

Ủy viên Châu Âu về thương mại Phil Hogan cho rằng đó là "biểu tượng cho hợp tác chiến lược mang tính xây dựng. Có lẽ Hoa Kỳ đã ý thức được rằng khi phối hợp với chúng tôi, họ sẽ tăng cường được sức mạnh khi đàm phán với Trung Quốc". Ông Donald Trump sẽ quay lại với chủ nghĩa đa phương chăng ? Bộ ba trên đây mong rằng các nước khác sẽ theo chân.

Giải tán chính phủ : Putin chuẩn bị cho hậu 2024

Nhìn sang nước Nga, sự kiện thủ tướng Dimitri Medvedev loan báo chính phủ từ chức được tất cả các báo Pháp hôm nay chú ý. Libération nhận xét "Putin đảo lộn tất cả để chuẩn bị cho hồi sau". Tương tự, Le Figaro cho rằng "Putin chuẩn bị sân bãi cho hậu 2024".

Le Figaro cho biết, thậm chí các bộ trưởng cũng không được báo trước. Sau khi trao đổi với Vladimir Putin, ông Medvedev đưa ra thông báo bất ngờ này. Là thủ tướng suốt 8 năm qua, ông bị thay thế bằng người lãnh đạo cơ quan thuế vụ Nga, ông Mikhail Michoustin, 53 tuổi, một người không được công chúng biết đến. Theo Tatiana Stanovaya, thinktank R.Politik, việc này chỉ mang tính kỹ thuật, "trong khi chờ đợi ông Putin chọn được người kế nhiệm".

Sự kiện bất ngờ này thật ra đã được chuẩn bị kỹ lưỡng, xảy ra vài tiếng đồng hồ sau khi tổng thống Nga đọc bài diễn văn thường niên trước 1.300 quan chức (dân biểu, thượng nghị sĩ, bộ trưởng, thẩm phán…). Ông Putin loan báo chuyển giao một phần quyền lực tổng thống cho Hạ Viện. Duma sẽ chịu trách nhiệm đề cử thủ tướng và nội các. Thủ tướng đương nhiệm không thể phản đối : Hạ Viện hoàn toàn do phe ông Putin nắm giữ.

Ông chủ điện Kremlin nhấn mạnh, tổng thống vẫn lãnh đạo quân đội, cơ quan tình báo… Putin cũng nhẹ nhàng nhắc đến việc sửa đổi điều khoản cấm giữ chức tổng thống hai nhiệm kỳ liên tiếp. Trong tương lai, tổng thống có thể không được tại vị hơn hai nhiệm kỳ (tổng cộng 12 năm), trong khi ông Putin đã làm tổng thống đến bốn nhiệm kỳ, từ 2000 đến 2008 và từ 2012 đến nay, nhờ "đổi vai" với Medvedev. Bên cạnh đó, Hiến pháp Nga sẽ được đặt cao hơn luật quốc tế.

Libération ghi nhận, buổi chiều hôm đó, trong lúc báo chí và các nhà quan sát lo phân tích sự kiện này, Putin cho họp các bộ trưởng, cảm ơn sự phục vụ của Medvedev, và thông báo bổ nhiệm vào một chức vụ được "đo ni đóng giày" : phó chủ tịch Hội đồng an ninh liên bang Nga.

Giảm thiểu quyền hành người kế nhiệm để tránh rủi ro

Việc chia bớt quyền hành tổng thống cho Quốc hội, tòa án tối cao và các ủy ban tạo ra sự thăng bằng mới về chính trị, nhưng cũng nhằm tránh chuyển giao cho người kế nhiệm toàn bộ quyền lực mà Putin vẫn nắm trong 20 năm trị vì. Khi phân phối lại quyền hành, ông muốn giảm thiểu rủi ro.

Sắp tới tân thủ tướng Mikhail Michoustin sẽ lập nội các mới, còn tổng thống Putin đã bắt đầu việc mua chuộc công luận, loan báo chi 10 đến 15 tỉ đô la cho các vấn đề xã hội – một động thái thường diễn ra trước bầu cử. Có lẽ ông sẽ cho tổ chức bầu cử Quốc hội hoặc cả bầu tổng thống, trước thời hạn.

Putin không cho biết về tương lai chính trị của ông sau nhiệm kỳ tổng thống thứ tư, sẽ kết thúc vào năm 2024. Le Figaro ghi nhận theo nhiều nhà quan sát, ông Putin mập mờ để nắm trọn những lá bài trong tay. Trên La Croix, một nhà ngoại giao Châu Âu tại Moskva mỉa mai : "Putin thực sự là một chiếc hộp đen".

Tổng thống Nga vẫn chưa đưa ra lịch trình cải cách, nhưng theo La Croix, từ nay mọi việc sẽ diễn tiến rất nhanh vì phía sau cái vỏ dân chủ, là việc duy trì quyền lực trong tay Putin càng lâu càng tốt. Les Echos dẫn lời nhà chính trị học Fyodor Krasheninnikov, sau một phần tư thế kỷ cầm quyền "Putin vẫn phải nắm quyền lãnh đạo vì ông và bạn bè của ông ta sẽ bị mất rất nhiều nếu mất đi quyền kiểm soát".

Thụy My

Hoa Kỳ tiếp tục siết chặt vòng vây chung quanh các tập đoàn công nghệ cao của Trung Quốc. Ba ngày trước vòng đàm phán với Bắc Kinh tại Washington hôm 10/10/19 để giải quyết tranh chấp thương mại, bộ Thương Mại Mỹ đưa 8 tập đoàn công nghệ cùng 20 cơ quan Nhà nước của Trung Quốc vào "danh sách đen" vì lý do các thực thể này tham gia chiến dịch đàn áp người Duy Ngô Nhĩ tại Tân Cương.

Washington cấm các công ty công nghệ cao Trung Quốc mua trang thiết bị công nghệ cao của Mỹ.Reuters

Ngoại trưởng Pompeo lên án Trung Quốc bắt giữ "hơn một triệu người Hồi giáo trong khuôn khổ một chiến dịch tùy tiện và thô bạo nhằm xóa sổ đạo Hồi và văn hóa của người Duy Ngô Nhĩ tại Tân Cương". Tuy nhiên, không một nhà quan sát nào tin rằng, chính quyền Donald Trump trừng phạt 28 thực thể nói trên vì bỗng dưng động lòng trắc ẩn trước hoàn cảnh của người Duy Ngô Nhĩ theo đạo Hồi bị đàn áp, của những đứa trẻ bị cướp khỏi vòng tay yêu thương của cha mẹ để bị đưa vào các trại tập huấn, nơi chúng bị nhồi sọ để trở thành những "người tốt".

Bởi trong số 28 doanh nghiệp trong tầm ngắm của bộ Thương Mại Hoa Kỳ, có 8 công ty trong lĩnh vực công nghệ cao, là những đối thủ cạnh tranh trực tiếp với các tập đoàn high tech của Mỹ. Tám công ty đó gồm : Dahua Technology, Hikvision, iFlytek, Megvii Technology, SenseTime Technology, YITU Technology, Wuhan Yixin Technology và Xiamen Meiya Pico.

Đây là những con chim đầu đàn của Trung Quốc trong các lĩnh vực trí thông minh nhân tạo, bảo mật không gian mạng và dữ liệu tin học, hay là những tên tuổi trên thị trường giám sát video, nhận diện khuôn mặt...

Trả lời đài RFI Pháp ngữ, giáo sư Grégory Vanel, giảng dậy tại trường Quản Trị Kinh Doanh ở Grenoble và cũng là chuyên gia về kinh tế Hoa Kỳ cho rằng, đòn phạt mới này nhắm vào các quyền lợi của Bắc Kinh trước hết là vì mục tiêu kinh tế. Đây là một bước kế tiếp của Hoa Kỳ trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung :

"Thực ra, tất cả những động thái này nằm trong khuôn khổ một lịch trình khá rõ ràng : Mỹ và Trung Quốc đang đàm phán tay đôi và Washington đề ra ba kỳ hạn cho phía Bắc Kinh : Thứ nhất là ngày 15 tháng 10, nếu đối thoại không có tiến triển, Mỹ đánh thuế 30 % thay vì 25 % nhắm vào 250 tỷ đô la hàng của Trung Quốc ; Nhà Trắng dọa đến ngày 27/11/2019 sẽ đánh thuế vào xe hơi của Trung Quốc và thời hạn quan trọng thứ ba là ngày 15/12/2019, chính quyền Trump đòi đánh thuế vào gần như toàn bộ hàng hóa của Trung Quốc nhập vào Mỹ.

Trong bối cảnh đó tổng thống Donald Trump viện cớ nhân quyền, lên án Bắc Kinh đàn áp người Duy Ngô Nhĩ để giới hạn giao thương với một số công ty và cơ quan của Trung Quốc. Theo tôi, tổng thống Mỹ không chỉ quan tâm đến vấn đề nhân quyền mà vấn đề ở đây liên quan đến khả năng cạnh tranh của các tập đoàn Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ cao".

Mũi nhọn high tech của Trung Quốc

Megvii hay YITU đang là những ngôi sao sáng của Trung Quốc trong lĩnh vực nhận diện khuôn mặt. Nhờ có sự yểm trợ của tập đoàn mua bán trên mạng Alibaba, Megvii đã phát triển nhiều ứng dụng được dùng trong nhiều lĩnh vực tại Trung Quốc, từ dịch vụ thanh toán tiền qua điện thoại thông minh cho đến chức năng nhận diện các đối tượng bị công an Trung Quốc theo dõi. YITU không chỉ nhận diện khuôn mặt mà tương tự như iFlytek còn nhận ra cả giọng nói của các đối tượng cần nhắm tới.

Riêng công ty Xiamen Meiya Pico thì chuyên về các dịch vụ thu thập dữ liệu điện tử, bảo mật không gian mạng và thông tin dữ liệu lớn.

Về phần Hikvision, công ty có trụ sở ở Hàng Châu này là một trong những nhà cung cấp trang thiết bị theo dõi qua video lớn trên thế giới. Gần 1/3 doanh thu của tập đoàn trong năm 2018 có được là nhờ các hợp đồng làm ăn với nước ngoài. Nhưng một năm trước đó, Hikvision đã trúng thầu 5 hợp đồng trị giá 240 triệu đô la với các cơ quan đặc trách về an ninh tại tỉnh Tân Cương.

SenseTime là một công ty khởi nghiệp hoạt động trong lĩnh vực trí thông minh nhân tạo, phát triển phần mềm cho phép nhận diện khuôn mặt. Ba cổ đông chính của SenseTime là tập đoàn ngân hàng Nhật Bản Softbank, Alibaba của Trung Quốc và tập đoàn sản xuất bọ điện tử của Mỹ Qualcom.

Trong kế hoạch "Made In China 2025" Bắc Kinh đã đề ra mục tiêu dẫn đầu thế giới về thông minh nhân tạo. Bởi đây vừa là phương tiện để tăng cường kiểm soát an ninh nội địa, vừa là công cụ để khẳng định vị trí của Trung Quốc trên trường quốc tế, tranh giành ảnh hưởng với Hoa Kỳ, đảo lộn trật tự quốc tế trong tương lai. Chẳng vậy mà hội nghị thế giới về trí thông minh nhân tạo (WAIC) lần thứ nhì đã được tổ chức cuối tháng 8/2019 tại Thượng Hải, hơn 200 nhà thuyết trình, 400 công ty tham dự. Trong số này có những tên tuổi như tập đoàn IBM hay Microsoft, Tesla, Amazon của Mỹ...

Quyết định của Nhà Trắng đưa các công ty này vào danh sách đen, dẫn tới hậu quả trước mắt là các tập đoàn nói trên bị cấm mua trang thiết bị của Mỹ và điều đó gây trở ngại cho đà phát triển của các con chim đầu đàn Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ cao.

Vậy phải chăng, sau khi tấn công hai đại tập đoàn của Trung Quốc là Hoa Vi và ZTE chính quyền Trump mở rộng mặt trận triệt hạ công nghệ high tech của đối phương ? Giáo sư Grégory Vanel, trường Quản Trị Kinh Doanh Grenoble trả lời :

"Đúng như vậy, Donald Trump sử dụng nhiều chiến lược cùng một lúc. Một mặt, ông đe dọa tăng thuế nhập khẩu, áp dụng các hàng rào quan thuế để "tấn" vào đối phương. Mặt khác, Hoa Kỳ viện lý do an ninh để hạn chế các khoản giao dịch giữa các công ty Mỹ với các hãng của Trung Quốc qua đó gia tăng áp lực với Bắc Kinh.

Như chúng ta đã biết, để phát triển, Trung Quốc cần đến các đối tác Mỹ. Mùa hè vừa qua, Washington cấm các công ty Mỹ dùng trang thiết bị của các tập đoàn Trung Quốc như Hoa Vi hay ZTE. Năm 2018, ZTE đã phải tạm ngưng hoạt động trong vòng một tháng.

Ông Trump gây sức ép rất lớn đối với các tập đoàn Trung Quốc, nhất là những hãng có liên hệ mật thiết với chính quyền nước này. Tấn công trên cả hai mặt như vậy Nhà Trắng muốn Bắc Kinh hiểu rằng, kinh tế Trung Quốc sẽ bị thiệt thòi rất nhiều nếu Mỹ và Trung Quốc không đạt được đồng thuận giải quyết tranh chấp".

Câu hỏi cuối cùng, trong cuộc đọ sức dài hơi với Trung Quốc về thương mại, những mũi tấn công liên tiếp đó của Nhà Trắng có hiệu quả hay không ? Thủ tướng Lý Khắc Cường nói tới tỷ lệ tăng trưởng khoảng từ 6 đến 6,5 % cho năm 2019, và đây là mức tăng chậm nhất từ khi Trung Quốc mở cửa kinh tế. Chuyên gia về kinh tế Hoa Kỳ, giáo sư Vanel giảng dậy tại trường Quản Trị Kinh Doanh Grenoble phân tích :

"Đúng là kinh tế Trung Quốc gặp khó khăn, nhưng không chỉ có một mình Trung Quốc gánh chịu hậu quả. Ngay cả các hãng công nghệ cao của Mỹ cũng bị ảnh hưởng bởi vì họ lệ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Nói cách khác, Mỹ và Trung Quốc vừa là những khách hàng vừa là các nguồn cung cấp của nhau. Tôi lấy ví dụ, khi Google dọa ngưng cấp một số ứng dụng cho điện thoại thông minh của Hoa Vi, hãng này đã lúng túng, nhưng ngay sau đó, chính Google cũng đã phải rút lại kế hoạch này bởi vì đóng cửa với một khách hàng như Hoa Vi là điều bất khả thi.

Thực ra mục tiêu của Donald Trump không chỉ dừng lại trong lĩnh vực kinh tế hay thương mại, bởi vì Mỹ cứ phạt Trung Quốc mà vẫn không thu hẹp được thâm hụt mậu dịch với Bắc Kinh. Theo tôi, giảm thâm thủng mậu dịch chỉ là hàng thứ yếu trong mắt chính quyền Trump. Ưu tiên của Washington là cắt đứt liên hệ giữa các tập đoàn công nghệ cao của Mỹ và Trung Quốc, tránh để thế thượng phong của Hoa Kỳ bị đe dọa.

Hoa Kỳ lo ngại khi thấy Trung Quốc đã đầu tư rất nhiều vào công nghệ cao, vào trí thông minh nhân tạo ... Mỹ sợ bị qua mặt. Ngoài ra, tổng thống Mỹ đang lúng túng về chính trị nội bộ, đảng đối lập đòi truất phế và ông ra tranh cử thêm một nhiệm kỳ nên Donald Trump cần chứng minh rằng ông là nhà lãnh đạo bảo vệ công ăn việc làm cho dân Mỹ.

Đành rằng từ khi chiến tranh thương mại khai mào, kinh tế của Trung Quốc bị chựng lại, nhưng theo tôi đấy là do những bất cập của tự bản thân mô hình phát triển Trung Quốc hơn là do tác động từ các biện pháp trừng phạt Bắc Kinh do Washington ban hành".

Nói cách khác, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung sẽ còn kéo dài, và bằng chứng rõ rệt nhất là sự kiện Washington thông báo đạt được đồng thuận "ở giai đoạn 1" làm các nhà đầu tư không mấy hào hứng. Chỉ số chứng khoán không tăng mạnh tại Châu Á và cả ở Hoa Kỳ trong ngày đầu tiên hoạt động trở lại sau tin vui Mỹ - Trung "đình chiến". Giá dầu hỏa trên thế giới cũng không khởi sắc.

Giới quan sát thận trọng cho rằng tổng thống Hoa Kỳ vẫn thường xuyên đổi ý trên tất cả những điều ông đã nói ra. Vả lại tới nay Washington vẫn để ngỏ khả năng đánh thuế vào toàn bộ hàng của Trung Quốc bán sang Hoa Kỳ, từ điện thoại thông minh đến phụ tùng xe hơi cũng như trên rất nhiều các mặt hàng khác. Việc trừng phạt các công ty công nghệ cao của Trung Quốc cho thấy Nhà Trắng đang sử dụng cùng lúc các hàng rào quan thuế và phi quan thuế để bắt bí đối phương.

Mục tiêu chính quyền Trump nhắm tới là cắt các nguồn cung cấp giúp các công ty Trung Quốc vươn vòi đe dọa thế thượng phong về kinh tế, chiến lược của Mỹ. Không chắc Bắc Kinh dễ dàng để cho phía Washington ghi những bàn thắng quan trọng trong cuộc đọ sức này.

Thanh Hà

Nguồn : RFI, 15/10/2019

Kinh tế Trung Quốc thấm đòn thương chiến với Mỹ

Mỹ và Trung Quốc sẽ nối lại đàm phán thương mại vào ngày 11/10/2019.

Phát ngôn viên bộ Thương Mại Trung Quốc Cao Phong (Gao Feng) trong một cuộc họp báo tại Bắc Kinh, ngày 19/06/2018 Reuters/Thomas Peter/File Photo

Trước vòng đàm phán thứ 13, nhật báo Le Monde (08/10/2019) tóm tắt tình hình kinh tế hai nước từ khi xảy ra chiến tranh thương mại song phương.

Liên quan đến Trung Quốc, theo nhà báo Frédéric Lemaître, "Bắc Kinh thừa nhận bị tác động vì chiến tranh thương mại". Giữa tháng 09, tổng thống Mỹ chấp nhận lùi thời hạn tăng thêm 5% thuế (từ 25% thành 30%) đến ngày 15/10 thay vì có hiệu lực từ ngày 01/10, đánh vào 250 tỉ đô la hàng hóa Trung Quốc, "theo yêu cầu của phó thủ tướng Lưu Hạc vì Cộng hòa Nhân Dân Trung Hoa kỉ niệm 70 năm thành lập nước".

Những dấu hiệu cho thấy Bắc Kim thấm đòn, được nhà báo Frédéric Lemaître phân tích trên hai điểm : nhũn nhặn hơn trong tuyên bố và số liệu thống kê mới.

Dường như chưa bị tác động trong năm đầu khai chiến, bộ máy tuyên truyền của Bắc Kinh hùng hồn tuyên bố rằng các doanh nghiệp Mỹ mới là những nạn nhân chính. Khí phách giảm dần khi những thống kê mới cho thấy nền kinh tế Trung Quốc phát triển chậm lại.

Trung Quốc đổi giọng, liên tục cảnh cáo sẽ không bên nào thắng cuộc trong cuộc chiến thương mại và công nghệ, thậm chí "thuế quan và tranh chấp thương mại (…) phá hoại chủ nghĩa đa phương" và "có thể đẩy thế giới vào suy thoái", theo phát biểu của ngoại trưởng Vương Nghị trước Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc vào cuối tháng 09 ở New York.

Không những không khảng khái chỉ đích danh Mỹ khuấy động thế giới, Bắc Kinh lại tỏ ra nhân nhượng. Bằng chứng là cho phép công ty Paypal của Mỹ tham gia thị trường thanh toán trực tuyến tại Trung Quốc. Paypal trở thành công ty nước ngoài đầu tiên trong lĩnh vực này được cấp phép. Quyết định được Hoàn Cầu Thời Báo giải thích (05/10) là "chẳng lợi lộc gì khi xây bức tường Berlin phiên bản kỹ thuật số. Ngược lại, một hợp tác đôi bên cùng có lợi nên là mục tiêu của tất cả các nước nước sản xuất công nghệ".

Có lẽ Bắc Kinh hạ giọng vì số liệu thống kê mới không tốt đẹp lắm cho nền kinh tế Trung Quốc. Chính quyền phải thừa nhận rằng không dễ dàng gì đạt được tăng trưởng trên 6% trong năm 2019, trong khi mục tiêu đề ra là từ 6% đến 6,5%. Trừ lĩnh vực dịch vụ, ngành công nghiệp bị tác động mạnh. Lượng xe hơi bán ra trong năm 2019 giảm khoảng 10%. Tỉ lệ thất nghiệp tạm ổn nhưng một số ngành "gặp vấn đề, như sản xuất ô tô, điện lực, xây dựng, bất động sản", theo Nhân Dân Nhật Báo ngày 25/09.

Đối với các nhà lãnh đạo Trung Quốc, cần ưu tiên đầu tư và tiêu thụ. Như vậy, kế hoạch thúc đẩy kinh tế được Bắc Kinh đề ra năm 2018 chưa đạt được kết quả như mong đợi, theo nhận định của Le Monde.

Việc Trung Quốc, vào tháng 09, quyết định hủy tăng thuế đối với 18 mặt hàng Mỹ, trong đó có thịt lợn và đậu nành, hai sản phẩm quan trọng cho cả nông dân hai nước, cũng được cho là dấu hiệu cho thấy kinh tế Trung Quốc đang gặp khó khăn. Tuy nhiên, hiện chưa có dấu hiệu nào cho thấy Bắc Kinh sẵn sàng nhân nhượng trong cuộc đàm phán sắp tới. Phía Trung Quốc cũng có những "diều hâu" không chịu khuất phục trước chính quyền Mỹ đang tìm cách hạ gục họ.

Thực tế kinh tế : thước đo của chính quyền Trump

So với Trung Quốc, tình hình kinh tế Mỹ khả quan hơn. Thống kê được công bố ngày 04/10 cho thấy tỉ lệ thất nghiệp tại Mỹ rơi xuống mức 3,5%, mức thấp nhất kể từ 50 năm nay. Nền kinh tế Mỹ tiếp tục tăng, dù có một số dấu hiệu tăng trưởng chậm hơn, như trong lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ.

Trái với hứa hẹn mang việc làm về cho người dân, cuộc chiến thương mại với Trung Quốc đã không giúp Nhà Trắng khuyến khích các doanh nghiệp Mỹ chuyển hoạt động về trong nước. Thậm chí, chiến tranh thương mại Mỹ-Trung khiến đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp bị sụt giảm trên quy mô thế giới và dĩ nhiên gây tác động đến nền kinh tế Hoa Kỳ.

Hiện tại, tổng thống Mỹ không ở thế mạnh như hồi mùa Xuân. Ông kiên quyết buộc Bắc Kinh khuất phục, nhưng nếu tăng thuế đối với hàng Trung Quốc, người tiêu dùng Mỹ cũng chịu thiệt thòi và có thể gây ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán Wall Street. Rủi ro này quá lớn đối với chủ nhân Nhà Trắng, trong khi chỉ còn một năm nữa là đến kỳ bầu cử tổng thống. Dù ông Donald Trump tuyên bố không cần một thỏa thuận với Trung Quốc trước kỳ bầu cử, nhưng giới chuyên gia cho rằng khả năng "đình chiến" trong năm 2020 là điều có thể.

Đối mặt với thủ tục truất phế, đảng Cộng hòa ủng hộ tổng thống Trump

Trong nước, tổng thống Trump đang phải đối mặt với thủ tục luận tội do Hạ Viện, nơi mà đảng Dân chủ chiếm đa số, mở ra. Theo bài phân tích của Libération, bất chấp người báo động thứ hai ra điều trần vào cuối tuần qua, đảng Cộng hòa tiếp tục nhiệt tình ủng hộ tổng thống Trump, bằng chứng là nhiều triệu đô la đã được quyên góp cho chiến dịch tranh cử của ông.

Vụ "Ukrainegate" được Le Monde thuật lại cùng với nhận định Nhà Trắng liên tục lên án "âm mưu của đảng Dân chủ". Riêng tổng thống Mỹ vẫn ưu tiên mạng xã hội Twitter để trút giận, với hơn 200 tin nhắn đăng từ ngày 01 đến 07/10.

Mỹ thí "tốt" Kurdistan trước đe dọa của Thổ Nhĩ Kỳ

Chỉ bằng một cú điện thoại với tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan, chủ nhân Nhà Trắng khiến các đồng minh ngỡ ngàng khi quyết định rút lực lượng Mỹ khỏi miền bắc Syria, phó thác số phận của người Kurdistan cho kẻ thù Thổ Nhĩ Kỳ. Nhật báo kinh tế Les Echos trích lại tin nhắn trên Twitter của tổng thống Mỹ : "Người Kurdistan đánh nhau với Thổ Nhĩ Kỳ từ vài chục năm qua. Tôi đã tránh một cuộc đối đầu từ gần ba năm nay, nhưng đã đến lúc chúng ta rút khỏi cuộc chiến nực cười và bất tận này".

Với quyết định đi ngược khuyến cáo của Lầu Năm Góc, nhật báo Le Monde cho rằng "Washington bật đèn xanh cho Thổ Nhĩ Kỳ tấn công vào Syria" dù bộ trưởng quốc phòng Mark Esper khẳng định Mỹ không bỏ rơi lực lượng Kurdistan, đồng minh của phương Tây trong cuộc chiến chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo. Tổng thống Mỹ đã phải nhân nhượng trước đồng nhiệm Thổ Nhĩ Kỳ liên tục dọa mở chiến dịch quân sự vào miền đông bắc Syria để lập "vùng đệm", rộng 30 km và kéo dài 400 km dọc biên giới Thổ Nhĩ Kỳ và Syria. Với Ankara, khu vực này là hậu cứ cho phong trào ly khai của đảng Lao động Kurdistan (PKK), kẻ thù không đội trời chung của tổng thống Erdogan.

Cuộc tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ sẽ gây ra những hậu quả gì ? Theo bài viết "Trump bỏ rơi người Kurdistan ở Syria cho kẻ thù Thổ Nhĩ Kỳ" của Le Figaro, lực lượng Kurdistan YPG sẽ phải rút về thung lũng Euphrat, để lại nhiều vùng có thể bị rơi vào tay thánh chiến Hồi giáo. Quân đội Syria có thể chiếm lại miền đông lãnh thổ. Hàng chục nghìn tù nhân thánh chiến và gia đình họ, trong đó rất nhiều người là công dân phương Tây, có thể sẽ trốn thoát và trở thành mối de dọa cho các nước phương Tây. Mỹ từng dọa thả tù nhân thánh chiến nếu các đồng minh có công dân tham gia không nhận lại tù binh.

Nhật báo Libération quan tâm đến số phận của "Người Kurdistan bị bạn hữu Mỹ bỏ rơi". Hành động của Nhà Trắng bị xã luận của nhật báo cánh tả đánh giá là "vô liêm sỉ", là "sự phản bội". Không muốn triển khai quân trên thực địa, phương Tây đã cầu viện đến lực lượng Kurdistan để đẩy lui thánh chiến. Vậy mà để đáp ơn họ, Mỹ ngừng yểm trợ. Các đồng minh của Mỹ, trong đó có Pháp, thì phản ứng một cách dè dặt.

Xã luận của La Croix quan tâm đến "Trọng lượng của Thổ Nhĩ Kỳ" tại Syria, cũng như trong khu vực. Chính quyền Ankara không ngừng củng cố quan hệ chặt chẽ với Moskva, trong cuộc chiến ở Syria, cũng như thông qua các hợp đồng mua chất đốt, nguyên tử, vũ khí, đặc biệt là hợp đồng mua hệ thống phòng thủ tên lửa S-400, bất chấp những đe dọa trừng phạt của Mỹ.

Chính sách Trung Đông của Mỹ thất bại ?

Mở rộng ra cả khu vực Trung Đông, xã luận của Le Figaro cho rằng chính sách Trung Đông của Mỹ đã "thất bại".

Quyết định của tổng thống Trump đồng nghĩa với việc để Thổ Nhĩ Kỳ và chế độ Damascus định đoạt số phận lực lượng Kurdistan. Cùng thời điểm này, chủ nhân Nhà Trắng cũng tỏ ý đẩy Afghanistan vào tay Taliban, trở lại điểm xuất phát cách đây 18 năm khi Mỹ tấn công thành trì của Taliban ở Kabul, đẩy Mỹ vào cuộc chiến lâu nhất trong lịch sử nước này. Liên quan đến Iraq, nơi có lúc quân nhân Mỹ lên đến 160.000 người trong vòng 10 năm, tổng thống Mỹ cũng đang dần để quốc gia này mỗi ngày rơi thêm vào vòng ảnh hưởng của Iran, quốc gia bị coi là kẻ thù lớn trong khu vực.

Với quyết định đầy tính toán cho cuộc bầu cử tổng thống sắp tới, chủ nhân Nhà Trắng chỉ khẳng định rằng Hoa Kỳ đã thất bại tại Trung Đông, nơi Mỹ đã chi đến 2.000 tỉ đô la, 7.000 lính đặc nhiệm thiệt mạng và hơn 300.000 nạn nhân là thường dân, chưa kể phía Syria. Mỹ thất bại, còn Nga, chế độ Damascus, Thổ Nhĩ Kỳ là những bên chiến thắng, trong khi những đồng minh phương Tây của Mỹ bất lực, chuẩn bị đối phó nguy cơ tổ chức Nhà nước Hồi giáo có thể hồi sinh.

Khủng bố tại Paris : Bộ trưởng Nội vụ điều trần về kẽ hở an ninh

Ngoài chủ đề Donald Trump bỏ rơi người Kurdistan ở Syria, trang nhất của các nhật báo Pháp quan tâm đến thời sự trong nước.

La Croix chú ý đến "Nông dân chinh phục người Pháp" bằng cách nối lại quan hệ trực tiếp với người tiêu dùng. Le Figaro quan tâm đến hai chủ đề : "Nhập cư : Edouard Philippe sẵn sàng suy nghĩ đến hạn ngạch" và "Dưới làn sóng chỉ trích gay gắt, Christophe Castaner buộc phải giải trình".

Năm ngày sau vụ tấn công bằng dao ngay trong Sở Cảnh sát Paris, bộ trưởng Nội vụ Pháp Christophe Castaner ra điều trần ngày 08/10/2019 trước Ủy ban Tình báo Nghị Viện. Theo Le Monde, ông thừa nhận có những kẽ hở trong guồng máy an ninh, liên quan đến việc cảnh báo dấu hiệu cực đoan, song không được ghi bằng văn bản, của thủ phạm Mickaël Harpon ngay từ năm 2015. Dù vậy, Mickaël Harpon vẫn được cấp phép tiếp cận bí mật quốc phòng cho đến năm 2020. Khi khám xét nhà thủ phạm, các nhà điều tra tìm thấy một ổ USB chứa nhiều thông tin mật và nhiều đoạn video quay cảnh hành quyết.

Thu Hằng

Thương chiến Mỹ-Trung kéo dài hơn một năm nay khiến nhiều người cho rằng hai nước đã dấn mình vào một cuộc chiến dai dẳng và tốn kém. Thế nhưng, có những lý do thuyết phục khiến Hoa Kỳ và Trung Quốc cần chấm dứt chiến tranh thương mại càng sớm càng tốt.

Chiến lược áp thuế với Trung Quốc của Hoa Kỳ không phải là công cụ hữu hiệu để đối phó với sự mất cân bằng trong quan hệ thương mại song phương Mỹ – Trung, điều bắt nguồn chủ yếu từ các yếu tố mang tính cấu trúc trong nước : tiết kiệm quá mức so với đầu tư và tiêu dùng ở nước có thặng dư mậu dịch, và đầu tư và tiêu dùng quá mức ở nước bị thâm hụt. Để giảm sự mất cân bằng, các quốc gia buộc phải có những điều chỉnh lớn về mặt cấu trúc. Với Trung Quốc, đó sẽ là việc mở rộng nhập khẩu và tăng tiêu dùng nội địa, trong khi với Hoa Kỳ là giảm tiêu dùng và tăng tiết kiệm.

Hơn nữa, đối với Hoa Kỳ, các chính sách thuế quan ăn miếng trả miếng sẽ có tác động bóp méo cao độ lên sản xuất và tiêu dùng của kinh tế trong nước. Doanh thu từ việc áp thuế có thể phần nào bù đắp cho tổn thất của các nhà sản xuất Mỹ, nhưng không thể bù đắp hoàn toàn. Những tổn thất này sẽ tăng lên khi thuế được áp cho tất cả các loại hàng hóa, bao gồm cả hàng hóa trung gian, như đã được thực hiện bởi chính quyền Hoa Kỳ.

Hoa Kỳ về cơ bản đã hiểu sai nguyên nhân và hệ quả của thâm hụt thương mại với Trung Quốc mà không nhận ra rằng đã có sự tái cân bằng toàn cầu để đối phó với những vấn đề cấu trúc bên dưới xảy ra kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Theo xu hướng tái cân bằng toàn cầu đó, tỷ trọng xuất khẩu trên GDP của Trung Quốc đã giảm từ 35% năm 2006 xuống khoảng 17% vào năm 2018 và đóng góp của tiêu dùng vào GDP đã tăng lên 76% vào năm 2018. Thặng dư tài khoản vãng lai so với GDP đã giảm từ 11% năm 2007 xuống dưới 1% vào năm 2018. Cùng với dân số già hóa nhanh và tỷ suất tiết kiệm giảm, xu hướng này sẽ tiếp tục góp phần hướng tới cân bằng thương mại.

Nếu nhìn từ góc độ này, sự mất cân bằng thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc là một hiện tượng nhất thời hơn là vĩnh viễn. Chống lại sự mất cân bằng thương mại bằng các biện pháp thuế quan và phi thuế quan đơn giản là không phù hợp với lợi ích kinh tế của cả Hoa Kỳ và Trung Quốc.

Dù các chính sách tiền tệ và tài khóa mở rộng của Hoa Kỳ đã có hiệu quả trong giai đoạn 2018-2019, tăng trưởng đã giảm dần trong Quý II năm nay cùng với sự suy yếu của niềm tin kinh doanh và đầu tư. Trong nửa đầu năm 2019, nhập khẩu từ Trung Quốc vào Hoa Kỳ cũng giảm 12% và xuất khẩu của Hoa Kỳ sang Trung Quốc giảm 19%, đồng thời tổng giá trị thương mại song phương giảm 14%. Thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ thực tế tăng 10,4% so với cùng kỳ năm 2018 và trong 6 tháng đầu năm 2019, khoảng cách thương mại đã nới rộng thêm 7,9%.

Vậy nên, tham gia vào một cuộc thương chiến không giải quyết được vấn đề mất cân bằng thương mại song phương mà thay vào đó chỉ làm suy yếu tăng trưởng kinh tế trong nước.

Với Trung Quốc, phần lớn những gì đã được thỏa thuận trong các cuộc đàm phán thương mại song phương đều liên quan đến cải cách trong nước như quyền thâm nhập thị trường (của doanh nghiệp Mỹ), chuyển giao công nghệ, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, cải cách doanh nghiệp nhà nước và phát triển khu vực tư nhân. Bất chấp những lo ngại về việc Trung Quốc cuối cùng có tuân thủ các quy tắc và tinh thần của hệ thống đa phương hay không, các biện pháp cải cách này và quá trình chuyển đổi tiệm tiến, cùng những nỗ lực không ngừng của Trung Quốc để bù đắp những gì còn thiếu từ khi Trung Quốc gia nhập WTO (2001) có thể được xem như một động thái hướng đến cách tiếp cận đa phương hơn.

Trong thế giới hội nhập ngày nay, một quốc gia không thể phát triển bằng việc cô lập mình khỏi thương mại quốc tế, dòng vốn và các công nghệ tiên tiến hơn – khiến cho ý niệm ‘tách rời’ hai nền kinh tế lớn của thế giới dường như là không thể. Một sự thật đơn giản là Hoa Kỳ không thể vươn lên thịnh vượng sau một bức tường thuế quan cao, và Trung Quốc không thể tái cơ cấu thành công mô hình tăng trưởng và phát triển mà không cần dựa vào các thị trường toàn cầu hay công nghệ.

Tốc độ tăng trưởng của tất cả các nền kinh tế lớn và mới nổi đã bắt đầu giảm tốc, và suy thoái kinh tế toàn cầu hiện là một khả năng thực sự. IMF đã hạ dự báo tăng trưởng toàn cầu trong cả năm 2019 và 2020. Kết thúc chiến tranh thương mại là một bước đi khẩn thiết và quan trọng hướng tới khôi phục thương mại như là một động lực cho tăng trưởng, và, tùy thuộc vào cách mà nó kết thúc, thương chiến có thể mang đến một kết quả có lợi cho cả Hoa Kỳ và Trung Quốc cũng như nền kinh tế toàn cầu.

Mặc dù thương chiến đã làm trầm trọng thêm khủng hoảng vốn đã sâu sắc của hệ thống thương mại đa phương, WTO vẫn tiếp tục cung cấp một hệ thống dựa trên các quy tắc và nó cần được duy trì, củng cố như một phần của bất kỳ kết quả đôi bên cùng có lợi nào của thương chiến. Các vấn đề riêng của WTO cần được giải quyết thông qua cải cách, đồng thời cần tìm ra giải pháp cho khả năng rất thực tế là cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO sẽ bị tê liệt hoàn toàn nếu Hoa Kỳ tiếp tục chặn việc bổ nhiệm các thẩm phán vào Cơ quan phúc thẩm.

Cạnh tranh về thương mại đã lấn sang các lĩnh vực đối đầu khác giữa hai cường quốc, như công nghệ, tiền tệ và địa chính trị. Những cuộc đối đầu này có thể làm lung lay nền tảng của các kiến ​​trúc thể chế toàn cầu và khu vực đã được phát triển từ Thế chiến II – dẫn đến một thế giới vô cùng bất định. Quá nhiều điều đang bị đe dọa. Cả thế giới đang cùng dõi theo bước đi của Mỹ và Trung Quốc.

Ligang Song

Nguyên tác :"Why the United States and China need to end the trade war", East Asia Forum, 04/10/2019.

Trần Mẫn Linh biên dịch

Lê Hồng Hiệp biên tập

Ligang Song là Giáo sư và Giám đốc Chương trình Kinh tế Trung Quốc tại Trường Chính sách công Crawford, Đại học Châu Á và Thái Bình Dương, Viện Đại học Quốc gia Australia.

Mỹ đưa vào sổ đen 4 công ty hạt nhân Trung Quốc vì giúp quân đội (RFI, 15/08/2019)

Washington tiếp tục mạnh tay đối với các tập đoàn công nghệ Trung Quốc. Theo hãng tin Mỹ Bloomberg, chính quyền Hoa Kỳ hôm qua 14/08/2019 đã đưa bốn công ty Trung Quốc hoạt động trong lãnh vực hạt nhân dân sự vào một bản danh sách đen về thương mại. Các công ty này bị cáo buộc là đã giúp quân đội Trung Quốc sở hữu công nghệ tiên tiến của Mỹ để dùng vào mục tiêu quân sự.

Ảnh minh họa : Một mô hình nhà máy điện hạt nhân của tập đoàn nhà nước Trung Quốc CNNC được trưng bày ở bắc Kinh, ngày 19/04/2017. Reuters

Trong một thông báo được Công Báo Liên Bang Hoa Kỳ (Federal Register) công bố, tên của bốn công ty Trung Quốc đã bi đưa vào bản Danh Sách các Thực Thể (Entity List), tức là bản danh sách đen của các công ty nước ngoài bị Hoa Kỳ trừng phạt bằng cách cấm công ty Mỹ làm ăn với họ.

Bốn công ty Trung Quốc bao gồm Tập Đoàn Năng Lượng Hạt Nhân Trung Quốc và các công ty con của tập đoàn này là công ty Năng Lượng Hạt Nhân Trung Quốc, công ty Nghiên Cứu Công Nghệ Điện Hạt Nhân Trung Quốc và Công ty Nghiên Cứu Năng Lượng Hạt Nhân Tô Châu.

Ngay từ năm 2016, Bộ Tư Pháp Mỹ đã tố cáo Tập Đoàn Năng Lượng Hạt Nhân Trung Quốc, tập đoàn hạt nhân lớn nhất nước này, là đã có âm mưu đánh cắp công nghệ Mỹ từ những năm 1990. Còn Lầu Năm Góc thì cũng đã cảnh báo về kế hoạch của Trung Quốc nhằm xây dựng các nhà máy điện hạt nhân nổi trên các đảo và rạn san hô mà Bắc Kinh đang chiếm đóng ở Biển Đông.

Vào tháng 10 năm ngoái, chính quyền Donald Trump cũng loan báo quyết định siết chặt hơn nữa việc xuất khẩu công nghệ liên quan đến hạt nhân của Hoa Kỳ sang Trung Quốc để ngăn chặn việc "Trung Quốc chuyển hướng trái phép công nghệ hạt nhân dân sự của Hoa Kỳ để dùng vào mục tiêu quân sự hoặc các mục tiêu không được phép khác".

Điểm đáng chú ý là Tập Đoàn Năng Lượng Hạt Nhân Trung Quốc đang là một đối tác quan trọng của Anh Quốc, hiện đang liên kết với tập đoàn Điên Lực Pháp EDF để xây dựng dự án Hinkley Point C tại Anh Quốc, trị giá gần 20 tỷ bảng Anh (24 tỷ đô la). Vào năm 2016, thủ tướng Anh lúc bấy giờ là bà Theresa May đã trì hoãn việc ra quyết định cuối cùng về kế hoạch này trong bối cảnh có nhiều phản ứng lo ngại trước việc dự án Hinkley Point C sẽ cho phép Bắc Kinh tiếp cận hệ thống điện quốc gia của nước Anh.

Trọng Nghĩa

**************

Mỹ củng cố mặt trận Nam Thái Bình Dương chống Trung Quốc (RFI, 15/08/2019)

Hoa Kỳ dấn thân vào vùng Nam Thái Bình Dương xa xôi để củng cố một liên minh đối đầu với Trung Quốc. Thượng tuần tháng 8, ngoại trưởng Mỹ lần đầu tiên đến Pohnpei, thủ đô Liên bang Micronesia, để chứng tỏ mối quan tâm của Washington đối với các đồng minh Thái Bình Dương, cho dù là những tiểu quốc, nhưng rất quan trọng trong bối cảnh xung khắc với Trung Quốc trên mọi mặt. RFI Việt ngữ đặt câu hỏi với nhà phân tích Lưu Tường Quang ở Sydney về chiến lược của Mỹ .

Ngoại trưởng Mỹ Pompeo với các tổng thống của Liên bang Micronesia, đảo Marshall và Palaos họp báo tại Kolonia, Micronesia, ngày 05/08/2019.Reuters

Ngày 05/08/2019, trong cuộc hội đàm với tổng thống Liên bang Micronesia, David Panuelo, nữ tổng thống đảo Marshall, Hida Heine và tổng thống Palaos, Tommy Remengesau, ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cam kết "sẽ tiếp tục bảo vệ an ninh và quyền sống trong tự do và hòa bình" cho ba nước đồng minh. Ba nước này hiện đang được Hoa Kỳ bảo vệ về an ninh, nhưng hiệp định liên đới này sắp được đàm phán lại.

Không che dấu mục tiêu chiến lược, nhân vật cao cấp nhất trong chính phủ Mỹ lần đầu tiên đặt chân đến Micronesia tuyên bố biết rõ tham vọng của Bắc Kinh : "Trung Quốc muốn can thiệp vào vùng Nam Thái Bình Dương, nhưng Hoa Kỳ tin tưởng người dân trong khu vực hiểu rõ chỉ có những nước dân chủ mới là đối tác đáng tin cậy". Trong đáp từ, lãnh đạo Micronesia cho biết "hãnh diện vì người dân địa phương được Mỹ bảo vệ như những công dân Mỹ".

Cũng vì một mối đe dọa "không lạ"

Một viên chức Mỹ xin dấu tên thừa nhận đúng là "những cuộc thảo luận gần đây cho thấy Washington nâng tầm quan trọng của khu vực Thái Bình Dương", cho dù đôi bên đã có mối quan hệ lịch sử .

Cùng nhận định, chuyên gia chính trị quốc tế Pháp Elizabeth Economy, thuộc Viện quan hệ quốc tế Mỹ - Council on Forein Relations, giải thích : "Trong những năm gần đây, Hoa Kỳ đã chuẩn bị củng cố vị trí trong vùng Nam Thái Bình Dương".

Tuy nói là tiểu quốc nhưng các quần đảo này trải dài đến 2700 km từ đông sang tây, một yếu tố rất quan trọng trong bối cảnh quyền tự do hàng hải là một trong những điểm xung khắc cốt lõi giữa Trung Quốc và các nước tự do.

Trước khi đến Micronesia, ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã đi một vòng vận động Châu Á - Thái Bình Dương, từ Bangkok rồi đến Sydney, cũng vì một mục đích xây dựng một vùng "Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do".

Những tuyên bố này, các động thái chuẩn bị của Mỹ, cũng như dự án bố trí tên lửa tầm trung ở Châu Á mang ý nghĩa gì ? Vì sao Bắc Kinh có thể "múa gậy vườn hoang" suốt một thời gian dài ? Từ lúc nào Donald Trump tỉnh thức sau khi độc đoán bỏ chính sách "xoay trục"của người tiền nhiệm ?

RFI Việt ngữ đặt câu hỏi với nhà phân tích Lưu Tường Quang ở Sydney.

Lưu Tường Quang : "Vùng Nam Thái Bình Dương luôn là bãi chiến trường của nhiều quốc gia. Trong mấy thập niên nay , vùng này là chiến trường giữa Bắc Kinh và Đài Bắc, vì Bắc Kinh theo đuổi chính sách cô lập ngoại giao và chính trị đối với Đài Loan ( Marshall và Palaos công nhận Đài Loan). Nhưng Nam Thái Bình Dương còn quan trọng hơn nữa về mặt chiến lược giữa thế giới tự do theo nghĩa giữa Hoa Kỳ, Nhật Bản, Tân Tây Lan, đối với sự trổi dậy của Bắc Kinh. Nam Thái Bình Dương không phải là bãi chiến trường mà Hoa Kỳ bỏ quên. Thật ra Hoa Kỳ chú ý đến khu vực này, nhưng vì không liên tục, nên bị xem là lơ là… Cho nên trong thập niên gần đây, Bắc Kinh đã "múa gậy vườn hoang".

Trước chuyến đi vừa rồi của ông Mike Pompeo vào năm 2012, ngoại trưởng Mỹ lúc đó là Hillary Clinton đã đến đảo Cook như là một phần của chính sách "tái định vị" của tổng thống Barack Obama và có sự thúc đẩy của các nước khu vực như Úc và Tân Tây Lan…".

Tú Anh

*****************

Giới chuyên gia : Trung Quốc đừng mong bắn chìm tàu sân bay Mỹ (RFI, 15/08/2019)

Vào lúc sức mạnh của Hải Quân Mỹ rõ ràng là dựa trên lực lượng tàu sân bay hùng hậu, các thành phần diều hâu Trung Quốc thường đưa ra lập luận là chỉ cần phá hủy một hoặc hai chiếc hàng không mẫu hạm Mỹ là đủ để làm cho Hoa Kỳ lùi bước.

Ảnh minh họa : Tàu sân bay USS Ronald Reagan và hải đội tác chiến cùng oanh tạc cơ B-52 của Không Quân và chiến đấu cơ F/A 18 của Hải Quân, trên biển Philippines, trong cuộc tập trận Valiant Shield 2018 ngày 17/09/2018.U.S. Navy photo by Mass Communication Specialist 3rd Class Erwin

Đối với các thành phần này, Bắc Kinh hiện đã có các phương tiện tối tân như các loại tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình hiện đại để tấn công và đánh chìm tàu sân bay Mỹ. Vấn đề nói thì đơn giản, nhưng thực hiện thì không phải là điều dễ dàng, thậm chí còn bất khả, như nhận định của chuyên gia phân tích quốc phòng Loren Thompson trên tờ báo Mỹ Forbes số ra ngày 09/08/2019 trong bài mang tựa đề "Tại sao Trung Quốc không thể đánh được tàu sân bay Mỹ" ( Why China Can't Target U.S. Aircraft Carriers ).

Theo tác giả bài phân tích, từ hàng chục năm nay, nhiều người vẫn lo ngại là con chủ bài của sức mạnh Mỹ là các tàu sân bay khổng lồ hiện đang ngày càng gặp nguy hiểm trong thời đại của tên lửa chống hạm tầm xa với hệ thống dẫn đường cực kỳ chính xác, đặc biệt là của Trung Quốc, nước đã chuyển mình thành một siêu cường quân sự, với những loại vũ khí có thể đe dọa các hàng không mẫu hạm Mỹ.

Thế nhưng Hải Quân Hoa Kỳ, theo nhà phân tích của tờ Forbes, dường như không mấy lo lắng, thậm chí đô đốc John Richardson, tư lệnh Hải Quân mãn nhiệm, còn cho rằng Mỹ bây giờ còn "ít có khả năng bị tấn công hơn" so với thời kỳ kể từ Đệ Nhị Thế Chiến cho đến nay.

Có hai lý do giải thích thái độ tự tin của Hải Quân Mỹ : Trước hết là vì Mỹ đã đầu tư rất mạnh vào những công nghệ mới nhằm củng cố hệ thống phòng thủ của các nhóm tàu sân bay tấn công, đồng thời cũng đã thay đổi chiến thuật tác chiến tại khu vực gần Trung Quốc. Thế nhưng, lý do lớn nhất giúp Mỹ tự tin chính là muôn vàn khó khăn mà Trung Quốc sẽ gặp phải để tìm ra và theo dõi các tàu sân bay Mỹ.

Tại sao những chiếc tàu sân bay hạt nhân khổng lồ mà Hải Quân Mỹ đang sử dụng lại có thể khó tìm như vậy, nhất là khi đó là những công trình đồ sộ, có chiều cao ngang với một tòa nhà 25 tầng, làm bằng thép dễ dàng bị radar nhìn thấy, lại đầy rẫy những loại thiết bị dựa trên quang học, hồng ngoại và tần số radio đặc biệt dễ bị phát hiện. Trong lúc đó thì quân đội Trung Quốc ngày càng có thêm công cụ dò tìm tinh vi, và tên lửa chống hạm đủ loại.

Trở ngại về mặt địa dư

Theo nhà phân tích của Forbes, lý do đầu tiên mang tính chất địa dư : Khu vực phía tây Thái Bình Dương, nơi hoạt động của hàng không mẫu hạm Mỹ, là một vùng mênh mông, rất dễ cho các con tàu ẩn mình khi tác chiến. Riêng Biển Đông đã rộng hơn 3,6 triệu km2, và đấy chỉ là một trong 4 vùng biển mà phi cơ xuất phát từ tàu sân bay Mỹ có thể tấn công vào Trung Quốc.

Trong trường hợp tiến hành hoạt động kiểm tra trên biển – tức là bảo vệ các tuyến đường biển cho các đồng minh chủ chốt như Nhật Bản chẳng hạn – có nhiều khả năng là tàu Mỹ sẽ ở khá xa chuỗi đảo đầu tiên nằm song song với bờ biển Trung Quốc.

Trong tình hình đó, hạm đội Mỹ có thể dễ dàng ẩn mình giữa vùng biển Tây Thái Bình Dương cực kỳ rộng lớn. Định vị một thứ gì đó giữa hàng triệu dặm vuông của một đại dương quả thực là không dễ, nhất là khi mục tiêu cần tìm còn thường xuyên di chuyển chứ không hề ở yên một chỗ.

Nhờ dùng năng lượng hạt nhân, tàu sân bay Mỹ về cơ bản có phạm vi hoạt động không giới hạn. Nếu quân đội Trung Quốc thực sự định vị được tàu sân bay Mỹ và bắn tên lửa về phía con tàu, thì khi tên lửa bay đến nơi, tàu sân bay đó đã không còn ở vị trí trước đó.

Với vận tốc 56 km/giờ, hàng không mẫu hạm Mỹ có thể ở bất kỳ đâu trong một khu vực có diện tích hơn 1/813 km2 trong khoảng thời gian 30 phút, và sau 90 phút, khu vực tàu sân bay hiện diện có thể tăng lên hơn 15.540 km2 – đây cũng là khoảng thời gian từ lúc Trung Quốc phát hiện ra tàu sân bay và phóng tên lửa đi từ đất liền.

"Quá trình tiêu diệt - kill chain"

Ngoài khó khăn trong việc phát hiện kẻ địch, Trung Quốc cần vượt qua nhiều trở ngại khác để có thể tấn công được một tàu sân bay Mỹ.

Đầu tiên hết là phải tìm ra tàu sân bay, sau đó phải xác định được vị trí con tàu, thiết lập một bản đồ theo dõi hành trình liên tục chuyển động của nó ; rồi đưa con tàu vào tầm ngắm chính xác của những loại vũ khí cụ thể. Chưa hết, Trung Quốc còn phải xuyên thủng hàng rào phòng thủ nhiều lớp của tàu sân bay Mỹ mới có thể tiếp cận được mục tiêu ; và cuối cùng còn phải đánh giá xem thiệt hại gây ra có đủ để khiến đối phương ngừng hoạt động hay chưa.

Hải Quân Mỹ gọi đây là một "quá trình tiêu diệt - kill chain", với mỗi bước phải được hoàn thành theo thứ tự, chỉ cần một sai sót trong một công đoạn là toàn bộ quá trình sẽ thất bại.

Và dĩ nhiên là Mỹ và các đối tác có nhiều kế hoạch nhằm gây gián đoạn từng bước một trong quá trình tiêu diệt đó.

Radar và vệ tinh Trung Quốc : hiệu năng còn khiêm tốn

Câu hỏi mà Forbes đặt ra là trong thời điểm hiện nay, những phương tiện mà Trung Quốc có thể dùng để dò tìm và xác định vị trí của tàu sân bay Mỹ có hiệu năng ra sao. Trước tiên hết là các hệ thống radar đặt trên đất liền.

Trung Quốc hiện có ít nhất 2 hệ thống radar khổng lồ mà trên lý thuyết, có khả năng gọi là "mò kim đáy biển".

Tuy nhiên, tính hữu dụng của các hệ thống này khá khiêm tốn. Trước hết tín hiệu ghi nhận được rất yếu. Do phải phát đi các bước sóng dài, sản siinh ra tương đối ít thông tin, và những tín hiệu dội ngược trở về lại bị tiêu hao năng lượng nên rất yếu.

Ngoài ra, hình ảnh thu được của các khu vực khảo sát lại có độ phân giải thấp đến nỗi radar không thể thiết lập bản đồ theo dõi kể cả khi đã phát hiện ra tàu sân bay.

Cuối cùng, bản thân hệ thống radar rất lớn, và những vật thể cố định như vậy luôn bị đối phương ưu tiên phá hủy trước tiên khi có chiến tranh.

Trung Quốc cũng có thể dùng đến hành chục vệ tinh trinh sát mà họ đã phóng lên quỹ đạo, một số giống như các vệ tinh thăm dò điện tử mà Hải Quân Mỹ dùng để giám sát các đại dương, một số khác sử dụng các cảm biến quang học và radar có "độ mở tổng hợp".

Nhưng để thu thập được thông tin với chất lượng đủ để phục vụ việc nhắm bắn đối tượng, các vệ tinh phải được đặt ở quỹ đạo thấp của Trái Đất (khoảng hơn 1.000 km tính từ bề mặt hành tinh). Ở độ cao đó, vệ tinh sẽ di chuyển với tốc độ gần 25.750 km/giờ - có nghĩa là sẽ nhanh chóng biến mất ở đường chân trời và phải hơn một giờ sau mới quay lại vị trí ban đầu.

Hải Quân Mỹ đã ước tính rằng để liên tục giám sát được các khu vực đại dương gần Trung Quốc, Bắc Kinh cần phải thiết lập 3 hệ thống theo dõi song song bắc – nam ở quỹ đạo thấp, và đưa vào mỗi hệ thống hàng chục vệ tinh được sắp xếp sao cho tầm phủ sóng của chúng liên tục với nhau.

Trung Quốc hiện chưa làm được điều này, và dù có làm được, thì việc kết nối toàn bộ các hệ thống trên quỹ đạo với một hệ thống điều hành dưới mặt đất để triển khai vũ khí nhắm vào một chiếc tàu sân bay nào đó cũng sẽ là một việc cực kỳ khó khăn.

Tàu sân bay Mỹ phòng thủ dày đặc

Giải pháp thứ ba của Trung Quốc là dùng phi cơ radar có và không có người lái.

Tuy nhiên, các hải đội tác chiến tàu sân bay Mỹ đã thiết lập một vòng phòng thủ dày đặc chung quanh nơi các con tàu này hoạt động, bao gồm chiến đấu cơ, mạng lưới tên lửa phòng không, máy bay giám sát và các thiết bị gây nhiễu. Không một phi cơ, chiến hạm hay tàu ngầm nào của Trung Quốc có thể tiến lại đủ gần tàu sân bay để tấn công. Các phương tiện của Trung Quốc ngược lại còn dễ trở thành mục tiêu ưu tiên tấn công của các nhóm tác chiến Mỹ.

Tóm lại, thực hiện được những bước quan trọng đầu tiên trong việc dò tìm và đưa các tàu sân bay vào tầm ngắm là một điều không hề dễ dàng. Kết nối các phương tiện cần thiết để thực hiện nhiệm vụ tấn công với các hệ thống khác trong các giai đoạn sau của "kill chain" sẽ là một thách thức, đặc biệt trong tình hình quãng thời gian rất ngắn mà Trung Quốc có được để triển khai vũ khí nhắm vào một mục tiêu liên tục di chuyển.

Bất kỳ vũ khí nào được triển khai chống lại mục tiêu được định vị lại còn phải vượt qua nhiều lớp phòng thủ chủ động và thụ động.

Nhìn chung, theo nhật báo Mỹ, Trung Quốc không (hoặc chưa) thể vượt qua những rào cản để có thể triển khai thành công một cuộc tấn công vào các tàu sân bay Mỹ. Bắc Kinh cũng sẽ rất khó có thể cản trở hoạt động của chúng khi chiến tranh xảy ra.

Mai Vân