Thông Luận

Chính Nga là thủ phạm vụ phá nổ đập Kakhovka tại Ukraine

Trọng Nghĩa, RFI, 20/06/2023

Trong những ngày qua, các phương tiện báo chí có uy tín tại Mỹ - cụ thể là nhật báo The New York Times ngày 16/06/2023 và hãng thông tấn AP ngày 18/06 - đã liên tiếp công bố những manh mối ban đầu trong cuộc điều tra do chính họ tiến hành về vụ đập thủy điện Kakhovka tại Ukraine đột nhiên bị phá vỡ hôm 06/06/2023. Kết luận của các cơ quan truyền thông Mỹ đều đi theo hướng : Chính Nga đã cho phá nổ con đập để cản bước phản công của lực lượng Ukraine.

Ảnh chụp từ drone của quân đội Ukraine, ghi ngày 28/5/2023, cho thấy một chiếc ô tô trên đập Kakhovka dường như chứa đầy chất nổ. Con đập bị phá vỡ vào ngày 6 tháng 6, khi nằm dưới sự kiểm soát của Nga. Ảnh do Quân Đội Ukraine cung cấp. AP

Ngay sau khi đập Kakhovka bị vỡ, Nga và Ukraine đều tố cáo nhau là thủ phạm. Tuy nhiên, theo các nhà quan sát, các cáo buộc khác nhau của Nga – theo đó con đập bị trúng tên lửa hoặc bị đánh sập bằng chất nổ - đều không giải thích được một vụ nổ mạnh đến mức được ghi nhận trên các máy theo dõi địa chấn trong khu vực.

Đối với The New York Times, điều đã rõ là các "dấu hiệu đều gợi lên khả năng là Nga đã phá nổ đập Kakhovka". Theo tờ báo, Kakhovka là một con đập đã được thiết kế để chống lại hầu hết các cuộc tấn công có thể tưởng tượng được từ bên ngoài. Do đó việc công trình kiên cố này lại bị phá vỡ là chỉ có thể bắt nguồn từ một vụ cho nổ tung từ bên trong, tại điểm yếu nhất của con đập, và sử dụng một khối lượng chất nổ cực lớn, điều mà chỉ có lực lượng Nga trấn giữ con đập là có thể làm được.

Kết luận của The New York Times đã phần nào được hãng tin AP bổ sung trong bài "Hình ảnh chụp từ drone và nhiều thông tin cho thấy là Nga có phương tiện, động cơ và cơ hội để phá hủy con đập Ukraine".

Một chiếc xe gài chất nổ bên trên con đập ?

Trong những ngày trước khi xảy ra vụ nổ, các video quay bằng drone của quân đội Ukraine cho thấy hàng chục binh sĩ Nga đóng quân trên bờ sông Dniepr, thoải mái đi đi lại lại trên con đập mà không cần trú ẩn, cho thấy họ tin tưởng vào khả năng kiểm soát khu vực, và đặc biệt là con đập có tầm quan trọng chiến lược.

Theo AP, họ đã có được nhiều bức hình chụp đập Kakhovka cho thấy một chiếc ô tô dường như chứa đầy chất nổ, ở ngay bên trên công trình. Trên các bức ảnh, do drone Ukraine chụp ngày 28/5, người ta thấy một chiếc ô tô có mui được cắt ra một cách gọn gàng, để lộ ra những chiếc thùng khổng lồ, một chiếc có một vật trông giống như một quả mìn gắn trên nắp với một sợi cáp chạy dài về phía bờ sông dưới quyền kiểm soát của Nga. Không rõ chiếc xe đã ở lại vị trí này bao lâu.

Một quan chức chuyên về truyền tin của lực lượng đặc biệt Ukraine, cho rằng đó là một chiếc xe có gài chất nổ, và ông tin rằng việc đó có hai mục đích : Ngăn chặn bất kỳ bước tiến nào của Ukraine vào con đập và khuếch đại vụ nổ đã được lên kế hoạch nhắm vào phòng máy phía dưới và phá hủy phần trên cùng của con đập vì bản thân khối chất nổ gài trên xe sẽ không đủ để đánh sập con đập.

Hai quan chức Ukraine đã tiết lộ với AP là trước khi vụ nổ xẩy ra, Nga đã đóng quân ngay tại ở khu vực trọng yếu bên trong con đập, nơi được cho là tâm điểm của vụ nổ.

Chỉ có Nga mới có điều kiện tạo ra một vụ nổ lớn

Kakhovka là một trong những con đập thời Xô Viết dọc theo sông Dniepr được xây dựng để chịu được lực cực lớn, lên tới hàng nghìn cân thuốc nổ. Chỉ có lực lượng Nga chiếm đóng con đập mới có phương tiện để tạo ra một vụ nổ như đã xẩy ra, chứ phía Ukraine hoàn toàn không có điều kiện.

Theo Sidharth Kaushal, chuyên gia thuộc viện nghiên cứu Anh RUSI tại Luân Đôn, được AP trích dẫn, Ukraine được biết là không có được bất kỳ tên lửa nào có thể mang theo đầu đạn lớn hơn 500 kg.

Ngoài ra, khó có thể nghĩ rằng lính biệt kích Ukraine có thể lén mang được vào hàng trăm ký thuốc nổ để phá hủy con đập, nơi được binh lính Nga kiểm soát hoàn toàn từ trong ra ngoài trong nhiều tháng.

Mới một ngày trước khi cấu trúc bị sập vào ngày 6/6, Nga đã thiết lập một ổ hỏa lực bên trong phòng máy quan trọng của con đập, nơi mà Ukrhydroenergo, cơ quan điều hành hệ thống đập Kakhovka, cho là chỗ bị phá nổ. Riêng tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngay từ tháng 10/2022, đã báo động về nguy cơ con đập bị Nga gài mìn.

Illia Zelinskyi, một tư lệnh Ukraine, cho rằng vụ nổ dường như phát ra từ khu vực đặt phòng máy. Ông và một quan chức Mỹ quen thuộc với giới tình báo đều xác nhận rằng các lực lượng Nga đã cố thủ ở đó một thời gian.

Viện Nghiên Cứu Chiến Tranh (ISW), một tổ chức tư vấn của Mỹ đã theo dõi các hành động của Nga ở Ukraine kể từ khi chiến tranh bắt đầu, đã cho rằng "việc đưa lên bàn cân các bằng chứng, lập luận và luận điệu tuyên truyền (từ mỗi phía) cho thấy rằng Nga đã cố tình phá hủy".

Phá đập để cản bước Ukraine

Theo ghi nhận của tất cả các nhà quan sát, Nga là bên được hưởng lợi từ tình trạng lũ lụt xẩy ra sau khi đập Kakhovka bị phá, cho dù vùng đất mà họ kiểm soát cũng bị nạn. Theo AP, ngăn chặn đường phản công của quân Ukraine có thể là động cơ thúc đẩy Nga cho phá nổ con đập.

Ngay sau vụ đập Kakhovka bị phá vỡ gây nên tình trạng lụt lội, theo hãng tin Mỹ, các chỉ huy Ukraine nói rằng họ đã thất bại trong một số kế hoạch đánh chiếm các vị trí của Nga trong một cuộc phản công hiện đang ở giai đoạn đầu.

Ở khu vực xung quanh con đập, sông Dniepr tạo thành tiền tuyến giữa các lực lượng Nga và Ukraine, trong đó lực lượng Nga kiểm soát chính con đập.

Hai chỉ huy Ukraine từng ở trong khu vực, nhưng ở các địa điểm khác nhau, nói với AP rằng nước dâng cao nhanh chóng đã tràn vào các vị trí của họ (và của Nga), phá hủy thiết bị, buộc họ phải bắt đầu lại từ đầu kế hoạch tấn công, và khiến họ phải hành quân trên một đoạn đường dài hơn nhiều so với dự kiến và khó khăn hơn vì phải lội bùn.

Một người xác định : "Hành động của Nga là làm gián đoạn một số chuỗi tiếp ứng của chúng tôi cũng như khiến cho việc vượt sông Dniepr phức tạp hơn đối với chúng tôi".

Bản thân tổng thống Nga Vladimir Putin đã gián tiếp thừa nhận lợi thế cho lực lượng của mình vào tuần trước, mặc dù ông vẫn phủ nhận trách nhiệm của Nga.

Cơ quan tình báo Ukraine đã công bố một cuộc điện đàm bị nghe lén, được cho là giữa một người lính Nga và một người khác, trong đó người lính này nói rằng "các nhóm phá hoại của chúng ta đã ở đó. Họ muốn gây hoảng sợ với con đập. Vụ việc không hoàn toàn diễn ra theo kế hoạch".

Trọng Nghĩa

**************************

Nga không kích Ukraine, Kiev gặp khó khăn trong cuộc phản công

Phan Minh, RFI, 20/06/2023

Nga đã tiến hành một cuộc không kích quy mô lớn vào thủ đô Kiev và nhiều thành phố khác của Ukraine vào đêm qua 19/06/2023 rạng sáng hôm nay 20/06. 

Một thủy quân lục chiến Ukraine dùng súng phóng lựu đạn tự động AGS-17 tấn công vào các vị trí của lính Nga, ở ngoại ô Avdiivka, Ukraine, ngày 19/06/2023. AP - Evgeniy Maloletka

Bộ tổng tham mưu quân đội Ukraine, được Reuters trích dẫn, cho biết, theo thông tin ban đầu, hệ thống phòng không của Ukraine đã bắn hạ được 28 trên 30 drone do Iran sản xuất được Nga phóng đi. 

Vẫn về chiến tranh Ukraine, từ hai tuần qua, quân đội nước này đã tiến hành những cuộc phản công theo 3 hướng : ở phía nam Zaporijjia, về phía biển Azov ; ở đông nam, về phía Mariupol và xung quanh thành phố Bakhmouth. 

Từ Kiev, thông tín viên RFI Stéphane Siohan cho biết, những cuộc phản công của quân đội Ukraine đang gặp khó khăn : 

Nhìn chung, chỉ có gần 1/4 lực lượng mới của quân đội Ukraine được huy động và dường như họ làm công việc trinh sát. 

Họ thăm dò, thử phản ứng của đội hình lực lượng Nga. Chúng ta thấy các thiết bị của phương Tây trên chiến trường như xe tăng Leopard của Đức, xe tăng Bradley của Mỹ, xe bọc thép AMX của Pháp trên tuyến đầu của các chiến dịch. Nhưng điều rõ rệt là phần lớn quân đội vẫn ở phía sau, trong khi các đơn vị ở tiền tuyến dường như đang thử phản ứng, thăm dò những điểm yếu của lực lượng quân địch. 

Cuối cùng, có một điều không thể bàn cãi là Ukraine thiếu nguồn lực không quân, cả máy bay lẫn drone. Rất nhiều khả năng quân đội Ukraine sẽ đợi cho đến khi có khả năng làm chủ bầu trời, có thể là với chiến đấu cơ F-16 trước khi tiến hành các đợt phản công lớn. 

Phan Minh

************************

Ukraine tố cáo Hungary ngăn chặn tiếp cận tù nhân chiến tranh

Chính quyền Kiev hôm qua, 19/06/2023, tố cáo Budapest gây cản trở cho việc tiếp cận một nhóm tù nhân chính tranh người Ukraine được Nga chuyển đến Hungary qua trung gian của Giáo hội Chính thống giáo Nga, nhưng Ukraine không được thông báo. 

Người tị nạn Ukraine tới Hungary bằng xe lửa, nhà ga Zahony, Hungary, ngày 27/02/2022. Reuters – Bernadett Szabo)

Trên trang mạng xã hội Facebook, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Ukraine Oleg Nikolenko, khẳng định, bất chấp các nỗ lực ngoại giao, 11 người Ukraine được chuyển đến Hungary từ ngày 8/6 đã bị "biệt giam, không được tiếp cận các nguồn tin công khai và các cuộc tiếp xúc của họ với người thân diễn ra dưới sự hiện diện của bên thứ ba". 

Kiev tố cáo Budapest, vốn vẫn giữ các mối liên hệ với điện Kremlin, là "đã vi phạm Công ước Châu Âu về Nhân quyền", đồng thời một lần nữa yêu cầu chính quyền Hungary cho phép "lãnh sự Ukraine được tiếp cận ngay lập tức" số tù nhân chiến tranh "để có thể thẩm định tình trạng sức khỏe và tâm thần, giải thích các quyền và cung cấp hỗ trợ lãnh sự khẩn cấp". 

Hungary đã phản bác lại các cáo buộc, với giải thích rằng về mặt pháp lý, đó là không phải là các tù nhân chiến tranh vì họ được trả tự do ngay trên lãnh thổ Nga. Vẫn theo Budapest, những người này có thể rời Hungary bất kể lúc nào và họ không bị theo dõi. 

Theo AFP, nhóm tù nhân này này xuất thân tỉnh Zakarpattia, tây nam Hungary, nơi sinh sống một cộng đồng Hungary. Việc chuyển giao số tù nhân này sang Hungary đã được Giáo hội Chính thống giáo Nga thông báo và cũng là bên trung gian. Ukraine về phần mình lấy làm tiếc rằng đã không được tham dự trong tiến trình đàm phán này.

Minh Anh

************************

Tình báo Estonia : Ukraine vẫn trong giai đoạn thăm dò điểm yếu của đối phương

Trọng Thành, RFI, 19/06/2023

Bộ quốc phòng Ukraine hôm nay, 19/06/2023, thông báo, các lực lượng Ukraine đã giải phóng thêm được ngôi làng thứ 8, làng Piatykhatky, tỉnh Zaporijja. Thông tin về ngôi làng thứ 8 được một nguồn tin phía Nga xác nhận, theo Viện nghiên cứu chiến tranh (ISW), có trụ sở tại Washington.

Một binh sĩ Ukraine tại làng Blahodatne, gần mặt trận trong vùng Donetsk, miền đông Ukraine, ngày 17/06/2023. Reuters - RFE/RL/Serhii Nuzhnenko

Cách nay một tuần, ngày 12/06, bộ quốc phòng Ukraine đã thông báo chiếm được 7 ngôi làng chiếm. Hiện tại cuộc phản công của quân đội Ukraine đã bước sang tuần lễ thứ ba, tuy nhiên, theo giới quan sát, nếu như Kiev khẳng định gặt hái một số thắng lợi nhỏ, thì không thể phủ nhận quân đội Ukraine đã vấp phải sự kháng cự dữ dội của quân Nga.

Theo tướng Pháp Jérôme Pellistrandi, giám đốc tạp chí Revue Défense Nationale, "quân đội Nga đã rút được kinh nghiệm từ các khó khăn và các thất bại của họ". 

Tướng Jérôme Pellistrandi nhấn mạnh, "toàn bộ thách thức đối với Ukraine, là duy trì được cuộc phản công về dài hạn, có đủ lực lượng dự bị để tiếp sức cho các đơn vị trên tuyến đầu. Và dĩ nhiên phải có đủ đạn được để liên tục oanh kích đối phương. Đây là một trong các lý do khiến ủy viên Ủy Ban Châu Âu Thierry Breton yêu cầu tăng tốc cung cấp đạn pháo hạng nặng cho Ukraine".

Về phần mình, chỉ huy Tình báo Quân sự Estonia, đại tá Margo Grosberg, hôm 16/06/2023, cũng khẳng định lực lượng hai bên đang ở thế ngang ngửa, và quân đội Ukraine vẫn chỉ đang trong giai đoạn thăm dò điểm yếu của đối phương, giai đoạn chính của cuộc phản công còn chưa bắt đầu.

Thông tín viên Marielle Vitureau tường trình từ Vilnius :

"Quân đội Ukraine vẫn tiếp tục các chuẩn bị cho cuộc phản công được trông đợi", theo đại tá Margo Grosberg, được truyền thông nhà nước Estonia dẫn lời. Theo viên sĩ quan cao cấp này, nếu như đối với người dân bình thường, giai đoạn chính của cuộc phản công dường như có vẻ bị trễ, thì từ quan điểm quân sự, mọi thứ hoàn toàn là hợp lý. 

Tương quan lực lượng giữa quân đội hai bên hiện tại là một chọi một, và phía Nga đã có thời gian để tăng cường các tuyến phòng ngự. Như vậy, quân đội Ukraine phải hành động một cách bài bản hơn, thận trọng hơn và kín đáo hơn để không vấp phải quá nhiều nguy cơ. 

"Các nguồn lực về con người và kỹ thuật là vô cùng quý giá". Quân đội Ukraine đã mất gần 10% phương tiện đã được các nước phương Tây cung cấp, theo chỉ huy tình báo Estonia. Trong các cuộc tấn công, các phương tiện này giúp bảo vệ tốt hơn các binh sĩ. Tuy nhiên, phản công đồng nghĩa với các tổn thất không tránh khỏi này. Theo viên chỉ huy tình báo quân sự Estonia, việc tìm kiếm các điểm yếu của đối phương dọc theo một phần lớn chiến tuyến sẽ còn được tiếp tục trong suốt tuần tới.

Để tạo bước đột phá, các lực lượng phản công Ukraine trước tiên phải vượt qua được hàng loạt chướng ngại vật, như "các tuyến răng rồng", tức các khối bê tông chống xe tăng, nhiều công sự và các bãi mìn dày đặc. Theo báo Mỹ Wall Street Journal, ngày 17/06, cuộc phản công của Ukraine dường như đã phải ngưng lại trong những ngày gần đây "để các chỉ huy sơ kết tình hình sau hai tuần lễ phản công, và xem xét khả năng chọc thủng phòng tuyến đối phương mà không phải gánh chịu các tổn thất lớn". 

Trọng Thành

***********************

EU : Châu Âu tăng tốc vận chuyển vũ khí tới Ukraine

Reuters, VOA, 18/06/2023

Trong một cuộc phỏng vấn với nhật báo Le Parisien của Pháp, người đứng đầu ngành công nghiệp của Liên minh Châu Âu (EU), Thierry Breton, cho biết rằng EU đang đẩy nhanh việc cung cấp vũ khí cho Ukraine để hỗ trợ nước này phản công lại các lực lượng Nga.

Ông Thierry Breton.

"Chúng tôi sẽ tăng cường nỗ lực cung cấp vũ khí và đạn dược – đây là cuộc chiến cường độ cao mà chúng đóng vai trò quan trọng", ông Breton nói.

"Chúng tôi đang chuẩn bị cho cuộc chiến kéo dài thêm vài tháng nữa, thậm chí lâu hơn", ông nói thêm.

Ukraine đã phát động một cuộc phản công vào đầu tháng này để chiếm lại lãnh thổ từ các lực lượng Nga, và Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin hôm thứ Năm tuần trước đã kêu gọi các đồng minh của Kyiv "nỗ lực hơn nữa" để cung cấp thêm vũ khí và đạn dược.

Trong một diễn biến liên quan, một quan chức do Nga bổ nhiệm đã thừa nhận hôm 18/6 rằng Ukraine đã chiếm lại một ngôi làng ở Zapororizhzhia nằm ở miền nam.

Đây là thắng lợi đầu tiên của Ukraine trên mặt trận đó kể từ khi họ phát động cuộc phản công vào đầu tháng này.

Quan chức này, Vladimir Rogov, nói rằng các lực lượng Ukraine đã chiếm được khu định cư Piatykhatky và đang cố thủ ở đó trong khi hứng chịu hỏa lực từ pháo binh Nga.

Ông nói thêm rằng giao tranh ác liệt vẫn tiếp diễn trong khu vực. Không có bình luận ngay lập tức từ Ukraine và Reuters không thể xác nhận độc lập tình hình trên chiến trường.

Nga nói rằng họ đang gây tổn thất nặng nề cho các lực lượng của Kyiv và Tổng thống Vladimir Putin tuần trước nói rằng Ukraine "không có cơ hội" thành công trong cuộc phản công.

Ukraine cho biết tuần trước rằng họ đã giành lại quyền kiểm soát khoảng 100 km2 lãnh thổ chỉ trong hơn một tuần, tái chiếm một chuỗi các ngôi làng ở khu vực Donetsk ở phía đông.

(Reuters)

***************************

Anh hỗ trợ Ukraine tăng cường hệ thống phòng thủ mạng

Reuters, VOA, 18/06/2023

Anh hôm 18/6 cho biết sẽ tăng cường chương trình của mình để hỗ trợ hệ thống phòng thủ mạng của Ukraine trong khi nước này tiến hành cuộc phản công Nga.

Tổng thống Ukraine phát biểu trong Hội nghị

Trong thông báo, chính phủ Anh cho biết sẽ cung cấp thêm 16 triệu bảng Anh (20,5 triệu USD) tài trợ và có khả năng được hỗ trợ thêm 9 triệu bảng từ các đồng minh quốc tế.

London nói rằng gói hỗ trợ - bổ sung vào khoản 6,35 triệu bảng Anh được công bố vào năm ngoái - sẽ trang bị tốt hơn cho Ukraine để bảo vệ cơ sở hạ tầng quốc gia quan trọng của nước này khỏi các cuộc tấn công của Nga nhằm làm tê liệt Ukraine trong khi Kyiv tiến hành một cuộc phản công nhằm đẩy lùi các lực lượng Nga khỏi các vùng ở phía nam và đông Ukraine mà họ chiếm đóng.

Thủ tướng Anh Rishi Sunak cho biết : "Các cuộc tấn công kinh hoàng của Nga vào Ukraine không chỉ giới hạn ở cuộc xâm lược man rợ trên bộ, mà còn liên quan đến những nỗ lực bệnh hoạn nhằm tấn công cơ sở hạ tầng mạng cung cấp các dịch vụ quan trọng của họ, từ ngân hàng đến cung cấp năng lượng, cho người dân Ukraine vô tội".

"Khoản tài trợ này rất quan trọng để ngăn chặn những cuộc tấn công dữ dội đó, củng cố hệ thống phòng thủ mạng của Ukraine và tăng khả năng của quốc gia này trong việc phát hiện và vô hiệu hóa phần mềm độc hại nhắm vào họ".

Tuần tới, ông Sunak cũng sẽ đề nghị các doanh nhân và doanh nghiệp tăng cường đầu tư vào Ukraine tại một hội nghị nhằm giúp nước này tái thiết nền kinh tế đất nước sau cuộc xâm lược của Nga.

Nguồn : VOA, 18/06/2023